Өмір – сынақ

2009

–жыл

Сана? бланктерiн ??деу ??iрлерде ?лкен ?ндiрiстiк сканерлерде ж?ргiзiлдi. Мен ??iрлердi асы?тырдым. Егер сана?ты? ?орытындысын тезiрек берсек, б?л орынбасарларымды босатуды жылдамдатады деп ойладым.

2009-жылы бiрiншi ?ырк?йекте Президент Парламент сессиясыны? ашылуында сана?ты? ?орытындысын жариялады.

Бiр аптадан со? менi Премьер-министр ша?ыртты.

– Президент айтты – са?ан уа?ытша елден кету керек.

– Мен кете алмаймын. Егер мен кетсем, б?рi менi кiн?лi деп ойлап ?алады. М?ны Президентке айта бары?ызшы.

Ол айтып барамын деп у?де бердi. Екi аптадан со? ны?ырлап ?айталады: бiр-бiр жарым жыл?а кете т?руы? керек, б?рi реттелген со? ?айтып келесi?.

– Кетпеймiн десемшi?

– Сенi т?т?ындауы м?мкiн. Сонда мен сенi? к?зi?е ?алай ?араймын?

– Ал, сiз менi? к?зiме ?арама?ыз.

Адам ойланбай с?йлегенде шынды?ты айтады. Ол зiлсiз ?алжы??а м??ая к?лдi. Не iстерiмдi бiлмедiм. Егер мен кетiп ?алсам, кiн?лi деп айтары с?зсiз. Адвокат?а келдiм. Мен де сыбырлап с?йледiм:

– Ма?ан кетiп ?ал деп жатыр.

Адвокат менi? кетуiме ?зiлдi-кесiлдi ?арсы болды. Ма?ан преюдицияны т?сiндiрiп ?лек – iстi ?арайтын барлы? сотты? мiндетi бiр, бас?а iс бойынша сот ?кiмi к?шiне енсе, фактiлердi д?лелiн тексермей ?абылдайды, тiптi сол адамдар ?атысып жатса да.

– Егер сiз кетiп ?алса?ыз, орынбасарлары?ызды соттайды, ?ылмыс жасалмады дегендi д?лелдей алмай ?аламыз.

– Ма?ан орынбасарларым сотталмайды деп у?де бердi.

?олын к?кке к?терiп:

– Бiз не iстей аламыз? Егер б?л бiрiншi адамны? п?рменi болса.

Кiмге сенерiмдi бiлмеймiн. Сонды?тан Т?ркия?а барып онша?ты к?ндей к?ткiм келдi. Б?лкiм, басшылы? менi? кетiсiм туралы шешiмiн ?згертер деген а??ал ой?а бекiдiм.

Е? iрi деген туристiк агенттiктердi араладым. Т?ркия?а турлар е? арзаны. Бiра?, б?рi жабылып ?апты. А?ырында сол жа??а ?ана баратын чартер рейс табылды. ?айтатын рейс – т?ра?ты т?рде. Екi жа??а да билет алдым. Басшылы? менi ?айтарып алар деген д?мем бар.

Кешке таман ?ызым екеумiз заттарымызды жинады?. Екеумiздi? де орташа шабаданымыз бар. Ешбiр к?дiк тудырмауымыз керек. Ішiмде ?лдене азынап т?р?андай. Ел басшыларыны? айтуымен кетiп бара жатырмын, бiра? тек ауызша п?рмен. Алайда, б?рiбiр жасырынып кетiп барам.

Сол п?рмендi сол к?йi т?сiнбедiм. Менi елден ?уып шы?ып, бар кiн?нi ма?ан жаппа?шы ма? ?лде менi ?уып шы?ып, б?рiн ?мыта сала ма? Басшылы? шын м?нiнде ???ы? ?ор?ау органдары тексерiп, аны?ына к?з жеткiзедi дегенге сенгiм келедi. Сосын мен елге тып-тыныш оралармын.

?алсам ба? Кетсем бе? 2009-жылды? к?зiнде б?л с?ра?тар?а басымды к?п ?атырмадым. Мен Президентке ?атты сендiм. Егер ол п?рмен берсе, ендеше тексерiп, аны?тайды.

Есесiне кейiн к?п ойландым. Тексерудi? орнына б?рiн соттай салды.

Егер мен кетпесем, iстi? насыр?а шабуына кедергi бола алар ма едiм? Бiра?, ?алсам, менi де соттап, б?рiмiздi лагерьлерге то?ытар едi. Бiр ?ана айырмашалы? болды. Орынбасарларымны? балалары аналарымен, оларды? ?йелдерiмен ?алды. Менi? к?йеуiм жо?, ?ызымны? ?асында ?алатын ?кесi болмады. Бiз екеумiз ?ана болды?. Отбасымыз кiшкентай бол?анмен, ?те тату едiк. ?ызымны? жасы ол кезде неб?рi 14-те едi. Жас?спiрiм кезi.

Менi? ата-анам ?скеменде т?рады.

Ала жаздай ?кеме Астана?а келуге р??сат етпедiм. Оны? да со?ына ты?шыларды ?ояды деп ?оры?тым. Тура бiз ?шып кететiн т?нi ?ке-шешем туыстарды? тойына келiптi. Аз уа?ыт?а болса да кездестiк. Бiра?, олар?а ?за? мерзiмге кетiп барамыз деп айтпадым. ?оштасты?. Демалып келуге р??сат бердi дедiм. Екi аптадан со? ораламыз дедiм.

Б?л сына? б?кiл отбасыма ауыр тидi. ?селдi? к?йi ?андай бол?анын ол ?зi айтып берсiн.

?сел: ?згерiс

Жа?а о?у жылы басталып жат?ан. Сегiзiншi сынып едi. К??iл к?йiм к?рт ?згере салатын боп кеттi. Б?л жас?спiрiмдерге т?н ??былыс шы?ар. Мектепке м?лде бар?ым келмейтiн. Осы тiлек д?ниеж?зi бойынша ?аншама к?п баланы бiрiктiретiнiн бiлсе?iз, та? ?аласыз. ?о?амда?ы механизм о?у ??рылымын ?ызы?ты ?рi жа?сы жа?ына ?згертуге келгенде сондай жайбасар, сондай к?рделi болатыны несi екен? Саба?ты ойласам, ф?ни д?ниенi? к?ллi ?ай?ысы мен м??ын ар?алап ж?ргендей сезiмде бола берем. Мектеп ба?дарламасы ма?ан т?к ?ызы? емес едi. Б?л жылы ?тетiн саба?тарды ойла?анда, уайым кешiп кететiнмiн. Ма?ан ?найтын бiр ?ана д?ние – жазды? демалыста ?йден о?ы?дар деген ?деби кiтаптар едi. Кiтапты мектептегi о?усыз-а? о?и алатынымды т?сiнетiнмiн. Сонда мектеп ма?ан не ?шiн керек деп бас ?атырам. Ала жаздай атам мен апамны? ?йiндегi демалыстан орал?ан со? к?ндiз-т?нi мектепке бармай ?алсам екен деп тiлек тiлеп, д??а жасадым.

?ырк?йектi? бас жа?ында бiр к?нi анам ж?мыстан оралды да, Т?ркия?а демалу?а кетемiз дегенде та? ?алдым! ?уанышымда шек болмады! Сол с?тте ?зiмдi ?аламды уысында ?стайтын ?мiршiдей сезiндiм. О?у жылыны? басында кетiп ?алу – тосын жайт. ?сiресе, о?у ?те ма?ызды деп, себепсiз мектептен ?алу?а р??сат бермейтiн анам айтып т?рса, м?нда бiр г?п бар. Анамны? к??iл к?йi де бiр т?рлi едi. Ол ?те байсалды болды. Екi апта б?рын е? ?ажеттi заттарды жинап, шабаданды ?амдау б?йырылды. Ешкiмге еште?е айтпа дедi. Мен айналама не болып жат?анын айтып ?йренiп ?ал?анмын. Сонды?тан ?ндемей кетiп ?алу мен ?шiн ауыр сына? болды. Бiра?, б?л ??пия бас?анiкi ?ой, айтпаймын деп у?де бергендiктен – оны орындау о?ай. Ендi ?згенi? алдында?ы парыз деген д?ние оянды. Екi апта ?нсiз ж?рдiм. Ешкiмге ?уанышымды да, ала?ымды да айтпадым.

