W labiryncie psychosomatyki

Badania musiały być kontynuowane i rozszerzane. Dalej były bardziej złożone i bolesne procedury – sonda, kolonoskopia, rezonans magnetyczny, konsultacje neurolog… Niekończący się ciąg lekarzy i procedur. I żadnych zmian na lepsze. Doszłam do wniosku: lekarze, po prostu, nie są wystarczająco kompetentni. Postanowiła znaleźć innych, bardziej doświadczonych i wykwalifikowanych. Moje wizyty w szpitalach przeszły do drugiej tury. Dokładnie z tym samym wynikiem. Trwało to aż trzy lata. Badanie – leczenie – samopoczucie pozostaje takie samo, bez poprawy. Znowu badania u innych lekarzy – leczenie – brak poprawy itp. Szpitale, pogotowie, praca w domu, strach przed wyjściem na zewnątrz i inne konsekwencje takiego stanu… Pomimo tego symptomatyka nie ustępuję.

Nie ma nic bardziej naturalnego niż ta strategia: próba znalezienia rozwiązania problemu przede wszystkim za pomocą oficjalnej medycyny. Jest to tradycyjna ścieżka, którą wybrała i nadal wybiera większość osób z problemami zdrowotnymi. W żadnym wypadku nie chcę powiedzieć, że nie trzeba przechodzić badania! Wręcz przeciwnie! Konieczne jest zbadanie symptomatyka za pomocą oficjalnej medycyny. Dlatego pierwszym krokiem w przypadku pojawienia się bólu lub dyskomfortu w ciele powinna być wizyta u odpowiedniego lekarza specjalisty. Niemniej jednak to wędrowanie latami od lekarza do lekarza nie jest absolutnie konieczne. Jak zauważyliśmy we wcześniejszych przykładach, w przypadku braku patologii na poziomie fizycznym jej poszukiwanie może przeciągnąć się na lata wszelkiego rodzaju bezużytecznych badań. W końcu problem nie jest tam, gdzie próbują go wykryć. Jak twierdzi słynny aforyzm, „trudno jest znaleźć czarnego kota w ciemnym pokoju, zwłaszcza jeśli go tam nie ma”.

Natalia, 46 lat, przez wiele lat cierpiała na zaburzenia funkcji układu mięśniowo-szkieletowego. Choroba spowodowała, że poruszała się z czyjąś pomocą z zewnątrz lub przy pomocy laski. Leczenie, w tym najlepszych lekarzy stołecznych, nie dawało widocznych wyników. Poprawa stanu była zwykle krótkotrwała, a następnie choroba miała swoje żniwo.

Konsultacje z psychologiem pomogły zidentyfikować prawdziwe przyczyny stanu Natalii. Kobieta doświadczała niekontrolowanego podświadomego strachu przed utratą męża i samotnością. Objawy choroby były swoistą „gwarancją”, że małżonek pozostanie z nią i zaopiekuje się ciężko chorą osobą. Przeprowadzona praca psychoterapeutyczna pomogła Natalii poradzić sobie z negatywnymi ustawieniami, poprawić relacje z mężem, po czym objawy choroby stopniowo zniknęły. Funkcja motoryczna została w pełni przywrócona.

Im szybciej osoba znajdująca się w labiryncie psychosomatyki zorientuje się, że jego próby powrotu do zdrowia to po prostu błędne koło, tym szybciej będzie w stanie zmienić sytuację na lepsze. Oto dane, które podaje WHO (Światowa Organizacja Zdrowia): od 38 do 42% wszystkich pacjentów odwiedzających gabinety lekarzy somatycznych należy do grupy pacjentów psychosomatycznych. Istnieje również opinia, że liczba pacjentów psychosomatycznych sięga 80%! Zresztą niezależnie od tego, kto ma rację, liczby są gigantyczne, a problem jest znacznie poważniejszy, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka.

Przedwczesna śmierć bliskiego krewnego była silnym ciosem dla trzydziestoletniego Aleksieja. Sytuację pogorszyło silne poczucie winy: przed tragedią pokłócili się z drobnego powodu, a konflikt pozostał nierozwiązany.

Po pewnym czasie Aleksiej zauważył, że każda sytuacja wykraczająca poza zwykłą i grożąca kłótnią, rozmową w podwyższonych tonach, konfliktem zamienia się w silny atak uduszenia. W takich okolicznościach dosłownie nie mógł wypowiedzieć ani słowa. Na początku nie miało to większego wpływu na aktywność życiową mężczyzny. Jednak potem sytuacja zaczęła się pogarszać, uduszenie się zaczęło się w każdej stresującej sytuacji. Zaczęły się problemy z pracą i komunikacją. Aleksiej zwrócił się do lekarzy. Ani terapeuta, ani pulmonolog nie byli w stanie znaleźć przyczyny objawów. Wielu specjalistów musiał odwiedzić mężczyzna, aż w końcu zalecono mu skontaktowanie się ze specjalistą o innym profilu. Praca z psychoterapeutą pomogła Aleksiejowi rozwiązać problem. Objawy uduszenia zniknęły.

Kontynuacja wędrówki lub próba wyjścia przez niekonwencjonalną (tradycyjną) medycynę

Kiedy oficjalna medycyna okazuje się bezsilna, istnieje wielka pokusa, aby dostać się do innego okrągłego korytarza labiryntu, zwanego „medycyną niekonwencjonalną lub tradycyjną”

Z własnego doświadczenia

„Może twój ból jest związany ze ściśniętym nerwem i powinieneś iść do kręgarza?” Tak mi powiedzieli w jednym ze szpitali. Zaczęłam uczęszczać na wszelkiego rodzaju zajęcia z leczenia i odbudowy kręgosłupa, oczywiście po wcześniejszym wykonaniu rezonansu magnetycznego i upewnieniu się, że rzeczywiście są uwypuklenia krążka międzykręgowego (małe przemieszczenia), które teoretycznie mogą powodować taki ból. Specjalne ćwiczenia na plecy, sanatoria, błoto, masaże elektryczne, kąpiele lecznicze, terapia manualna u różnych specjalistów, irydodiagnostyka, diagnostyka komputerowa, diagnostyka diagnoza z pulsu, suplementy diety, specjalne maści i nalewki u najlepszych zielarzy… objaw nie zniknął”.

Z różnymi alternatywnymi opcjami leczenia boryka się wielu pacjentów psychosomatycznych. To tylko próba wyjścia do tych drzwi z labiryntu psychosomatyki może stać się błędna, jeśli wchodząc do niego, weźmiemy pod uwagę, że problem tkwi w ciele. W tym przypadku akupunktura, homeopatia, zbiory ziół i inne niekonwencjonalne metody poprowadzą osobę w tym samym kręgu, co oficjalna medycyna. Zdarza się, że pacjent otrzymuje tymczasową ulgę. Tutaj działa tak zwany „efekt placebo”. Innymi słowy, autohipnoza, dzięki której osoba ma pewność, że jest jej znacznie lepiej. Może się to również zdarzyć w przypadku „oficjalnej medycyny”, gdy kolejny lekarz mówi, że wie, na czym polega problem. Nadzieja na uzdrowienie i moc autosugestii są tak duże, że objawy choroby ustępują. Tylko ten efekt nie jest trwały. W końcu, jeśli problem dotyczy psychiki, to próbując wyleczyć ciało, trudno jest uzyskać pożądany wynik.

Helena, 43 lata.

„Dokuczliwe bóle ręki prześladują mnie od kilku lat. Bóle nasilały się, potem ustępowały, potem znikały, po czym powracały ze zdwojoną siłą. Fizyczny dyskomfort przywiódł mnie najpierw do lekarzy, którzy nie mogli zrozumieć obiektywnej przyczyny mojej choroby, a następnie do „uzdrowicieli”

Kiedyś znajomi poradzili mi, żebym spróbował akupunktury – starożytnej chińskiej praktyki leczniczej. Chwyciłam za ową propozycję jak tonący za brzytwę. Na początku ból wydaje się mniejszy. Jednak potem wszystko zaczęło się od nowa. Specjalista powiedział, że wszystko idzie zgodnie z planem, zniosłam to, zaciskając zęby. Tymczasem ulgi nigdy nie otrzymała”.

Jeśli spróbujesz użyć medycyny alternatywnej, aby wpłynąć na przyczynę psychologiczną, możliwe są ulepszenia. Jednak najczęściej, próbując wejść do tych drzwi, pacjent psychosomatyczny nadal próbuje leczyć ciało i traci cenny czas. Próbuje różnych metod, ma nadzieję, jest rozczarowany, szuka zastępstwa, ponownie znajduje i traci nadzieję…

Rozpacz lub mistyczne myślenie

„Twoi bliscy zaczynają cię okłamywać, a Ty, wyczuwając, że coś jest nie tak, pędzisz do uczonych lekarzy, potem do szarlatanów, a czasem nawet do wróżbitów. Zarówno pierwsze, jak i drugie, a także trzecie jest całkowicie bezsensowne, i Ty sam to rozumiesz”.

To zdanie pochodzi z powieści M.A. Bułhakowa „Mistrz i Małgorzata” została wypowiedziana z innego powodu, ale najlepiej ilustruje etapy przechodzenia pacjenta psychosomatycznego przez labirynt. Rzeczywiście, po skontaktowaniu się z przedstawicielami oficjalnej, a następnie nieoficjalnej medycyny, zwykle następuje kolejny etap. Typowe „fałszywe drzwi” – znajomość i fascynacja praktykami duchowymi.

Termin „magiczne myślenie” wszedł do użytku dzięki Zygmuntowi Freudowi. W swojej pracy „Totem i tabu” najsłynniejszy naukowiec wysunął hipotezę, że to ona leży u podstaw religii, przesądów, a nawet niektórych form sztuki. Opisywał istotę tego rodzaju myślenia jako przekonania o możliwości wpływania na rzeczywistość poprzez pewne symboliczne działania, słowa lub myśli. Niektóre źródła wskazują, że magiczne myślenie polega na zmianie siebie od wewnątrz. To znaczy zmiany w zrozumieniu, samoświadomości, nastroju, prowadzące do zmiany sytuacji zewnętrznej. Innymi słowy, człowiek polega na sobie i swoich działaniach, a tym samym zyskuje to, czego chce.

Myślenie mistyczne jest nieco inne. Opiera się na wierze w pomoc Sił Wyższych.

Dlaczego ludzie interesują się tymi metodami? Moim zdaniem w grę wchodzi taki czynnik, jak dziecięca wiara w magię, w mądrego czarodzieja, który jedną falą magicznej różdżki lub kilkoma zaklęciami zniweczy wszystkie problemy. W końcu mistyczne (i magiczne!) myślenie jest formą obrony psychologicznej i jedną z pierwszych ustanowionych od lat dziecięcych. Jest efektywna i skuteczna w przypadkach, gdy psychika nie jest jeszcze w pełni zdolna do radzenia sobie w trudnych sytuacjach, nie ma rozsądnych, uzasadnionych i przemyślanych opcji reakcji. Ta forma ochrony jest nieodłączna przede wszystkim dla dzieci.

W sytuacjach stresowych dziecko zaczyna myśleć, że jego własne myśli i działania doprowadziły do problemów. To oni zmienili na gorsze przytulny i dostatni świat, który go wcześniej otaczał. Dorosły jest również podatny na tego rodzaju przekonania, jeśli jego punkty orientacyjne zostaną obalone, nie może trzeźwo ocenić i wyjaśnić sobie sytuacji, a tym bardziej znaleźć odpowiedniego wyjścia.

Rozwój duchowy nie jest czymś złym. Współczesny świat nie doświadcza braku praktyk duchowych. Co wydaje się tutaj niebezpieczne, jeśli chodzi o chorobę psychosomatyczną? Okazuje się, że istnieje niebezpieczeństwo. Te „drzwi” labiryntu są jednym z najbardziej podstępnych. Bardzo często daje tylko poczucie „wyjścia” z labiryntu, ale w rzeczywistości jest tylko iluzją. Nawet wierząc, że jest już na wolności, człowiek nadal często pozostaje w samym środku skomplikowanych przejść labiryntu, nie zdając sobie z tego sprawy. Bardzo dobrze ten stan wyjaśnia następująca metafora:

Mężczyzna otwiera drzwi, które, jak mu się wydaje, prowadzą do woli. Jest w pełni przekonany, że wokół – długo oczekiwana przestrzeń, a przejścia labiryntu są pozostawione. Jednak to … tylko uczucie! W rzeczywistości stoi w ogromnej sali labiryntu, na którego ścianach wyświetlane są obrazy rzeczywistości. Iluzja. Złudzenie. Fantazja. Wszystko poza obiektywną rzeczywistością. Chociaż możesz żyć w tych iluzorycznych ścianach przez całe życie, nie rozumiejąc istoty tego, co się dzieje.

Alena, 52 lata

„Choroba ciotki była całkowitą niespodzianką dla naszej rodziny. Zawsze była aktywną, zabawną, kochającą życie optymistką. Ciotka początkowo nie zwracała uwagi na mrowienie w okolicy serca, nawet żartowała na ten temat. Jednak potem zaczęła się martwić. Lekarze rozłożyli tylko ręce – „wszystko w porządku!”. Mimo to jej stan się pogorszył, stała się słabsza, coraz bardziej nerwowa i niespokojna. Pewnego razu, dzieląc się swoimi problemami z przypadkową znajomą w klinice, ciotka usłyszała, że jej przyjaciel i mistrz, osoba „poszukująca” i „duchowa”, łatwo sobie z tym poradzi.

Ciocia, zawsze otwarta na wszystko, co nowe, nieznane, skorzystała z okazji. Zaczęła chodzić na spotkania „mistrza”, ćwiczyć czytanie jakiegoś rodzaju modlitw lub mantr. Nie poznawaliśmy już bliskiej nam osoby. Krewna mówiła tylko o nowych przyjaciołach, praktykach duchowych, poznaniu nieznanych głębin. Wydaje się, że to, co wcześniej ją ekscytowało i cieszyło, zniknęło bezpowrotnie…”.

Z własnego doświadczenia:

„Bolało mnie i czułam się źle. Ten sam stan, w którym całkowicie przyziemne i znane działania stają się trudne – chodzić, pracować, komunikować się. Pierwszym krokiem było oczywiście zwrócenie się do lekarzy. Jednak ani lekarze, ani później uzdrowiciele i uzdrowiciele nie mogli mi pomóc. Pozostało pokładać nadzieję w Bogu. Tak też zrobiłam: zaczęłam chodzić do kościoła, modlić się, pościć. Poprosiłam innych o modlitwę za mnie, a oni chętnie zgodzili się mnie wesprzeć. Modlili się dużo, wytrwale, długo. Jednak nie czułam się lepiej. Czasami wydawało mi się, że to próba, a czasem kara. Jednak bez względu na to, co myślałam, stan zdrowia się pogorszył. Z powodu napadów bólu z kręcenia nierzadko zabierała mnie karetka, więc coraz częściej pracowałam z domu. Wszyscy przyjaciele gdzieś zniknęli: w końcu nie mogłam już spędzać z nimi czasu, tak jak kiedyś, i przez większość czasu po prostu leżałam”.

Czy życie pełne samooszukiwania można nazwać satysfakcjonującym i szczęśliwym? A może to jednak wyjście? Nie odpowiem teraz na to pytanie, po prostu będę kontynuować.

Wgląd lub świadomość tego, co się dzieje

Z własnego doświadczenia

„Choroba postępuje. Moje kierownictwo jest wyrozumiałe, wspierające i umożliwia mi leczenie w Izraelu, w jednej z najlepszych lokalnych klinik. Znów mam nadzieję.

Lekarze rozpatrują wyniki badań i analiz. Pomaga im tłumacz, a ja z niepokojem i nadzieją czekam na werdykt. A potem brzmi dla mnie absolutnie nieoczekiwane zdanie – „oferujemy dwa tygodnie psychoterapii”.

Prędzej czy później osoba, która znalazła się w psychosomatycznym labiryncie, nie raz przeszła przez powyższe kręgi, czując całe spektrum negatywnych emocji – utratę nadziei, rozpacz, irytację, pustkę – zdaje sobie sprawę, jaka jest istota jej problemu. Dzieje się tak na różne sposoby. Zdarza się, że pacjent sam dochodzi do takiego zrozumienia, chociaż takie przypadki nie są zbyt częste. Czasami do właściwej myśli skłania rada bliskiej osoby, artykuł przeczytany w czasopiśmie naukowym lub – co zdarza się znacznie częściej! – zalecenie lekarza. Znaczna część współczesnych lekarzy uznaje obecność chorób psychosomatycznych. Przekonani o niestosowności oficjalnych metod leczenia w konkretnym przypadku, mogą skierować pacjenta do psychoterapeuty lub psychologa.

Tak więc u pacjenta występuje wyraźne uświadomienie: jego problem leży w płaszczyźnie psychiki, a on sam od dawna błąka się po labiryncie choroby psychosomatycznej. Co dalej?

A potem – możliwe opcje.

Opcja ze znakiem plus. Osoba jest świadoma, akceptuje problem i działa zgodnie z uzyskaną wiedzą. Taki wybór daje nadzieję na szybkie rozwiązanie istniejącego problemu.

Opcja ze znakiem minus. Człowiek opiera się nowym informacjom, odrzuca je i próbuje ponownie przejść tą samą ścieżką przez labirynt. Wszystko zależy od tego, jak szybko zaakceptuje prawdę.

