Рассказ в стихах. Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.

Рассказ в стихах. Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.
Александр Слука

Я собрал книгу из произведений написанных в разные годы. В ней и стихи, и миниатюры, и отрывки КВС «МЕТАМОРФОЗЫ» и «МЕТЕЛЬ». Но, что интересное во всех произведениях так то, что наши чувства не меняются в плохую сторону. Это я говорю о хороших людях. А плохие будут наказаны сами. Часть текста ранее была опубликована в книгах «Стремятся мысли вдаль» и «Загадка раздвоений».С уважением, А. Слука

Рассказ в стихах

Книга издана на 2-х языках – на белорусском и русском.

Александр Слука

© Александр Слука, 2024

ISBN 978-5-0064-7428-4

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Да чытача

Вялiкi пiсьменнiк павiнен ахоплiваць

yсе бакi чалавечага iснавання.

Андрэ Моруа

Магчымасць дасягнуць поспеху пры жыццi прадастаyляецца толькi тым, хто паспеy «прачнуцца» да наступлення смерцi. Я лiчу, што сапраyднасць выразу вiдавочная. Бо толькi мэтанакiраванаму i настойлiваму чалавеку, якi валодае глыбокiмi ведамi i разуменнем таго, што ён робiць, дадзена атрымаць поспех. Лянота, невуцтва цi глупства, што, па вялiкiм рахунку, адно i тое ж, нi на мiлiметр не наблiзяць да жаданага, сутнасцю якога, часам, з'яyляецца карпатлiвая штодзённая праца, часам на працягу yсяго жыцця. Чалавек з'яyляецца на свет, каб спазнаваць i тварыць. Калi ён не здольны да гэтага, то жыццё яго пустое i бессэнсоyнае, падобнае сну, хай нават i прыгожаму. Імкненне да зразумення нязведанага, стварэння прыгожага закладзена першапачаткова y кожным з нас. Спачатку яно служыць штуршком да абуджэння, у далейшым жа: рухаючай сiлай на вялiкiм жыццёвым шляху. Шкада толькi, што само абуджэнне надыходзiць у адных раней, у iншых – пазней, у трэцiх – не надыходзiць нiколi.

Безумоyна, чалавек шматгранны. У сярэдзiне кожнага з нас iдзе пастаянная барацьба памiж Дабром i Злом. Адных вядзе i ахоyвае па жыццi светлы анёл, iншых – цёмны. Мы не падобныя адзiн на аднаго. Жыццё на кожнага з нас накладвае свой адбiтак. Аднак, як бы там нi было, у глыбiнi душы y кожнага ёсць нешта добрае, толькi глыбiнi ва yсiх розныя i часам данырнуць у сябе y душы да гэтага добрага не кожны можа. Кнiгi ж заyсёды давалi, даюць i будуць даваць такую магчымасць, бо чалавек застаецца сам-насам з напiсаным. І калi тое, што ён чытае, прымушае яго хоць што-небудзь адчуць i перажыць зноyку нейкiя моманты свайго жыцця, абудзiцца, даyно заснуламу, yяyленню i зноy yскалыхнуцца пачуццям, значыць тое, што напiсана-напiсана нездарма. Вельмi хочацца верыць, што гэтыя апавяданнi змогуць акунуць вас ва yспамiны, прымусiць задумацца над некаторымi пытаннямi, глыбока пахаванымi пад назапашаным хламам праблем, перагледзець па-новаму свае жыццёвыя пазiцыi, а таксама дададуць вам дабрынi, цяпла i душэyнага спакою.

З павагай, А. Слука

P. S. Stihi.by, Stihi.ru, Proza.ru

Частка тэксту раней была апублiкаваная y кнiгах *Iмкнуцца думкi yдалячынь*, *Загадка раздвойванняy*. А. Слука

Празаiчныя мiнiяцюры

Вясна

Вясна-вясна… гэта птушкi; плямы пашарэлага и расталага снегу; пралескi; звонкая iскрыстая кропель; зарослыя елкай распадкi над ракой, якiя дыхаюць па начах белым туманам; нейкi адмысловы хмель бярозавага соку; яркага свiсцячыга ляснога вогнiшча i песнi; на камянях у лясным ручаi мыеш свой твар. Трэба самому адчуць у поyнай меры свежасць росных лясных сцяжынак i пачуць рэха… нервова разамну y руцэ цыгарэту i нецярплiва чыркну запалкай… вясна-вясна… дзiyная пара. Заyсёды перадае гэта пачуццё, прыносячы часам нейкае трывожна-тужлiвае адчуванне неyладкаванасцi i нязбытнасцi чагосьцi. У грудзях шчымлiвае пачуццё чагосьцi адыходзячага, незваротна страчанага, ня выяyленага. Страта сцiскаючым комам падкочвае да горла, выклiкае боль растання i нязбытных надзей… вясна-вясна… толькi потым, праз шмат гадоy, я зразумеy, што гэта было развiтанне са сваёй уласнай юнацкасцю…

Другi шанец

Наступiy момант, якога так доyга чакалi адны i так моцна баялiся другiя.

Сёння супрацьстаянне дзвюх цывiлiзацый скончыцца. Мяркуючы па yсiм, гэта будзе апошняя бiтва для нас, бо рэшткi нашых ударных брыгад, сабраныя па yсёй галактыцы, уяyляюць сабой ужо далёка не той магутны кулак, якiм яны былi яшчэ нядаyна. Вартае жалю вiдовiшча – тры дзясяткi скатаваных, якiя прайшлi некалькi запар бiтваy, крэйсераy, трэць з якiх ужо не y стане манеyраваць i yхiляцца, i некалькi сотняy такiх жа патрапаных знiшчальнiкаy «Іголка» супраць клiнка смерцi крэатаy – армады, якая складаецца з сотнi баявых машын. Машын, якiя на парадак пераyзыходзяць нашы i па yзбраеннi, i па хуткасцi. Машын, якiя нясуць на сваiх бартах больш за дзве тысячы звышхуткiх знiшчальнiкаy.

Бязлiтаснасць крэатаy нам добра вядомая. Яны пазбаyленыя якiх-небудзь пачуццяy, акрамя нянавiсцi i жадання бязмежнага панавання, таму разлiчваць на якое-небудзь гуманнае стаyленне з iх боку да сябе y выпадку паражэння не прыходзiцца. Усе з нас гэта добра разумеюць i ведаюць, як зрэшты, ведаюць, i тое, што пераможца y гэтай апошняй бiтве yжо вядомы. Нам засталося толькi адно – прымусiць крэатаy як мага даражэй заплацiць за нашы жыццi. Мы – салдаты. Нам не прывыкаць памiраць. Тут, у космасе, гэта адбываецца хутка. Значна цяжэй будзе тым, хто застаyся абараняць планеты. Калi яны не загiнуць у баi, то iх чакае жах крэацкага рабства, павольная смерць ад голаду i хвароб…

Але апошнi загад нам ужо аддадзены, аддавацца развагам няма калi ды i бессэнсоyна.

Я на сваёй «iгле», разам з рэшткамi маёй эскадрыллi iду y апошнюю атаку. Стрэл i… Адразу ж за iм асляпляльная yспышка y маёй галаве…

Няyжо я так хутка загiнуy? Не, быццам бы жывы, але дзе я? Белы пакой без дзвярэй, без вокнаy, пасярэдзiне стол. Я ляжу на iм, не прывязаны, але рухацца не магу – маё цела мяне не слухаецца. І галасы – жорсткi мужчынскi i пяшчотны меладычны жаночы. Пра што кажуць – не разабраць. І зноy yспышка. Перад вачыма з шалёнай хуткасцю змяняючы адзiн аднаго, праносяцца карцiны, якiя выклiкаюць у мяне то дзiкi жах, то бязмерную радасць, то гора, то шчасце, то трывогу, то сум, то надзею. Дыхаць становiцца yсё цяжэй i цяжэй. Затым раптам усё знiкае, становяцца чутныя галасы. Пра што кажуць не разабраць. Шум i боль у галаве не даюць засяродзiцца. Галасы становяцца yсё цiшэй i цiшэй, як быццам кудысьцi аддаляюцца. Прападаць. І зноy yспышка y мозгу. І зноy карцiны, цi дакладней будзе сказаць кадры войнаy i свету, пакут i асалоды, любовi i нянавiсцi. Сэрца, здаецца, выскачыць з грудзей. Паветра вакол стала густым, як кiсель – хапаю яго ротам i п'ю глыткамi. На гэты раз перадышка яшчэ карацей. Боль становiцца яшчэ мацней. І галасы, неразборлiвыя галасы, якiя змяняе чарговы паток кадраy пра зло i дабро, хлуснi i праyдзiвасцi, подласцi i сумлення, пачварнасцi i прыгажосцi.

Мой мозг ужо гатовы лопнуць ад усяго yбачанага. З вачэй градам льюцца слёзы болю, крыyды, нянавiсцi, прыкрасцi, радасцi i шчасця адначасова. І я крычу. Крык выносiць yсе прывiды. І становяцца чутныя галасы. Выразны жорсткi мужчынскi: «Ну, што скажаш?». З апошнiх пакiнутых сiл напружваюся, каб пачуць адказ, але жаночы голас гучыць вельмi цiха, каб разабраць тое, пра што гаворыцца. Чамусьцi менавiта гэтая немагчымасць пачуць сказанае y адказ мяне пачынае мучыць мацней, чым боль i yсё yбачанае мной раней, але бялявы туман засцiлае мае вочы, прадвеснiк чарговы yспышкi, прымушае мяне y думках рыхтавацца да чарговай порцыi катаванняy. Але нiякiя катаваннi не наступаюць. Туман рассейваецца раптоyна. Я разумею, што зноy знаходжуся за штурвалам сваёй, ужо не раз латанай, ладна патрапанай, «iголкi». А эфiр жа проста-такi раздзiраюць здзiyленыя воклiчы маiх субратоy: “ Што адбываецца? Што здарылася? Гэта проста немагчыма».

Перад вачыма yзрушаючая карцiна – караблi крэатаy, развальваючыся на часткi, ператвараюцца адзiн за адным у груды бясформеннага металалому. Крыкi непадробнага здзiyлення паступова змяняюцца крыкамi радасцi i весялосцi: «Перамога! Мы перамаглi!».

І вось толькi цяпер, я, нарэшце, чую адказ. Чую яго выразна i ясна. Ён бесперапынку гучыць у маiм мозгу цiхiм пяшчотным меладычным жаночым голасам: «Яны яшчэ здольныя адчуваць. Яны не безнадзейныя. Дай iм другi шанец, … другi шанец, … другi шанец».

Вайна i Бог

Вайна iдзе yжо даyно. Многiя загiнулi i параненыя, паселiшчы пацярпелi.

Пажылая жанчына перад абразом спытала:

– Ну, навошта нам гэта yсё. Мы y чым вiнаватыя? Бог забыy нас.

– У яе галаве загучаy нейкi голас:

– Не. Бог не забывае нiкога. Вы яго забылiся. Вось у чым праблема…

Чараyнiк

Сёння я сеy i задумаyся. Што было рабiць на працы?. Нiчога не атрымлiвалася. Усё валiлася з рук. Раптам званок. Пайшоy адкрываць з маiм нiшчымным тварам…

Чалавек апрануты, як з iголкi. Прадставiyся i пачаy нешта казаць. Я не разумеy адразу, але потым пачаy разумець, чым далей, тым цiкавей. Хто ён такi? Задумацца. Бо yсё валiлася i выхад прапанаваy гэты чалавек. Выхад просты: папрацаваць на сябе i на… яго! І як проста! Маладзец. Адкуль ён узяyся? Ды якая рознiца. Калi прапануе, трэба браць i працаваць. Спытаy у чалавека, што рабiць? Тады той прапануе yвайсцi i падпiсаць паперы. Гэта заняло мала часу. Чалавек адкланяyся i сышоy…

Падышоy да акна, паглядзеy, запалiy цыгарэту i задумаyся. Як там усё y мяне пойдзе заyтра? Добра… што будзе, то будзе… Трэба паесцi. Прыгатаваць што-небудзь. Нават не думаючы пачаy рыхтаваць i здзiвiyся. Прыгатаваy так, як у рэстаранах атрымлiвалася. І апетыт быy. Дзiyна? Што са мной такое? Уключыy тэлевiзар. Так, спаць захацелася… спаць, так спаць.

Ранiца сонцам сустрэла. Адразу y ванну i паесцi. Увогуле, гатовы на працу. Спусцiyся па лесвiцы i пайшоy думаючы. А, што думаy… Усё нармальна было: з людзьмi, з абсталяваннем, з стаyленнем… я проста быy шчаслiвы!

Дзень пайшоy за днём. Купiy машыну. Потым кватэру. Затым дзяyчыну знайшоy такую, якая менавiта тая! Я тройчы быy шчаслiвы! Як своечасова зайшоy чалавек да мяне. Малайчына! Сапраyды – бярэш i працуеш. І тады yсё будзе. І yсё!.. Толькi са сном дрэнна раз у годзе. Я разбiты yвесь yстаю, але гэта праходзiць. Лiчу, што гэта з працай звязана. Але на працы yсё добра. Чалавек, якi адразу падышоy i спытаy: «Як справы?». «Нармальна. Хацеy вам сказаць… дзякуй!» – я адказаy. «Дрэнна спаy?» – зноy ён, як адчуваy. «Так. Зараз пройдзе. Будзе нармальна», – кiyнуy я. «Ты больш дрэнна не спiш» – сказаy Чалавек i знiк. Праца за працай i праца за працай, не было калi адпачыць. І што, канкрэтна, засынаy я дома, як забiты. Я зноy успомнiy яго фразу. Ён – чараyнiк.

З часам я пачынаy стамляцца. Потым усё больш i больш. З'явiлася yтоенасць, хацелася схавацца i заплюшчыyшы вочы адпачыць. Мяне знайшоy чалавек. Уважлiва агледзеy i сказаy: «Ну, што? Сядзiш? Не можаш больш?». «Больш не магу» – я выцiснуy з сябе. Чараyнiк радасна палез за паперамi – «Тут напiсана…». «Мне yсё роyна» – я сказаy. Але ён не спыняючыся – «Мне належыць твая душа!»… Безвыходнасьць…

Жаночая доля

Чаканне. Чаканне было большай часткай яе жыцця. Спачатку, яшчэ y школе, яна чакала яго погляду. Затым, з замiраннем сэрца – кожнага спаткання з iм. Калi ён паступiy у ваеннае вучылiшча, з нецярпеннем чакала кожнага яго прыезду. Моцны, упэyнены, прыгожы. Ён трывала заняy месца y яе сэрцы з юнацтва, не пакiнуyшы на гэта нiякiх шанцаy усiм iншым. З iм яна заyсёды адчувала сябе спакойна. З iм яна была шчаслiвая. Але за yсё y жыццi трэба плацiць. І за шчасце таксама. Яна плацiла. Плацiла бяссоннымi начамi, калi ён быy на баявых дзяжурствах, плацiла сваiмi перажываннямi, плацiла доyгiм чаканнем сустрэчы. Часам вельмi доyгiм чаканнем. Але ён заyсёды вяртаyся. Вяртаyся з усмешкай i велiзарным букетам кветак. Абняyшы яе i пацалаваyшы, казаy: «Я дома, гэта табе». Гэтыя моманты былi для яе самай вялiкай узнагародай за яе адзiноту. А потым у яе жыццi з’явiлася маленькая радасць, якая пастаянна крычыць. І адзiнота знiкла. Яго змянiла турбота якая расце, i пакутлiвая трывога за жыццё мужа, таму што гэты год, якi падарыy ёй сына, разам з iм падарыy i Аyганiстан. А праз восем месяцаy – боль i смутак. У гэты раз па вяртаннi не ён, яму дарылi кветкi. Моyчкi, сцiснуyшы зубы i гуляючы жаyлакамi…

Першыя месяцы пасля пахавання мiнулi для яе як у тумане. Толькi дзякуючы сыну яна змагла паступова акрыяць ад страты. Дзiця паглынала yвесь яе час. І толькi начамi, калi ён засыпаy, вярталася адзiнота i душылi слёзы. Але яна навучылася з гэтым змагацца – яна пачала палiць. Дым, палягчаючы боль, супакойваy. Шмат начэй ёй правесцi з цыгарэтай i кубкам кавы на пустой кухнi, перш чым да яе зноy вярнулася чаканне. Чаканне вечара, калi яна, нарэшце, зможа забраць з садка сына. Затым, з’явiлася чаканне яго вяртанняy iз школы, чаканне першых спартовых поспехаy. Шмат вады yцякло, перш чым жыццё наладзiлася, i яна перастала праводзiць доyгiя ночы y гутарках з фотаздымкам. Усё сваё матчына каханне, усю сваю душу яна аддала сыну. Не, яна не песцiла яго, бо жыццё не песцiла яе. Аднак ён заyсёды адчуваy пастаянны клопат мацi i рос каханым, разумным, прыгожым юнаком, цешачы яе сэрца. Яна цвёрда для сябе вырашыла, што ён не стане вайскоyцам, але пасля заканчэння iм школы, да яе зноy прыйшло чаканне. Чаканне яго прыездаy у адпачынак, прыездаy такога ж прыгожага, упэyненага, моцнага, якiм калiсьцi быy яго бацька. І кожны раз, сустракаючы яго, яна пра сябе думала, як яму iдзе вайсковая форма. Кожны раз, вярнуyшыся, ён урываyся y хату маладым буйным ветрам, несучы перад сабою вялiзны букет кветак i, цалуючы яе y шчаку, казаy: «Ма, гэта табе». І яна зноy была шчаслiвая. А пасля кожнага ад’езду зноy яго чакала. Затым у яго з’явiлася тоненькая дзяyчынка, якая сваiм з’яyленнем прынесла y яе жыццё зноy чаканне. Чаканне хуткага вяселля, затым чаканне yнукаy. І так усё жыццё. Чаканне. Чаканне. Чаканне…

«Мусiць, менавiта так я i скончу гэтую кнiгу. Дзяyчынка, унукi – вельмi добра, вельмi» – зрабiла запiс y нататнiку. Сонца yжо амаль зайшло. Наступiy яшчэ адзiн цёплы, зацiшны, вясновы вечар у яе жыццi. «Ну, што ж, час дадому» – падумала яна i, схаваyшы пад хустку, сiвую пасму валасоy, паднялася з лавачкi. У апошнi раз дзелавiта агледзела наведзены парадак i, сказаyшы, маладзенькаму лейтэнанту, якi безклапотна yсмiхаyся з фотаздымка: «Прыйду праз тыдзень. Да спаткання, сынок» – злёгку горбячыся, павольна накiравалася да выхаду з могiлак, насустрач адзiноце, якая чакала яе каля yваходнай брамы… Насустрач адзiноце…

Я i востраy

Невядомыя спрачалiся:

– Ён дабяжыць.