2023-nji ýylda Belarus

2023-nji ?ylda Belarus
Андрей Тихомиров

Metbugat habarlaryna g?r? 2023-nji ?ylda Belarusda bolup ge?en wakalaryn ?yl ?azgysy. Belarus we Russi?a Bilelesik d?wletinin durmusynyn ?hli ugurlarynda hyzmatdaslygy artdyrmagy dowam etdir??rler.

Андрей Тихомиров

2023-nji ?ylda Belarus

Wakalaryn ?yl ?azgysy

TASS respublikanyn Goranmak ministrligine salgylanyp, sebitd?ki gosun toparlary ??in ni?etlenen rus harby enjamlary bolan otly 6-njy ?anwarda Belarusa geldi. Agentligin ?azysy ?aly bir g?n ?n Belarusyn harby b?l?mi sebit toparlarynyn d?redilmeginin Moskwa we Minsk tarapyndan dowam etdiriljekdigini habar berdi. B?l?m munun "Bilelesik d?wletinin howpsuzlygyny we goragyny g???lendirmek maksady bilen" edil??ndigini a?tdy.

Iki ?urdun medaragly G???lerinin awiasi?a b?l?mlerinin Russi?asy bilen bilelikd?ki taktiki u?us t?rgenlesikleri Belarusda ge?irildi.

Fewral a?ynda Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko ruslar bilen bilelikde respublikanyn ??ginden dine ?z ?urduna garsy agressi?a bolan ?agda?ynda s?wesm?ge ta??ardygyny m?lim etdi. BelTA gullugy bu barada habar berdi.

Prokuratura Belarus oppozisi?asynyn lideri Swetlana Tikhanowska?anyn ga?ybana 19 ?yl azatlykdan mahrum edilmegini we 37 m?n Belarus rublynyn (takmynan 1,1 million rubl) jerime salmagyny isledi. RBC habar ber??r. Belarus oppozisi?asynyn utgasdyryjy genesinin agzasy bolan ?nki Medeni?et ministri Pawel Latusko prokuratura tarapyndan 19 ?yl azatlykdan mahrum edilmegini we gurama?ylyk, dolandyrys islerinin ?erine ?etirilmegi bilen baglanysykly wezipelerin saklanmagyny isledi. we 5 ?yllyk ykdysady bor?lar. Utgasdyryjy genesin be?leki agzalary Olga Kowalkowa we Serge? Dilewski? ??in prokuror 12 ?yl azatlykdan mahrum edilmegini isledi. 2020-nji ?ylyn 9-njy awgustynda Belarusda ge?irilen prezident sa?lawlarynda Aleksandr Lukasenko 80,1% ses alyp, altynjy gezek ?enis gazandy. Tussag edilen adamsy Serge?in ?erine sa?lawlara gatnasmak kararyna gelen Tikhanowska?a ikinji ?eri e?eledi. Netijeler yglan edilenden we sika?atlaryn ?atyrylmagyndan son ?urtda k?p??likle?in oppozisi?a protestleri ge?irildi. Leadersolbas?ylary Tikhanowska?anyn ?olbas?ylygyndaky Utgasdyrmak Genesini d?retdiler. Sondan son ??risler ?ldi we Thanowska?a, Latusko, Kowalkowa we Dilewski? ?urtdan ?ykdy. G?n?k?rlen??nlerin hemmesine konstitusi?a garsy usullar bilen h?kimi?eti ele almak, ekstremist topar d?retmek we ona ?olbas?ylyk etmek, jemgy?et?ilik sanksi?alaryna ?agyrys we sosial d?s?nismezlige seb?p bolmakda a?yplan?ar. Mundan basga-da, g?n?k?rlen??nlerin birn??esi k?bir makalalarda gosma?a a?yplan?ar, mysal ??in Tikhanowska?a d?n?klikde, Latusko korrupsi?ada a?yplan?ar. Belarusda oppozisi?a lideri Thanowskinin t?ze kazy?et isi baslandy. Minsk sebitind?ki ododino s?herinin kazy?eti oppozisi?a lideri Serge? Tikanowsk? garsy t?ze jena?at isine seredip baslady. Indi ol d?zedis edarasynyn administrasi?asyna bo?un bolmazlykda a?yplan?ar. H?zirki wagtda oppozisi?a 2020-nji ?ylda Belarusda k?p??likle?in tolgunysyklary ta??arlamak meselesinde 18 ?yl azatlykdan mahrum edildi.

Aleksandr Lukasenko we Si Szinpin Pekinde geplesik ge?irdi. Belarusyn prezidenti Hyta?yn ukrain wakalary bilen baglanysykly parahat?ylyk tekliplerini goldady. Minsk we Pekin goranys pudagynda hyzmatdaslygy g???lendirmek we terror?ylyga garsy g?resmek?i. Belta, Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko bilen Hyta?yn prezidenti Si Szinpinin arasynda Pekinde ge?irilen geplesiklerden son taraplar tarapyndan kabul edilen be?annamada bar. “Bilelikd?ki be?annamanyn tekstinden g?rn?si ?aly, taraplar goranmak, hukuk gora?jy we howpsuzlyk ugurlaryndaky hyzmatdaslygy g???lendirer, harby isg?rleri ta??arlamak, transmilli we terror?ylyk jena?atlaryna we terror?ylyga garsy bilelikd?ki g?res we alyp barmak ?aly hyzmatdaslygy ?unlasdyrar. renk rewol?usi?alaryna garsy bilelikd?ki ?n?ni alys g?resi. "– di?ip, Belarus gullugy habar ber??r. Sol bir wagtyn ?z?nde, iki ?urt betbagt?ylygyn ?n?ni almak we zy?any azaltmak ugrundaky alys-?alyslary we hyzmatdaslygy g???lendirmek?i. Belarus we Hyta? hem ?asyl, pes uglerodly we durnukly ?s?s pudagyndaky hyzmatdaslygy g???lendirm?ge ta??ardyr.

7-nji martda Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko Russi?anyn A-50 harby u?aryna Minsk s?herinin gola?ynda edilen h?j?mden son respublikada "rehimsiz arassalanmagy" bu?randygyny a?tdy. Onun s?zlerine g?r?, ?urtda gyrgyn?ylyk synanysygy bilen baglanysykly 20-den gowrak adam tussag edilipdi, “galanlary dasary ?urtlarda gizlen??r”. Minskin esasy wezipesinin, saboteatoryn Russi?a girmeginin ?n?ni almakdygyny a?tdy. Lukasenko, se?le hem, Ukrainanyn Belarusy harby konflikte ?ekm?ge synanys?andygyna ynan?ar, "??ne muny etmek m?mkin bolmaz". Ukrainanyn prezidenti Wladimir Zelenskinin edarasynyn baslygynyn genes?isi Mihail Podol?ak twitterde Russi?anyn A-50 irki du?durys u?aryna (AWACS) Belarusyn Minsk s?herinin gola?yndaky howa me?dan?asyna edilen h?j?min “?erli partizanlar” tarapyndan amala asyrylandygyny a?tdy. Rambler muny habar ber??r. Lukasenko, Belarusda ukrain saboteatory di?lip g?man edil??n tussag edilenden son Zelenskini “nit” di?ip atlandyrdy.

Russi?anyn prezidenti Putin 25-nji martda "Rossi?a 1" kanalyna beren interw?usynda Belarusda taktiki ?adro ?araglary (TNW) ammar desgasynyn gurlusygynyn su ?ylyn i?ul a?yna ?enli tamamlanjakdygyny a?tdy. Prezident, Moskwanyn ?adro ?aragyny Minsk? ge?irme??ndigini, ??ne Amerikanyn Birlesen Statlarynyn en?eme ?yl b?ri edip gel??n isini – ?aranlarynyn ??ginde taktiki ?adro ?araglaryny ?erlesdirmek we u?armanlaryny dolandyrmak ??in t?lim ber??ndigini a?tdy. Se?le hem Putin, ?adro ?aragyny g?terip bil??n 10 u?ar we Iskander raketa ulgamynyn Belarusyn ??ginde e???m ?erlesdirilendigini a?tdy. Rus liderinin s?zlerine g?r?, Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko Russi?anyn taktiki ?adro ?araglaryny Belarusda ?erlesdirmek meselesini k?pden b?ri gozgap gel??r. Amerikanyn Birlesen Statlary k?pden b?ri ony birn??e ?urtda ?erlesdirdi, sonun ??in Belarusyn ha?ysynda ??tgesik zat ?ok di?ip, Putinin pikiri?e. D?wlet bastutany, bu wakalaryn ??ginden dasarda, Moskwa bilen Minskin taktiki ?adro ?araglarynyn strategiki h?j?m ediji ?araglary mundan be?l?k-de azaltmak we ??klendirmek ??releri baradaky sertnamadaky bor?namalary bozmazdan ?erlesdiriljekdigini a?tdy (START, START III) . Putin G?nbatar ?urtlaryny Ukrainadaky konfliktin “?j?kdirijileri we ?j?kdirijileri” hasapla?ar. Russi?anyn prezidenti Russi?a Hyta? bilen hi? hili harby bilelesik d?redenok, sonun ??in G?nbataryn Moskwa bilen Pekinin arasynda “ok” d?retmek baradaky a?danlary dogry d?l di?di.

Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko Milli Mejlise ??zlenip, Ukrainada gyssagly ?arasyk formatyny teklip etdi. Ol gosun toparlaryny herekete getirm?ge we ?arag we enjamlary ge?irm?ge hukugy bolmazdan s?weslerin bes edilmelidigine ynan?ar. Belarusyn baslygy Wladimir Putin bilen parahat?ylyk geplesiklerini gadagan ed??n karara gol ?eken Ukrainanyn prezidenti Wladimir Zelenskini hem tankytlady. Ukrainanyn prezidentinin bu kararyny "g?lk?n?" hasapla?ar.

Aprel a?ynda Belarusyn ?aragly g???leri adaty we ?adro raketalaryny ulanyp bil??n Iskander-M operasi?a-taktiki raketa ulgamyny (OTRK) aldy. Muny Russi?anyn Goranmak ministri Serge? So?gu a?tdy.

Moskwada Russi?anyn we Belarusyn prezidentleri Wladimir Putin we Aleksandr Lukasenkonyn gatnasmagynda Bilelesik d?wletinin Stateokary D?wlet genesinin mejlisi ge?irildi. “Lukasenko dususygyn a?yk b?leginde Russi?anyn prezidenti bilen howpsuzlyk, harby-senagat toplumynyn ?s?si we Bilelesigin d?wletini goramak meselelerini ara alyp maslahatlasmazdan bir g?n ?n a?tdy. Ikitarapla?yn gatnasyklaryn esasy ugrunyn ?n?m?ilik hyzmatdaslygy, energi?a pudagyna integrasi?a, importyn ornuny tutmak maksatnamalary we G?nbatar tehnologi?alaryna garaslylygy azaltmakdygyny a?tdy. G?nbatar harby ta?dan basys edip baslady, serhetd?ki NATO g???lerini we eml?klerini artdyrdy, Lukasenko: "Olar indi Kaliningrad sebiti barada alada ed??rler" -di?di. Sol bir wagtyn ?z?nde, h?zirki wagtda Bra?ank sebitinden ?z ?urduna ge???n Ukrainanyn ??ginden Russi?anyn i?ine ?araglaryn ak?andygyny a?tdy. Lukasenko "k?rdesler arkalasygy" d?retmegin zerurdygyny a?tdy, seb?bi "metbugat s?wesleri" me?dan?alarynda "ra?atlarymyzyn any we ??regi ??in s?wesi" ?enip bolma?ar. Putin sanksi?alardan gel??n zy?any azaltmak ??in ??relerin bilelikde alnyp baryl?andygyny a?tdy. Bu ??relerin netijeliligi, ?zara s?wdanyn ?s??n g?rkezijileri bilen tassyklan?ar. 2021-nji ?ylda ?urtlaryn arasyndaky s?wda dolanysygy 35% artyp, 40 milliard dollara, 2022-nji ?ylda ?ene 12% ?s?p 45 milliard dollara ?etdi. Gytakla?yn salgytlary dolandyrmak ??in bitewi toplumla?yn ulgam d?redildi we 2022-nji ?ylda tehnologiki amallary ykrar etmek baradaky sertnama hem baglasyldy. durmusa ge?irilip, iki ?urdun senagat k?rhanalarynyn isini umumy standartlara ge?irm?ge m?mkin?ilik berdi. Putin iki ?urdun bitewi nebit we gaz bazarlarynyn d?redilmeginin dowam ed??ndigini we gol ?ekmek ??in ?eke-t?k elektrik bazaryny d?retmek baradaky sertnamanyn ta??arlan?andygyny a?tdy. Russi?a we Belarus goranys, howpsuzlyk we harby-tehniki hyzmatdaslyk pudagynda hyzmatdaslygy artdyr?ar "-di?di.

Belarusyn prezidenti Aleksandr Lukasenko Russi?anyn Goranmak ministri Serge? So?gu bilen bolan dususygynda Russi?adan dasarky h?j?me garsy howpsuzlyk kepilliklerini gineltmegi resmi ta?dan ha?ys etdi. Lukasenko islen??n kepillik derejesini “Russi?a agressi?a ??ze ?ykan halatynda respublikany ?z territori?asy h?km?nde gorar” di?ip kesgitledi. Lukasenkonyn pikiri?e, rus k?rdesi Wladimir Putin se?le kepilliklerin berilmegini e???m tassyklady: "Ol meni ?hli ugurlarda goldady".