Бiз т?н iшiнде жол?а шы?ты?. Б?л ма?ан ?нады. Аспанда ?апта?ан ж?лдыз, ?демi. Бiздi апарып сал?ан достар к?лiгiнi? со?ынан бас?а к?лiк ердi. Ересектер м?ны бiрден бай?ады. Ауада беймазалы? сезiлдi. Мен тек ?зiме ?атысты д?ниелерге м?н берiп, айналама м?лде бейжай бол?аныма та? ?аламын. Менi? жа?алы? о?ымайтын ?детiм бар. Соны? да кесiрi тиген болу керек. Анамны? iсi туралы т?к бiлмедiм. Анам менен еште?е жасырмау?а тырысатын. Бiра?, iстi? барысын да айтып т?птiштемейтiн. Менi мазасызданбасын деп, оны? ?стiне достарыма айтып, б?лiспесiн деп еште?е айтпа?ан-ау. Анам сырт ?лемнi? жа?ымсыз жа?тарынан менi барынша са?тау?а тырысатын. Содан да болар ?арыштан т?скен а??ал ?ыз болып ?ал?аным.

Бiрде Астанада серуендеп ж?ргенде, жасым то?ызда болатын, д?у ?ара ит мысы??а тап берiп, арс еткенде, анам ?олымен к?зiмдi жаба ?ойды. Иттi? мысы?ты тала?анын к?рмей ?алдым. Санамда сол ?ор?ынышты образ ?алмады. Анам жылдамдатып менi жетектеп ?кетiп бара жат?анда асфальтта?ы ?ан-жоса бол?ан ж?ндi к?рдiм. Сол н?рсе жадыма жазылды. Бiздi? ?мiрiмiздегi к?п жа?дай солай ?рбiдi. Анамны? iсiне ?атысты мен де дым бiлмедiм. Анам жанымда ж?ргенде?андай жа?дай болып жат?анын онша т?сiнбеушi ем. Ол менi? к?зiмдi ?олымен к?легейлеп ж?рдi. Бiра?, со?ында салдарын сезiндiм.

2

–б?лiм.

?у?ын-с?ргiн

Т?ркия

Содан, мiне, та??ы бесте Астананы? халы?аралы? ?уежайында, шекаралы? паспорт ба?ылауында, шекарашы офицердi? телефонмен ?лдекiммен с?йлесiп болуын к?тiп т?рмыз. ?за? к?ттiк. Жарты са?аттай ?ттi. Шамасы, олар?а ???ы? ?ор?ау органдарыны? басшыларын ояту?а тура келдi ?ой деймiн. Менi ?ткiздi.

?ша? ?уеге к?терiлдi. Ар?адан ауыр ж?к т?скендей. Тыныстау же?iлдей салды. Т?рт айлы? тоза?тан аула??а ?шып кеттiм.

Бiра?, ол кезде б?л тек бастамасы екенiн бiлмедiм…

Ал?аш?ы к?ндерi дым бiтiрмей ертеден кешке дейiн ??мда жата беретiнмiн. Бойыма жиналып ?ал?ан мазасызды? ??м?а сi?iп жат?андай.

?ызым те?iзден г?рi бассейндi жа?сы к?ретiн. Сонды?тан о?улы?тарын алып шезлонгте жататын. Шомылу киiмiндегi ?ызымны? о?улы? ?ста?анын к?рген туристер жаны ашып жымиятын. Тура мектептегiдей о?ы деушi ем. Тек ?з бетi?мен iзденесi?.

