Сайсары күөлгэ түбэлтэ

Салдын куорат прокуратуратын силиэдэбэтэлэ Васюков

«Олох – бу т??л»

Телеграмманы ылаат, Захар Захарович дьыаланы уталыппакка, киэ?э Салдынныырга бы?аарынна. С?м?л??ккэ билиэт ?лэстэ, эбиэт кэмигэр буфекка биир ыстакаан кофены кытта бэрэски сиэн а?аабыта буолла, ол кэнниттэн кабинетыгар киирэн, Александрова дьыалатын са?аттан арыйан барда: «Били??итэ инники хардыы, кыра да сити?ии суох… ?л?р??хс?т Давыдов буолбата?а эрэ дьэ?кэрдэ. Оччо?о кимий? ?л?р??хс?т, саба?алаатахха, бииринэн, Александроваттан тыс к?рд??н баран аккаастаппыт, кинини абаа?ы к?р?р, ?ст?йэр дьон буолуохтарын с?п. Онон тэрилтэтин ?лэ?иттэрин, табаарыстарын кытта ?ч?гэйдик кэпсэтиэххэ. Ким кимиэхэ хайдах сы?ыанна?арын билиэххэ. Икки?инэн, ?л?р к?н?гэр сарсыарда киниэхэ т?л?п??ннээбит ки?и. Гелена Александрова билсэр дьонун, эйгэтин чуолкайдыахха. Кинилэр истэригэр сууттаммыт, хаайыллыбыт, буруйу о?оруон с?пт??х ки?и биир эмэ баар дуо? ?с???нэн, к??лгэ т?бэ?иэх к?рс?б?т к?л?гээттэри бэлиэ?э ылыахха. Туо?улар наадалар. Тулатынаа?ы ыаллары кэрийиэххэ, ба?ар, ити киэ?э Александрованы к?рб?ттэр баар буолаайаллар? ?л??хс?т Давыдовтан то?ус са?ана барбыт, оччо?о т??н ???э ?л??р диэри ханна, кимниин сырытта? Эмиэ туо?улар наадалар…»

Санаатыгар буолан, т?л?п??н ?р? тырылыы т?сп?т?н ма?най со?уйбут курдук к?рд?, онтон туруупканы ылла, к?хс?н этиттэ:

– ?м… Даа, истэбин.

– Захар, – Марианна ??рб?т-к?пп?т куола?а ча?аарыйда. – Син буллум ээ! Дьэ, уочарат да уочарат, арыычча… «Вооружен и очень опасен…»

– Ким?! – Элиэнэп, мэктиэтигэр, ходьох гынна, онтон дьэ ?йд??т?: – Ээ… киинэни этэ?ин дуо? С?п-с?п… Ээ, Марианна, дь??гэ?ин Дусяны илдьэ бар, мин б?г?н Салдынныыр буоллум, командировка?а.

– Оо, эмиэ? – кэргэнэ сибилигин а?ай ??рб?т-к?пп?т куола?а уларыйда.

Захар Захарович кини сирэйин к?р? олорордуу сананна – ча?ылыспыт харахтара со?отохто курус гынан, уо?ун ???ст?к ньимиппит буолуохтаах.

– Билиэт булан на?аа да ??рб?т?м, онтукам ханна баарый…

– Чэ, хайыахпытый, бырастыы гын. Аныгы сырыыга хайаан да…

– Т??? ?р буола?ын?

– Биллибэт, дьыала хайдах хаамарыттан…

– Дьиэ?эр таарыйбаккын дуо?

– Барарбар киирэн тахсыам, алта?а к?т??хтээхпин.

– Ол аата мин ?лэбэр сырыттахпына… Чэ, ?ч?гэйдик сырыт, субуоннаар.

– Быыс буллахпына. Этэ??э, – Элиэнэп туруупкатын уурарыгар Хомподоев таптаан туттар тылын эппитин ?йд??н м?ч?йэн кэбистэ: «Ити гынан баран би?иги кэргэттэрбитигэр эрэйдээх ?лэлээх дьоммут ээ. Сарсыарда то?устан киэ?э алта?а диэри к?ннэтэ ханна да хамсаабат, хам бааччы олорор идэлээхтэр дьиэ?э-уокка ту?алара улахана чахчы. Ол эрээри – тугу талбыккынан. Бары о?ох ?рд?гэр ээл-дээл сыттахпытына, ким ку?а?аны, т?ктэрини кытта охсу?уой, суох о?орорго дьулу?уой?! Суох, сыыгынаан-саа?ынаан к?л-к?м?р буолуох кэриэтин к?л?б?рэччи умайбыт ордук…»

…Элиэнэп эбиэттэн киэ?э Давыдовы а?аларга соруйда. Баты?ан киирбит милииссийэ ?лэ?итигэр силиэдэбэтэл то?хох гынна: «Тахсыаххын син». Иккиэйэ?ин хаалан баран, Захар Захарович чочумча Давыдовы ??рэтэрдии к?рд?. Батта?а арбайан, иирсэн, сирэйэ-хара?а кытаран, дарбайан хаалбыт, та?а?а-саба да имиллибитэ, кирэ с?рдээх. Дьи? и?ээччи к?р??нээх Давыдов кыбыччы к?рб?т сырдык хара?ынан кабинет утары эркинин аахайбатахтыы одуула?а олордо.

– Дьэ эрэ, билсэн кэби?иэххэ. Мин Элиэнэп диэн силиэдэбэтэлбин. Эн Давыдов Федор Федоровичкын?

Ки?итэ таас дь?лэй ки?илии ибир да гыммата.

– Давыдов, мин эйигин босхолуур ту?унан боппуруос туруора прокурорга киирээри олоробун. Буруйа суох эрээри, то?о ки?ини ?л?рд?м диэн айа?аламмыккыный?

Мээнэнэн к?рб?т харахтара кэ?ээн хааллылар, онтон бокуойа суох с??рэлэстилэр, кэмниэ кэнэ?эс Давыдов дьэ силиэдэбэтэл диэки хайыста.

– Туох даа?!

– Истибити? курдук. Сарсы??а-?й????э диэри эйигин босхолуохтара.

Давыдов б?к т?стэ, арбаллыбыт хара батта?а, ???ст?к чохойбут кэтэ?э эрэ силиэдэбэтэлгэ к?ст?р буоллулар, онтон кэтэ?э титирэстээн, муннун сы?сыйан, ытаан бахсырыйан барда.

– Чэ-чэ, т?кс?, Давыдов, – Элиэнэп с?б?лээбэккэ сирэйин мырдыччы тутунна. – Эр ки?и буолла?ы?, тохтоо.

– Оо-уу, оо-уу… – Давыдов у?уутаамахтаата, сонун сиэ?инэн хара?ын дьукку анньынна. – Геля, Геля барахсан… Ол и?ин да, к?м?спэр, та?арабар хайаан илиибин к?т????м?й?

– Оттон ?л?рб?т?м диэн то?о билиммиккиний?

Давыдов оннугар к?нн?, арбаллыбыт батта?ын быы?ынан Захар Захарови?ы уоттаммыт хара?ынан к?рд?:

– Геля… Оо, Геля… Кини эрэ этэ миэхэ саамай к?нд?м, чугас ки?им. Ол киэ?э атаспынаан дэлби арыгылаан, сарсыныгар т?б?м дьап-дьалкы?нас, сир-халлаан ?ллэ?нии-?ллэ?нии улаатар-аччыыр, с?рэх ?л?хс?йэр, тип-титирэс ки?и ?лэбэр тиийэн ба?ыары?ныы сырыттахпына, милииссийэ ?лэ?иттэрэ кэлэн тутан та?ааран массыына?а чып гыннарбыттара уонна иккис отделение?а к?т?тэн а?албыттара. Биир хоско олордубуттара, мин чараас хапта?ын быыс н???? кинилэр кэпсэтэллэрин истибитим. «Ити туох ки?ини а?аллыгыт?» Онуоха миигин а?алааччы са?ата: «Александрова диэн дьахтары б?л??н Сайсары к??лгэ бы?а?ынан анньыбыттар. Онно уорбаланар…»

Итини истээт, кулгаа?ым чу?кунуу т?сп?тэ. «Геляны ?л?рб?ттэр…» диэн санааны атын солбуйбута: «Бэйэм буолаайамый?..» Милииссийэ ?лэ?иттэрин са?аларын алах-былах истэбин: «Хомус быы?ыгар сытар ???…», «Халаабатахтар…», «Хара тирии сонноох, мааны ба?айы дьахтар…» Онно ?йд??т?хп?нэ, кырдьык, т??н Геля?а ха?ыытыырга дылы этим уонна, араа?а, хому?у хачыгыраччы кэ?эр бы?ыылаахпыт… Сатахха, биирдэ бы?а?ынан далбаатаммыттаах этим. Ол и?ин билиммитим, итиэннэ Геля ?лб?т?ттэн симмэр да т?сп?т?м…

– Даа, – Элиэнэп ки?итин хара?ын к?р? сатаата да, с??рэлэс харахтары кыайан таба одууласпата. – Мин бу дьыаланы ??рэтээри, Давыдов, эн биография?ын си?илии ??рэттим. С?хт?м уонна, Давыдов, олус бэйэмсэ?и? эйигин иэдэппит. Дьону хомоттоххуна, кинилэр эйигиттэн хараа?ыннахтарына улахан дуо?уйууну ылар эбиккин. Чэ, холобур, баардарынан-суохтарынан к?р?н-харайан ииппит т?р?пп?ттэргэр, эйигин улаатыннарбыт, о?олообут, таптаабыт манньаларын тугунан т?л??т??? «Албыннаабыттар» диэн сымыйанан сылтанан, кинилэртэн атырдьах салаатыныы арахсыбыккын, билигин ?л?р ?ст??хт?рг?н?? саныыгын. Кэлин ?лэ?эр эйиэхэ ?ч?гэйдик сы?ыанна?а сатаабыт дьону, бэл, Геляны, кыраттан сылтаан кыы?ырды? да, «?т?? дь???мм?? к?р??» диэххэ айылаах арыгылаа??ын, араастаан дьаабылана??ын кэлэтэн, тэйитэн кэбиспиккин. Ки?и барыта Хамсеев курдук арыгы эрэ и?эр инниттэн эйигинниин табаарыста?ыа суо?а. ?йд?н, Давыдов, ?йд?н, эн о?о буолбатаххын ээ! Эйигин с?б?л?? сылдьыбыт дьо??ун, т?р?пп?ттэргин санаа, то?о кинилэр эйигиттэн хомойдулар?

Давыдов тугу да са?арбата, сырдык харахтара с??рэлииллэрэ бытаарда, онтон тохтоон муостаны чыпчылыйбакка одууластылар. Кэмниэ кэнэ?эс хатырбыт балларытта?ас уостара хамсаатылар, кыратык кыыкынаан са?арбыта нэ?иилэ и?илиннэ:

– Гражданин силиэдэбэтэл, эн с?бэ? хойутаабыт… ?т???э тиэрдиэхтээх ки?им барбыта, букатыннаахтык…

2

Элиэнэп кыра суумкатын тутан, а?ыйах ки?ини баты?ан Салдын аэровокзалын дьиэтигэр киирэрин кытта, ?рд?к у?уохтаах, саар-тэгил Васюков мичээрдээбитинэн утары кэллэ. Свердловскайдаа?ы юридическай институкка Элиэнэп б?тэрэр сылыгар Васюков ??рэнэ киирбитэ. Атын-атын куурус устудьуоннара, оччолорго т??? да бодоруспаталлар, кэлин бэрт ?ч?гэйдик к?рс??эллэр, ол сиэринэн ки?итэ эмиэ айхаллыы то?уйда: