Psychoterapia niepokoju. Algorytm autora

Psychoterapia niepokoju. Algorytm autora
Anastasiya Kolendo-Smirnova

Ksiazka jest streszczeniem wykladu autora. Wspоlczesny psycholog dzieli sie w nim wlasnym algorytmem pracy ze stanami lekowymi wywolanymi rоznymi przyczynami. W tekscie pozostawiono wypowiedz autora oraz pisownie ze znakami interpunkcyjnymi. Ksiazka zostala przetlumaczona przez automatycznego tlumacza.

Anastasiya Kolendo-Smirnova

Psychoterapia niepokoju. Algorytm autora

Definicja

Pozdrawiam wszystkich. Zaczne od historii. Kiedy jestes poczatkujacy, pracujesz, szukasz technik, zastanawiasz sie nad tym, z czym pracowac, gdzie szukac, i szukasz technik – technik. Kiedy jestes dorosly, masz juz troche doswiadczenia, nie szukasz technik, szukasz algorytmоw. Algorytm jest metaforycznie jak droga z punktu A do punktu B. Jak sie tam dostaniesz, autobusem, samochodem, innym srodkiem transportu, to sa techniki. To, gdzie pоjdziesz, jest algorytmem. Kiedy zaczynalem, bylem na jednym z wykladоw o hipnozie i powiedziano mi cos takiego, a ja sluchalem, myslac, co za bzdury, potrzebuje tych technik. Po co mi wiedza, gdzie mam isc, przeciez rozumiem, gdzie mam isc. Ale teraz, majac doswiadczenie, rozumiem, ze wiele osоb nie wie, gdzie sie udac, jest wiele technik, ale nikt nie wie, gdzie sie udac. I to zrozumienie, gdzie sie udac, jest naprawde wazne. A dzisiaj bedziemy mieli algorytm pracy z lekiem, ta konkretna trasa. Wymienie troche srodki transportu, ktоre mozemy zastosowac, zebyscie nie mieli wrazenia, ze opowiedzialam Wam duzo teorii, a Wy nie wiecie co robic praktycznie. Postaram sie wiec na biezaco udzielac praktycznych porad. Ale i tak jest to wlasnie ta trasa. Mam nadzieje, ze metafora jest dosc czytelna.

I tak, niepokоj. Takie zlozone pojecie, tu na tym slajdzie oficjalne wersje tego, co to jest. Powiem ci w prostych slowach. Co to jest lek? Nie mozemy go zdefiniowac, bo wszyscy, ktоrzy z nim pracuja, ktоrzy pisza ksiazki i tak dalej, nie zdefiniowali go. Zdefiniujmy to tak, aby podczas wykladu bylo jasne, co mam na mysli. Tak wiec, ogоlnie rzecz biorac. Co bedziemy odrоzniac strach od leku, w tym, ze strach wyraza konkretnie obawe przed czyms, konkretnosc, natomiast lek to taki stan ogоlny, podniecenie. A w prostych slowach staralem sie tu napisac, ze lek z okreslonego powodu to nadal lek, a lek bez powodu to nerwica. To samo, ze lek bez przyczyny tez jest nerwica. Tutaj podalem przyklad Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, moze to byc rоwniez hipochondria. I wszystko w zasadzie. Kazdy neurotyczny lek. Lek i strach to w zasadzie to samo, tylko strach jest wyrazny, lek jest niewyrazny. Dla obu sa dwa stany. Stan normalny i stan neurotyczny. Normalne jest wtedy, gdy boje sie czegos normalnego. Jest dom w ogniu i jest strach. To jest logiczne, jasne, normalne. Kiedy siedze i mysle, ze co jesli moze dojsc do pozaru, to mam nerwice, bo nie ma takich warunkоw, nie ma sytuacji, ktоra moglaby stanowic jakies zagrozenie, ale staje sie niespokojny; to sie nazywa nerwica.

Z czym wiec najczesciej przychodza klienci? Zajmiemy sie dzis lekiem normalnym, lekiem neurotycznym – fobia, lekiem uogоlnionym z przyczynami. Uzasadniony niepokоj jest wtedy, gdy jestem niespokojny, poniewaz, i jest wiele malych powodоw i to wszystko tworzy ogоlny niepokоj. Albo neurotyczny niepokоj bez przyczyny. Chodzi mi o to, ze sa powody, oczywiscie. Nie ma jednak swiadomosci tych powodоw. To znaczy, ze czlowiek jest niespokojny z jakiegokolwiek powodu, z niczego, nie rozumiejac, co jest powodem. Porozmawiamy tez o OCD i atakach paniki. Jesli sa jakies pytania o cos, o czym nie bedziemy mоwic, to rоwniez postaram sie na nie odpowiedziec. Lek jest pojeciem nieostrym i to wlasnie to rozmycie powoduje takie zagmatwanie, nie wiadomo jak przejsc z punktu A do punktu B, nie wiadomo jak idziemy. Wiec przejdzmy po trochu na raz.

Strach

Tak wiec, strach jest normalny. Jest to naturalny, normalny lek, np. czlowiek chce zmienic miejsce zamieszkania i przeprowadzic sie do innego kraju. Nie wie jak tam bedzie, jak tam bedzie, nie moze sie zdecydowac, ma strach, przychodzi do Ciebie z konkretna prosba, konkretnym strachem. Nie wiem, czy bede mоgl cos tam zrobic. Inny przyklad. Przychodzi do Ciebie nastolatek, boi sie powiedziec rodzicom. Jest powоd. On sie boi, wszystko jasne. Jak pracujemy? Strach oceniamy od 0 do 10 i wiemy, ze 0 to brak strachu; 10 to maksymalny strach. Szacujemy, ze. Z reguly, jesli jest to 8-9. To jest powazny strach. Jesli to 3-4, to mysle, ze nawet nie trzeba z nimi pracowac, sa naturalne. A jakis poziom strachu musi pozostac, 3-4 to nie zawsze powоd do pracy z nim. Oczywiscie, jesli czlowiek nie ma innych problemоw, to przychodzi i ma obawy przed przyznaniem sie rodzicom, ze zrobil to i to przez 4, a czlowiek nie ma wiecej problemоw. To wtedy pracujemy nawet z tym.

Wiec, co robimy? Robimy to, co umiemy. Wymieniam tu tylko, bo nie wiem jakich technik uzywasz. To jest wlasnie to, o czym mоwilismy, ze jest trasa i sa techniki. Istnieja srodki transportu. A z czym najczesciej pracuje z lekami? Najczesciej jest to TKO ( terapia kognitywno- obrazowa), EMDR. A zeby bylo dla Ciebie troche ciekawiej, powiem Ci, ze czesto pracuje tez nad normalnymi, zdrowymi lekami. Na przyklad czlowiek musi gdzies wystapic. Czesto prosba, gdy trzeba zdac egzamin, cos innego. Zrobic cos normalnego, czego dana osoba sie boi. I jedna z moich ulubionych technik, biore 3 kartki papieru A4, klade je w odleglosci kroku, na podlodze. I prosze klienta, zeby stanal na pierwszej kartce i wyobrazil sobie swоj stan przed zdarzeniem, jak sie czuje, opisal to szczegоlowo. Tutaj stoi i mоwi, ja to przezywam, tak i tak. Nastepnie przechodzimy do kolejnego liscia, ktоry reprezentuje samo wydarzenie. Stojac tam, opowiada, jak sie czuje, stojac na tej kartce. Wtedy impreza sie konczy, a po niej bierze trzeci lisc. A na trzecim lisciu opowiada o swoich uczuciach, jakby, ugh wszystko, zrobione. Jakie uczucia, mоwimy to wszystko. A potem. Pytamy go ponownie z tym uczuciem, gdy juz wyzdycha, o przejscie do poczatku i ponowne przejscie tej drogi. I w ten sposоb scigamy go do tego stopnia, ze wszystkie jego uczucia sa pomieszane, a on czuje to samo na starcie, co na mecie. A w NLP, oczywiscie w pierwotnej wersji, rоwniez go zakotwiczamy. Zakotwiczenie go, moment, w ktоrym mоwi nam: ech, swietnie, dotykamy jego ramienia i mоwimy: swietnie, swietnie to zrobiles. Potem jeszcze kilka razy, przechodzi wiecej, znоw zakotwiczamy go lekkim dotykiem na ramieniu, mоwiac, jak swietnie sie czujesz, gdy jest juz po wszystkim. Czyli 3 razy dotkniete, a potem jak przyjdzie, najpierw podchodzisz do niego i robisz znowu kotwice, dotkniecie na ramieniu: "Wiec jak sie czujesz teraz tutaj?". To taka klasyczna wersja. Ale ja szczerze mоwiac nigdy nie kotwicze, to znaczy stwierdzam, ze te chodzenie, czucie i mieszanie, to jest wystarczajace, a uczucia mieszaja sie dobrze. I lepiej by bylo z kotwica. Ale ja tez nie jestem zwolennikiem dotykania ludzi w hipnozie i w innych metodach. Wiec nie dotykam i nadal dziala dobrze.

A tak w ogоle, czy macie Panstwo jakies pytania dotyczace tego, o czym przed chwila rozmawialismy. To znaczy, ze strach jest normalny. Jesli klient przychodzi do Ciebie z normalnym lekiem, to powinien miec zrozumienie, ze oceniles ten lek, przepracowales go, nie idziemy nigdzie na pustkowie, szukajac czegos. Oto strach, przepracowales go, zegnaj.

Nastepny. Czasami klienci przychodza do nas z neurotycznym lekiem. Nie jest normalny. Ta byla normalna, gdy czlowiek bal sie zdac egzamin lub przyznac sie do czegos. Naturalny, zrozumialy lek. Czym rоzni sie dla nas fobia? Bo strach nie jest naturalny. Na przyklad ostatnio mialam klientke, ktоra bala sie kotоw. Male, puszyste, urocze stworzenia, ale czlowiek sie ich boi. Pracujemy w taki sam sposоb jak przy zwyklym strachu. Z fobia tak samo, nic nie zmieniamy. Tylko tutaj umiescilem to w ramce, zebys mial porzadek w glowie. Z tych wszystkich pojec, zeby byla jakas struktura. Ze leki i niepokоj to w zasadzie to samo, tylko ze jeden jest bardziej rozproszony, a drugi ma strukture bardziej wyrazna i specyficzna. Maja 2 duze warstwy – neurotyczna i normalna. W tym przypadku nie ma rоznicy, kiedy pracujemy z lekiem. Nie ma znaczenia, czy jest to neurotyzm, fobia, czy normalnosc. W tym przypadku nie ma zadnej rоznicy. Ale bedzie rоznica w niepokoju.

Niepokоj

I tak oto dochodzimy teraz do niepokoju. Lek ma charakter ogоlny z przyczynami. Z przyczynami, to znaczy, ze jest to lek, ktоry ma wiele rоznych przyczyn. I jak zamierzamy sobie z tym poradzic. Pierwszym z nich jest sprawdzenie stanu ogоlnego. Musimy naprawic stan ogоlny. Ale jesli w strachu jest prosta, jest strach, to ocenilismy go od 0 do 10. Wtedy niepokоj, ktоry oszacujemy na tescie, istnieje bardziej wieloplaszczyznowym oszacowaniem tego stanu. W tym przypadku nie jest to 1 strach, ale zapewne jest ich wiele. I drugi krok, ktоry zawsze stosuje, gdy mamy osobe niespokojna. Przychodzi, widac, nie potrafi wytlumaczyc co i jak, wszystko jest nie tak, i boi sie isc do pracy, i boi sie jechac autobusem, i boi sie zostac w domu. Nastepnie oceniamy ogоlny stan za pomoca testu, ktоry pokaze pоzniej, i dajemy CAT na ogоlny stan. Wszystko, czego doswiadczacie w swoim zyciu, to stan, w ktоrym czujecie sie i zle tam, i strasznie tam, i wszystko jest nie tak. Jakie to uczucie? Jak kto, co sie dzieje? Daj mi ten stan metaforycznie. Jakby co, dzieje sie komu. I ten stan w metaforze, bedziemy przepracowywac. Zmien w nim jeden element, jedna rzecz, aby bylo latwiej. A w pracy domowej, kazdego dnia, zmien jeden element na tym obrazku.

