Қазақ хандығы

Б?дан кейiн Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) Мо?олстан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D2%93%D0%BE%D0%BB%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD) ханы ?бдiрахымны? ?ызы Падшах?а ?йленiп, а?асы К?шiк с?лтанны? ?ызын ?бдiрахым?а берiп, ?арсы ??да болу ар?ылы оны ?зiнi? жа?тасы етiп, соны? к?мегiмен ?зiне опасызды? жаса?ан Т?рсын ханды тал?андап, дара билiкке ?ол жеткiзедi.

Есiм ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) билiгi т?сында (1598 (https://kk.wikipedia.org/wiki/1598_%D0%B6%D1%8B%D0%BB)-1645 (https://kk.wikipedia.org/wiki/1645_%D0%B6%D1%8B%D0%BB)) халы? жадында «Есiм (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC) сал?ан ескi жол» деген атпен ?ал?ан ?дет-??рып нормаларын ?алыптастыр?ан конституциялы? ??жат бол?аны белгiлi. М?ны «Есiмнi? за?ы» деп ???ан ж?н. Бiра? оны? к?ктен алынба?анын, ?з заманыны? орайы мен талабына ?арай Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) мен оны? ке?есшiлерi ??деп, толы?тыр?ан бая?ы «?асым сал?ан ?ас?а жолды?» бiр н?с?асы екенiн де естен шы?арма?ан абзал. Т?птеп келгенде, «Есiм сал?ан ескi жол» деген с?здi? м?нi де Есiм ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) т?сында жасал?ан даналы? за?дар?а байланысты айтыл?ан. ?оныс-т?ра??а, мал-м?лiкке, адамдар арасында?ы ?арым-?атынас?а ?атысты туындайтын дау-шарды? шешiмдерi осы кезде сараланды.

М?ны? ?зi кейiн Т?укенi? ?йгiлi «Жетi жар?ысына» негiз болып, ?аза? хал?ыны? м?дени-рухани ж?не салт-д?ст?р ?алыптарыны? т?лтумалы?ын шы?дай т?суге ы?пал еттi. Жалпы к?шпелiлер мемлекетiнi? хандары сия?ты, Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) да та? ?стi мен ат ?стiнде бiрдей таныл?ан бiртуар т?л?а. Оны хал?ыны? «Е?сегей бойлы Ер Есiм» атан?ан ата?ты ханны? ?айтыс бол?ан жылы – 1645 (https://kk.wikipedia.org/wiki/1645) жыл деген шынды??а келетiн сия?ты.

Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) д?ние сал?ан со? ?аза? ханды?ыны? та?ына Ж??гiр хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D0%B0%D0%BC_%D0%96%D3%99%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BD) (1643 (https://kk.wikipedia.org/wiki/1643_%D0%B6%D1%8B%D0%BB)—1652 (https://kk.wikipedia.org/wiki/1652_%D0%B6%D1%8B%D0%BB)) отырды. Халы? оны ел ?шiн жаса?ан ерлiгiне орай «Сал?ам Ж??гiр» деп атан?ан. Хан ордасын Т?ркiстан ?аласында ?стау Ж??гiр хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D0%B0%D0%BC_%D0%96%D3%99%D2%A3%D0%B3%D1%96%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BD) т?сында басталды.

Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) ?аза? тарихында «Е?сегей бойлы ер Есiм» деген атпен ?йгiлi болды, о?ан б?л ата? 1598 жылы (https://kk.wikipedia.org/wiki/1598_%D0%B6%D1%8B%D0%BB) а?асы Т?уекел ханмен бiрге Мауреннахр?а жаса?ан жоры?та ерекше к?зге т?скенi ?шiн берiлген екен. Есiм хан – Шы?ай ханны? баласы, ол б?рын ?аза? ханды?ыны? Т?ркiстан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D2%AF%D1%80%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0)) ?аласында?ы хан ордасында т?р?ан. Хан та?ына отыр?ан со? Б?харамен бiтiм-шартын жасасып, Орта Азия ?алаларымен бейбiт, экономикалы? байланыс орнату?а ?мтылды. ?аза? ханды?ын бiр орталы??а ба?ын?ан мемлекет етiп ??руды к?здедi. «Есiм ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) ескi жолы» деп атал?ан за?ды ??растырды. Есiм ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) ?аза?тарды бiр орталы??а ба?ындыру саясатына ?арсы бол?ан с?лтандар ?аза? ханды?ын б?лшектеуге тырысты.

