Gecikmiş məktub

Bir t?h?r k?m?k etdim. ?z?m? iyn? ?st? oturmus insan t?k hiss edirdim. Qulaqlarimda bu g?z?lin "Azad, tanimadin y?ni?” s?zl?ri s?sl?nirdi. O ??limsiz, ariq qiz qaldmisdi o ill?rd?. Indi m?niml? xal?a asan d?nya g?z?li Solmaz idi! Bir ??tinlikl? k?m?k etdim, asdiq xal?ani. M?n? el? g?ldi ki, h?rar?tim qaynama n?qt?sin? ?atdi. "Otur, ?ay i?!"-des?l?r d?, ?ixdim ??l?, girdim yasadigim h?y?t?, t?l?sik yuyundum. Qa?dim ??l?.

Solmaz ayaq ?st? dayanmisdi. Olduqca g?z?l, m?tan?sib b?d?nli, g?z?l ?zl? bu qiz ilk baxisdan, ilk d?qiq?d?n m?ni ovsunlamisdi. Kim deyir, ILK BAXISDAN yoxdu sevgi?

Yaxinlasdim. Artiq sakitl?smisdim. S?hb?t? basladiq.

–Iki-?? g?nd?r buradayam. S?ni g?rm?dim bu g?nl?rd?, y?qin, bu g?n g?lmis?n, Solmaz? Amma, ?ox sadam s?ni g?rd?y?m?!

– H?, el? bir az var, g?lmis?m. M?n? Almaz demisdi s?nin burada oldugunu. M?n d? ?ox sevindim.

– ?oxmu olasisan burada, Solmaz?

– Y?qinki, ?ox, bir ne?? il! S?n?dl?rimi ver?c?m texnikuma.

Sevincimi gizl?d? bilm?dim:

–Nec? d? g?z?l olacaq! Ugur dil?yir?m s?n?!

– B?s s?n nec?, Azad?

– M?n d? oxumaq arzusu il? g?lmis?m Bakiya. S?n?dl?rimi d? el? bu g?n vermis?m.

M?nim d? s?n?d verdiyimi esid?nd? ?ox sevindi.

–N? yaxsi, Azad! ?ox sadam esitdikl?rim?!

O g?nd?n h?yatim d?yisdi. H?r g?n axsam ?st? oturardiq bir yerd?, oxumaqdan, g?l?c?kd?n, kitablardan danisardiq. 2-3 saat ke?irdi bir d?qiq? kimi. Ilahi, niy? saat tez ke?ir! H?yatimin ?n g?z?l, ?n qaynar d?qiq?l?ri! Arada bir sahil? ?ixir, saatlarla durub mavi dalgalarin haray s?sin? qatardiq s?simizi. Xosb?xt idim! B?t?n varligim Solmazin g?z?lliyinin ?siri olmusdu. X?lv?t bir gus?d? onunla ?z-?z? oturub n?yis? m?zakir? etm?k, pi?ildasmaq h?yatimin ?v?zolunmaz anlari idi.

--3—

M?n ikinci imtahandan k?sildim. Bir az dilxor olsam da, Solmazin varligi b?t?n d?rdimi unutdururdu m?n?. Baharda a?ilan q?n?? , qaygisiz, k?d?rsiz n?vr?st? bir xosb?xt xilq?t idi Solmaz v? onun varligi ?r?yimd? k?d?r? yer qoymurdu. H?rd?n, Colmaz m?nim k?d?rl?nm?yimi g?r?nd? usaq sad?liyi il? zarafat etm?y? ?alisardi:

–H?l? bizim n? yasimiz var? D?nya Azad adli alimini g?r?c?k!”– dey?rdi.

Solmaz q?bul oldu texnikuma. Olduqca sevinirdi. M?n q?bul ola bilm?diyimd?n dilxor?uluq olsa da, Solmazin q?bul olmagi m?ni ?ox sevindirdi. D?rs olmayan g?nl?rd? ?ox vaxt Solmazla bir yerd? olardiq. S?h?r? yaxsi b?l?d olmasaq da, d?rs olmayan vaxtlari ged?rdik s?h?r?. Solmaz he? vaxt he? yer? ged? bilm?diyi ???n ona h?r sey maraqli idi.

Baki g?z?l s?h?rdi. G?zm?li, baxmali yerl?r ?oxdur. Bir g?n getdik Qiz Qalasina baxmaga. Colmaz ?ox sevinirdi. ?ixdiq yuxarisina.

