Nar çubuğu

Taniyanlar bilir, Moskva Moskvadi, t?svirin?, t?rifin? ehtiyac yoxdu, qoynunda hamiya yer tapilir. Sovetl?r d?vr?nd? d? bel?ydi, sovetl?r dagilandan sonra da…

Bizim Moskvada n? azarimiz var? Hamimiz bura isl?m?y?, qazanmaga g?lmisik. O boyda imperiyanin, indi d? Rusiyanin bas s?h?ridi, burda is d? yaxsidi, qazanc da. N? q?d?r ki, cavaniq, canimiz g?mrahdi, isl?m?li, qazanmaliyiq.

Sefimiz Leninqrad s?h?rind?n g?lib. Yaxsi adamdir, g?z?, k?nl? toxdur. G?r?b, g?t?rm?s, alic?nab ail?d?n ?ixdigi d?rhal hiss olunur. Qiym?tl?ri d? miinasib m??yy?nl?sdirir, is?il?rini d? dolandirir. Onlarin isl?rin? ?ox varmasam da hiss edir?m ki, son vaxtlar Moskvanm idar??iliyini leninqradlilar ?l? aliblar. T?kc? ticar?td? yox, el? h?r sah?d?…

Bazada bir ?ox mill?tl?rin n?may?nd?l?ri isl?yir. S?lh v? ?min-amanliq s?raitind? dolaniriq. N? Pribaltika ?lk?l?rind?n bir adam var, n? d? C?nubi Qafqazdan, Az?rbaycandan yegan? adam m?n?m. D?zd?r, ?vv?lki kimi dostluq m?nasib?tl?ri qalmayib, kapitalizm ?z boz sif?tini hamiya g?st?rm?kd?di, indi hami ?z qazancini d?s?n?r. Bununla bel?, aramizda m??yy?n x?tir-h?rm?t qorunub-saxlanilirir. Sef ?z? d? ciddi intizamlidi dey? isd? he? kim cizigindan ?ixmir.

Sef m?hafiz? m?s?l?sini ?e?enl?r? tapsirib, bazanin ?sas vuran qolu onlardi. M?hafiz?nin r?isi hamimizin b?y?y? sayilir. D?zd?r, h?r k?s ?z sah?sind? isini aparir, amma bir problemimiz yarananda onunla m?sl?h?tl?sm?li oluruq.

Sovetl?r vaxti ?oxlarinin yuxaridan asagi baxdigi ?zb?kl?r d? x?susi f?alliqlari il? se?ilir, bazaya caniyananliq g?st?rirl?r. Onlard?n ikisi sefin ?n yaxin etibarli adamina ?evrilib. Biri bazanin i?ind? f?aliyy?t g?st?rir, dig?ri is? bazanin k?narinda dolasir. ?lli, y?z addim m?saf?d?n bir it ke?s? bel?, sefin ondan da x?b?ri olmalidi.

X?las?, h?r k?s basini asagi salib sefin m??yy?nl?sdirdiyi qaydada ?z isi ib m?sgul olur. M?n kassaya baxiram, o biril?r d? ?z isl?rin?. B?z?n b?t?n g?n? basiini qaldirmaga vaxtim olmur. ?ox nadir hallarda ortada bosluq yaranir. Bel? g?nl?rin birind? bazanin k?narinda f?aliyy?t g?st?r?n ?zb?k Vaxob t?ng?n?f?s qa?ib yanima g?ldi.

–??ld? bir kisi var, s?ninl? maraqlanir. Ucaboy, heyv?r?nin biridir, sa?lari da d?mag, pambiq kimidir. Deyir h?myerlindir. – Vaxob bunlari birn?f?s? ?y?d?b t?kd?.

–Day ??ld? niy? qabagini k?sib saxlamisan? – Yarizarafat, yariciddi Vaxoba aciqlandim. – Madam ki, bazanin giris qapisinacan g?lib, dem?li, burani taniyir. H?myerlim oldugunu s?yl?yir, qoy, i??ri ke?sin.

