Сотсиологияи идоракунӣ. Маводи таълимӣ

– То?икистонро дар дохили кишвар ва дар муносибат?ои байналмилал? намояндаг? кунад;

– Вазорат?о ва кумита?ои давлатиро таъсис ва бар?ам ди?ад;

– Сарвазир ва дигар аъзои ?укуматро таъин ва озод кунад; Фармон дар бораи таъин ва озод кардани Сарвазир ва дигар аъзои ?укуматро ба тасди?и ?аласаи як?ояи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон пешни?од намояд;

– Раисони Вилояти Мухтори К??истони Бадахшон, вилоят, ша?ри Душанбе, ша?р ва но?ияро таъин ва озод кунад ва ба тасди?и Ма?лиси дахлдори вакилони хал? пеши?од намояд;

– Санад?ои ма?омоти ?окимияти и?роияро ?ангоми мухолифати он?о ба Конститутсия ва ?онун?о бекор кунад ва ё боз дорад;

– Раиси Бонки милл? ва муовинони ?ро таъин ва озод кунад ва фармонро ба тасди?и Ма?лиси намояндагон пешни?од намояд;

– Номзадии раис, муовинон ва судя?ои Суди конститутсион?, Суди Ол?, Суди Олии и?тисодиро барои интихоб ва бозхонд ба Ма?лиси милл? пешни?од намояд;

– Бо ризоияти Ма?лиси милл? Прокурори генерал? ва муовинони ?ро таъин ва озод кунад;

– Дастго?и и?роияи Президентро таъсис ди?ад;

– Ш?рои амниятро таъсис ва ро?бар? кунад;

– Судя?ои суди ?арб?, суд?ои Вилояти Мухтори К??истони Бадахшон, вилоят, ша?ри Душанбе, ша?р ва но?ия ва суд?ои и?тисодии Вилояти Мухтори К??истони Бадахшон, вилоят, ша?ри Душанберо таъин ва озод кунад;

– Раъйпурс?, интихоботи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон ва ма?омоти намояндагии ма?аллиро таъин кунад;

– Ба ?онун?о имзо гузорад;

– Низоми пулиро муайян намояд ва маълумотро ба Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон пешни?од намояд;

– Ихтиёрдор ва масъули сармояи захирав? бошад;

– Ба татби?и сиёсати хори?? ро?бар? кунад, ?арордод?ои байналмилалиро имзо ва ба тасди?и Ма?лиси намояндагон пешни?од намояд;

– Сарони намояндаги?ои дипломатиро дар давлат?ои хори??, намоянда?ои ?ум?уриро дар ташкилот?ои байналмилал? таъин ва озод кунад;

– Эътимоднома?ои сарони намояндаги?ои дипломатии давлат?ои хори?иро ?абул намояд;

– Сарфармонде?и Олии ?увва?ои Мусалла?и То?икистон бошад; Фармонде?они ??шун?ои ?увва?ои Мусалла?и То?икистонро таъин ва озод кунад;

– ?ангоми та?диди хатари во?е? ба амнияти давлат ?олати ?ангро эълон намояд ва фармонро ба тасди?и ?аласаи як?ояи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон пешни?од кунад;

– Барои и?рои ??дадори?ои байналмилалии То?икистон ?увва?ои Мусалла?и ?ум?урии То?икистонро берун аз ?удуди он бо ризоияти Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон истифода барад;

– Дар саросари ?ум?ур? ва ё дар ма?ал?ои ало?идаи он вазъияти фав?улодда эълон намуда, фармонро фавран ба тасди?и ?аласаи як?ояи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон пешни?од намояд ва ба Созмони Милали Мутта?ид хабар ди?ад;

– Масъала?ои ша?рвандиро ?ал кунад;

– Пано?го?и сиёс? ди?ад;

– Масаъла?ои бахшиши ?азоро ?ал кунад;

– Бо рутба?ои олии ?арб?, дипломат?, рутба?о ва унвон?ои махсус сарфароз гардонад;

– Ша?рвандонро бо мукофот?ои давлат?, ?оиза?ои давлат?, нишон?о ва унвон?ои ифтихории То?икистон сарфароз гардонад;

– Ваколат?ои дигареро, ки Конститутсия ва ?онун?о муайян кардаанд, амал? намояд.

2.9 ?укумат

Сохтори идории ?укумати ?ум?ур? аз Сарвазир, муовинони ?, вазирон, раисони кумита?ои давлат? иборат мебошад. ?амчунин, дар сохтори ?укумат ва назди Президент идора?о ва агенти?о фаъолият мекунанд, ки ?ар кадом дар со?аи ало?ида сиёсати муайянгардидаро татби? менамоянд.

?укумат ?онун?о, ?арор?ои Ма?лиси Ол? ва ?арду аплатаро дар ало?идаг? ва фармону амр?ои Президенти То?икистонро татби? менамояд. Яъне амалисозии санад?о ва сиёсати му?арраргардида ба зиммаи ?укумат вогузор мебошад.

Фаъолияти и?тисодиву и?тимо?, сиёсати додугирифти ?арзи давлат? ва ёрии и?тисод? ба дигар давлат?о ва ташкили Бу?ети давлатиро дар мувофи?а бо Ма?лиси Ол? ва (ро?бар? бо) Президент ба амал мебарорад.

Ма?омоти ма?аллии ?окимияти давлат? ва худидоракун?

Идораи давлат? дар ма?ал чун дар сат?и ?ум?ур? аз ма?омоти и?роия ва намояндаг? иборат мебошад.

Масъулияти асосии ма?омоти ма?аллии ?окимияти давлат? ва худидоракун? аз и?рои Конститутсия, ?онун?о, ?арор?ои як?ояи Ма?лиси милл? ва Ма?лиси намояндагон, ?арор?ои Ма?лиси милл?, карор?ои Ма?лиси намояндагон, санад?ои Президент ва ?укумати ?ум?урии То?икистон иборат мебошад.

Ма?омоти намояндагии ма?аллии ?окимияти давлат?

Ма?омоти ма?аллии ?окимияти намояндагиро ч? тавре дар боло ишора гардид, Ма?лиси вакилони хал?и ма?ал (вилоят, ша?р, но?ия, ?амоат) ташкил меди?ад. Вакилони Ма?лиси вакилони хал? аз ?ониби ша?рвандон-исти?оматкунандагони ?удуди муайян интихоб карда мешаванд.

Сало?диди Ма?лиси вакилони хал? тиб?и Конститутсия аз тасди?и бу?ети ма?алл? ва ?исоботи и?рои он, муайян кардани ро??ои инкишофи и?тисодиву и?тимоии ма?ал, му?аррар намудани андоз ва пардохти ма?алл? мувофи?и ?онунгузории дахлдор, дар доираи ?онун муайян намудани тарзи идора ва ихтиёрдории моликияти коммунал? ва амал? сохтани ваколат?ои дигар иборат мебошанд.

Ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат?

Ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлатиро дар вилоят -раиси вилоят, дар ша?р-раиси ша?р ва дар но?ия-раиси но?ия идора (ро?бар?) менамояд.

Ма?омоти и?роияи ма?алл? аз ду сохтор: дастго? ва ?ум?урияв? иборат мебошад. Дастго?и ма?омот дар як ва?т дастго?и раиси вилоят / ша?р / но?ияро ташкил дода, ?айати он аз ?ониби худи раис таъин мегардад. Сохтори ?ум?уриявии ма?омот бошад, ?амчун намояндаи со?а?ои муайян (вазорату идора?о) дар ма?ал сиёсати со?авиро татби? месозад, мувофи?ан ташкили ?айати он дар сало?ияти вазорату идора?о бо мувофи?аи иа?омоти и?роияи ?окимияти ма?алл? мебошад.

Ин сохтор?оро ?амчунин сохтори идоракунии тарзи амуд? ва уфу?? низ меноманд, ки уфу?? – амал?оро дар худи ма?ал ва амуд? аз ?ум?ур? ба ма?ал ва ё аз боло ба поён ифода мекунанд.

Боиси зикр аст, ки дар шароити муосири ?омеа сохтори идоракунии омехта низ амал? гардонида мешавад. Дар ин сурат нисбат ба ма?омоти боло? (вазорату идора?о) усул?ои ?амо?ангсоз? на супориш? истифода мегарданд. Бу?ет ва ё мабла?гузории фаъолият бошад, асосан аз ?исоби манба?о ва сало?диди ма?алл? ташкил меёбад. Дар ин тарзи идоракун? сохти уфу?ии идоракун? бартарият пайдо мекунад.

Мисол: дар ?ум?ур? ?ар ду навъи идоракуниро дар фаъолияти со?а?ои кор бо занон ва оила ва ?авонон, варзиш ва сайё?? метавон баррас? намуд – со?аи кор бо занон ва оила тиб?и сохтори уфу?? ва ?авонон, варзиш ва сайё?? мувофи?и сохтори амудии идоракун? амал менамоянд.

Со?аи кор бо занон ва оила тан?о ваколати пешбурди сиёсат ва ?амо?ангии сохтори ма?аллиро дошта, ба ?айати кор?, бу?ет ва фаъолияти хо?агидории ма?аллии со?а дахл карда наметавонад. Яъне, ваколати бо?имондаро ма?омоти и?роияи ма?аллии ?окимияти давлат? амал? мегардонад.

Аммо сохтори ?авонон, варзиш ва сайё?? дар баробари пешбурди сиёсат ?айати кор?, бу?ет ва фаъолияти хо?агидории ма?аллии со?аро ташкил карда, мувофи?ан ваколат ва васила?ои зиёди идоракуниро со?иб мебошад.

Ин ?ар ду сохтори идоракун? ба худ бартарият?ои хос доранд, аммо айни замон сифат ва ма?сулнокии кор/фаъолият дар сохти амудии идоракун?, яъне со?аи ?авонон, варзиш ва сайё?? бештар ба назар мерасад.

Ма?омоти худидоракунии ма?алл?

Дигар сохтори ма?омоти ма?аллии ?окимияти давлат? ин ма?омоти худидоракунии ма?алл? мебошад, ки он ?амоат ном бурда мешавад.

Дар асл фаъолияти идоракуниро агар аз поён ба боло инъикос намоем, пас он ма?з аз ?амин ма?омот манша мегирад (ниг. ба расми поён).