Қанатты сөз – қазына. 1-кітап

Жаламаса? жетпей ме,

?зi ж?рiп кетпей ме? —

деп с?гiптi. Сонда ?ара саулы? айтыпты:

– Сылап—сипап ?арамаса?,

Жас кезiнде жаламаса?,

Емiренiп емiзбесе?,

Жемге ?йретiп жегiзбесе?,

Бала ?айтiп о?ады,

?алай ?сiп толады?

Б?л с?зге ойланып ?ал?ан ?абылан ?з басында?ы м??ын айтып, ?ара ?ойдан а?ыл с?рапты.

– Атым – ?абылан, затым – а?, атамыз – арыстан, на?ашымыз – жолбарыс, а?айынымыз – барыс. Б?рiмiз де мы?ты едiк. Алайда осы бiр балам ?орты? болып туылды. Маза?тан ?лер болдым. Сен адам?а жа?ынсы? ?ой, бiр а?ылын айтпайсы? ба? – дептi.

?ара саулы? та ?абыланны? ал?аш?ы кездегi т?каппарсына с?йлегенiне ?арай:

– Сiздi? бойы?ыз ?лкен болса да, ойы?ыз ?спеген т?рiздi. Баланы табуды бiлген жан-жануар оны ба?ып-?а?ып, м?пелеп ?сiрудi де бiлуге мiндеттi.

«Бала ?сiрсе?, шала ?сiрме» дейдi шопандар. Балам жа?сы болып ?ссiн десе?, к?п жала, к?п ?ара. К?п жаласа? —ж?н бiтедi, к?п ?араса? – сын бiтедi. Е? ?лсiз де нашар бала – ??старды? т??ымы. Олар ж?мырт?аны? iшiнде кiлегей уыз болып жатады. Ерiнбей шай?ап, жалы?пай бас?ан ??стар сол шаранадан балапан ?шырады. Мысы? екеш мысы? та со?ырына* мейiрлене ?арап, мекiрене жалап ?сiредi, – дептi.

?ара саулы?тан ке?ес ал?ан ?абыланны? сол баласы мысы? сия?ты тар?ыл, кiшiлеу бол?анымен, к?штi, ж?йрiк, к?реген ж?не ептi болып ер жетiптi. Сiлеусiн дейтiн а? осы ?абыланны? баласы болса керек дейдi ?арттар. «Бала ?сiрсе?, шала ?сiрме» деген с?з содан ?алса керек.

?абылан* – жолбарыстан кiшiлеу, ш?бар т?стi жырт?ыш а?.

Со?ыр* – мысы?ты? ?ызылша?а баласы.

БАЛА – БАУЫР ЕТІ?

?р ата-ана ?шiн ту?ан баласы бауыр етiндей ?ымбат, жаманды??а, ?лiмге ?имайды деген ма?ынаны бередi.

?азыбек берiде елге бегiлi бол?ан кезде бiр бала?а дауласып екi ?йел алдына келiп ж?гiнедi. ?йелдердi? бiрi:

– Мынау баламды мен есiн бiлмейтiн жас к?нiнде жо?алттым, соны мынау ?йел тауып алды ма, ?лде ?рлап алды ма, оны бiлмеймiн, ?йтеуiр асырап алыпты. Б?гiн танып, с?расам «?з балам» деп бермейдi, – дейдi.

Екiншi ?йел т?рып:

– Бала ?зiмдiкi, ?зiм таптым. Мынау бос?а жармасып т?р – дейдi. ?азыбек екi ?йелдi? с?здерiн ты?дап болып, бiраз ойланып отырып ?алады. Содан кейiн:

– Бiрi? бала?ды жо?алт?аны?ды, ендi бiрi? тап?аны?ды растап шы?арлы? м?нда бас?а ку? жо?. Сонды?тан мынадай билiк еткiм келедi, – дейдi де, баланы екi ?олынан екi ?йелге ?статып ?ойып, ?ара балтаны ?стап к?терiп т?рып: «Екеуi?е де ?ара ?ылдай ?а? б?лiп беремiн, осы?ан ризасы?дар ма?» – дейдi. Сонда бала?а ие болып ж?рген ?йел:

– Бiреуге тiрi кеткенше, жартысы болса да ?зiмде ?алсын, б?лсе? б?л! – деп безерiп т?рып алады. Ал баланы таны?ан ?йел: