ЧIаларин суфра. Несигьатар, гъезелар, шиирар…

ЧIаларин суфра. Несигьатар, гъезелар, шиирар…
Майор Бабаевич Агаев

Ингье зи вилик Дагъустандин лайихлу муаллим, РФ-дин умуми образованидин гьуьрметлу къуллугъчи, образованидин хиле яргъал йисара гьакъисагъвилелди зегьмет чIугвазвай, акъалтзавай несилриз чирвилерни тербия гузвай, кьилин дережада авай урус чIаланни эдебиятдин муаллим, таржумачи, виликан СССР-дин журналистрин Союздин член хьайи регьметлу Агъаев (Агъарзаев) Баба Куругълиевичан хва Агъаев Майор Бабаевичан яратмишунринкIватIал ква.

ЧIаларин суфра

Несигьатар, гъезелар, шиирар…

Майор Бабаевич Агаев

© Майор Бабаевич Агаев, 2024

ISBN 978-5-0062-6206-5

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

АГЪАЕВ (АГЪАРЗАЕВ) БАБА КУРОГЪЛИЕВИЧ

1910 – йисуз Дакъузпара райондин Къурушрин хуьре дидедиз хьана. ЧIехи хьайила, вири хуьруьнвийри хьиз, ада са шумуд йисуз беглериз чубанвал авуна. Девирар дегиш хьайла 1934—1940 – йисара Энгельсан тIварунихъ галай колхозда бухгалтер яз кIвалахна. Вичин пешедин сагьиб хьун патал ада 1950—1951 – йисара Бакуда бухгалтервилин курсар куьтягьна.

1952 – йисалай хуьр Хасавюрт райондиз куьч хьайила, ЦIийи Къурушдал К. Марксан тIварунихъ галай колхоздин бухгалтервал авуна. Гьа йисара адан макъалаяр, шиирар, гъвечIи очеркар райондин, республикадин ва СССР – дин газетриз ва журналриз акъатиз башламишна. Адан къелемдин эсеррин тематика ашкъиллу зегьметдикай, тIебиатдин гуьрчегвиликай, ислягьвални дуствал хьуникай тир.

1960 – йисуз ам СССР – дин журналистрин жергейриз кьабулна. Йисандивай йисуз эсеррин тематика гегьенш хьана.

Эсерарни манна – метлебдин жегьетдай вини дережадинбур яз виликди фена. Вичин яратмишунралди ада уьлкве абад, инсанарни низамлубур хьуник вичин лайихлу пай кутуна.

Вири девирин хазина

Халкьдин лап еке девлет – агъзур йисаралди яшайишда кIватI жезвай инсанрин арифдарвал я. Гьа инлай башламиш жезва дерин фикирар, алакьунар, культура, тербия…

Халкьди вичин дерин фикирар, яшайишдиз фикир гана лагьанвай чIалар мисалра ва мискIалра тунва. Абуру нуькIвери хьиз са асирдай муькуь асирдиз лув гуз жеда гьамиша.

Агъзур йисарин виликди инсанрин сиве авай шадвилин, дуствилин, диндин, низамлувилин, кIанивилин, ватанпересвилин, дуьзгуьнвилин ихтилатар чав мисалралди агакьнава.

Яшлу инсанрин кхьинар кIел авуртIа, гьар са касдивай вичиз абурукай гзаф насигьатдин хийир хкудиз жеда.

Вахтар къвез алатзавайди я, амма дерин фикирар – вири девиррин хазина я.

И насигьатар акъалтзавай жегьил несил диде – бубайриз вафалубур, халкьдиз, Ватандиз лайихлубур, бахтлубур; абурун тIвар вини дережадиз акъуддайбур хьунин умуддалди за жуван патай фикирар абуруз ирс яз тазва.

***********

– Яшайиш девлет кIватIун паталди ваъ, девлет – яшамиш хьун паталди я.

– Кьве жуьредин инсанрикай хийир авач: Садбур кIвалахиз девлет кIватIайбур, муькуьбурни – чпиз пара чиз, а чирвал масадбуруз гунн тийидайбур.

– Илим – девлет кIватIун патал туш, илим – инсаният вилик тухун патал я.

– КIелзавай шейэрикай хийир хкудиз тежер кас – буьркьуьди я.

– Жуван сир дустунизни ахъай мийир: мумкин я, вахт къведа, адакай душман жеда.

– Садазни писвал мийир: мумкин я, адакай ваз дуст хьун.

– Душмандихъ галаз дуст жезвай касди, дустарикай душманар ийида.

– ЦIуд касдивай са суфрадихъ фу нез жеда, амма кьве кицIивай санал нез жедач.

– Ахмакьдахъ галаз ацукьдайдини ахмакь я.

– Гьар са винелай иер инсандихъ къеняй иервал жедач.

– Эгер руфун авачиртIа, нуькI тIапIанда гьатдачир.

– Тийижир суалдиз жаваб гудайдал инсанри хъуьруьнарда.

– Ахмакьдаз акьуллу меслят къалур авурла, ада вун душмандай кьада.

– Илимди, намусди, акьулди инсан вини дережадив агакьарда, масакIа

– фикир ийизвайди – ахмакь я.

– Яшайишда гьар жуьредин инсанар гьалтда. Виридалайни хаталубур

– ахмакьар я. Абуру чеб акьуллу яз кьада, гьавиляй абурувай яргъаз

– хьана кIанда.

– Инсан муькуь чан алай щейэрилай акъулдалди тафаватлу жезва.

– Яшайиш са жув патал ваъ, муькуьбурузни экв гудайвал къурмишна

– кIанда.

– Дуьзвал, дуьз гаф – виридалайни къуватлу яракь я.

– Океанриз къаярихъайни тIурфанрихъай кичIедач…

– Намус агъуз авай ксарикай дуст кьун герек туш.

– Къизил гьамиша къумадик жеда, ам инсанрин кьилени, рикIерани

– жеда.

– Ахмакьри гагь ахьтин суалар вугуда хьи, акьуллудавайни жаваб гуз

– тежедай…

– Жанавурдиз къизилдин бармак кутугдач, адаз лаш ярашугъ я.