Бабалардын жанырыгы

Борчунун жини келип, аны Аймарал тыйып:

– Баланы к?п жемелебечи ансыз деле айыптуу болуп келатат.

Борчу аялынын с?з?н угуп жумшарат.

– Балам, кер бышты? кана?-деди бору ооруп.

– Эцеге(ата)мен аны чылбырын т?р?п оттосун,-деп коё бергем, той б?тк?нд?н кийин карасам эле жок таппай калдым.

Айрмарал эне эки ортону жумшартып:

– Эчтеке эмес уулум эрте? ата? барып таап келет. Жоголбой ж?рч? бышты беле бир жерде оттоп ж?рг?нд?р. Уулум эл к?п болдубу?

– Ооба эне, Алтандын тойуна адамдар к?п келди, сакалы белине жеткен улугерчи карыя жомок айтып, балбан к?р?ш, жаа атыш ар т?рл?? оюндар к?п болду,-деп бала к?рг?н-билгенин кобурап жатты.

– Сен жаа атыш ойнуна катышкан жоксу?бу? Мергенчинин уулу эмеси?би?

– Катыштым, ата эки ууру, эки жаат болуп атышты, биз атып кетип же?ишке жеттик.

– Мергенчинин уулу мергенчи болот,-деп с?й?н?п айтты,-Аймарал эне баласынын ийгилигине жетине албай сыймыктанып.

Анан бала менен энеси шыбырап с?йл?ш?п калышты.

– Эне мен Алтанды к?рд?м ал чокчо сакал койдурган чо? адам тура.

– Ооба ал бай жана т?р? эмеспи.

– Эне ошол айылда Корултай деген мерген бар экен. Анын Баргужин-Коо деген аялы, алардын Алан-Коо деген кызы бар тура.

Энеси та? кала:

– Анан ал эмне экен?

– Ал аябай сулуу экен.

Энеси ж?р?г? жибип, к?л?п жиберди жетине албай:

– Менин уулум тойго барып, ?з?м? келин таап келген го,-деп с?й?н? айтты.

– Ошону менен тааныштым.

– Таанышканы? жакшы уулум к?р?нг?н тоонун ыраагы жок аны биз келин кылып алабыз.

Береги Борчу мергендин баласы бир тойдо тагдыр буйруп, Корултай мергендин кызы Алан-Коо деген сулуу кыз менен таанышып калыптыр.

Борчу аялы Догулан эк?? ?з турмуштарын ?тк?р?п жатышты. Борчу т?нд?кт?г? токойдун арасынан ар кандай илбеесин кармап а? терилерин даярдаган мерген. Терилерди ашатып ийлеп, б?т?п жаасын асынып, жылуу кийинип а? улоого ж?н?д?. Аны ээрчип Добун ж?н??ч? ошондонбу ал кайсы жерде а? болот аны кандай кылып, атыш керек кыскасы ата кесибин мыкты ?зд?шт?рг?н. Баралына жеткенде э? мыкты мерген болчудай. Борчу ушул ч?лк?мд?г? ж?нд?мд?? а?чылардын бири. Ал жер ???т?н коёндун жатагына чейин билген.

Добун Корултайдын баласы менен достошуп алды. Анын максаты Алан-Коо менен с?йл?ш?п жакындоо болчу. Анан закымдап мезгил ?т?п, жаштар бойго жетишти. Бирок кызы т?р?лг?нд? эле башка бир??н? кудалап, анча мынча мал алып койгон эле. Анын кудалаган жери Эрке Харанын таякелеринин уулу Кубулай деген бала болчу.

Алан Коо атасы менен энесине айткан:

– Мен ага турмушка чыкпайм.

Анткени ал Борчунун баласы Добунду жакшы к?р?п калбадыбы. Добун узун бойлуу, шадылуу келип, ак жуумал улан эле.

Бир к?н? булак жанында Алан-Коо Добун менен с?йл?ш?п жатып айтты:

– Сен мени бат эле ала качып кетпейси?би же, болбосо атам кудалаган жерге берген жатат.

Корултай кызын антташкан жерге бермек болгон. Бирок Добун Алан-Коону эл жатаарда келишкен кер жорго менен келип ?й?н? ала качып кеткен.

Ал мезгилде айлана суук тартып, соккон шамалга калы? чийлер бетеге башка ?с?мд?кт?р кыймыл жасашып желге термелишет. Булуттар батыштан чыгышка карай сапар улашкан.

Корултай кызынын кайда кеткенин билбей калды. Добундан шек санабады ал ж?н эле жолдош деп ойлогон.

Бирок энеси Баркужин Коо билч?. Энеси да бул баланы жакшы к?р?п жактырган.

