Язмышлардан узмыш бармы?

Язмышлардан узмыш бармы?
Люция ?блиева

Тормыш к?телм?г?н, очраклы ?йберл?рг? бай. «Мен? шулай, мин тел?г?нч? булачак», – диг?нн?рг? д?, аны? ?лл? нинди сынаулары аша узырга туры кил?. Язмышмы бу, ?лл? ялгышлар н?ти??семе? Чын м?х?бб?т диг?не д?, ни ?чен ?зен акламый? Сораулар к?п, ? ?авап табылырмы со??

Язмышлардан узмыш бармы?

Люция ?блиева

Фотор?семн?р Люция ?блиева

Версткалаучы ??м тышлыкны биз??че Марина Абдуллаева

© Люция ?блиева, 2022

ISBN 978-5-0059-0700-4

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Беренче б?лек

С?рия диплом алды да практикасын ?т?рг? дип, курсташы Зинн?т т?мамлаган м?кт?пне сайлады. Алар ик??л?п 19.. елны каршы алырга бер ай кала, авылга кайтып т?штел?р. С?рияне м?кт?пт? ?ыештыручы булып эшл?г?н тол хатын Халид? апага фатирга урнаштырдылар. Апаны? балалары читт?, ялга гына кайтып й?рил?р ик?н. С?рия ялан кад?р йортка килеп керг?ч, г???пл?н?ен яшер? алмады – башка авыл йортларыннан ул зурлыгы бел?н ген? т?гел, затлы ?й ?и?азлары, зыялы итеп ?ыештырылуы бел?н д? аерылып тора иде.

– Халид? апа ?аным, бигр?к зур йортыгыз, арып бет?сездер, ?ыештыра-?ыештыра?

– Булганны кая куясы? инде? Т?н тазалыгыннан аермасын Алла?, с?лам?т кешег? эш – гимнастика гына бит ул. Балалар да еш кайталар, булган эшне бетереп кит?рг? тырышалар.

С?рия юлдан ал?ып та, ачыгып та килг?н иде. Шу?а к?р?, Халид? апаны? ?зер ?ст?ленн?н баш тартмады. Юл сумкасыннан ?нисе ?зерл?п салган к?чт?н?чл?рне д? бушаткач, ?ст?л сый-х?рм?тт?н тагын да сыгылып, кунак к?тк?н кебек булып китте. Ни га??п! Уйларны укыган кебек, ишект?н декабрь салкынын ияртеп, озын буйлы ир-ат килеп керде. Халид? апа ?ст?л яныннан кузгалып, а?а каршы атлады.

– И-и-и, Илгиз улым, нинди ?илл?р ташлады д?ш?мбе к?н, бер-бер х?л булмагандыр бит? Илгиз ?нисен бик тиз тынычландырды: колхозны? идар? утырышына килг?н, бары шул гына. ?ниле-уллы г?рл?шк?н арада, С?рия ?ст?л артыннан кузгалды да, б?лм? ишеген? с?ялеп, Илгизне к?з?тте. Ярыйсы гына чиб?р, ыспай ир-ат. Райком секретарьлары киеп й?ри торган норка б?реген? караганда, каядыр урында эшл?г?н кешег? охшап тора.

– Кунак кызы да бар ик?н!

– ?йе шул, улым. М?кт?пк? практика ?т?рг? килде. Исеме – С?рия!

С?рия бит очларыны? кызарганын сизс? д?, сер бирерг? тел?м?де, ?ткер тавыш бел?н: «Ис?нмесез, абый!» – дип, кулын сузды. «Мен? се?лем д? табылды, ш?п бит, ?!» – дип, Илгиз С?рияне ?и?елч? ген? кочаклап куйды. Ике арада ниндидер бер ?ылы дулкын сызылып ?тк?нен икесе д? тоемлап калды. Н?рс? булды бу?

Табын артында алар бер-берсе бел?н якынрак танышты. С?рия Илгизне? авыл ху?алыгы идар?сенд? баш инженер булып эшл?г?нен, утыз яшь булуына карамастан, буйдак ик?нлеген белде. С?рия ?зене? к?рше район кызы, ?ти-?нисене? – укытучылар, а?ардан башка гаил?л?ренд? тагын ике ир туганы барлыгы турында с?йл?де.

Сер т?гел, бишенче курста укыганда кызлар, диплом алыр алдыннан, тормышны? икенче ягын да уйлый башлыйлар. С?йг?н ярлары бел?н табышып, вакытында кавышу, беркемг? д? ят ?йбер т?гел. Зинн?тне? практикага кайтыр алдыннан: «С?рия, безне? авыл егетл?ренн?н бу чиб?рлеге? бел?н котыла алмыйсы?, сине кия?г? алып калачаклар, ?зер бул!» – дип, иск?ртеп куйганы да исенд? ?ле. «Язмыштан узмыш юк, шулай була калса, мин риза!» – дип шаярткан иде ул чакта С?рия. Б?тен яклап та булган-килг?н кебек булса да, аны? ш?хси тормышында алга китеш бик булмады. С?рия ?зе ошатып, к?зе т?шеп й?рг?н егетл?р, нишл?птер а?ардан ераграк й?рде. ?зен ошатканнарына – к??еле т?шм?де. Укытучы гаил?сенд? ?ск?нг?ме, тал?пл?р д? югары иде шул.

Ирт?н С?рия уянганда, Илгиз район ?з?ген? эшк? китк?н, Халид? апа сыер саварга чыгып китеп бара иде.

– Халид? апа!

– ??, балам!

– ?зем савармын, х?зер тиз ген? юынам да.

– Юк, юк, язмаганны, ?зем савам, киленем т?гел д? инде син минем.

– Булсам, саудырыр идегезме?

С?йл?ш?не? бу якка кит?ен икесе д? к?тм?г?н идеме, берьюлы к?леп ?иб?рдел?р. Халид? апа сыер савып керг?ч, т?мл?п ирт?нге ч?йне эчтел?р. С?рия киенеп чыгып китим диг?нд? ген?, телефон чылтырады. Халид? апа биш минутлап чамасы с?йл?шк?нн?н со?, трубканы С?рияг? сузды.

– С?рия, х?ерле ирт?!

– Х?ерле ирт?, Илгиз!

– К?тс??, кичк? кайтып ?ит?м!

– Ярый со?…

«Нишл?п к?тм?сен инде, кайт кына, к?т?м!»

С?рия м?кт?пк? китк?ч, Халид? апа: «Ни булды ?ле бу?» – диг?н кебек, урындыкка барып утырды. ?лл?… Араларында бер-бер х?л бармы? Кич? ?ава сулыйбыз диг?н булып й?реп кердел?р. Ирт?н ирт?к С?рияне шалтыратып сорый. Юк, булмас, Илгиз бала-чага т?гел л? инде, бер к?р?д? гашыйк була торган. Аннан бит й?рг?н кызы Зил? д? озакламый кандидатлык диссертациясен яклап, М?ск??д?н кайтып т?ш?ч?к. ??йг? туй дип с?йл?шк?нн?р иде…

Ничек шулай тиз ?т? со? бу кадерле мизгелл?р? Талгын гына яуган кар астында бала-чага кебек ?ит?кл?шеп й?р?, бер-берсен? беренче к?реш?д? ?к омтылган бу парга бик т? р?х?т иде. ?омга кичен ничек кен? сузарга тырышмасыннар, с?гать уклары инде шимб? ягына карый башлады.

– Халид? апа йокламый к?теп торадыр, керик, Илгиз!

Илгиз С?рияне? иренн?рен? ?релде. Ай каядыр кереп яшеренерг? ?лгерде, йолдызлар югарырак атылды. Бар гал?мг? бары ик??: Илгиз ??м С?рия калды. И, бу кайнар м?х?бб?тт?н башлар ?йл?неп, й?р?кл?р бер булган б?хетле мизгелл?р! Кемн?р ген? кичерм?г?н д?, кемн?р ген? татымаган. Д?нья яралганнан бирле, с?юд?н д? к?чле, с?юд?н д? югары тагын бер?р хис булдымы ик?н? Шушы к?нг? кад?р бер сукмакка т?шмич? адашып й?рг?н ике язмыш башка аерылмас ?чен бер-берсен? сыенган минутлардан да г?з?лр?к минутларны тагын кайдан табып була?

Ишекне сак кына ачып керерг? тырышсалар да, Халид? апа аларны? керг?нен сизде, л?кин д?шм?де. С?рия т?рд?ге йокы б?лм?сен? ?тте. Илгизг? ?нисе залга урын ??йг?н иде, ул шунда килеп ятты.

Ирт?н С?рия аш-су б?лм?се ягыннан чыш-пыш килг?н тавышка уянып китте. Халид? апа бел?н Илгизне? н?рс? с?йл?шк?нн?ре аерым-ачык кына ишетелм?с? д?, С?рияне? к??еле сагаеп калды. ? мен? Халид? апасыны?: «Улым, практикант кызлар алдап й?рерлек яшьт? т?гел син», – диг?нен ишетми калмады.

Машина кузгалып китк?н тавыш ишетелг?ч кен?, С?рия я?а гына уянган кеше кыяф?те чыгарып, м?кт?пк? ?зерл?н? башлады. Халид? апа ?зен к?нд?геч? тотарга тырышса да, С?рия а?арда булган ?зг?решне, ?лб?тт?, сизде. Хатт?, ирт?нге ясаган ч?ене? т?ме д? б?ген икенчер?к иде.

Кара, тиз ?т? ик?н бу практика диг?нн?ре, календарь ?теп барган елны? тагын ун к?нен ген? саныйсы калган ик?н л?баса! Икесене? д? ?зешч?н с?нгатьт? актив студентлар булганлыгын белг?нг?, т?рбия эшл?ре буенча директор урынбасары С?рия бел?н Зинн?тне Я?а ел кич?сен ?зерл?шерг? ??леп итте. Шу?а к?р? б?ген, д?ресл?р бетк?ч, алар икесе д? кайтып кит?рг? ашыкмады. Буфетта тамак ялгап алганнан со?, кич?г? кызыклы детальл?р уйлап утырдылар. Кайтырга чыкканда урамда кара?гы капкан, ?мма ай яктысы шулкад?р якты – ?ирд? яткан эн?не д? табарлык иде. ?зл?рен? каршы килг?н Илгизне алар ерактан ук к?реп, танып алдылар. «?изни» атна уртасында нишл?п й?ри ул авылда?» – дип, ычкындырды Зинн?т. «Каян белде ик?н Зинн?т безне? Илгиз бел?н м?н?с?б?тл?рне, ?ле ?зебез д? ныклап а?лап бетермибез, чын хисл?рме, вакытлы мавыгумы?», – дип эченн?н ген? уйлап куйды С?рия. Зинн?т бел?н кул бирешеп к?решк?ч, Илгиз С?рияне култыклап алды. Шул минутта Зинн?тне алыштырып куйдылармыни! Аны? й?зенд? ниндидер н?фр?т хисл?ре п?йда булды. Ул Илгизне? я?агына сугып ?иб?рг?нен сизми д? калды. ?зе, к?з ачып йомганчы, якындагы тыкрыктан т?шеп т? югалды. Берн?рс? а?ламый калган С?рия, тораташ булып катты. Илгиз С?рияне тынычландырырга тырышып, кочагына алды.

– Илгиз, безне? арада берни д? юк, Зинн?т к?нл?шк?н булып кылануын ?зем д? а?ламыйм.

– С?рия, сине? монда бер гаебе? д? юк.

С?рияне? к?зл?ре: «Й?, тизр?к а?лат инде, югыйс? ?лл? нил?р уйлавым бар», – диг?н караш бел?н Илгизг? т?б?лде. Ул С?рияне култыклап алды. Икесе д? яратып ?лгерг?н «Аръяк юлына» таба атладылар.

С?рия к?л?рг? д?, еларга да белм?де. Зинн?т Илгизг? – «?изни» дип энд?шк?нд? к?з алдында С?рияне т?гел, ? ?зене? бертуган апасы Зил?не тоткан булып чыкты! Илгизне?: «Зил? бел?н ярты елдан артык хат алышмыйбыз. Зинн?т безне? аралар ?зелг?нен белми. Х?ер, ?ниг? д? син тормышыма килеп керг?ч кен? а?латып бирерг? туры килде», – диг?нен? ышаныргамы, ышанмаскамы белми аптырап калды С?рия. Аерылышуларыны? с?б?бе – Зил?не? район ?з?генд? яш?рг? тел?м?ве, имеш. Илгиз М?ск??г? к?ч?рг? риза булганда гына, а?а кия?г? чыгачагын ультиматум итеп куюын да ?ст?г?ч, ялганламый т?сле тоелды.

Ай икегез, икегез,
Тигез гомер итегез.
Икегез д? пар килг?нсез,
Тигез гомер итегез!

??й б?тен т?р?з?л?рне шыр ачып салган. Туй ?ыры йорт эчен? ген? риза булмыйча, урамга б?реп чыгып, ?лл? кайларга кад?р таралып кит?. ?ыр гына т?гел, Илгиз бел?н С?рияне? с?ю хисл?ре д? к?кр?кл?рен? сыя алмый ташып, к?кл?рг? талпына, к?з к?ренм?с ки?лекл?рг? тартыла. Алар бер-берсен? шулкад?р сыенып утырганнар, ?йтерсе?, кемдер килер д?, аерып, икесен ике якка ыргытыр т?сле. Юк, аерылыр ?чен кавышмады алар, с?еп-с?елеп яш?р ?чен! Бер-берсен? ти? пар итеп яратылмаган булсалар, каян килеп очрашырлар иде? Туй т?ренд? ?кият д?ньясыннан килг?н м?х?бб?тне? утырганына алар гына т?гел, г?я б?тен гал?м шатлана, с?ен? иде.

Яш?гез тормыш ямене?

Кадерен белеп кен?,