Z własnego doświadczenia

„Jestem chora psychicznie?! Czy jesteście wszyscy psychicznie chorzy? Boli mnie! A Wy mówicie – psychoterapia!” – płakałam i poskarżyłam się mężczyźnie, który towarzyszył mi w podróży. Przypuszczać, że coś się stało z moją psychiką, mogłam po około roku od tego momentu. W tym roku przeszłam wiele innych badań, otrzymałam diagnozę o śmiertelnej chorobie, poddałam się drogiemu leczeniu zgodnie z tą diagnozą. Potem okazało się, że to błąd medyczny…

Wiele innych nieprzyjemnych momentów wydarzyło się, zanim zgodziłam się przyznać, że warto zgłębić ten temat. To był początek drogi do uzdrowienia”.

Świadomość problemu to połowa drogi do jego rozwiązania. Tak mówi mądrość ludowa i jest w tym racjonalne ziarno. Zrozumienie, że nie musisz pracować nie z ciałem, ale z psychiką, jest ogromnym krokiem w kierunku prawdziwego wyjścia z labiryntu.

Kłopoty spadły na Allę G. niemal jednocześnie. Najpierw mąż opuścił rodzinę, potem zaczęły się konflikty z najstarszym synem, została wyrzucona z pracy „ze względu na wiek”. Życie straciło wszystkie kolory i wydawało się beznadziejne. Ponadto pojawiły się problemy zdrowotne: serce zaczęło bardzo boleć. Bóle były tak bolesne, że nie można było wykonywać prac domowych ani szukać nowego miejsca pracy.

Dzięki pomocy krewnych pracujących w dziedzinie medycyny kobieta była w stanie przejść wszystkie możliwe badania, ale bezskutecznie. Wreszcie na jednym z przyjęć zabrzmiało słowo „psychosomatyka”.

Pierwszą reakcją pacjentki była nieufność, a nawet oburzenie. Nie mogła zdać sobie sprawy, że źródłem jej złego samopoczucia jest niezadowolenie z życia, poczucie rozczarowania i urazy. Alla G. próbowała przejść dodatkowe badania, ale potem zgodziła się na spotkanie z psychoterapeutą. Po sześciu miesiącach jej życie zmieniło się jakościowo.

Połowa drogi – czy to dopiero początek?

Świadomość wreszcie nadeszła. Przyczyna jest psychologiczna, zaczynamy rozumieć to coraz wyraźniej. Pozostała drobnostka – skontaktować się ze specjalistą?

Wydawałoby się… Nawet rozumiejąc istotę problemu, osoba często nie decyduje się na kontakt z psychoterapeutą lub psychologiem. Woli siedzieć na specjalistycznych forach, czytać odpowiednią literaturę, gromadzić informacje i poszerzać wiedzę teoretyczną na temat problemu. Innymi słowy, pacjent psychosomatyczny ma nadzieję samodzielnie poradzić sobie z objawem. W naszym kraju nieufność do psychologów i psychoterapeutów nie została jeszcze całkowicie przezwyciężona, a strach przed byciem napiętnowanym jako „świrnięty” wciąż występuje. Jednak jest to najgłębsze nieporozumienie, które negatywnie wpływa na stan zdrowia osoby, jakość jej życia i relacje z innymi. Przypomnę, że psychiatra i psychoterapeuta to lekarze z wykształceniem medycznym. Psychiatra zajmuje się głównie „ciężkimi” chorobami psychicznymi, takimi jak schizofrenia, upośledzenie umysłowe, padaczka itp. Z reguły stosuje metody leczenia farmakologicznego. A psychoterapeuta pracuje z łagodniejszymi zaburzeniami i stosuje „zabiegi psychologiczne” – takie jak rozmowy, wyjaśnienia, techniki psychologiczne. Psycholog jest specjalistą działającym tymi samymi metodami co psychoterapeuta, ale nie ma wykształcenia medycznego. Często psycholog i psychiatra pracują jako para, ponieważ czasami osoba musi być wspierana przez leki, a techniki psychologiczne nie wystarczą. Jednak do przepracowania i wyeliminowania psychologicznych przyczyn symptomatyki same leki z reguły nie wystarczą. Tabletki pomagają przez pewien czas, zmniejszając poziom napięcia układu nerwowego, ale przyczyny tego napięcia należy opracować osobno. Nie zgubienie się w natłoku informacji nie zawsze jest w zasięgu nawet profesjonalnego psychologa. Dlatego przeciętny człowiek, który czyta artykuły w Internecie i nie wie, jak „filtrować” informacje, jest najprawdopodobniej skazany na długą wędrówkę po labiryncie.