Ташкент (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82) ?аласы ?аза? ханды?ына ?ара?ан со? оны Ж?нiбек ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D3%98%D0%B7-%D0%96%D3%99%D0%BD%D1%96%D0%B1%D0%B5%D0%BA_%D1%85%D0%B0%D0%BD) немересi, Жалым с?лтанны? баласы Т?рсын М?хаммед с?лтан бас?ар?ан едi.Ол к?п ?замай т?уелсiз хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BD) болу?а ?рекет жасады. Тiптi ?з атынан а?ша со?тырып, «бажы ж?не хараж» алым-салы?тарын жинады. Сонымен, ?аза? ханды?ын екiге б?лiп, Т?ркiстан ?аласын орталы? еткен Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD), Ташкент (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82) ?аласын орталы? еткен Т?рсын хан билеген едi. Б?ларды? арасында со?ыс ?а?ты?ыстар болды. Б?л екi жа? ?й?ыр, ?ыр?ыз, ?ара?алпа? билеушiлерiнен ?здерiне ода?тас-жа?тастар iздеуге кiрiстi. Есiм хан тобы Яркент ханды?ына ?арсы болып Т?рпанды билеген ?бдiрахим ханмен ода?тасты. Ал Т?рсын М?хаммед хан (https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C%D2%B1%D1%85%D0%B0%D0%BC%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D1%85%D0%B0%D0%BD&action=edit&redlink=1) жа?ы Яркент (https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82&action=edit&redlink=1) билеушiсi Шажай Ахметтi? жа?тасы болды. Б?лармен ода?тасып отыр?ан ?бдiрахим мен Ахметтер (https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1) де бiр-бiрiмен жауласып отыр?ан билеушiлер болатын. Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) ?зiне мы?ты с?йенiш ету ?шiн Яркент (https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82&action=edit&redlink=1) ханы ?бдiрахиммен ??дандалы? байланыс орнатты.

Есiм хан ?бдiрахимнi? ?ызы Патша ханым?а ?йлендi де, а?асы К?шiк с?лтанны? ?ызын ?бдiрахимге бердi. Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) мен Т?рсын хан арасында к?рес шиеленiсе бердi, 1627-жылы Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) Т?рсын ханды ?лтiрiп, ?аза? ханды?ын ?з ?ол астына бiрiктiрдi. Есiм ханны? (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) феодалды? бытыра??ылы?ты же?iп, ?аза? ханды?ын бiрiктiру жолында?ы к?рестерi ?аза?ты? «Е?сегей бойлы ер Есiм» атты тарихи жырына ?зек бол?ан. Есiм хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D1%81%D1%96%D0%BC_%D1%85%D0%B0%D0%BD) Ташкент (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82) ?аласына бiлдiртпей т?нде кiрiп, хан сарайыны? к?зетшiлерiн байлап тастап, Т?рсын ханды ?аперсiз ?йы?тап жат?анда ?апылыста ?лтiредi, сонда Есiм ханны? ?асында?ы Т?леген (Мар?ас?а) жырау оны мынадай жырмен оятады:

«Ей, ?ата?ан, хан Т?рсын!

Кiм арамды ант ?рсын.

Жазы?сыз елдi жылатып,

Жер т??iрiсi?, жатырсы?,

Хан емессi?, ?ас?ырсы?,

?ара албасты бас?ырсы?!

Алтын та?та жатса? да

?аза? жеттi, ?апылсы?!

Е?сегей бойлы ер Есiм,

Есiгi?е келiп т?р,

Шаш?алы т?р ?аны?ды,

Ал?алы т?р жаны?ды,

Кешiкпей содан ?атарсы?!»

Есiм хан шошып оян?ан Т?рсын ханны? басын алады.

«Бахыр ?л асырарды?» авторы Махм?д ибн У?лидi? айтуына ?ара?анда, Есiм хан 1628-жылы ?айтыс бол?ан. Ал «?аза? совет энциклопедиясыны?» м?лiметiне ?ара?анда 1645-жылы ?айтыс бол?ан делiнедi.

