Киллер

Туктаусыз р?вешт? белемен камилл?штерде, эшл?де, ?йр?нде ??м тиз арада коллегалары арасында да, пациентлар тарафыннан да х?рм?т ??м танылу яулады. Б?ген ул и? абруйлы белгечл?рне? берсе. И? катлаулы операциял?р ясауга с?л?тле булган санаулы белгечл?р ис?бенд?. Эше тынгысыз, ?лб?тт?, тик ул бик т? ?аваплы ??м кир?кле. Д?рес, еш кына стресслар да, депрессиял?р д? алып кил?. Тик нишлисе?… Аны? каравы, м??ге ?уелмас ?чен х?терен? се?еп калган канлы хатир?л?рне, ачы кайгыны оныттырып тора. ?лб?тт?, сабый к??еленд? тир?н яра булып уелган мизгелл?р б?тенл?й ?к онытылмый инде. Вакыт-вакыт б?генге шикелле т?ш булып к?з алдында я?ара, яраларны актара, тик ансына гына т?з?се?. Т?з?се? инде… Б?т?н чара? юк…

– Шайтан алгыры! – Юл буенда кайдандыр п?йда булган юл х?весезлеге хезм?тк?рен к?реп с?генеп куйды, – Туктатма, зин?ар!..

Тик т?ртип сакчысы аны ишетм?де. Туктарга кушып таягын болгады да Зифа машинасын читк? алгач, ашыкмыйча гына кил? башлады. Юк, бер?р т?ртибе бардыр инде аны?, тик Зифа юл х?вефсезлеге хезм?тк?рл?рене? м??ге яш?рг? килг?н затлар шикелле атлавын беркайчан да а?лый алмады. Бу вакыт эченд? ул кеше т?ненд?ге ?лл? нинди катламнарга ?теп кер? ала, ? болар… Хатын т?зм?де, документларын тотып ?зе а?а каршы атлады:

– Доктор, нейрохирург, – диде ул эчке ышаныч бел?н ныгытылган катгый тавыштан, – Операцияг? ашыгам.

– Шуннан н?рс?? – т?ртип сакчысыны? анда гаме юк иде, – Юл кагыйд?л?рен ??ркем ?т?рг? тиеш.

– А?лыйм, тик пациент бик важный кеше. Со?ласам, погоннарны гына т?гел, ыштаннарны да салдырачаклар. Икебезнекен д?.

Т?ртип сакчысы а?а шикле караш ташлап, документына к?з салды да:

– Яхшы, – дип кит?рг? ымлады.

– Р?хм?т!

Бу ихлас к??елд?н иде. Кайчагында а?ламый торганнары да очрый. Б?тен документлары?ны, машинадагы ?йберл?ре?не эн?сенн?н ?ебен? кад?р тикшереп чыгалар. Ашыкканы?ны белс?л?р д? юри вакытны сузалар. Билгеле инде ни ?чен шулай кыланулары. Ришв?т ?мет ит?л?рдер. Тик доктор бик вакланып тормый, танышларыны? бер?рсен? шалтырата. Кайчагында эскорт ясап илтеп куялар. Тоткарланган вакытны беркад?р тутырасы? шулай. Сиреналар бел?н милиция машинасы озаткач, беркем тоткарламый.

Хастахан? алдында машиналар к?п т?гел иде. Зифа к?т?рм?г? тер?леп диярлек туктады да машинасын юл у?аена бикл?п й?гр?-атлый ишекк? юн?лде. Вахтер аны к?р?г? ?к баш кагып ис?нл?ште д? аратаны ачып куйды. Лифт т?бенд? травматология б?легене? ш?фкать туташы к?теп тора иде.

– Х?ерле ирт?, Зифа Саматовна! – ул кулындагы к?газьл?рне сузды, – Мен? рентген н?ти??л?ре. Анализлар ?ст?легезд?. Пациентны? ш?хесе билгесез, йортлар арасында ?ушсыз яткан, "ашыгыч ярд?м" китерде. Киемн?рен? караганда, бомж т?гел, спиртлы эчемлек, наркотик кулланмаган. Физик яктан ныклы булган. Баш с?яге травмасы, миен? зыян килг?н.

3

Б?лм? ишеге ачык иде. Зифа Саматовна керг?н у?айга чишенеп, ?ске киемен урындыкка ташлады да ?з урынына утырды. Компьютер кабызылган. Кир?кле программалар ачылган. ?ст?лд? – тикшерен? н?ти??л?рен к?рс?тк?н к?газьл?р ?еме. Коллегаларына тел тидерм?ле т?гел, кыска вакыт эченд? барсын да ?ирен? ?иткереп куйганнар. Бик ашыгыч булса да анализ ??м тикшер? н?ти??л?рен ?ентекл?бр?к ?йр?нерг? кир?к иде. ? ашыкканда игътибарлы булу ?и?ел т?гел. Зифа Саматовна тир?н сулыш алды, фикерл?рен бер ноктага тупларга, уйларын ч?чм?ск? тырышты.

М?мкин кад?р тизр?к, игътибарлырак булырга тырышып кир?кле моментларны к??елен? беркетте. ?зе онытмас ?ченме, коллегаларыны? да х?теренд? калсын дипме аларны кычкырып ?йтеп барды:

– Й?р?к ??м сулыш алу эшч?нлеге т?ртипт? т?гел. Борыныннан туктаусыз р?вешт? кан катыш сыекча кил?. Ликворея.

Баш миен тукландыруга ??м матд?л?р алышынуына ярд?м ит?че цереброспиналь сыекча бу. С?лам?т кешенеке баш мие с?яге бел?н ми тышчалары арасында була, ? с?як сынган, яки баш мие тышчалары зарарланган очракта борыннан, колактан, яки ??р?х?т урыныннан тышка агып чыга.

– Аяк-куллары х?р?к?тсез ??м берн?рс? д? сизми. Баш миенд? гематомалар хасил булган. ?лед?н ?ле ?епселл?р тартышуы к?з?тел?. Организмны? башка м??им ?лешл?рен? зарар килм?г?н, невралгик тайпылышлар… ?мм… ?ушсыз ??м х?р?к?тсез ята, ?мма тышкы ярсыткыч факторларны сиз? с?л?тен югалтмаган. Сопороз х?ленд?, дим?к. Озакка сузылса комага кит? куркынычы да бар. Ашыгырга кир?к.

Зифа Саматова шул р?вешле к?газьл?рне аралап чыкканнан со? компьютер экранына т?б?лде.

– МРТ н?ти??л?ре… – дип ?залдына с?йл?нде ул, экрандагы сур?тне беркад?р зурайта т?шеп, – ?мм… Зарарлану урыны бик зур т?гел… ?мма… Кан сауган… Кан сауган, шайтан алгыры… Рентгенографи-ия… Сынган… чатнаган… Эхоэнцефалография н?ти??л?ре начар т?гел, баш миене? структурасы ?зг?рм?г?н…

К?чле б?рел? н?ти??сенд? барлыкка килг?н баш мие имг?н?. Авыр д?р???д?. Кин?т б?лм?не докторны? бойрыгы я?гыратты:

– Операцияга ?зерл?негез.

А?а шул мизгелд? ?к ?авап бирдел?р:

– ?зер.

Ак халатлылар ашыгып чыгып китте. Зифа Саматовна алдындагы к?газьл?рне тагын бер кат барлап чыкты да урыныннан кузгалды.

Гади ген? итеп "трепанация" дип й?рт?л?р аны. Мондый операцияне баш мие шешк?нд?, медикаментлар бел?н туктата алмаслык булып кан сауганда, яки с?якл?р яньчелеп баш миен кысканда ясыйлар. Баш с?яге эченд?ге басымны кимет? ми куыкларын кан бел?н т?эмин ит?не ??м к?зн?кл?р эшч?нлеген яхшырта… Диагноз т?г?л билгеле булмаса, чиг? ?лешенн?н кер?л?р, у?агайларны? – у? як чиг?сенн?н, сулагайларны? – сул ягыннан. Бу юлы диагноз т?г?л иде. Н?къ мен? имг?нг?н урыннан кис?рг? туры кил?ч?к.