Qiz Qalasi qala olsa da, m?dafi? ???n tikilm?yib. Tikinti formasi m?dafi?nin t?l?bl?rin? cavab vermir. G?z?l bir r?vay?t var bu qala bar?d?. K?hn? ?yyamlarda bir sah olur, sahinsa bir g?z?l qizi. Bu g?z?l kasib bir igidi sevirmis. Bir g?n bu g?z?l? bir varli el?i g?nd?rir. Sah qizini o varliya verm?k ist?y?nd?, g?z?l bilmir nec? atasini yayindirsin bu isd?n. Ona g?r? d? vaxti uzatmaq ???n qiz atasindan xahis edir ki, m?n? d?nizd? bir qala tik, et m?n? h?diyy?. Sonra ver ?r? kim? ist?s?n! G?z?l ?mid edir ki, qala tikil?n? xeyli vaxt ke??r, atasi fikrini d?yis?r v? sevm?diyin? getm?z. O vaxtlari X?z?rin s?viyy?si h?nd?r olub. Indiki qalanin yeri d?niz olub.

Sah qalani tikir, qurtarir. Fikrini is? d?yismir. Sahzad? ?ox yalvarir atasina. Ist?yir ki, verm?sin onu ?r?. Sah razi olmur. Sah qizi ?ixir qalanin lap yuxarisina, atir ?z?n? d?niz?.

M?n bu r?vay?ti danidim Solmaza Qalanln ?n yuxari hiss?sind?, ?ox diqq?tl? qulaq asdi. Bir az s?kut etdi. Sonra sorusdu:

– G?r?s?n, sah bilirdimi qizi basqasini sevdiyini?

– Y?qin ki. Amma, sahzad? sevdiyi sad? xalqin oglu idi. Sahsa varli il? qohum olmaq ist?di.

Colmaz yen? fikr? getdi. Sonra pi?ilti il? dedi:

– Sah pis insan imis. M?g?r ?z qizi il? bel? r?ftar olarmi!

Bu vaxt yuxari meydan?aya 10-12 xarici turist qalxdi. Biz s?hb?ti dayandirdiq.

Biz d?sd?k asagi. M?n artiq unutmusdum Qaladaki s?hb?ti. Dem?, Solmaz h?l? unutmayibmis!

– O sah oldugu ???n qizi il? bel? r?ftar edib. Sad? ata olsaydi, bel? etm?zdi. Sah qizi olmaq pisdir, ?ox pis!

Solmaz onda bil? bilm?zdi g?l?c?yi, taleyin biz? n? hazirladigini. Solmaz bilm?zdi ?vv?ld?n, onun sah olmayan ?z atasi nec? h?r?k?t ed?c?k Solmaza qarsi! Biz he? n? g?r? bilm?zdik ?vv?lc?d?n. Yasayirdiq, sevinirdik, f?xr edirdik. Sabahimiz sevinc, axsamimiz sevinc idi.

Arada ?e? bir ??d-peyman olmasa da, g?ncliyin ?osgun duygulari ?z isini g?rm?kd? idi. T?miz, saf sevgi il? qidalanan, yolunda he? bir s?dd tanimayan cavanliq k?l?yi h?yata t?z?-t?z? basqa g?zl? baxmagi ?yr?n?n ?r?yimiz? yeni hissl?r g?tirm?kd? idi.

Bel?c? vaxt bir g?z qirpiminda ke?di. G?ldi payiz. ?sg?r getm? d?vr?m ?atdi. Noyabr ayinda k?ndd?ydim. 10-unda Bil?c?rid? olmaliydim. B?y?k s?nlik oldu. Xeyli adam vardi. Bizl?rd? ad?tdir ?sg?r ged?ni d?m-d?sgahla yola salmaq. K?ndimizin xan?nd?si, g?z?l s?si il? hamini valeh ed?n Elmanin mahnilari yayildi k?nd?. ?ox arzular s?yl?ndi, xos niyy?tl?r deyildi ?nvanima. K?ndimizn asigi, h?m d? m?nim sevimli m??lliml?rimd?n biri zarafatla dedi:

–Bax, get xidm?t?, amma, ilism? sari sa?lara!

Bacariqli usta olan, h?mis? m?z?li zarafati, duzlu atmacalari il? se?il?n bir ?mi is? dedi:

–Bilirs?n d?z?n? m?n dey?c?m, ?m?l et: n? var burada, qal orada, ?z?n? bir g?n agla. Oxumaq demirs?n? Qal orada, oxu!