Т?уке хан кезе?i

1680 ж. Ж??гiрдi? баласы Т?уке (1680-1718) хан болды. Оны? т?сында «Жетi жар?ы» деген за?дар жинапы ??растырылды. Жетi жар?ы к?шпелiлердi? ел билеу за?ы болып табылады. Оны? негiзгi баптарыны? мазм?ны: ?ан?а ?ан алу, я?ни бiреудi? кiсiсi ?лтiрiлсе, о?ан ердi? ??нын т?леу (ер адам?а 1000 ?ой, ?йелге 500); ?рлы?, ?ара?шылы?, зорлы?-зомбылы??а ?лiм жазасы кесiледi, жазаны ердi? ??нын т?леу ар?ылы же?iлдетуге болады; денеге за?ым келтiрсе, о?ан с?йкес ??н т?ленедi (бас барма? 100 ?ой, шынаша? 20 ?ой); егер ?йел ерiн ?лтiрсе ?лiм жазасына кесiледi (егер а?айындары кешiрiм жасаса, ??н т?леумен ?ана ??тылады, м?ндай ?ылмысты екi?абат ?йел жасаса жазадан босатылады); т?ре мен ?ожаны? ??ны ?арашадан 7 есе арты? т?ленедi; егер ерi ?йелiн ?лтiрсе, ?йел ??нын т?лейдi.

Абылай хан (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D1%85%D0%B0%D0%BD).

1742 жылы 20 тамызда Ор ?аласында Ресей, жо??ар ж?не ?ара?алпа?, ?аза?тарды? Кiшi, Орта ж?не ?лы ж?здi? ?кiлдерi ?атыс?ан келiсс?з ж?ргiзiлдi. Онда Ресей ?кiлi ?аза? пен жо??ар арасында?ы ?а?ты?ыс?а байланысты у?ж айтпа?шы болды. Бiра? жо??арлар оны ты?да?ан жо?. Олар орыс ?амал-бекiнiстерiне, ?аза? ?оныстарына жа?ын жерде 20 мы? ?скер ?стап, ?аза?ты мазалауын ?оймады. Ендiгi жерде ?аза?тар ?з к?шiне ?ана сенуiне тура келдi. Осы идеяны орны?тыру?а Абылай хан зор к?ш ж?мсады.

1711 жылы д?ниеге келген Абылай У?ли?лыны? бастап?ы есiмi ?бiлманс?р болды. Ол жастай жетiм ?алды. 1731 жылы жо??арлармен шай?аста к?зге т?стi.

Жо??арияны? ханы ?алдан Серен 1745 жылы ?лiп, оны? м?рагерлерi та??а таласты. Осы кезде о?ан Цинь империясы тиiсе бастайды. Абылай осы с?ттi пайдаланды. Ол сыр бойында?ы ?алаларды азат етуге кiрiстi. Ол б?л жоры?та ?аза? ?скерлерiн ?ш топ?а б?лдi. Оны? бiрiншi тобын ?анжы?алы Б?генбай мен ?мбетей жырау бас?арды. Б?генбай бас?ар?ан 10 мы? ?скер Т?ркiстанны? солт?стiк жа?ына, Соза? бекiнiсiне барып тиiсуге тиiс едi.

Екiншi ?олды Ж?нiбек батыр бас?арды. О?ан Т?тi?ара жырау ?осылды. Олар Сырды? т?менгi а?асына ?арай кеттi. ?шiншi негiзгi ?олды Абылайды? ?зi бас?арды. Жоры??а ?атысушылар Шиелi, Жа?а?ор?ан бойымен Т?ркiстанны? к?нбатыс жа?ына ?арай жылжыды. Б?л топта ?абанбай, Баян, Сырымбет, Малайсары, Жан?за? болды.

Жо??ар ?скерiн бас?ар?ан ?алдан Сереннi? ортаншы ?лы Цевен Доржи де ?з ?скерiн ?шке б?лдi. Ол ?зiнi? басты к?шiн Абылай?а ?арай ба?ыттады. Оны? ?ару-мылты?ы, т?йе ?стiне орнат?ан 15 зе?бiрегi бар едi. ?аза? жаса?тары сойыл, шо?пар, сада?пен ?аруланды.

Цевен Доржи ?зiнi? ауыр ?олымен Абылай ?скерлерiнен б?рын келiп, Жа?а?ор?ан?а бекiнiп алды. Абылай Жа?а?ор?ан бекiнiсiн алуды ?абанбай?а тапсырды. Сырымбеттi о? жа? ?анат?а, Баянды ?скердi? сол жа? ?анатына ?ойды. Оларды? сыртынан ?ш мы? ?олы бар Малайсары, Оразымбет батырларды? ?скерiн топтастырды.

Б?л со?ыс екi ай?а созылды. ?аза? ?скерлерi Жа?а?ор?анды, Шымкенттi жаудан тазартты. Т?ркiстан?а дейiн жеттi. Б?генбай бас?ар?ан ?скерлер Соза? пен Сайрамды босатты. Батыр Баян Талас ?зенiне дейiн барды. Ж?нiбек батырды? ?скерлерi ?ара?алпа? жерiн босатып, ?алма?тарды Сырды? жо?ар?ы сапасына шегiндiрдi. Амалы таусыл?ан Цевен Доржи Абылайдан бiтiм с?рау?а м?жб?р болды.

Келiсiм бойынша Соза?, Сайрам, Манкент, Шымкент ?алалары ?бiлм?мбеттi? ?арама?ына ?ттi. Т?ркiстан туралы м?селе кейiнiрек шешiлетiн болды. Абылай б?л жол?ы же?iстерiн жо??ар ханды?ыны? к?йреуiнi? бастамасы деп есептедi. 1745 жыл?ы со?ыс осымен бiттi.[2] (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%93%D1%8B)

?аза? жерiн ?алма?тардан толы? тазарту ма?сатымен Абылай баста?ан ?аза? жаса?тары 1750 жылы жауды Жо??ар ?а?пасы ма?ында о?дырмай тал?андады.

1755 жылы жо??арлар бiрнеше ?са? иелiктерге б?лiнiп кеттi. Осыдан кейiн 1758 жылы Жо??ар мемлекетi бiржолата ??лады. 1758 ж. Цинь ?ытайлары Шы?ыс Т?ркiстанда?ы ?азiргi Синь-Цзянь жерiн басып алды. Цинь империясыны? батыс шекарасы ?аза? жерiмен шектестi. ?ытайлар д?ркiн-д?ркiн шабуыл жасап ?аза?тар?а тыным бермедi. Абылай келiсiмге келу туралы Бейжiнге адамдар жiбердi. С?йтiп, ?ытаймен сауда, экономикалы? ?атынас орнату жолдарын iздестiрдi. Ол Ресеймен де ?арым-?атынас орнатты.[3] (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%93%D1%8B)

1771 жылы ?бiлм?мбет хан ?лгеннен кейiн, Т?ркiстанда Абылайды Орта ж?здi? ханы етiп сайлады. Бiр жылдан кейiн 1772 жылы вице-канцлер М.Л. Воронцовты? жарлы?ымен Абылай?а арналып Есiл ?зенiне таяу жерде Жа??ызт?беге а?аш ?й салынды. Абылай 1780 жылы мамыр айында Ташкентте 69 жасында ?айтыс болды. Орнына У?ли сайланды.[4] (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%93%D1%8B)

?аза? хал?ыны? бас?а тайпалармен к?ресi

?аза? хал?ыны? ойраттар?а ?арсы к?ресi

С.У.Ремезовты? сызба кiтабында?ы ?аза? Ордасы (Земля Казачьи Орды). Фрагмент.

ХВЫЫЫ ?асырды? бiрiншi ширегiнде ?алыптас?ан геосаяси жа?дайды сипаттайтын француз картасы

?аза? ханды?ында?ы 1-азаматты? со?ыс (https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%93%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_1-%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D1%81%D0%BE%D2%93%D1%8B%D1%81).

16 ?асырды? со?ында ойраттар(?алма?тар) т?рт тайпалы? бiрлестiктен т?рды. Олар Тарба?атайдан Шы?ыс?а ?арай?ы ??iрдi алып жат?ан тор?ауыттар, Ертiстi? жо?ары а?ысында ?оныстан?ан дербеттер, ?азiргi Дихуа ?аласыны? ма?ында?ы хошауыттар, Іле ?зенiнi? жо?ары жа?ында?ы шоростар едi.

?аза?тар мен ойраттар арасында?ы жайылым жер ?шiн к?рес 15 ?асырда-а? басталды. 16 ?. со?ында ойраттарды? ша?ын б?лiгi ?аза? ханы Т?уекелге ба?ынды. 1635 ж. Хонтайшы Батурды? бастауымен Жо??ар ханды?ы ??рылды. ?аза?-жо??ар ?атынастары Батур хонтайшы (1634-1654) билiк ??р?ан кезде шиеленiсе т?стi. Онан кейiнгi жо??ар хандары (Сенге, халдан) О?т?стiк ?аза?станды, ма?ызды сауда жолдары ?тетiн ?алаларды ?здерiне ?арату?а тырысты.

?аза? хал?ыны? жо??арлар?а ?арсы к?ресi

1718 жылы Т?уке хан ?айтыс болып, орнына Болат хан болды. Оны? кезiнде ?алма?тарды? ?аза? жерiне жоры?ы к?шейдi. Б?л жоры?тарды? табысты болуына шведтi? артиилерия сержанты Иоганн Густав Ренатты? ?серi к?штi болды. 1709 жылы Полтава т?бiнде орыстарды? ?олына т?скен Ренат Тобыл ?аласына айдалды, осында Ертiстi? бойында Бухгольцтi? экспедициясы ??рамында Кереку ?аласыны? ма?ында 1715 жылы ?алма?тар?а т?т?ын?а т?седi. 1733 жыл?а дейiн ?алма?тарды? ?олында болды. Ол ?алма?тар?а зе?бiрек ??юды, баспахана жасап, ?рiп ??юды ?йретедi.

Жан-жа?ты ?скери дайынды?ы бар жо??арлар 1710-1711 жж. ?аза? жерiне басып кiрiп со?ыс ж?ргiздi. Олар 1717 жылы жазда Аяк?з ?зенi жа?асында ?аза?тарды? 30 мы? жаса?ын тал?андады. Келесi жылы жо??арлар ?аза?тарды Б?ген, Шаян, Арыс ?зендерi бойында та?ы да ?ырады.

А?табан ш?бырынды, Ал?ак?л с?лама

1723 жылы ерте к?ктемде жо??арлар ?аза? жерiне та?ы да со?ысу?а келдi. Шуна Дабо деген ?алма? бас?ар?ан б?л шай?ас екi ба?ытта ж?руi тиiс едi. Бiрiншi ба?ыт ?аратауды басып ?тiп, Шу мен талас ?зендерiне шы?у болса, екiншi ба?ыт ?аза?тар?а со??ы берiп, Шыршы? ?зенiне жету болатын. Б?л жоспарды iске асыру ?шiн ?скерлер жетi топ?а б?лiнiп, оны? бiрi Жетiсу Алатауыны? етегiндегi Бал?аш к?лiне ??ятын т?рт ?зеннi? бойына топтастырылды. ?алма?ты? iрi ?олбасшысы Амурсана бас?ар?ан 70 мы? адамнан т?ратын екiншi бiр тобы Іле ?зенi бойына, Кеген ?зенiнi? солт?стiк жа?асына, Нарын ?зенiнi? к?ншы?ыс жа?ынад?ы Кетпен тауы баурайына орналасты.

Бей?ам отыр?ан ?аза?тар аямай ?ырылды. Жо??арлар Жетiсуды, ?лы ж?здi ?ырып-жойып, ?лы ж?з, Кiшi ж?з жерiне де жеттi. Халы? басы ау?ан жа??а ш?бырды. ?лы Ж?з бен Орта Ж?здi? ?аза?тары Самар?ан пен ходжентке ?арай ш?бырды. Кiшi ж?з ?аза?ы хиуа мен Б?хара?а а?ылды. Бос?ындарды? бiразы Сырды? сол жа?ында?ы Алак?л ма?ына топтасты. Халы? б?л кезе?дi «А?табан ш?бырынды, Ал?ак?л с?лама» деп атады. «Елiм-ай» деген ?н туды.

Халы? е? со?ында бiрiгудi? ?ажеттiгiн т?сiндi. 1728 жылы ?бiлхайыр бастапан Кiшi ж?з жаса?тары, Тайла? батыр, Сауры? батыр бастапан ?скерлер Ыр?ыз уезiнi? о?т?стiк шы?ыс бетiндегi Б?ланты ?зенiнi? жа?асында «?ара сиыр» деген жерде ?алма?тар?а ?арсы со??ы бердi.