I tak, CAT na ogоlnym stanie. Jesli nie byles szkolony z metody CBT, to polecam szkolenie, w szkole metody. Jesli zostales przeszkolony, to swietnie, ale jesli jestes pomiedzy tymi stanami, zeby sie nauczyc, a nie, to sprecyzuje, jak mozesz to zrobic. Przyjmujemy te metafore panstwa. Jesli uda nam sie to wcielic w osobe na zdjeciu, swietnie. Jesli nie mozemy miec na obrazku, 5 slоw przypominajacych Twoje panstwo, to wybieramy jedno slowo, ktоre jak najbardziej przypomina Twoje panstwo. Robimy z tego metafore. Bede to wymyslal na biezaco. Na przyklad przychodzi czlowiek, ma ogоlny niepokоj. Prosimy go o stworzenie obrazu, jak mozna by to przekazac metaforycznie. I mоwi, jakby i wiatr, i deszcz, i wszystko. Czuje, ze chodze, marzne i nie wiem, gdzie isc, a to jest wlasnie ten stan. To jest taki obraz. Zeby to byla metafora, czlowiek w nie-swiecie, to jest obraz. Kontekst doda nam stanu metaforycznego. Jaka to jest osoba, dokad zmierza, skad pochodzi, co jej grozi, oprоcz zlej pogody, jesli w ogоle zyje na zewnatrz, to rozumiemy, co jej grozi. Albo jesli jest to ciezka niepogoda i moze nie zdazyc do domu. Potrzebujemy kontekstu i zrozumienia tego zagrozenia. I wtedy my z tym stanem np. ustalilismy, ze osoba idzie z punktu A do punktu B. Wraca z pracy do domu, ale mieszka na wsi, nie ma pradu, droga nie jest blogoslawiona, pogoda jest zla. Zapowiedziano burze. Okropnosci, i okropnosci. I dlatego boi sie przejsc ta droga do swojego domu. Oto zrozumialy stan umyslu. A potem pytamy go, co musi zrobic, zeby poczuc sie troche lepiej w tej sytuacji. I dodajemy, ze ktos czeka na niego w domu i musi jechac. A to sprawia, ze dana osoba czuje sie lepiej. Albo osoba jest ta sama, z ta sama prosba, ten ogоlny niezrozumialy niepokоj nie moze stworzyc obrazu. Ale mоwimy mu piec slоw o twoim stanie. Mоwi, dreszcz, zimno, przerazenie, panika, ludzie. Mоwimy: z tych slоw, ktоre sa najbardziej pojemne. Mоwi z przerazeniem. Kiedy wypowiadasz slowo horror, aby byl to obraz, jak napisac slowo horror, aby sam obraz wywolywal to uczucie grozy. A on mоwi: to jest napisane krwia na ceglanym murze. A nastepnie poprosimy go o zmiane 1 elementu na tym obrazku, ktоry trzeba tu zrobic. Ale to taka bardziej NLP-owa historia, co trzeba zmienic. Na przyklad kolor sciany, albo ze to nie jest krew, tylko farba, obok tej samej farby ktos narysowal jakies serduszka, a potem pracujemy z tym obrazkiem, tez raz dziennie, zmieniajac jeden element, az do stanu przyjemnego odczuwania obrazka. Nie do logicznych wnioskоw, ale do przyjemnych odczuc zwiazanych z obrazem.

Nastepny. Praca domowa – dotyk niepokoju. Dotyk Leku Podalem to cwiczenie w webinarium na temat Depresji. Powtоrze to tutaj. To wtedy uczymy osobe swiadomego dotykania leku. Lek czesto pojawia sie u osоb lekowych w momencie pojawienia sie jakiegos bodzca, na ktоry dana osoba musi zareagowac, a osoba lekowa chce zareagowac szybko. I dlatego naszym zadaniem jest nauczyc czlowieka dotykac tego pragnienia szybkiej reakcji, a takze swiadomie obserwowac te niespokojna reakcje w sobie. Jak to sie dzieje? Prosimy osobe, by nie odbierala telefonоw, nie pisala smsоw, nie pukala do drzwi i generalnie nie odbierala zadnych telefonоw zanim nie policzymy do 3, lepiej do 4. Ale sa osoby niespokojne, ktоre nie potrafia liczyc do wiecej niz 2. Z nimi zaczynamy od 2. Raz, dwa i dopiero po tym odbieramy telefon. W tym momencie osoba lekowa bedzie miala w srodku takie bezposrednie przerazenie, bo chce zareagowac. I musi zrobic prоznie, ze zrobie to w 2 sekundy, a te 2 sekundy, beda wydawaly sie czyms niewiarygodnym, dlugim, strasznym. Ale poprzez ten dotyk niepokoju hartujemy go i jesli w pierwszym tygodniu robi to przez 2 sekundy naraz, to w nastepnym tygodniu jest w stanie zrobic to przez 4 sekundy. W nastepnym tygodniu jest w stanie zrobic to przez cztery sekundy. A ogоlny niepokоj obniza sie dzieki mozliwosci podtrzymania tego napiecia w sobie. To jest hartowanie, to tak jakbysmy hartowali osobe, hartowali miesnie. Te akcenty sa male, ale pompuja. A jedno z moich ulubionych cwiczen to "Rzeka, na zaufanie do swiata" to tez symbol dramatu, mozna tak powiedziec. Mysle, ze to mieszanka, bo w klasycznym dramacie symbolicznym tam rzeka wyglada inaczej. W kazdym razie wyzwanie jest takie. Codziennie wyobrazac sobie, ze czlowiek kladzie sie na plecach w wodzie, na wyimaginowanej rzece i patrzy jak rzeka go niesie. I tak musi sie nauczyc spokojnie lezec w wodzie. Na poczatku bardzo sie boi. Poza tym, rzeka musi byc inna. Czasem moze trafic na poklad, czasem na male obnizenie w tej rzece, rоzne rzeczy moga plywac i czlowiek musi nauczyc sie ufac tej rzece, po prostu plynac z pradem. I obserwuj. Tak, to co mam dzisiaj jest ciekawe, tu rozbicie o poklad, kloda plywajaca obok. To znоw nutka niepokoju, ale w bezpiecznym miejscu. To znaczy, ze jest sie w swojej wyobrazni, nic jej nie zagraza. Ale wlasnie w tej wyobrazni hartuje sie, dotykajac tych trudnosci, ktоre pojawiaja sie na jego drodze. I to jest wlasnie takie cwiczenie, ktоre jest zarоwno, cwiczeniem treningowym. Terapia behawioralna. Kiedy pielegnujemy w sobie nowa reakcje. Tworzymy nowe polaczenie neuronowe, reagujemy. Robimy je od podstaw, z grubsza rzecz biorac. Po prostu hartowanie sie, trenowanie siebie. Czy nie byla to umiejetnosc? Rozwijamy te umiejetnosc. Te dwie techniki sprawdzaja sie bardzo dobrze. Rоwniez jesli mezczyzna jest bardzo podejrzliwy, religijny lub indoktrynowany w sensie rzeczy ezoterycznych. Mozesz tez zaproponowac mu cwiczenie – Odpowiedzi z Wszechswiata. Kiedy jego zadaniem jest zadawanie pytan – szukanie odpowiedzi, aby oprоcz cwiczen, ktоre wykonuje. Dzieki temu nauczy sie czuc podstawowe bezpieczenstwo, zobaczy, ze swiat mu odpowiada, ze nie jest sam. Jesli otrzymuje odpowiedz, to znaczy, ze jest potrzebny, ze jest czescia tego swiata. Podstawowe zaufanie swiata. Nastepny. Lista lekоw. Bo ten lek ma specyficzne leki, bo, tu przychodzi osoba, boje sie tego, boje sie domu, boje sie tego, ma specyficzne, peczek, duzo rоznych lekоw. I prosimy o wpisanie tych wszystkich lekоw do pracy domowej – w formie listy. I tak, kiedy osoba przychodzi z ta lista, oceniamy kazdy lek od 0 do 10 i pracujemy tak, jak juz robilismy to na slajdzie o Leku. Wszystko oceniamy, wszystko co jest 3-4 zostawiamy nietkniete, z tymi co sa 8-10, duzymi liczbami, pracujemy z nim w gabinecie. Za prace domowa dajemy najmniejsze, jest ich 5-6. Np. cala lista, a tu boi sie jezdzic autobusem za 5-6, a ma lek o swoje zdrowie, za 10. W takim razie zrobie jak. W gabinecie zrobie uzdrowienia za 10, a w pracy domowej dam jej strach za 5-6 CAT i niech robi to w spokoju. Bardzo podoba mi sie rоwniez technika strachu, dziala bardzo dobrze. Dziala bez przeciwwskazan. Nadaje sie nawet dla kobiet w ciazy. Gdy wybieramy kolor strachu – arteterapia. I pozwalajac sobie na doswiadczenie tego leku, znowu widzicie, dotykajac tego leku. Bo zazwyczaj jak czlowiek sie czegos boi, to boi sie myszy i nie mysli o nich. Mysli i jakos czuje sie nieswojo, a nie mysli o nich. I tu musi powiedziec: jakiego koloru jest mоj strach? Szary, jak mysz. Smialo, wez kartke A4 i pomaluj ja szczegоlowo, pozwalajac sobie na myslenie o swoich lekach w tym momencie, na myslenie o tych myszach. I oto wyobrazam sobie, jak mnie gryza, jak pelzaja po mnie. I to wszystko, czego sie boi, to tylko malowanie po kartce papieru. Pomalowal cala kartke A4 i zadal sobie pytanie? Czy kolor strachu sie zmienil, czy nie? I byc moze z takiej ciemnej mysiej szarosci przeszla do jasnej szarosci. Fajnie, wez nastepny arkusz, jasnoszary i zazwyczaj przy 3 arkuszu czesc strachu juz zniknela. Takie rzeczy, tak, za 5 lub 6, i zabieramy do domu do osoby. Tak, jesli pracuje sie z tym samym psychokatalizatorem, to dajemy mu go rоwniez za 5-6. Tutaj robisz to w domu. Albo przeprowadzasz z nim kiedys psychokatalize w swoim gabinecie. Dla tych, ktоrzy nie wiedza, czym jest psychokataliza, pozwole sobie wyjasnic. Andrey Fedorovich Yarmoshin, autor psychokatalizy, metody. Latwo zapamietac, ze chodzi o rzeczy w ciele. A w duzym skrоcie byloby to tak. Wszystko bierze sie stad, ze cialo rejestruje nasze leki w sobie, w postaci pewnych doznan, ktоre mozemy tlumaczyc jako pewne obiekty, jesli chcemy. I teraz bardzo wazna kwestia, mоwimy, takie dziwne pytanie do klienta. Gdzie w ciele jest slad po zdarzeniu, ktоre wywoluje ten lek? Nie szukamy samego strachu. Bo sam strach bedzie zlokalizowany w pewnym miejscu. Nie potrzebujemy labiryntu zlozonosci i subtelnosci, aby z nim pracowac. Mozemy przyjac taka wersje light. Oczywiscie, mozna sie doskonale uczyc od Andrieja Fedorowicza, przechodzac przez milion rоznych treningоw, ale w skrоcie i tak wycisk bedzie wygladal tak. Gdzie w ciele jest slad po zdarzeniu, ktоre wywolalo lek? To wazne. Gdzie jest sam strach? Nie gdzie w ciele jest lek, ale dokladnie gdzie w ciele jest slad po zdarzeniu, ktоre wywolalo lek. A potem klient namierza wewnatrz ciala, gdzie jest uczucie, pytamy jakie to uczucie, jak ciezkie, jak lekkie, jak male. Jaki kolor, cisnienie, spalanie, we wszystkich modalnosciach, a potem pytanie. Czy trzeba ja nosic w sobie? A osoba mоwi: nie, nie mam. I wtedy proponujemy temu obiektowi, temu czemus, co tkwi w ciele, opuszczenie ciala. A nastepnie obserwujemy przez co ten obiekt bedzie wychodzil. Czyli obserwowac doznania w ciele, skad wyjdzie. Wyjdzie tak samo jak weszlo do twojego ciala, obserwuj i mоw. Wszystko to zajmuje w sumie 15 minut. Jest to rоwniez jedna z bezpiecznych technik, ktоre mozesz podac w pracy domowej, aby przepracowac te liste lekоw.