Мәхәббәт яңгыры

2

– Яздан бирле я?гыр яумаган иде, – дип куйды Егет бабай, т?р?з?г? б?рг?л?нг?н я?гырга карап,– Кир?ген бир? х?зер.

Иск?нд?р а?а га??пл?неп карады:

– Ничек инде яздан бирле?

Бу юлы Егет бабай беренче кат к?рг?нд?й а?а тек?лде.

– Син н?рс??—диде ул, озак кына шулай карап торгач,– ?лл? чынлап та сизм?де?ме?

– Н?рс?не?

– Я?гыр булмаганны. Со? б?тен д?нья корылык кил? дип ча? какты бит… Шаяртасы?дыр инде. Син сизм?г?н н?рс? була мени!

Иск?нд?р д?шм?де. Егет бабай а?а караш ташлап-ташлап алды да ?з эшен? тотынды. Иск?нд?рне? тел чарларга тел?ге юк, дим?к, бик м??им эше бар. Нинди н?рс? бел?н шогылл?нг?нен сиздерм?де сиздер?ен д?, тик язган ?йберсе ?зен? ошаса, ул аны Егет бабасына укымый калмый инде. Мен? мин нинди диг?нд?й кин?неп, х?тта бераз масая биребр?к укый ?ле ул аны. Егет бабасыны? фикерл?рен д? бирелеп ты?лый, кайбер урыннарында б?х?сл?шеп т? ала, л?кин, барыбер, ризалаша, кимчелекл?рен т?з?тк?н ?чен р?хм?т ?йт?, к??еле булганда: « ?лд? син бар ?ле!» – дип бер?р коньяк та утырта. Тик язганыны? бер ген? ?терен д? т?з?тми, ничек булган – шулай калдыра. ?г?р н?рс?недер ?з?г?рт? башлый ик?н, аны б?тенл?е бел?н, танымаслык итеп ?зг?ртеп куя. Яхшы якка, ?лб?тт?. Шул хакта бер?р с?з ?йтс??, кул гына селти: «??й, мин т?з?т? белмим шул… Баш т?з?т? башласам да я?адан исер?м мин.» Шилма да малай инде. Егет бабай диг?не д? аннан чыкты бит. Эшк? килеп ике атна ?т? бел?н:«Пенсия яшенд? булса? да бер тынгылык белмисе?. Яшь егетл?рд?н болай чабасы?. Егет бабай син. Чын-чынлап егет бабай»– диде д?… Зариф?ан бабасыны? исемен б?тенл?й онытты, гел «Егет бабай»– дип энд?ш? башлады. А?а башкалар иярде. Шуннан китте инде… ?н?, бик бирелеп нидер укып утыра бит ?ле. Бер н?рс?не а?а укып к?рс?терг? иде д? бит. Ярый инде, башка вакытка калдырырга туры килер. Б?ленм?сен.

Гад?тт?, бер казанга ике т?к? башы сыймый, дил?р. Егет бабай бел?н Иск?нд?р, икесе д? абруйлы, танылган кеше булсалар да, бер-берсен бик ихтирам ит?л?р, вакыт-вакыт б?х?сл?шеп, х?тта ачуланышып алсалар да, авырлык килг?нд? бер-берсен? ?ил-я?гыр тидерм?ск? тырышалар иде. Мен? ?ченче ел инде бер б?лм?д?, кара каршы утырып и?ат ит?л?р, и?г?-и? куеп яшил?р, мо?а яшь аермасы да, икесене? д? горур ?анлы, туры с?зле, вакыты бел?н х?тта аяусыз ачы телле булулары да комачау т?гел.

– Таланты бар моны?,– дип куйды кин?т Иск?нд?р, ?залдына с?йл?нг?нд?й. Аннан со? ниндидер бер горурлык бел?н д?вам итте, – Мондыйлар сир?к була. ?д?би ?с?р язып караганы юк мик?н?..

Егет бабайны? ?зен? с?ерсенеп т?б?лг?нен к?реп тертл?п китте, алдындагы г?зит т?пл?м?сен ябып ук куйды. Бу уен кычкырып ?йтерг? тел?м?г?н иде ул.

– Н?рс?, ?зебезне? г?зитне к?рг?не? юк идеме ?лл??—дип мыек астыннан елмайды Егет бабай,– Кемне? талантына исе? китте тагы?

– Д?ресен ?йтк?нд?, бик ?ентекл?п укымыйм мин аны. ?зе? пешерг?н ашны ничек ашамак кир?к?! – Иск?нд?рне? ?т? ?итди кыяф?те ?зе бер м?р?к? иде,– ?ле мен? сине? язмаларга к?з й?гертеп чыктым. Бу килешт?н ничава егет к?рен?се?…

Егет бабай б?лм? я?гыратып к?леп ?иб?рде.

– Сине? кебек остазым булганда сер биреп тормам инде,– диде ул Иск?нд?рне? шаяруын кабул итеп,– ? ?зе? х?йран к?з?т?ч?н ик?н…

Иск?нд?р д?шм?де. ?ст?лд?ге г??ит т?пл?м?сен читк? эт?реп куйды да бик эшлекле кыяф?т бел?н алдындагы к?газг? тек?лде. Аны? шулай кин?т ?зг?р?ен? сагаеп калган Егет бабай бераз га??псенеп торды да, б?лдермим инде моны диг?нд?й, кабат эшк? тотынды. Б?лм?д? тынлык урнашты. Озак вакыт буе, т?р?з?г? сиб?л?г?н тамчылар астында, Егет бабайны? ручкасы к?газь буйлап й?герг?не ген? ишетелеп торды.

