Аб вечным. Запіскі эзатэрыка

Мы разгледзiлi, што такое час, а зараз вернемся да паняцця, яму супрацьлеглага – да «безвременья». Вастрэй за yсё адсутнасць часу адчуваецца на «тым свеце». Гэта не меркаванне, а распавяданне аб рэальна перажытым мною y 17 год вопыце клiнiчнай смерцi.

«Вопыт адбыyся па завяршэннi святкавання апошняга званка. Упершыню паспрабаваyшы спiртное, я не разлiчыла сiлы i y вынiку на невялiкi прамежак часу развiталася з жыццём. Памятаю, што мне было вельмi дрэнна, мяне завялi y нейкi дом, паклалi на канапу, пасля чаго аднакласнiкi выйшлi з пакоя. Раптам, без папярэджання, я адчула сябе над сваiм целам, лётаючай пад столлю. Нiчога не разумеючы, пачала азiрацца па баках. І тут заyважыла чалавека, ляжачага на канапе. З лёгкiм здзiyленнем пазнала y дзяyчыне сябе. Падляцела крыху блiжэй да свайго цела i пачала з цiкавасцю разглядаць. Адзначыла, што выглядаю кепска: бледная нiбы смерць, рысы твару завастрылiся, у купе з доyгiмi чорнымi зблытанымi валасамi, змяячымiся па падушцы, дзiyнае атрымлiвалася вiдовiшча. Яшчэ падумалася, што y люстэрку я выглядаю iнакш. Не таму, што зараз я адчувала сябе не лепшым чынам, а проста iнакш. Нават будучы мёртвай (к гэтаму моманту я асэнсавала, што я yжо на «тым свеце»), я мела выгляд куды больш жывы, чым у люстрэрку. Я зразумела, у чым справа! Адлюстраванне y люстры заyсёды плоскае, як на карцiне або фотаздымку, а тут я бачу сябе аб'ёмна! Значыць, iншыя людзi бачаць мяне не такой, якой я прывыкла сябе yяyляць, яны бачаць мяне такой, якой я бачу сябе зараз. Нарэшце мне надакучыла сябе разглядаць, я пачала азiрацца y пошуках выхаду. Заyважыла адчыненую фортку i паляцела да яе – мне было цiкава паглядзець, а што там, на вулiцы. Нейкая сiла нiбы цягнула мяне паглядзець, што там. Магчыма, гэта сiла называецца дапытлiвасцю?

Але маю yвагу адцягнулi галасы з суседняга пакоя. Захацелася паслухаць, што яны кажуць. Я мысленна выказала пажаданне – адно iмгненне – i яно споyнiлася. Я раптоyна, адразу, у гэтую ж секунду, не перамяшчаючыся, апынулася за спiнамi размаyляючых. Крыху паслухала, расчаравалася – усё, што яны казалi, падалося мне такiм нецiкавым, непатрэбным, лiшнiм. І не шкада iм марнаваць час, несучы такую бязглуздзiцу?.. Хацела паведамiць аб гэтым – i здзiвiлася, што мяне нiхто не чуе. Потым зразумела, што яшчэ i не бачыць. Задумалася – i зноy без якога-небудзь пераходу апынулася y «сваiм» пакоi – там, дзе памерла. Я разважала аб апошнiх падзеях, лунаючы y паветры. І тут у «мой» пакой зайшло некалькi чалавек. Мне гэта не спадабалася, хацелася пабыць адной, у цiшынi, добра yсведамiць усё, што са мной адбылося i вырашыць, што рабiць далей, яны ж прыйшлi парушыць мой спакой. Я насупiла бровы, так як заyсёды гэта рабiла, калi хмурылася. Тым самым зразумела, што, хоць мяне i не бачаць, але я yсё роyна маю «цела». Яно больш лёгкае i празрыстае, чым тое, што ляжыць на канапе, але знешне дакладна такое ж. Мая знешнасць не змянiлася «там».

Яны мяне пачалi трэсцi, гэтыя людзi!

– Што вы робiце?! Не трэба! Пакiньце мяне y спакоi!!!

Крычу, а мяне нiхто не чуе. Раззлавалася не на жарт. Выбух гневу – i я зноy у сваiм целе, вярнулася y сябе так жа раптоyна, як i выйшла (вылецела) з сябе.

Божа, як дрэнна. Што я нарабiла? Хачу назад, на волю, дзе не круцiцца галава i не плыве yсё перад вачыма, i нiштоне скоyвае твой рух, дзе няма гэтага давячага пачуцця абмежаванасцi рамкамi yласнага цела».

Аналiзуючы свае адчуваннi, узнiкшыя падчас знаходжання па той бок люстра, акрамя пералiчанага, я адзначыла, што час «там» адчуваецца iнакш: няма хвiлiн, гадзiн, дней, месяцаy i гадоy, а ёсць толькi iмгненне i вечнасць – iмгненне адчуваецца, дзякуючы здольнасцi ажыццяyляць свае жаданнi y адзiн момант з iх узнiкненнем (прычым гэта адбываецца мiжвольна), а вечнасць успрымаецца як пачуццё не-трэба-нiкуды-спяшацца (няма куды) i таксама як немагчымасць вымераць працягласць адбываючыхся падзей, час падаецца расцягнутым да бясконцасцi.