?n dogru v? yerind? deyil?n s?z yeddi- s?kkiz yasli qonsunun usaginin s?zl?ri oldu:

–Azad ?mi, bax , furajkan m?nimdi. Bir d?, ?oxlu nisanlar g?tir m?n?!

Ayin 7-si evimizl?, k?ndimizl? vidalasib g?ldik Bakiya. Ki?ik dayim m?ni Bakidan yola salmaq m?qs?di il? m?niml? birg? yola d?sd?. Onu da ?lav? edim ki, bizim bu sad? v? mehriban dayimla m?nasib?timiz t?k dayii-bacioglu m?nasib?ti deyil, h?m d?, ?sl dost m?nasib?ti idi. Olduqca sevirdim v? m?n? xos idi onunla yoldas olmaq, s?hb?tl?sm?k. Xatirimi ?ox ist?yirdi, sirl?rimin ?oxuna da b?l?d idi. Aramizda da yas f?rqi ?ox deyildi. M?nim ki?ik yaslarimdan rus dilini ?rg?nm?yimin ?sas s?b?bi dayim idi. H?m t?miz bilirdi, h?m d? m?ni ?yr?tm?y? vaxt tapa bilirdi.

Fikrim vardi ki, m?nasib vaxt tapim, dayima Solmaz bar?d? danisim. Amma, ne?? d?f? c?hd etdim, g?c?m? toplayib danismaq ist?dim, bacarib danisa bilm?dim, utandim.

Solmaz bilirdi ayin 10-u ged?c?yimi. Ayin 8-i b?t?n axsami gec? saat bir?d?k bir yerd? olduq. Ilk d?f? Solmazla kinoya getdik. Yerimiz orta c?rg?d? idi. Ilk d?f? idi bel? yaxin, s?yk?nib oturmusduq. Sol t?r?fim od tutub yanirdi. M?nd? d?li bir arzu-ist?k oyanmisdi, onu qucaqlamaq, bagrima basmaq, ?pm?k ist?dim, amma c?sar?tim ?atmadi.

Kino hind kinosu idi. O vaxtlar hamimiz hind kinolarinin vurgunu idik. Qorxulu x?st?lik yayilir s?h?r?. Hami qa?ir, birc? k?m?ksiz x?st? qadin qalir bir evd? t?nha. H?min ev? ogru (Saka) g?lir. Amma, x?st? qadini g?r?b, fikrini d?yisir. ?ox ?ziyy?tl?rd?n sonra qadin sagalir. M?h?bb?t, alic?nabliq, t?miz, t?m?nnasiz sevgi, faci?, sevinc ?st?nd? qurulmus film. N? is?, bird?n hiss etdim ki, Solmaz k?vr?lib. Qadinlar fizioloji qurulusa g?r? g?z yasi t?km?y? mahirdirl?r. Buna g?r? d?, d?s?nd?m ki, Solmaz x?st? qadin Santinin halina aciyir. Amma, kinodan sonra, yol ged?nd? basa d?sd?m ki, Solmazin bel? k?d?rli olmagina t?k filmin t?siri deyil, m?nim sabahki ?sk?rlik m?s?l?min d? t?siri olub. Isiq yandi. Film qurtardi Kinodan ?ixib piyada d?sd?k yola. P?risan oldugunu gizl?d? bilmirdi Solmaz.

–T?ki olmayaydi bu ?sg?rlik!

–Kisil?rin borcudur sizi qorumaq!– ?z?m? agilli, ciddi g?st?rm?k ist?dim.

–Olaydi bir ay, iki ay!

Sirin s?hb?tl?r, Solmazin m?lah?tli s?si vaxtin nec? ke?diyini m?n? unutdurdu.

–Sabah m?n axsamacan evd? olmaliyam. Yaxin qohumlarimiz g?l?c?kl?r k?ndd?n.

– Gec d? olsa g?r?s?k , Solmaz! He? olmasa, bir ne?? d?qiq?liyin?!

– ?lb?td? g?r?s?c?yik. Bir azca gec ?ixacam. Qohumlar qatarla getm?lidirl?r. Onlar evd?n ?ixan t?k qa?acam yanina.

Danisdiq, s?rtl?sdik ki, sabah axsam m?n g?zl?y?c?m, birc? saat da olsa, g?r?s?k, olaq bir yerd?.

B?t?n axsami bir g?z?m onlarin qapisinda oldu. Qaranliq d?s?nd?n sonra axir ki, qohumlari k???y? ?ixdilar. Ev sahibl?ri onlari yola salanda, saat s?kkizi ke?misdi.