Мерген жолду карап жалгыз аттын изин кууп ж?р?п отуруп, бир нерседен шектендиби же, ?з?н?н иши менен бир тарапка кеткен го деп божомолдоду.

Акыры баланын атасы Борчу эки жолдошун ээрчитип Корултайдын ?й?н? келип т?шт?.

– Ууру болуп калдык кудалар к?п к?н??б?зд? аздай к?р?п кечиргиле- деп, башын ийип сала?датып,-Алам десе? баш мына,-деп айыптуу болуп турду.

Анан эле токтоно албай Корултайдын аялы аюудай болуп чамынып айтты:

– Анын кудалаган жери бар эмес беле, эми карыздан кантип кутулабыз?

– Мен аны кайдан билем, эки бала бирин-бири жактырып калыптыр.

Кыздын атасы ээ-жаа бербей каардана:

– Кызымы алып келгиле анан к?р?л?,-деди.Жигиттер аттарын кара жолдо чапкылап баратат. Аларды иттер ?р?п кубалашат. Куугунчулар бат эле селкини алып келишти.

Ошондо кыз к?з?н? жаш алып кайгыра:

– Энеке, мен биздин ?йг? келип ж?рг?н Добун мергенди жакшы к?р?п калгам. Кыздын ата-энеси баласын ыйлаткысы келбей анын эрки менен калышты.

Ушул баян ушул бойдон калган жок.

Адегенде шарт боюнча эки куда с?йл?ш?п с?з бекитишип туугандарды чакырып той беришти. Анан кийин мурунку кудалаган жердин карызынан ашыгы менен мал берип кутулушту. Жана Алан-Коо деген сулуу Добун мергенге турмушка чыгып бактылуу жашап калат. Ошентип эки жаштын тагдырын байлык эмес таза с?й?? чечти. Ал к?зг? атаар мерген эле. Тоонун кайберендерин атып келип, ?з жашоолорун ?тк?р?п жатышты. Алардын бактысы тоонун назык г?л?нд?й болуп шоодур кагып, жаз желине жанданып, учкул ?м?р? тоо шапатасына бой салып ыргалат. Эк??н?н бактысы чыгышта нур чачып жанаша турган кош жылдыздай болгон. Эки жаш э? туура табышып, улуу тоо-талаада назик с?й??н?н г?л? ачылып жаткан сыяктанып к?р?нг?н. Алар ?йл?нг?н?н? эки жыл болот дегенде эркек балалуу болушту. Анан бир жыл ?т?п дагы бир уулду болуп ого бетер с?й?н?шт?. Добун мерген менен Алан-Коо сулуунун с?й?нг?н?н айтпа. Балдарыбыз аман эсен чо?ойсо, деген жакшы сонун тилеги болгон. Баарынан да эки эркек уулдун Добун мергенге окшоштугун айтпайсы?арбы. Алардын ?з?н? окшоштуруп, мерген аябай кубанып тагдырына ыраазы болгон.

Ата ошого жетине албай Алан-Коонун сыйын с?й?т. Тынч албаган Добун ар дайыма а?чылыкта ж?рс?, ал эми аял эки баланы багып ?й-тиричилиги менен алек.

Ошол жылы жаз илеби эрте байкалып, улуу Гоби ч?л?н?н жылуу илеп жете келип, жер то?у кетип, топуракка жылымык келип, к??г?йд?г? тоонун кары эртелей эрип, тентек суунун ?ст?нд?г? муздар шар агымдын эпкини менен ылдый карай агыла баштады. Кыштын ызгаардуу суугу эчак эле кайтып жер жылымдап,айрым сууктан далдаа жерге к?к ч?п ?н?мд?п кылтайа башбагат. Т?шт?кт?н куштар учуп келип, канат кага к??г?й жылымык тарапта,учуп-конуп к?к?л?й торгой куштун сайраганы анда-миында чыгып, айлана бир керемет сыяктанат.

Адамдардын баардыгы жаздын эрте келгенине кубанышты. Жаз келсе тиричилик жанданып,бирин-экин мал т?лд?п адамдар с?т, ууз айран ичип быйылкы жылдын эрте келген напсисин татмак.

Ошол к?нд?рд?н биринде айылдын ары жагында Кара тоо деген зоо бар эле. Анын башын к?к жалта? аска, кар м??г? мекендеп, тоодон бери т?рк?н дары ч?пт?р ?с?п, аскасында улар кушу мекенд??ч?. Куштардын т?н?г?н Добун мерген билч? .Анын эти кандай дары, кандай даамдуу жана жумшак. Ал кылтак тартып улар кармап кел??н? к?зд?п, ?р?лг?н желени алып, а?чылыкка даярдана баштады. Ошондо аялы к???л? ч?г?, бушайман боло: