Nar çubuğu

M?cbur olub gec? paltarinda qapini a?dim.

Ariq, h?nd?rboy kisi il? ?zb??z qaldim, taniyirdim, adi da Muxtar idi, qonsu blokda yasayirdi, h?rd?nbir binanin h?y?tind? rastlasirdiq. Salam?leykimiz olmasa da bir-birimizi taniyirdiq, bilirdik ki, bir binada yasayiriq. N? ?z?nd?n, n? d? adindan xosum g?lirdi. "Ay s?n? ad qoyanin… demisdim… ?sl muxtar olmali adamlar qalmisdi qiraqda, bu adam muxtarliq edirdi…".

Muxtar kisinin qoltugunda qovluq variydi, bildim ki, el?-bel? g?lm?yib, n?s? isi var.

– ? kisi, noolub? – Salamsiz-k?lamsiz yeridim ?st?n?. – Qoymazsan yatib dinc?l?m. Bilmirs?n ki, m?n is adamiyam, ancaq s?nb?-bazar g?n? dinc?l? bilir?m.

– El? m?n d? ona g?r? tezd?n g?lmis?m. N? vaxt g?lir?m, evd? yoxsan. Qonsulardan sorusuram, deyirl?r, is? getmis?n.

– H?, n? m?s?l?di? N?y? g?lmis?n?

– ?vval?, salam. – He? t?mkinini pozmadan davam el?di. – M?n bu boz binada yasayan sakinl?rin etimadi il? imza toplayiram.

Muxtar kisini h?m d? demaqoq kimi taniyirdiq. Bir problem-zad olanda ora-bura z?ng vurur, lazim g?l?nd? ?riz? yazib g?nd?rir, isi yoluna qoydurardi.

– N? imza? – T??cc?bl? sorusdum. – Indi d? m?nd?n demaqoqluq etm?k fikrind?s?n? Zibili aparib atmamisam? Suyu a?iq qoymusam, axib qonsularin m?nzilini batirib? Lifti zibill?mis?m? Kommunal ?d?nisi vaxtinda ?d?m?mis?m?

Muxtar kisini tez-tez Tofiql? birlikd? g?r?rd?m – komendant Tofiql?. Ikisi d? bir ??km?nin taylariydi, he? se?ilmirdil?r. Birc? f?rq Muxtar kisinin yasli olmasiydi, az qalirdi s?ks?ni haqlasin… Tofiqin d? yasi az olmazdi, yetmisi ?oxdan haqlamis olardi. H?r ikisinin isi-g?c? onun-bunun arxasinca baxib qeyb?tini qirmaqdi.

N? is?… H?r ikisinin ?z?n? g?rm?k ist?mir adam. Deyir?m birc? n? olaydi, bunlarin ?z?n? m?rd?sir tez yuyaydi…

– N? imza, Muxtar kisi? – Baxdim ki, Muxtar kisi qabagimda karixib qalib, matdim-matdim m?n? baxir, sonra gedib m?n? d? s?z qosmasin ki…

Basi il? isar? verdi. Bunda istaha bir bax?! Ev? ke?m?k ist?yir kaftar.

– Yox! – ??mkirdim. – Ev? olmaz. N? s?z?n var, burda de.

– Bax! – Muxtar kisi qoltugundaki qovluga isar? verdi. – Burda b?t?n s?n?dl?r var. G?r?k g?st?rim ki, oxuyub qol ??k?s?n.

– Eybi yoxdur. Oxumadan qol ??k?r?m. S?n el? burda g?st?r, n? yazdigini de, s?n? inaniram…

– Olmaz! – Muxtar kisi ?l ??km?di, inadkarliq g?st?rdi. – Bir bel? adamin evin? girmis?m. S?n indi m?ni evin? buraxmayacaqsan? N?d?n qorxursan? M?n s?ks?ni ?oxdan haqlamisam. Bilirs?nmi?

– Ist?yirs?n lap doxsani, y?z? haqla, n? isim? qalib.

– Imkan ver, ke?im i??ri. – Muxtar kisinin dir?sm?si lap ciddil?sdi. – S?ni orda basa salaram.

– Indiy? kimi g?rm?s?n, ya esitmis?n ki, bir adam m?nim qapimdan i??ri ayaq basib?

– Isim-g?c?m qurtarib, durub s?ni g?d?c?y?m. – Muxtar kisi g?l?ms?nd?. – Ist?yirs?n h?r g?n qonaqliq el?, qohumlarin, dostlarin gec? d? qonaq qalsinlar, ?ixib evl?rin? getm?sinl?r.

?lq?r?z, g?rd?m ki, Muxtar kisi lap dir?sib, ?l ??kmir, razilasdim.

– Yaxsi, ke?. – Dedim. – Ancaq m?tb?x?. ?z? d? s?n?dl?ri tez g?st?r?c?ks?n, qol ??k?c?m, g?t?r?b ?ixacaqsan.

Muxtar kisini i??ri buraxib qapini bagladim. M?tb?xin yolunu ona g?st?rdim. O, ayaqqabisini, g?d?k??sini ?ixarib m?tb?x? ke??n? kimi otaga g?lib ?st paltarimi geyindim. H?r ehtimala qarsi v?siq?mi d? g?t?r?b m?tb?x? g?ldim. Muxtar kisi qovlugunu masanin ?st?n? qoyub i?ind?ki b?zi kagizlari ?ixartmisdi.

– Bax, bu ?riz? s?h?r sovetinin s?dri c?nabinadi – boz binanin sakinl?ri adindan, – dey? Muxtar kisi izahat verm?y? basladi. – Yazib xahis edirik ki, asagida – d?mir yolun qiraginda m?skunlasmis m?cburi k??k?nl?rin evl?rin? ged?n yolun yerini d?yisin, bizim binanin qabagindan gedib-g?lm?sinl?r. Iki qonsu binanin sakinl?ri d? biz? qosulacaqlar. K?nd adamidirlar, yerisl?rini-duruslarini bilmirl?r. Zibill?rini d? g?tirib bizim binanin sakinl?ri ???n n?z?rd? tutulmus m?is?t tullantilari qablarina atirlar. Biz bu xosag?lm?zlikl?r? ?oxmu d?zm?liyik?

?riz?ni t?l?mt?l?sik g?zd?n ke?irdim. Muxtar kisi dediyi kimi, h?r seyi t?fsilati il? yazmisdi, h?l? bes d? ?st?n? qoymusdu. Sonda da bel? bir qeyd etmisdi: "Artiq d?r?c?d? xahis edirik, yolun yerini d?yisdir?siniz, biz asagida imza ed?nl?r bu biabir?iliga daha d?z? bilm?rik…".

– Muxtar kisi, b?s niy? t?klif vermirsiniz? Demirsiniz ki, yolu hara d?yism?k olar? – Sorusdum v? ?z?m d? fikirl?s?-fikirl?s? qaldim, ger??kd?n yolu hansi t?r?f? d?yism?k olardi.

M?nc?, yolu d?yism?k m?mk?ns?zd?. Binanin sol t?r?find?n m?h?ll?y? ged?n yol hansisa idar? t?r?find?n tutulmusdu, h?nd?r hasar lap d?mir yolun qiraginad?k ??kilmisdi. Sag t?r?fd?n d? bizd?n sonraki iki bina qurtaran yerd? basqa bir qaraj ?razini tutmusdu, orda da iritonnajli masinlar saxlanilir, h?m d? t?mir-xidm?t isl?ri h?yata ke?irilirdi. Oradan da yol salmaq m?mk?n deyildi.

– M?n? n? var! Hara d?yis?c?kl?r, qoy d?yissinl?r.

– G?lin, ?z aramizda el?-bel? g?t?r-qoy ed?k, – dey? t?klif verdim.

– Onlar v?zif?d? oturublar, qoy onlar da baslarini isl?tsinl?r.

– Imzaya bir s?z demir?m, qol ??kir?m, ancaq ?h?miyy?t verm?y?c?kl?r.

– Daha bir ?riz? var. – Muxtar kisi qovluqdan basqa bir ?riz? d? ?ixartdi. – Buyurun, bunu da oxuyun.

?riz?d? yazilmisdi: "Filan s?h?rin m?nzil-istismar idar?sinin r?isin?. Biz, asagida imza ed?n boz binanin sakinl?ri, xahis edirik ki, m?is?t tullantilari ???n n?z?rd? tutulmus zibilqablarini bizim binanin yanindan yigisdirasiniz v? y?z metr aralida bir yer? qoyasiniz. Bel? ki…".

Muxtar kisi mil??k yigintisindan, it toplantisindan, zibil es?nl?rin hay-k?y?nd?n, tullanti ??r?kl?ri toyuq-c?c? ???n g?t?r?nl?rin bir-birl?ril? dava-dalasindan; bir s?zl?, h?r seyd?n t?fsilati il? yazmis v? binada yasayan elit t?b?q?nin firavanligi namin? v?zif?d? olan bir aristokrat kimi bu addimi atacaginiza ?midvar olduqlarini x?susil? vurgulamisdi…

– Nec?dir? – ?riz?ni oxuyanda g?l?ms?diyimi g?r?b Muxtar kisi d? g?ld?. – S?n h?l? Muxtar dayini tanimirsan. Muxtar dayiniz olmazdi burda, zibil i?ind? itib-batardilar.

?z verm?k ist?m?dim, ciddil?sdim. ?z vers?ydim, bir az da xos sif?t g?st?rs?ydim ?ixib getm?y?c?kdi, b?lk? ?ay da ist?y?c?kdi.

Odur ki, Muxtar kisid?n zibilqablarini hara aparib qoya bil?c?kl?ri yeri sorusmadim, ?h?miyy?tsiz bildim. ?zl?y?md? t?s?vv?r etdim ki, hardasa, y?z metr m?saf?y? apariblar. Biz d? boz binanin sakinl?ri ?limizd? zibil torbalari, vedr?l?ri, korobkalari s?h?rin arasi il? h?r g?n o qutularin yanina gedib-g?lirik. ?? binanin h?r?sind? y?z doxsan ail?… Bir s?zl?… zibil karvani…

– M?nzilin n?mr?si yazilan c?rg?d? v?siq?nin n?mr?sini qeyd el? v? imzala. – Muxtar kisi buyurdu.

?riz?nin arxasinda v? ?lav? olunmus v?r?qd? ?oxlu imza vardi. ?limin i?i kimi bilirdim ki, bos seydi, n? yolun yerini d?yis?c?kl?r, n? d? zibilqablarini y?z metrlik m?saf?y? aparacaqlar. Bununla bel?, qocanin x?trin? d?ym?k ist?m?dim, ?ziyy?t ??kib ?riz? yazmisdi, qapi-qapi d?s?b m?nim kimi inadkarlarla m?bahis? ed?-ed? imzalatmisdi. T?qa?d?? adamdi, ?z? d? t?k yasayirdi, bir isl? m?sgul olmaliydi, ya yox…

Indi ona el? g?lirdi ki, bizim qaygimiza qalir…

Qonsulardan se?ilm?k ist?m?dim. Qoca dediyi kimi s?xsiyy?t v?siq?min n?mr?sini qeyd etdim v? imzaladim. Muxtar kisi ?riz?ni qovluguna qoydu.

– Bundan sonra g?r?c?ks?n, b?t?n isl?rin xod ged?c?k. T?k yasayan qadinin evind? kisinin peyda olmasi ugur ?lam?tidir.

Qoca qovlugu da g?t?r?b sevin?-sevin? getdi. Onun usaq kimi sevindiyin? lap g?lm?yim tutdu. Bir d? n? dediyini anlaya bilm?dim. Bu n? deyir? Kisinin peyda olmasi… n? dem?k? Ugur ?lam?ti n?dir? M?nim axi he? bir planim yoxdur. He? bu bar?d? d?s?nm?r?m d?… Bel? yasayisimdan, bel? halimdan raziyam.

Iki g?n sonra axsam isd?n g?l?nd? g?zl?rim? inanmadim. Binanin arxa t?r?find? yolun d?z qiraginda zibil qutularini k?nar m?daxil?l?rd?n qorumaq ???n ?st??rt?l? x?susi yerin tikintisin? baslamisdilar. H?l?lik is? zibilqablarini d?yismisdil?r. ?st?a?iqlari g?t?r?b, yerin? qapagi a?ilib-?rt?l?n qablar qoymusdular.

– H??… Bu, artiq real is oldu, – deyib ke?dim.

"S?n dem?, Muxtar kisi z?hl?t?k?n deyilmis, ?z? dediyi kimi, s?ks?ni ?oxdan haqlayibmis. D?nyag?rm?s adam kimi s?z? havaya atmayacaqdi ki… B?lk?…".

Agbas

Iyirminci ?srin sonu biz? ?f?qd?n baxirdi. ?f?q?n o tayinami ke?misdik, yoxsa s?r?s?b geri d?sm?sd?k, bilmir?m. On il idi ki, aralanmisdiq. Iki mininci ilin ilk onilliyind? atlarimizi hara g?ldi, d?rdnala ?apirdiq. Bizim ???n yeni d?vr ?t?n ?srin doxsanlarindan baslayirdi. O vaxt kimin taleyin? hara yazilmisdisa, h?yat neyinin akordlarini orda dinqildatmaq xos xatir? kimi h?rd?n yaddasimizi t?z?l?yirdi.

El? m?n d? o vaxtdan Moskvadaydim, m?rk?zi topdansatis bazalarinin birind? k?hn? d?vr?n dili il? des?k bas kassir, t?z? qaydalara g?r? x?zin?dar isl?yirdim. Alinan mallara n?zar?t edirdim, m?bl?gin aparata d?zg?n vurulmasina baxirdim ki, h?m itgi olmasin, h?m d? vergi ?d?m? vaxti problemimiz yaranmasin. Is?il?r arasinda Iqtisad universitetini bitir?n yegan? adamdim, sef s?n?dl?rimd?n basqa savadimi, beyniini, bir d? fantaziyami yoxlayib is? g?t?rm?sd?. “Ticar?td? ki, fantaziyan olmadi, batdin”, h?mis? bel? dey?rdi. Ne?? ildi ki, burdayam. Insaf?n, v?ziyy?timd?n raziyam, isl?rim yaxsi gedir.