Оценить:
 Рейтинг: 4.6

Мавлоно Завқий

Год написания книги
2017
<< 1 2 3 4 5 6 ... 10 >>
На страницу:
2 из 10
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

– Ошни ?ачон еймиз?

– ?ачон десалар биз тайёр, биродар.

– Кичик чилласини чи?ариб олсинлар.

– Ма?бул.

– Бу дейман адашмасам учинчи фарзандлари бyлса керак?

– Шуна?а та?сир.

– Кyз тегмасин, давлатингизга давлат ?yшилибди.

– Ўзим ?ам шундай фикрдаман, бизлар етолмаган орзуларга фарзандларимиз эришса ажаб эмас.

– Яхши ният ярим мол, ?авасманд одамлар фарзандни хуш кyрадилар, болаларни албатта y?итинг, илмли одам барибир бош?ача бyлади-да.

– Ўзим ?ам шундай фикрдаман, бизки яхши илм ололмадик. Энди фарзандларимиз бу орзуларга эришсинлар.

– Лекин ?унар беришни ?ам унутмасинлар.

– Албатта, косибчиликни ?ам yргатиш ниятим йy? эмас.

– Исмини нима ?yйдилар?

– Убайдулло.

– Бай-бай, чиройли исм ?yйибдилар, илойим бахтли бyлсин.

Му?аммад Соли?нинг ?увончи таърифга си?мас, агарда кишининг ?увончини ?ай даражада эканлигини yлчайдиган бирорта асбоб бyлганда эди, шуб?асиз унинг айни ?олатдаги кyрсаткичи юз фоиз бyлиши ани?. Бутун вужудини ё?имли бир кайфият эгаллаб олган, ширин хаёл о?ушида зав?ланар, ?аётининг энг бахтли онларини бошидан кечирар эди.

***

Кичкинагина ?овли, паст?ам икки уй, yртаси да?лиз, кираверишдаги айвон майда-чуйда са?лаш учун ёпин?ич вазифасини yтайди. Рyз?ор буюмлари ?ам одми ?амда сано?ли. Ошхона вазифасини yтайдиган бостирма уйчада идиш-тово?лар терилган бyлиб, бурчакдаги yчо?да ?озон ?ар доим оси?ли? туради, yчо? ичида олов тафтидан ?орайиб кетган ?ум?он, ёнида сув тyлдирилган челак ва каттагина хум ва шу каби нарсалардан иборат. Кишининг ди??атини жалб ?илдаиган бу оддий буюмлар уй эгасининг камтарона ва ночор эканлигидан далолат эди. ?оп-?ора со?оли yзига ярашган, yрта бyйли, ?ар доим кишига табассум билан тикилиб ?арайдиган Му?аммад Соли?нинг кийинишлари, хатти-?аракатлари, соддадиллиги атрофидаги му?ит билан ?амо?анг эди. У о?ир ?аёт йyлини босиб yтди. Тинмай ишлашига ?арамай топгани оила э?тиёжларини аранг ?оплар эди холос. Кун бyйи кичкинагина дyконида ме?нат ?илиб, кеч?урунлари чиро? ё?иб уйида ?ам анча фурсат ишлар эди. Ана шу кичкинагина ?овлида бутун умри yтди, ?анчалик тиришиб ме?нат ?илмасин асло бири икки бyлмади. Бутун умр тежамкорлик, борига ?аноат ?илиш, бекорчи ?аваслардан воз кечиш билан яшаб yтди. У ?алоллиги билан бирга ?амма ерда ажралиб турар, серзав?лилиги санъат ва шеъриятни севиши билан анчагина обрy-эътибор ?ам ?озонган. Тирикчилик ташвишлари билан бyлиб бирор-бир санъат йyлидан юра олмади, илм олишга ?ам имкон бyлмади. Бу унинг ?аётидаги армонларидан бири эди. Одамлар унинг хушмуомалалиги учун ?адрлашар, кимдир этикдyз уста деса, бош?аси косиб деб атар. У косиблик билан биргаликда ямо?чилик ?ам ?илаверар эди. Ўзи етиша олмаган ма?садларига энди фарзанди етишса ажаб эмас. ?андай бyлмасин y?лини y?итиб саводхон ?илади. Э?тимол мусибатда yтган умри йyлга тушиб кетар, орзуларининг бир ?исми рyёбга чи?иб ?олар.