Dogrusu, h?rd?n h?myerlil?r ???n darixirdim. Is-ev, ev-is basimi el? qatirdi ki, bir d? g?r?rd?n ayinan bir az?rbaycanli il? qarsilasmirsan. Adamin burnunun ucu g?yn?yir h?myerlisini g?rm?k, ?z ana dilind? bes-on k?lm? danismaq ???n…

–Yox e… – Vaxob ogurluq ?st?nd? tutulmus adamlar kimi udqundu, ?e??l?di. – Bel?… birt?h?r adamdi. Tez-tez ora-bura boylanir, vurnuxur, n?s? narahat adama oxsuyur. Ona g?r? qa?ib g?ldim ki, x?b?r ver?m.

–N?t?ri adam olur-olsun, burax, g?lsin. S?n he? narahat olma. ?g?r bir sey bas vers? d?, qorxma, Murad burdadi. – ?e?enl?rin, h?m d? m?hafiz?nin b?y?y?n?n adi Murad idi, onu n?z?rd? tuturdum.

Vaxob ?ixdi. Bir az ke?mis h?myerlim g?ldi. Vaxob dediyi kimi ucaboy yek?p?rin biriydi, yogun olmasa da dolub?d?ndi. Sa?lari agappaq agarmisdi, m?harib? vaxti yigilmadigindan tarlalarda qalib bozumtul-agimtil r?ng alan Beyl?qan pambigina oxsayirdi, sif?tind? qirislar ?m?l? g?lmisdi, ciddi g?rkomi vardi. Boylu-biixunluydu; ya idman?iydi, ya da sistem adamiydi, m?nim n?z?rimc?…

–Zdorov! – M?ni rusca salamladi, ?l tutub g?r?sd?k. – Kto xozyain?

M?n? maraqli g?r?nd?. M?nim adima, m?nim yanima g?libs?, xozeynu neynir?

–Nc vajno. – Astadan cavab verdim, sef ?z? bel? tapsirmisdi, “h?r sey? g?r? m?ni narahat etm?yin, yola verin, getsin”, demisdi. – N? lazimdi, m?n? deyin.

Bundan sonra daha he? n? dem?di. Vitrinl?rin, polkalarin arasi il? bir xeyli g?zdi, qiym?tl?r? baxdi. Sonra xirim-xirda seyl?r; ket?up, siqaret, s?dl? sosiska, cem, mayanez v? basqa tez-tez t?l?b olunan ?rzaqlardan g?t?rd?. Karzin? yigib kassaya yaxinlasdi.

–Pos?itay! – dedi.

?rzaqlari bir-bir g?t?r?b qiym?tl?rin? baxdim, kassa aparatina vurub hesabladim. ?ek ?ixardib t?qdim etdim.

–Sizd? qiym?tl?r m?nasibdir, basqa yerl?r? baxmis nisb?t?n ucuzdu. – Bunu da rusca dedi v? aldiqlarinin pulunu ?d?di.

Pulun qaligini qaytardim. Alib cibin? qoydu v? ?ixib getm?k ist?di. H?rm?t ?lam?ti olaraq m?n d? onunla ?ixdim ki, qapidan yola salim, getsin.

–X?trin? d?yib-eliy?n yoxdur ki? – ??ld? bunu sorusdu.

–Yox! Yaxsiliqdi. ?oxdan burdayam. Alismisam. Hami da taniyir.

–Varsa, de, ??kinm?. – Israrla sorusdu. – Ist?yirs?n, sefin telefonunu ver, bu d?qiq? z?ng vurub tapsirim…

–Ehtiyac yoxdur. – G?l?ms?nd?m ki, arxayin olsun. – M?nasib?timiz yaxsidir. T?s?kk?r edir?m.

–Bax d?… Bura Moskvadir, yetim-yesir yeri deyil. Diribas olmaq lazimdir. Fagir olarsan, basina qapaz vurub ??r?yini ?lind?n alarlar. – dedi.