Кичен йортлар арасында нишл?п й?рг?н диген син аны?!. Яшь егет булса, кызлар янына килг?ндер, дияр иде?. ? бу, иллег? ?итеп барган ир. Х?ер, нишл?п й?рм?с кеше. Б?лки, ул шул тир?д? яшидер? Юк, алай булса узгынчылар таныр иде. С?ярк?се булдымы ик?н?… ?лл? дусты шул яктанмы?.. Эш бел?н килеп чыгарга да м?мкин инде… С?б?пл?р миллион. Явыз ниятлел?рг? юлыгу м?мкинлеге – ??р адымда. Акча, яки т?м?ке сорап б?йл?нм?г?нн?р инде мо?а. Каршылык к?рс?тер иде… Карышмаган очракта да т?ненд? вак-вак к??г?л?кл?р булыр иде. Юк, моны бер сугудан аударганнар. Б?лки, алдан к?з?теп, сагалап килг?нн?рдер д? аулаграк урында… Кес?сенд? бер н?рс? д? табылмаган… Акчасы да, документлары да. ?е?н?н чыгарга да куркып утырырсы?… Х?ер, ?е?? д? килеп…

Зифа бу уйларны куып ?иб?рерг? ашыкты. Операция алдыннан андый н?рс?л?рне х?терл?п, хиск? бирелерг? ярамый. Монда салкын акыл, т?г?ллек ??м ?итезлек кир?к.

Гад?тт?, операция б?лм?сен? кер? бел?н ул ?зен кеше итеп т?гел, ? н?рс?недер т?з?т? ?чен махсус тудырылган зат сыманрак тоя иде. Операция киемн?рен кия, алъяпкыч б?йли. Бармак очларыннан терс?кл?рен? кад?р чистарткыч сыекча бел?н кулларын юа, медицина салфеткасы бел?н с?ртеп антисептик бел?н эшк?рт?. Кулларын алга сузуга, ш?фкать туташы махсус халат кидерт?, докторны? авыз-борынын каплап борынчык б?йл?т?, перчаткаларын киярг? ?айлап куя. Бу стериль чисталык ?чен эшл?нс? д? ?зе?не башка ?лч?мд?ге кебек тоярга м??б?р ит?. ?зен? к?р? бер ритуал сыман тоела. ??м доктор авыру янына кил?. Аны инде башын селкенм?слек аппаратка салып, кис? урынын чистартып, кырып, махсус сыекча бел?н эшк?ртеп ?зерл?п куйган булалар. Кис?р алдыннан тагын бер кат эшк?рт?л?р. ??м доктор скальпельг? ?рел?…

Зифа пациентны? й?зен? карамаска тырыша иде. Шулай итс??, ?айлырак шикелле тоела. Сине? алда ?зе? шикелле ?к тере кеше т?гел, ? т?з?терг? кир?кле аппаратура торган сыман. Кис?се ?ирен кис?се?, ялгыйсы урынын ялгыйсы?, тег?се?… Барсы да механик гам?л кебек. ? алды?да ниндидер ш?хес, ад?м баласы дип уйлау – хиск? бирелдер?, ? бу эш ?чен хис т?гел, салкын акыл м??имр?к. Зифа шулай гад?тл?нг?н иде.

Тик бу юлы ни ?чендер пациентка к?з саласы итте. Ничектер ?зенн?н-?зе шулай килеп чыкты. ?лб?тт?, Зифа Саматовна т??риб?ле доктор, пациентны? й?зен к?р? ген? ?лл?ни зыян китер? алмас, ул ?з-?зен кулга алуны? ?аен табар иде. Л?кин… Бу юлы… Пациентны к?р? бел?н ул катып калды. Й?зе ?зг?рде. Иренн?ре к?г?рг?нд?й булды. Операция ?ст?ленд?ге кеше а?а таныш иде. Мизгелне? бер ?лешенд? ул ?зене? бала чагына… Балачак дип аталган тылсымлы д?ньяны? с?нг?н мизгелен? кайтып килг?нд?й булды. ??м к?з алдында Пистолет Тоткан Егет п?йда булды…

Онытмады аны Зифа. Оныта алмады. Беркад?р ?сеп, аны-моны а?лар х?лг? килг?ч, балалар йортындагы ахир?тенн?н шул егетне? сур?тен ясатты. Фоторобот. Бераздан компьютерлар популярлашып китте. Анда фотосур?тт?ге кешел?рне? нич? елдан со? нинди кыяф?тт? булачагын билгел??че программалар барлыкка килде. Ахир?тл?ре бер-берсене? кырык, илле, ?итмеш яшьлек чакларын к?заллап кызык табалар иде. Зифа Пистолет Тоткан Егетне? сур?тен д? шулай ?зг?ртте. Т?п-т?г?л т?гелдер инде ул, б?лки, ?мма кешене? егерме яшьт?ге чалымнары иллед? д? саклана кебек тоелды. ??м ул сакланган да… Операция ?ст?ленд?ге кеше моннан егерме биш ел элек аны? гаил?сен атып ?тер?че Питотлет Тоткан Егет иде.

– Юк… – дип пышылдады Зифа Саматовна, – Юк… Мин тотынмыйм… Мин операция ясый алмыйм…

??м ишекк? атлады. Бер мизгелг? тынып калган врачлар беравыздан а?а энд?ште:

– Зифа Саматовна!

Ш?фкать туташы шундук янына килеп терс?генн?н алды.

– Зифа Саматовна, утырып торыгыз. Тынычланыгыз.

Ул утырды. Шундук су бирдел?р. Эчте.

Л?кин к??елд?ге яраларны бер стакан су бел?н ген? юып бетерерлек т?гел иде.

– Зифа Саматовна, сезд?н башка белгечл?р юк, – диде кемдер. ??м ул кайсы врачны? ялга кит?ен, кайсыны? авырып ятуын санап чыкты. Чынлап та Зифадан башка белгеч юк ??м операция ?ст?ленд?ге б?нд?не? гомере аны? ихтыярында иде.

"Ярд?м итмим, ?лсен! – дип уйлады хатын, – Ятсын шулай тере м?ет булып. Авыртуны баса торган дарулар да бир?се калмаган а?а. Интексен, сызлансын, ник туганына ?кенерлек булсын!"

– Зифа Саматовна! – монсы б?лек м?дирене? тавышы иде, – ?тенеп сорыйм… Зин?ар ?чен! Со?гы вакытта болай да безд? кешел?р к?п ?л? бит…

Кешел?р ?л?… Бу статситика. ? чынбарлык б?т?н. ? бу… Бу – кеше т?гел. Бу б?нд? ?л?рг? тиеш. Зифа кайчандыр аны эзл?п табып ??залап ?терерг? ант итк?н иде. Эзл?де, таба алмады. ??м мен? ул б?нд? операция ?ст?ленд? ята.

– Зифа Саматовна… Зин?ар ?чен!… ?л?ч?к бит бу… ?л?ч?к бит…

Тагын б?лек м?дире… Кем?!. Я, ходай!.. ?лл? акылыннан шаша инде. Б?лек м?дире ул ?зе, л?баса. Пистолет тоткан егет монда Зифаны акылдан яздырыр, яки ?терер ?чен килеп ятмагандыр бит… Ярд?м бир, ходай! Д?рес юлны к?рс?т…

4

"?лсен… Аны? яш?рг? хакы юк!.." – таулар арасында я?гырап, бер кыядан икенчесен? сугылган авазлар шикелле ?леге уй Зифаны? б?тен булмышын актарды. Шушы дулкын т?нене? б?тен к?з?н?кл?рен ватып тышка атылса, бар д?ньяны? астын-?ск? китерер шикелле иде. Тик бер мизгелг? барсы да катып калды… Ниндидер я?а к?ч, д??ш?тле я?а булкын п?йда булды. Х?тта дулкын да т?гел, ? тормышны? б?тен агымнарын туктатып, аларны кире борырга с?л?тле тылсым. Шушы тылсым б?тен уй-кичерешл?рне? асылын ?зг?ртте, д?ньяны башка кыяф?тк? кертте… "?г?р… – дип уйлады Зифа шул к?ч т?эсирен? бирелеп, – ?г?р бу кеше Писатолет Тоткан Егет булмаса? ?г?р мин хаталансам?"

Ул я?адан пациент ягына к?з салды. Авыруны кысалардан азат итеп кабат ?айлап яткырганнар. Й?зе к?ренм?де. ?мма ??рбер секунд шешл?рне? зураюына, чирне? тир?н?юен? алып бара, дим?к, кеше гомерен куркыныч астына куя. ?ст?лд? ятучыны? Пистолет Тоткан Егетме-т?гелме ик?нен ачыкларга вакыт булачак ?ле. И? яхшы диг?нд? д? ул бернич? айсыз аякка басмаячак. ? ?лег? – тоткарлануны? ??р мизгеле ?лемг? илт? иде.

– Башлыйбыз!

К?тм?г?нд? б?лм?не я?гыраткан тавыштан Зифа сиск?неп китте. ??м аны? ?з тавышы ик?нен а?лагач, елмайгандай итте. Торып басты.