***

Бу во?еа 1270 ?ижрий (1853 милодий) йилда содир бyлган эди. ?y?он ша?рининг ?ата?он да?аси Шайхон ма?алласида содир бyлган бу ?увончли во?еа тасодифми ёки ?онуниятми айнан Россия бос?инчиларининг О? мачит ?аъласини забт ?илиниши билан бир ва?тда бyлиши ажабланарли ?ол. ?еч нарсадан хабари йy?, соддадил хал? yз билганларича яшар эдилар. Чойхоналарда, ма?аллаларда тyй-томоша, хонадонларда «гап» ейиш, атроф-туманларда уло? чопиш каби жараёнлар асло тyхтамас, ?амманинг yз севимли маш?улоти бор. Кимдир ?имор yйнаса, кимдир бедана ёки хyроз уриштиради, яна аллаким каптарвоз бyлса, бош?аси ?yч?ор уриштиради. Хал?нинг бундай соддадил ва yйин?аро? бyлишига сабаб ?укмронларнинг ло?айдлиги ва бе?амлиги эди, улар тинимсиз ишрат ?илиш, yзаро низо, бойлик тyплаш, халоватларини бузмаслик эди. Барча бало-?азоларни ?ар доим даф ?ила оладиган хал?нинг ?амини ?еч ким yйламас, ?ай?урмас, чора изламас эди. Шундай да?шатли бало ватан бyса?асида турган бир чо?да бефаросат амалпарастлар бир-бирларининг ?онларига ташна бyлиб, жа?олат уловига ?амчи босардилар, зулм ва шаф?атсизлик ?илардилар.

Иймону инсофидан асло айрилмайдиган бечора оддий хал? тинмай ме?нат ?илар, тер тyкар, за?матли ме?нати билан бутун мамлакатни бо?ар эди. Бек-амирларнинг заррин ва кимхоб либослари, барча тантана-ю маросимлари, жамики маишатлари ана шу ?адо?ли ?yлларнинг ме?нати туфайли эди.

***

Юрак, ?алб, кyнгил яна нима деб аташ мумкин? Инсоннинг на?адар нафис, беба?о, буюк аъзоси, олам ичра мавжуд мyъжизаларнинг мyъжизаси. У тинимсиз ул?аяди, тинмай камолот томон етаклайди. Унинг буюклиги шундаки yзи хуш кyрган гyзалликни Сулаймон тахтига, Искандарнинг салтанатига алишмайди, бир ?умурс?а та?дири ?а?ида кyзидан ёш тyкиб, жа?он ?о?онининг зулмига ?арши чи?мо?и мумкин. Нафис бир чечакнинг тебранишидан зав?ланиб олам бойлигига беписанд бyлиши мумкин, у табиатнинг нола ва фи?онини бехато эшитиб ?албсиз кишиларга насиб ?илмайдиган энг яширин гyзалликларни ил?ай олади. Мумдай эриб, тинимсиз титраб турувчи бу жажжи мyъжиза асло енгилмайди, асло тобе бyлмайди. Ана шу мyъжиза ичида коинотнинг бе?исоб ?анча-?анча ?ислатлари, бутун оламнинг акси, шакли, хо?ишлари мавжуд.Бyлажак авлодларимиз биз орзу ?илганимиздек сифатли яшай олармиканлар, бизларнинг ?илган хатоларимизни такрорламасликнинг иложини топа олармиканлар? Албатта топадилар, албатта биздан ил?орро? бyладилар, бос?инчилик ?ам албатта бар?ам топади. Тарихни кузатсак эди, асоратга тушмаган миллат асло топилмайди, лекин йyл ?yйилган хатоликлардан тy?ри хулоса чи?ариб, уларни ?еч ?ачон такрорламаслик лозим.

***

Ишнинг “кyзи”ни яхши билган Му?аммад Соди?, аста-секин ?yли пул кyриб анчагина ер ва мулк эгасига айланиб олди. Сер?айрат бу йигит де??ончилик ишларини пухта билиши билан бош?алардан ажралиб турарди. Я?ингинада ёл?из ме?нат ?илиб эрта-ю кеч тер тyккан бyлса бугун унинг ихтиёрида бир неча таноб ер ва бир ?анча чоракорлари бор. Хyжалиги муста?кам, мабла?и ?ам етарли. У кишиларга ме?рибон бyлиш билан бирга, ?yли ?ам очи? ва мурувватли йигит. Поччаси Му?аммад Соли?га айни?са о?ибатли. Жиянларига yз укасидек ме?рибон, жонкуяр. Мана жиянларини яна биттага кyпайганини эшитиб ?увонганидан ша?арга опасининг ?овлиси томон жyнади. Аввал Каппон бозорига йyл олди, пулни аямай шойи ?ийи? тyлгунича хилма-хил ноз-неъматларни харид ?илди. У опасини хурсанд ?илишни жуда хуш кyради. Шунинг учун ширмон нон, хандон писта ва ?олваларни мyлро? харид ?илди. У шошилмай гавжум бозорни тарк этиб Янгу чорсу томонга бурилди. Муюлишдаги чойхонада нафасини ростлаб олиш учун бир чойнак чой ча?ирди, бир ?анча фурсат дам олиб бyлганидан сyнг Ходабозор кyчаси томон юра бошлади. У ?y?оннинг гавжум кyчаларини томоша ?илишни жуда хуш кyради, ?ар бир ?адамда ишта?ани очадиган таомларнинг хушбyй ?идлари димо??а урилади, ?олвапаз, сомсапаз ва кабобпазлар “Келиб ?олинг, гyшт куйди” деб ба?ир-ча?ир ?иладиган ошпазлар, ?ар ?адамда учрайдиган тиланчилар yзига хос бир олам. Сер?атнов кyчалардаги йyловчиларнинг ?олатига ?араб ?айси тоифага мансуб эканлигини билиб олса бyлади. Бойвачча йигитлар ?ирчан?и отларга миниб олиб, о?ори тyкилмаган кийим-кечакларини кyз-кyз ?илишса, бечорахолро? кишилар эшакларига миниб олиб йyр?алайдилар.

?илдираги каттакон ?y?он арава yтаётгандаги ?ижирлаш бир ?анча фурсат давом этади. Одамлар тyпланадиган ерларда чyнтакурар y?рилар ?ам йy? эмас. Баъзи бир хилват кyчаларнинг муюлишларида оши? тепадиган ?иморбозлар ?ам учраб туради. Чорсуга етмасдан yнг томонда тову? бозори бор, дакан, чипор ва шунга yхшаш паррандаларнинг хилма-хиллигидан кyз ?амашади. Му?аммад Соди? бир нарса эсига тушиб ?олгандек бозорчага бурилиб, этли бир тову?ни харид ?илди. Энди поччасининг ?овлисига борса бyлаверади, режалаган барча нарсаларни харид ?илганига ишонч ?осил ?илиб, жадаллаганича юриб кетди.

– Соди?бой, со?-саломат юрибсизми? – деди Му?аммад Соли? ?айно?аси билан ?учо?лашиб кyришар экан. – Бола-ча?алар тинчми?

– Шукур, бир амаллаб юрибмиз. Жижи катта бyляптими?

– Худога шукур, тетиккина.

– Опам яхшимилар?

– ?а, бечоранинг ?увончи ?еч ?аерга си?майди.

– Учта y?ил кyради-ю ?увонмайдими, ?ар ?анча ?увонса арзийди. Худо хо?ласа уларни оё??а тур?азиб олсангиз марра сизники.

– Айтганингиз келсин, тyйларини кyриш насиб этсин.

– Учта y?илга учта келин келса бу ?овли набиралар билан тyлади, ?али ?овлингиз торлик ?илиб ?олади.

– Тy?ри айтдингиз, янги бир ?овли ?уриш орзуим бор, лекин тирикчилик муаммолари билан овораман.

– Биламан, ?аммамизга ?ам ?ийин, тирикчилик ?илиш йилдан-йилга о?ирлашиб бормо?да. Айни?са соли?лар эзиб ташлаяпти.

– Шукур ?илаверайлик, яхши кунларга ?ам етиб борсак ажаб эмас.

– ?ани ичкарига кирайлик, – деди Соди?бой поччасининг елкасига о?истагина ?yлини ?yйиб. – Сизни со?иниб юрган эдим, озгина гурунглашиб yтирамиз.

– Сиз билан су?батлашиш маро?ли, лекин бироз шошиб турибман.

– Уна?аси йy?, ?ой аяси, – деди Му?аммад Соди? шошилиб. – Чой ?yйиб юбор, дарров дастурхон туза.

– Соди?жон, чойни бош?а сафар ичамиз.

– Почча ?ар сафар шошиб келиб, шошиб кетасиз. Келинг энди озгина су?батлашайлик. Келинингиз нон ёпган, эрталаб эринмай туриб янги «ширава» ?аймо? олиб келганман. Риз?ингиз ?yшилган экан, бирга ?аймо?лашамиз.

– ?аймо? танлашда сизга етадигани йy?, буни биламан.

– Атайлаб «?аймо?ли гузар»га бордим, у ернинг ?аймо?и бош?ача бyлади.

– Хоннинг yрдасидагилар ?ам yша ердан ?аймо? олар эканлар.

– Шуна?а, харидорлар ?ам, сотувчилар ?ам yша ерда жамланади, энг сифатли ?аймо?ни фа?ат yша ердан топасиз.

– Сизни ме?мондорчиликка айтгани келдим.

– Э, шуна?ами?

– ?а, янги ча?ало?нинг ту?илгани муносабати билан улфатларга биттазиёфат ?илиб беришга ваъда берган эдим.

– Жуда яхши, бизга нима хизмат бор, тортинмай айтаверинг.
<< 1 2 3 4 5 6 ... 10 >>
На страницу:
2 из 10

Другие электронные книги автора Хамидулла Абдуллаев