Иск?нд?р бер н?рс? д? язмады, алдындагы ак к?газьг? т?б?леп тораташ кебек каткан х?лд? тик утырды. Ул язарга уйлап та карамады, ул б?тенл?й бер н?рс? хакында да уйламады, бары тик т?р?з?г? б?релг?н тамчылар ?ырын гына ты?лады. ? я?гыр, й?р?к тибеше бел?н бер ешлыкка кереп, бары бер ген? с?зне кабатлый иде:«Тамчы, там. Тамчы, там…» Шушы гади ген? с?зл?рд? Иск?д?р ?чен тир?н м?гън? ятадыр сыман тоела, аны? б?тен гомере шушы с?зл?рне? ничек я?гырашына б?йледер т?сле иде. Тамчы, там… Тамчы, там… Юк шул, гади ген? с?зл?р т?гел шул бу… Аны? н?рс? а?латканын бер Иск?нд?р ген? бел?…

Бу хал?тенн?н аны Егет бабайны? тавышы тартып чыгарды:

– Карале, син авырмыйсы?дыр бит?

Иск?нд?р бертын аптырап карап торды. Егет бабайны? й?зенд?ге кайгыртучанлыкны к?рг?ч кен?, сорауны? м?гън?се а?ына барып ?итте. Ул башта и?н?рен ген? сикертеп куйды, азак бу х?р?к?тне? Егет бабайны борчуга салачагын уйлап, акланырга ашыкты:

– Юк инде, нинди авыру ди ул!..

– К?йсезр?к к?рен?се?… ?пк?л?г?н дис?м… Сине белм?с?м, уйлар идем инде…

– Баш эшл?ми мен?…

Егет бабай сынап карап торды да к?лемсер?п куйды. Аннан со? ?ст?л астыннан бер шеш? аракы тартып чыгарды:

– Б?лки?

– Б?лки…—дип килеште Иск?нд?р,– Бер?рне ?иб?рик, булмаса.

Рюмкаларга салып к?т?рдел?р.

– Бер сорау бар!—диде Иск?нд?р. Егет бабай игътибар бел?н ты?ларга ?зерл?нде. Монда тост ?йтеш? урынына сорауга ?авап биреп эч? гад?тк? керг?н иде. – Н?рс? ул м?х?бб?т?

Егет бабай, шул да булдымы сорау диг?нд?й, т?к?ббер караш ташлап алды, тик шундук к?зл?ренд? хыялый очкыннар балкып китте:

– М?х?бб?тме?!– ул бераз уйлангандай итте,– М?х?бб?т ул – б?тенесе д?!

Иск?нд?р тулырак, ф?лс?фир?к, тапкыррак ?авап к?тк?н иде. Л?кин, т?пт?нр?к уйласа?, моннан да тапкыр с?зне табып була мик?н?! М?х?бб?т ул – б?тенесе д?. Шулай шул… Кызганычка каршы, шулай…

Егет бабай, Иск?нд?рне? ?зе бел?н килеш?ен сизеп, кан?гать елмайды да рюмкасын алгарак сузды:

– Х?зер минем чират. Син ?йт мен? – шигърият н?рс? ул?

Иск?нд?р уйга калды. Колагына ян? я?гыр ?ыры килеп керде. Тамчы, там… Там-чы-там… Тик бу хакта уйларга кир?кми иде, моннан арынырга, ераграк качарга тел?п рюмка к?т?рдел?р т?гелме со??!.

– Шигърият ул м?х?бб?т кебек, – диде Иск?нд?р, шаяруга к?чеп,– Аны а?лап та, а?латып та булмый…

Бу ?аваптан кан?гатьсезлеге Егет бабайны? й?зен? ?к чыккан иде. Х?зер ул ачы итеп, ник туганы?а ?кенерлек итеп н?рс?дер ?йт?ч?к иде. Тик шуны гына к?тк?н Иск?нд?р бик ?итди кыяф?т бел?н фикерен т?г?лл?п куйды:

– Аны? бел?н ш?гылл?неп кен? була.

Егет бабай кычкырып к?леп ?иб?рде. Аннан со? рюмкасын ч?к?штерерг? сузды:

– Карале, сине? д? баш эшли ик?н бит… Ярый, ?йд?.

Рюмкаларны т?пл?п куйгач, бераз тын утырдылар. Гайр?тле урыс аракысы ашказанын р?х?т яндырып т?шеп китте д? аны? л?зз?тле ялкыны б?тен т?нг? таралды. Мондый мизгелне с?йл?шеп ?р?м ит? бер канунга да сыярлык т?гел иде. Бераздан Иск?нд?р ике рюмканы да кулына алып, елмая биребр?к укырга тотынды:

– Беребез Сак булдык, беребез Сук булдык—

Ике алкашка кереп юк булдык…

Егет бабай моны ?н?м?де:

– Сак-Сукка кагылма, – диде ул, катгый итеп,– Сак-Сук – тормыш гармониясе.

– Тормыш гармониясе аерылу-аймылышудан тора мени инде х?зер? Сак бел?н Сук кавышсалар яш?? тукталачак мени?

Егет бабай а?а:«Б?ген туды?мы ?лл?» диг?н караш ташлады да уйчанланып д?вам итте:

– К?н бар – т?н бар, ак бар – кара бар, м?гъриб бар – м?шрикъ бар, Сак бар —Сук бар… Аларны? кавышуын син ничек к?з алдына китер?се??

Иск?нд?р телсез калды. Ул мондый ?авап к?тм?г?н иде.

– Син кытайча фикер й?рт?се?, – диде ул бераздан,– ?ир-К?к, Ут-Су, Инь-Янь…