A Visit to the Philippine Islands

Paombaychan ca at napapagal ca. – Sing a lullaby at your wedding.

Houag mo acong pangalatacan at dili aco hayop. – Don’t drive me, for I am not a beast.

Ay at linologmocan mo iyang duma? – Why seat yourself in that dirty place?

Houag mo acong galavirin niyan osap na iyan. – Don’t involve me in that quarrel.

Hindi matimoan, ang balat nang Buaya, nang anomang tilos. – A knife will not enter a crocodile’s back.

Tiguis cang nag papacalouay. – What thou doest do quietly.

Tiñgalen mo ang balatic. – Lift up your eyes, and you will see the stars. (Balatic, the Astilejos of the Spaniards – Castor and Pollux.)

Magguimbal ca manguiguimbal. – The drummer should beat the drum.

Houag ninyong yñgayan ang natotolog. – Wake not what is sleeping.

Hindi nag aaya ang mañga ducha. – The poor have no nurse.

Mababao na loob. – He carries his heart in his hand.

Lumaclac ca un valan ynuman. – He would suck a horse-brush rather than not drink.

Nag babacobaco ca pala. – Listen! thou doest what thou knowest not.

Calouhalhatiang mañga gavang magagaling. – Good deeds are heavenly doings.

Nag cacaligalig tovina ang pañgiboghoin. – Disquiet is the constant companion of jealousy.

Papaslañgin mo iyang matologuin. – To make a sentinel of a sluggard (dormilon, Spanish).

Ang mahabang dila tapit gupitan. – A long tongue ought to be clipped.

Ang mañga cayamanan ay pain din nang demonio sa tavo. – Riches are the baits of the devil for man.

Ang mañga paguyac nang mañga ducha ay macadarating sa lañgit. – The cries of the wretched will reach Heaven.

Na aalinagnagan ang langsañgan nang ilao sa bahay. – A candle in a house will illumine a street.

Maguipag ani ca doon sa nag aani. – Reap thy rice with the reapers.

Si Adan ang nagtongtong mula sa atin. – There is no higher ancestry than Adam.

Caylan ca maoocan nang cahunghañgan mo? – When will you cast your fool’s skin? (When will you be wise?)

Sucat parasuhan ang mañga magnanacao. – For thieves punishment and penitence.

Papagdalitin mo iyang marunung. – Let him make a song or sing one (to a pretender).

Caylan magcaca hapahap ang inyong ylog? – When will your river produce a conger eel? (to a boaster.)

Ang caiclian nang bait mo ay gaano! – How short must be the shortness of thy understanding.

Mabuti ang simbahan cung tabiñgan. – Beautiful is the church, but it must have its curtains (mysteries).

Nang magcatulay tulay na ang balita sa maraving tavo ay siyang ypinagcabalirbor. – Truth having passed through many (lips), becomes so entangled and altered, that it no longer resembles truth.

Maylomalong tamis sapolot at lacas sahalimao? – What is sweeter than honey, or stronger than a lion?

Ungmasoc lamang aco saujo. – Tell a lie to find a truth.

Houag mong ypanotnor sa maruming camay. – Trust not the disentanglement of the threads to a man with dirty hands.

Papasaylañginmo iyang nagbabanalbanalan. – If he be so virtuous, let him go to the wilderness (become a hermit).

Ayat sa lalandos cang naparito. – You come to the work and bring no tools.

Houag mong guisiñgin ang natotolog. – Wake not the sleeping.

Mapagsacasacang tavo sicuan. – Trust not the deceiver who says, “I’ll do it by and by.”

Houag mong ayoquin ang bavas nang catouirang justicia. – Bend not the straight rod of justice.

Ivinavasuas ang aguipo, nang dimipaling ang apuy. – He fans the ashes to keep up the fire.

Angpagal at ava nang Dios ang yquinayayaman co. – Labour and God’s mercy bring riches.

Pinapananaligquita sa Dios ay nagbibiñgibiñgihanca. – I tell thee to trust in God, and thou makest thyself deaf.

Tionay mandin sa loob nang tavong mabait ang camuruhan. – An insult is a thorn that pierces the heart of an honourable man.

Sungmusubo ang polot. – Sweets have their froth (the saccharine matter of the sugar-cane).

Yaong nanacap pacsvarin mo sa palo. – For bravados, blows.

Ypinagbabalo balo mo saamin ang pagaayunar mo. – Thou wilt deceive by feigning fasting (religious hypocrisy).

Ang amo ay among dati paramtan man nang mabuti. – The monkey, however richly dressed, is but a monkey.

Aunque la mona se viste de seda, en mona se queda. (Spanish proverb.) – Though clad in silk, the monkey is a monkey still.

Houang cang mag hamalhamalan. – Do not seem to sniffle (through the nose) in the presence of a sniffler (i. e., do not expose the defects of another).

Magyñgat cayo sapusang lambong. – Beware of a wild cat.

Ang magandanglalaqui huboma y mariguit – Even though naked, gentility will show itself.

Ang tapat na capitan may pinagcacapitanan. – Let governors govern.