Киллер

– Су!

А?а бер стакан су тоттырдылар. Зифа аны йотлыгып эчте д? раковина янына килеп кулларын юарга кереште. Куллары ?и?елч? калтырана иде. "?г?р ул булмаса?.. – диг?н уй бераздан б?тенл?й башка кыяф?тк? керде, – Барсы да со?ыннан. ? ?лег?… ?лег? аны? й?зе д?, кыяф?те д?, ш?хесе д? юк. Ул – пациент. Кем булуына карамастан, ул ярд?мг? мохта? ??м син а?а ярд?м ит?ч?ксе?. Син – табип."

Кулларын антисептик бел?н эшк?ртк?нд? со?гы уе к??еленд? ныгынып ?лгерг?н иде инде. Операция киемн?рен киг?нд? ?зен д? ?тк?нн?ре ??м кил?ч?ге булган ш?хес итеп т?гел, ? бары тик ?леге мизгел ?чен ген? яратылган серле бер зат итеп тойды. Перчаткаларын киде, бармакларын аерып кулларын алга сузып торды. Бармакларында бернинди калтырану, к??еленд? бер авыр хис юк – ул эшк? ?зер иде.

Зифа ?ыенган арада анестизиолог укол ясады, ярд?мчел?ре пациентны? башын калкытып, махсус ?айланмага урнаштырдылар, пычак тияч?к урыннарны спирт бел?н эшк?рттел?р. Зифа Саматовна хезм?тт?шл?рен? к?з й?гертеп алды да: "Аллага тапшырдык!" – дип, сур?т т?шер?че р?ссам ?итезлеге бел?н сызып ?иб?рде. Скальпель артыннан калган дуга р?вешенд?ге эзл?рд?н кан саркыды…

Катлаулылардан ис?пл?нс? д? мондый операциял?рне инде к?пт?н ясыйлар. Бер караса?, ?лл? н?рс?се юк та кебек. Баш тиресен дага р?вешенд? кисеп, йомшак тукымаларны араларга да с?якл?рне ачарга кир?к. Эчт?ге шеш т??г?ленд?ге с?якл?рне зарарланган урынга тиеп тормаслык итеп тиш?рг?, зурайтырга. Шулай итк?ч, мине? зарарланган ?лешен? басым азая, кан ?йл?неше ??м баш миен кир?кле матд?л?р бел?н т?эмин ит? ?и?ел?я т?ш?. Операцияне? т?п м?гън?се шул.

?йтерг? ?и?ел булса да бу бик зур игътибар, т?г?ллек тал?п ит?. Ч?нки кешене? баш миенд? кан й?ррт?че ?епселл?р бик к?п, аларны зарарламаска кир?к. Кайберл?рен кис?рг? туры килг?н очракта, канны туктату ?чен гад?ти хирургия ысуллары файдасыз, алар ?ст?м? авыруларга китерерг? м?мкин. Махсус кыскычлар куллану да ??рвакыт к?телг?н н?ти??не бирми, аеруча, ?леге шикелле с?якл?р чатнаган урыннар булганда. К?п вакытта ассиссент ??м башка ярд?мчел?р киселеш урынындагы т?н тиресен нык итеп учлары бел?н этеп торалар. Хирург кисеп ?иб?рг?ч, ассисент тирене аерып канны ??м новокаин эретм?се калдыкларын суыртып ала. Шуннан тирене кайтарып, аны 2-3 сантиметр калынлыгындагы марля бел?н беркетеп куялар. Бу кан агышын туктатып тора, тулысынча тукламаган очракта ??р?х?т читл?ренд?ге кан тамырларын махсус кыскычлар, клипсалар бел?н эл?ктер?л?р. Тире астындагы йомшак тукымаларны да шул р?вешлер?к читк? алгач, с?якл?р к?рен?. С?якне каплап торган мускулларны "элеватор" диг?н ?айланма бел?н к?т?ртеп читк?р?к чыгаралар… Б?тен максаты баш эченд?ге басымны азайту гына булса, с?якне тиешле зурлыкта тишеп кен? куюу да ярд?м ит?. Баш миен? кагылу кир?к булганда, с?якне кисеп, ми катламына ?т?л?р, с?як ч?рд?кл?нг?н очракта – бернинди вак-т?якл?ре калмаслык итеп чистарталар да ялгану ?чен ?айлыйлар, яки имплантант куялар.

?лег? т?п максат пациентны? баш миен кан бел?н т?эмин ит?не яхшырту ??м мид?ге шешл?рне? зураюын кимет? иде. Ул Зифа Саматовна д?р???сенд?ге белгечл?р ?чен бик катлаулы саналмый ??м вакытында эшл?нг?н очракта яхшы н?ти??л?рг? китер?. ?мма пациент йортлар арасында шактый яткан, монда килг?ч т? тикшер?л?р ?тк?р? ?чен беркад?р вакыт китк?н, ?ст?вен? Зифа ?зе д? хисл?р шаукымына бирелеп бернич? минутны урлады. Шу?а к?р?, эш бераз катлаулашкан иде. Баш с?ягенд? басым к?чле булгач, андагы шешл?р зурая, кысыла ??м кан й?реше аз булу с?б?пле ми к?зн?кл?ре эшч?нлеге тукталып тора. Бу ис? организмны? башка ?гъзаларына да к?ч китер?, аяк кулларны х?р?к?тсез, т?н тиресен сиз? с?л?тенн?н м?хр?м ит?. Б?хетк? каршы, пациентны? организмы ярыйсы ук к?чле, чыныккан, физик м?мкинлекл?ре югары д?р???д?. Югыйс?, инсульт, инфаркт, паралич кебек авыруларга да ?ирлек ?зер иде. Шулай да шактый гына маташырга туры килде. М?мкин булганны? барсын да эшл?де Зифа Саматовна, зарарланган урыннарны?, гематомаларны? эресенн?н вагына кад?р эшк?ртте, аларны? таралуы ?чен шартлар тудырды. Операция у?ышлы ?тте дип тулы ышаныч бел?н ?йтерг? м?мкин иде.

Тик Зифа Саматовнаны? беркайчан да болай дип ?йтк?не юк. Уйлаганы да. У?ышлы операция ?чен с?ен? сыманрак бер тойгы була, ?лб?тт?. Тик ул озакка бармый, шундук шик-ш??б?л?р бел?н алышына. Бер н?рс?не д? онытмадыммы? Авыруны? гомум хал?тен тулысынча к?з алдына китер? алдыммы? ??м ?зене? эшен тагын бер кат эн? к?зенн?н ?тк?реп чыгарга м??б?р була. Гомум?н, бу б?лект?ге авыруларны? к?бесе операцияд?н со? ук аякка басып, табипка куаныч ?сти торган чирл?р бел?н ятмый. Кайберл?ре хирург кулы тиг?нн?н со? ким диг?нд? бернич? к?н ?тк?ч кен? ?ушына кил?, кайберл?ре айлар буена коматоз х?ленд? ятарга м?мкин. И? у?ышлы диг?нн?рене? д? тормышка кайтуы, аякка басуы ?чен айлар, х?тта еллар тал?п ител?. Шулай булгач: "Мин бу кешег? гомер б?л?к иттем!" – дип к?кр?к кага алмыйсы?. ?лб?тт?, ?лемн?н алып калуы? д?рес, ?г?р син ярд?м итм?с??, бу кеше к?пт?н инде г?р иясе булыр иде. ? мен? гомер б?л?к ит? икеле. Гомер бирде?ме син а?а, ?лл? ?лемен беразга кичектерде?ме? ? бит еллар буена урын ?стенд? ятканнан со? ?леп кит?чел?р д? бар. Мен? шуннан со? ?йтеп кара: пациентларга файда китер?чеме син, ?лл? газапларын озайтучы гынамы…

Мондый тойгылар ??р операцияд?н со? диярлек барлыкка кил?. Бер караса?, ?йр?нерг?, к?негерг? д? вакыт кебек. Тик к?негеп булмый. Кайчагында ?зе?не кешене? газапларын озайтучы садист кебек хис ит?се?. ? мондый мизгелл?р к?б?еп китс?, стресслар тир?н?я, к??ел яралары актарыла… М?гън?сез эш бел?н ш?гыльл?н?че кебек к?рен? башлыйсы?. Кайчагында ?кенеп т? куясы?, ник бу ??н?рне сайладым ик?н, дисе?. Ник бу ??н?рне сайладым ик?н?..

Зифа Саматовна ?зене? ни ?чен шушы ??н?рне сайлавын яхшы бел? иде. ??м бу хакта иск? т?шер? аны ??рвакыт сабый чагыны? бер мизгелен? алып кит?. Прихожий ид?ненд?ге кан ди?гезенд? яткан ?ти-?нисе… Пистолет Тоткан Егет…

Операция т?мамланып, пациентны реанимация б?лм?сен? алып кит?р алдыннан Зифа Саматовна аны? й?зен? тагын бер кат озак кына карап торды. ??м иренн?рен кысып баш кагып куйды. Шул.

– Танышыгызмы ?лл?? – дип сорады ш?фкать туташы, аны? киемн?рен салдырырга ярд?м итеп, – Аякка басачак, ныклы кешег? охшаган.

Зифа а?а н?фр?т тулы к?зл?рен т?б?де. Тик берни д? д?шм?де. Х?ле юк иде.

– Гафу итегез, – дип акланды ш?фкать туташы.

Тик Зифа Саматовна аны ишетм?де. "Мин ?ле ген? ?земне ятим итк?н кешене ?лемн?н алып калдым, – дип уйлады ул, – ?лемн?н сакладым. ??м мин аны? калган гомерен тамугка ?йл?ндер? алам…"

5

Т?шке аштан чыгу бел?н пациент янына керде. Йоклый ?ле, д?ньялыкта эше юк. А?ына килг?нче ике-?ч т??лек ?т?р. Сулышы тигезл?нг?н, дим?к, баш миен? кан кил? башлаган. Мускулларыны? ирексезд?н тартышып-тартышып алуы да сизелми. Бер х?р?к?тсез ята.

Ш?фкать туташыны? читк?р?к кит?енн?н файдаланып, Зифа кислород битлеген алып торды да аны? й?зен фотога т?шерде. Сулып, агарыныбрак калса да пациентны? й?зенд? таныш чалымнар к?зг? б?релеп тора. Бу б?нд?не? Пистолет Тоткан Егет ик?нен? тамчы да шикл?нм?де. Шулай да ныклы д?лилл?р табарга кир?к иде. Со?ыннан, эш узгач, ялгышуы?ны а?лап газапланырлык булмасын.

Б?лм?сен? атлаганда таныш компьютерчыны? телефонын ?ыйды. Трубканы шундук алдылар.

– Альберт, си?а йомыш бар, – диде ул саулык та сорашып тормастан, – Х?зер бернич? фото ?иб?р?м. Шуларны? бер ?к кешеме т?гелме ик?нен ачыкларга кир?к. Син бит ниндидер анализлар н?ти??сенд? моны эшл?п була диг?н иде?. Буламы? Яхшы. ?иб?р?м, алайса.

Зифа елмайгандай итте. Уйлап караса?, ??н?ре ул кад?р ?к начар т?гел аны?. Д?нья булгач, т?рле кешел?р б?лаг? юлыга бит инде. Чир-чордан беркем д? азат т?гел. Зифа шуларга ярд?м к?рс?т?, гариплект?н, кайчагында ?лемн?н д? аралап кала. ??м к?пл?ре аны? ?зене? д? кадерен бел?л?р. Кайчан гына м?р???гать итс? д? ярд?мг? ашкынып торалар. Нинди ген? ?лк?д? йомышы т?шс? д? гозерен ?т?рлек кешел?ре бар.

Ишек т?бенд? полиция тикшер?чесе к?теп тора иде. Ул та? алдыннан килеп, медицина тикшер?л?рене? н?ти??сен алып китк?н инде. Операцияд?н чыккач х?б?р иттел?р моны Зифага, т?шт?н со? тагын кил?ч?ген ?йтк?н. Тик доктор моны шулай тиз булыр дип уйламаган иде.

– Зифа Саматовна, пациентыгыз бел?н с?йл?ш? м?мкинлеге юкмы ?ле? – диде ул ис?нлек-саулык сорашкач ??м врачны? баш чайкавын к?реп д?вам итте, – Янына килг?н, х?лен белешк?н кешел?р булмадымы?

– Юк, беркем д?.

– Бернинди я?алыгыгыз да юк, дим?к? – тикшер?че к?рсенг?нд?й итте.

– Я?алык? – Зифа Саматовна и?н?рен сикертеп куйды, – Сул яктан арттан ки? ??м каты н?рс? бел?н сукканнар. Баш с?яге бер урыннан сынган, бернич? ?ирд?н чатнаган. Миене? кан сауган ?лешл?ре к?п. Боларны сез ирт?нге тикшер? н?ти??л?ре буенча бел?сездер инде. ? я?алык булырлыгы…

Юк, моны ?лег? ?йтерг? ярамый иде бугай. Беркад?р икел?неп торды да д?вам итте:

– Мин ?лег? операция н?ти??л?рене? ничек булып бет?ч?ген д? т?г?л ген? ?йт? алмыйм. Ул аякка басарга да, "яшелч?" булып калырга да м?мкин. ? сез я?алык сорыйсыз…

– Яхшы, Зифа Саматовна, мин со?рак тагын кагылырмын ?ле сезг?.

Б?лм?сен? кереп Альбертка фотолар ?иб?рде. К?рер к?зг? Пситотлет Тоткан Егетне? егерме биш елдан со? ничек булырга тиешлеген чагылдырган р?сем бел?н пациентны? фотосы арасында аерма юк иде. Уртак чалымнар, иренн?р, кашлар, борын, х?тта колакларыны? р?веше д? бер т?рле. Ике р?семд? д? бер ?к кеше ик?нен ?ич шикл?нмич? ?йтеп була.

Фотоларны чагыштырып утырганда Зифаны? башына кин?т кызык фикер килде. Гади ген? ул. Ник бу хакта элек уйламавына ул аптырап та куйды х?тта. ??рн?рс?не? ?з вакыты, диюл?ре шулдыр инде. Югыйс?, бик баш ватып этл?нерлек т? н?рс? т?гел. Зифа Саматовнаны? танышлары к?п, х?тта д??л?т иминлек хезм?тенд? д? барлар. Мен? шуларны? берсен? м?р???гать ит?рг? кир?к булган. Аларда ??рт?рле базалар бар, тел?с? кайсы кеше турында м?гълум?т таба алалар дил?р бит. Ник ?ле Пистолет Тоткан Егетне шулар аша эзл?теп карамаска?

??м ул телефон номерын ?ыйды.

– ?о, Зифа Саматовна, сезне д? ишетер к?нн?р бар ик?н. Х?лл?регез ничек?

– Яхшы, Артур Илдарович. Тавышыгызга караганда ?зегез д? с?бханалла к?рен?сез.

– Сезне? тавышны ишетк?ч, шулай булды, Зифа Саматовна. Ни р?х?тлекл?рд? яш?п ятасыз…

Артур Илдаровичны? ФСБ офицеры ик?нен ишетк?ч, Зифа беркад?р аптыраган да иде. Шундый ачык й?зле, ??рвакыт к?т?ренке к?ефле, шаян кеше ничек инде шундый урында эшл?сен? Алар ничектер ?итди, аз с?зле, кырыс булырга тиештер кебек тоела. ? бу… Тик со?ыннан аны? робот кебек чакларын да к?рерг? туры килг?л?де. Кеше бер ген? кыяф?тт? булмый шул. ? б?ген к?ефе ш?п иде.

– Артур Илдарович, сезг? йомышым бар…

Зифа гозерен с?йл?п бирде. Артур Илдарович б?лдермич? ты?лады, аннан со? да беркад?р с?зсез торды. ??м к?телм?г?н ?итдилек бел?н ?йтеп куйды:

– Яхшы, Зифа Саматовна. Кулдан килг?нне эшл?рбез. Фотор?семн?рне ватсаптан шушы номерга ташлагыз.

– Р?хм?т, Артур Илдарович.

Трубканы куйгач, фотоларны ?иб?рде д? к?газь эшл?рен? чумды. Хисл?р ничек кен? котырмасын, эшл?рне карарга кир?к иде. ? алар к?п. И? ?з?кк? ?тк?не – к?газьл?р бел?н м?ш кил?. Х?зерге тал?пл?р буенча врач, кайсы ?лк?д? ген? эшл?м?сен, ?зене? ??р адымын терк?п барырга, ис?п-хисап бирерг? тиеш. Бу б?лки, кемг?дер ни ?чендер кир?ктер д? инде, юкка гына уйлап чыгармаганнардыр. Л?кин ул бик к?п вакытны ала ??м табипны? игътибарын т?п эшенн?н читк? юн?лт?. Мен? Зифа Саматовна да б?лек м?дире буларак кул астындагы хезм?тк?рл?рне? эшч?нлеге терк?лг?н язмаларны ?йр?нерг?, шулар нигезенд? ?зе д? хисап бирерг? м??б?р.

?ле б?лект?ге корылмаларны тикшер?, ватыкларын т?з?т?, яки я?ага алыштыру, д?валау ?сбаплары, дарулар бел?н т?эмин ит?, б?лм?л?рне т?зекл?ндер? кебек чутлап бетергесез эшл?ре д? бар. Моны? ?стен? с?гать саен диярлек килеп торучы авырулар. Аларны? к?бесе авыр х?лд? булып, ашыгыч операция тал?п ит?. ? кадрлар ?итми, медицина уку йортлары елына ме??рл?г?н белгеч ?зерл?с? д? чын м?гън?сенд? табип булырдайлары бармак бел?н ген? санарлык. Табип булу ?чен д? талант кир?к. Диплом гына ?итми, белем, эшл?? ??м камилл?ш? тел?ге, ?з-?зе?не аямау кир?к.

? б?генге заман кешел?рне ?авадан акча ясарга ?йр?т?, чынлап та кир?кле, файдалы ??н?рл?рне? б?ясе т?б?н. Шул в?згыятьт? формалашкан буын врач булырга бик атлыгып тормый, ?и?ел акча китерерд?й ??н?р эзли. Х?тта бик с?л?тле, кил?ч?кт? медицина йолдызы булыр дип ?метл?ндерг?н яшь хирургларны? да бернич?се медицинаны ташлап, базарга эшк? урнашты. Берсе б?тенл?й ит чабучы булды. Бер с?з д? ?йт?лмисе?, анатомияне яхшы бел?, кулы туры. Андый югары белемле ит чабучыларны? б?ясе югарыдыр инде.

К?газь эшл?рен бетерг?ч, кир?кле корылмалар исемлеген тотып баш врачка керде.

– Сез ген? т?гел бит, Зифа Саматовна, – диде баш врач, – Бу исемлект?ге б?тен ?йберне д? берьюлы ала алмабыз. И? кичектергесезл?рен билгел?гез, ? калганнары со?рак…

Зифа Саматовна озын исемлекне? ?чт?н берен? плюс куеп чыкты. Моны к?рг?ч, баш врачны? й?зе яктырып китте:

– Яхшы, кайтартырбыз.

– Р?хм?т!

Зифа Саматовна инде беренче ел гына эшл?ми, баш врач бел?н с?йл?ш? серл?рен яхшы бел?. Шу?а ул исемлекк? б?генн?н ?к кир?к булмаган корылмаларны да к?п итеп ?ст?г?н иде. С?йл?ш?л?р н?ти??сенд?, аларын сызып ташладылар, ? и? кир?клел?ре калды. Мен? шулай! ?г?р кир?клел?рен ген? язып кертс?, аларны? да бер ?лешен сызарга туры килер иде.

Авырулар килеп торды. Операциял?р д?вам итте. Бик катлаулы авырулар юк, гади эшл?рне башкарырдай хирурглар ?ит?рлек иде, Зифа Саматовнага мохта?лык булмады. К?нд?лек вак-т?якл?рен беркад?р ерып чыккач, реанимацияд?гел?рне тагын бер кат урап чыгарга уйлады. Бу мотлак тал?п ител? торган гам?л т?гел, теге пациентны тагын к?р? тел?генн?н туган н?рс? булды бугай. Тик Альберттан электрон хат кил? бел?н, бу ниятенн?н кире кайтты.