Darvazanin agzina ?atmisdiq dey? sagollasdiq. O, ancaq rus dilind? danisdi, m?n d? rusca cavablandirdim. Niy? bel? el?di, bas a?madim. Ad?t?n, burda h?myerlil?r g?r?s?nd? ?z dill?rind? danisirlar. Aralida dayanan masinina oturub getdiyini g?r?nd?n sonra bazaya qayitdim. Murad qapinin agzinda m?ni g?zl?yirdi.

–H?myerlindi? – ?atan kimi sorusdu. – B?s niy? rusca danisirdmiz? Adi n?dir?

–H?. – deyib ?iynimi ??kdim, hesabat verm?yi xoslamirdim.

–Onu hardan taniyirsan? – ?l ??km?di. – Ya o, s?ni hardan taniyir?

–Tanimirdim. Indi tanis olduq.

–Adi n?ydi? – Bir d? sorusdu.

–Maraqlanmadim.

–Bax ha… ehtiyatli ol. – Murad x?b?rdarliq etdi. – Biz adam taniyaniq, sif?tind?n d?l?duza oxsayir.

–El? dem?… – Inciy?nt?h?r oldum.

–B?s n? deyim? – Murad g?l?ms?nd?, y?qin ki, k?nl?m? almaq isl?di. – G?rm?rs?n qurddur?

–M?nim h?myerlim qurd olmalidir d?… – P?rtliyim sovusdu. – ?aqqal, it olmayacaq ki…

Dogrusu, Muradin cavabini vers?m d?, aci s?zl?rin? alindim, bir az da p?rtfason oldum, ancaq ?ox da b?ruz? verm?dim, ?z?m? o yer? qoymadim, guya ?h?miyy?tsiz hesab el?dim. ?zl?y?md? bir az da g?t?r-qoy etdim. Murad dayanmisdi, m?nim h?l? d? s?zl? adama oxsadigimi, n?s? dey?c?yimi g?zl?yirdi.

–Biz? qarsi n? d?l?duzluq eliy?c?k? – M?n d? aciqli cavab verdim. – Burda h?r sey g?z qabagindadi. ?rzaq m?hsullarindan g?t?rd?, onu da q?piyin?c?n ?d?di.

–Narahat olma. Bizim d? n?z?rimiz ?st?nd?ydi. Dedik bird?n narkotik-zad atar polkalara… Siz ??l? ?ixan kimi d?rhal g?z g?zdirdik g?zdiyi yerl?r?… T?rt?mizdir.

Indi basa d?sd?m ki, sef n?y? g?r? ?e?enl?r? bu q?d?r ?st?nl?k verir.

***

D?qiq yadimda deyil, aradan bir h?ft?, on g?nm? ke?misdi, yen? Vaxob qa?a-qa?a g?ldi ki, b?s h?myerlin qapinin agzindadir.

Yen? d? sakitlikdi, bos idim. Bilmir?m t?sad?fd?n idimi, yoxsa h?myerlim aralida durub bazanin qabagini g?d?rd?, sakitlik olanda g?lirdi, h?r n?ydis?, yen? ?z?m?z idik. S?z?n diiz?, Muradin danisigindan sonra m?n d? ehtiyatli davranmaga q?rar vermisdim.

?ixdim qarsilamaga. G?rd?m ki, formadadi, ?ynind? ?dliyy? is?il?rinin geyimi vardi, ?iynind? d? ?? b?y?k ulduz parildayirdi, polkovnik r?tb?sind?ydi. Buna ?ox sevindim, ehtimalim d?z ?ixmisdi, h?myerlim sistem adamiydi, ?z? d? y?ks?k r?tb?li. Ist?r-ist?m?z f?r?hl?ndim, q?rur hissi m?ni agusuna aldi. Buna kim sevinm?zdi?

–Salam. – Bu d?f? ?z dilimizc?, az?rbaycanca danisirdi.

–Salam. – ?l tutub g?r?sd?k.

–Sefin burdadi? – M?n? el? g?ldi ki, s?zg?lisi, “xala, x?trin qalmasin” dey? sorusur.

–Problem yoxdur, m?n burdayam.

–?z? olsaydi, yaxsiydi.