?ялы телефон ?р?ашан жанымда болатын. Ма?ан ?о?ырау шалып, керi ?айт дейтiндей.

Т?ркияда?ы со??ы туристiк маусым – ?азанда. Кiшкентай бала к?п. Билеп ж?рген б?бектерге ?арасам, жыла?ым келедi. Бiржанны? ?ызы мамырда д?ниеге келдi, ал оны маусымда т?рмеге отыр?ызды. К?з жасым ?з-?зiнен т?гiле бердi…

Бiр аптадан со? ешкiм ?о?ырау шалмайтынын т?сiндiм. М?скеудегi достарыма хабарластым. Еште?е т?сiндiрместен М?скеуге белгiсiз мерзiмге келуге м?жб?р екенiмдi айттым. Т?ратын жер керек деп с?радым. Ба?ымыз?а орай, достарымны? ?аланы? шы?а берiсiнде п?терi бос боп шы?ты. Бiрнеше апта сонда аялдай т?ру?а тура келдi.

Туроператор?а билеттi М?скеуге ауыстырып берудi ?тiндiм.

?сел: Т?ркияда?ы к?н шуа? пен о?улы?тар

Астанадан Т?ркия?а ?алай жеткенiм есiмде жо?. Бiра?, Т?ркияда уа?ытты ?алай ?ткiзгенiм есiмде. Мен ?те ба?ытты болдым. К?н жылы, су, ?она??йдi? жанында шоколад ?осыл?ан т?ттi ??йма?тар жасайтын. ?она??йге жапсарлас салын?ан демалыс орындары, ?рiлген кресло, гамак, пальма. Б?рi ?демi. Тек о?улы? онша емес. Анам менi мектеп ба?дарламасынан ?ап кетпесiн деп ?дейiлеп сатып ал?ан. Мектеп деген б?ле iзiмнен ?алмай ?удалап ж?ргендей. Анам соны? б?рiн а? ниетпен жасаса да, мен ?шiн о?улы? деген таза тоза? едi. Химия мен физиканы? за?дылы?тарын жаттау, геометрияны? теоремаларын бiлу, алгебраны? есептерiн шешу, орыс тiлiнi? грамматикасын жаттау, т?рлi афоризм мен эпитеттердi келтiруден миым атала болатын. К?н астында миым ашып ж?ретiнмiн. Мектептi? елесi м??гiлiк екенiн т?сiндiм. Мектептi? о?улы?ын мектептен тыс жерде о?у тiптi с?мды?. Мектепте тым ??рыма?анда жа?сы м??алiмдер кездеседi. О?улы?та?ы иероглифтердi т?сiндiрiп берушi едi.

Т?ркияда?ы уа?ыт зымырып ?ттi. Тек саба? о?ы?ан с?ттер болмаса. Сосын бiз М?скеуге ?шты?. Мiне, са?ан, рахат ?мiр! М?скеуде анаммен бiрнеше рет бол?анмын. К?бiне ары-берi ?тiп ж?рiп, то?тайтынбыз. Мен ?шiн М?скеу ?демi, жа?сы, к?ркем ?ала бол?ан едi. Жоспарды? ая? астынан ?згере бергенiне ?уансам да, аздап ?рейлендiм. Неге ?йге ?айтпай жат?анымызды т?сiнбедiм. М?скеуде ?ала т?рамыз дегеннен тiптi ?оры?тым. Ары-берi ?ту бiр б?лек, ал т?ра?тап ?алу бiр б?лек. Адамы к?п, ?здiксiз ?оз?алысы бiр толастамайтын ?лкен ?алада ?мiр с?ру ?андай? ?те к?рделi. ?сiресе, ке? даладай, тып-тыныш Астанадан кейiн ?иындау. Астанада б?рi т?сiнiктi, б?рi ?арапайым.

?у?ын-с?ргiн