Такiм чынам, час i адсутнасць часу iснуюць адначасова. Але, у выпадку, калi вы адчуваеце яго хуткабежнасць, вы не можаце аддаваць сабе справаздачу y тым, што часу няма, а ёсць толькi меркаваннi аб iм. Тады ж, калi вы разумееце, што ёсць толькi адзiн аб'ектыyна iснуючы час – час як адлюстраванне дынамiкi вашага развiцця, то разам з тым непазбежна прыйдзе адчуванне, што yсе iншыя яго разуменнi прыдуманы намi i для нас.

МЫ МОЖАМ У АДЗІН МОМАНТ АДЧУВАЦЬ АБО ЧАС, АБО АДСУТНАСЦЬ ЧАСУ.

У першым выпадку час бяжыць, у другiм спыняецца.

Як вызначыць: час надышоy цi не надышоy? Па знешнiх абставiнах. Вашу yнутраную гатоyнасць iмгненна падцвердзяць спрыяючыя здзяйсненню задумы падзеi, што адбываецца на знешнiм узроyнi. Пачне складвацца yражанне, што вас падтрымлiвае yвесь свет, усё спрыяе ажыццяyленню жаданага. І наадварот, адчуванне палак-у-колах паказвае на iснаванне yнутранага бар'ера, надзейна перашкаджаючага здзяйсненню таго, чаго, здавалася б, так хочацца. Выявiце, чаго не хочацца y тым, што хочацца, i лiчыце – дзень адчыненых дзвярэй надышоy.

Наступленне пераломных момантаy у жыццi звязана з заканчэннем этапа навучання. Ёсць жаданне, каб цяперашнi этап хутчэй завяршыyся i надышоy новы – будзьце старанным вучнем i паспрабуйце атрымаць урокi лiтаральна з усяго, што прапануе лёс. Таму што любая з доyгачаканых падзей адбудзецца не раней, чым вы будзеце да яе гатовы. Усе затрымкi (як i паyторы непрыемных сiтуацый) абумоyлены тым, што ты дзесь недазасвоiy урок.

Аб узросце. Чалавек заyсёды выглядае так, як ён думае аб сабе. Іншыя бачаць нашу знешнасць такой, якой мы самi яе бачым, заyважаюць толькi тыя «недахопы», якiя мы сабе сабе прыдумалi, звяртаюць увагу толькi на тыя добрыя якасцi, якiя, як мы лiчым, у нас прысутнiчаюць.

Гэтак жа i з узростам. Чалавеку заyсёды будзе столькi год, на колькi ён сябе адчувае. Няма нiякага бiялагiчнага гадзiннiка, адлiчваючага гадзiны вашага жыцця – ёсць толькi нашы yяyленнi аб iм. Час тоесны адчуванню часу. Сонца i Месяц адлiчваюць гадзiны жыцця толькi тых людзей, якiя самi лiчаць, што вечна доyжачаяся змена гэтых свяцiл аднаго другiм нейкiм чынам адлiчвае асабiсты час чалавека.

На самай справе мне столькi, колькi здолеy я спасцiгнуць.

Аб прыродзе дабра i зла

…бог, паколькi ён добры, не можа быць прычынай усяго насуперак сцвярджэнню большасцi. Ён прычына толькi нямногага для людзей, а y многiм ён не вiнаваты: бо y нас значна менш добрага, чым дрэннага. Прычынай дабра нельга лiчыць нiкога iншага, але для зла трэба шукаць якiясьцi iншыя прычыны, толькi не бога.

    Платон

Бог не мае дачынення да прычыны атаясамлення намi некаторых падзей i людзей з увасабленнем зла. Ён з'яyляецца яго вытокам. Роyна як i крынiцай дабра. Патлумачу.

Што такое дабро? «Дабро. 1. Усё станоyчае, добрае, карыснае. 2. Уласнасць, рэчы. 3. Аб чым-небудзь дрэнным, нягодным. Такога дабра нам не трэба». (С. І. Ожэгаy «Слоyнiк рускай мовы». )

А што ёсць зло? «Зло. 1. Нешта дурное, шкоднае. 2. Бяда, няшчасце, непрыемнасць. 3. Прыкрасць, злосць». (Там жа.)

Што традыцыйна лiчыцца дурным, шкодным для чалавека? Хваробы, нястачы, нешчаслiвыя выпадкi, непрыемнасцi – усё тое, што адчуваць (перажываць) нам не падабаецца. Але цi з'яyляецца злом гэта на самай справе?

Напрыклад, у мяне забалела горла. Што я павiнна зрабiць? Адшукаць прычыну хваробы. Лёгкае пяршэнне y горле перашкаджае мне размаyляць на павышаных танах i гаварыць гадасцi, хвароба з'яyляецца знакам для мяне: калi я не спынюсь i не перастану лаяцца на yвесь свет, непрыемныя адчуваннi неyзабаве перарастуць спачатку y звычайную ангiну, а потым i y гнойную. Або боль у горле выклiканы невыплаканымi слязьмi (тады будзе адчуванне кома). Цяпер вернемся да адказу на пытанне: што рабiць? У першым выпадку варта, пераламаyшы сябе, пачаць з мiрам, пакорлiва, прымаць сiтуацыi i людзей, трэба навучыцца спакойна, без гневу y душы, рэагаваць на раздражняльнiк, успрымаючы яго як урок, як стымул да самаyдасканалення. Бо y iншых нас раздражняюць нашы yласныя недахопы. «Вочы калоць» можа толькi праyда аб сабе, праяyляемая вiдавочней усяго праз акружаючых. У другiм выпадку трэба выплакацца, гэта ачысцiць арганiзм ад хваробатворных мiкробаy значна лепш, чым любыя лекi, ужыванне каторых здольнае прывесцi толькi да хранiчнага танзiлiту, а не да вырашэння праблемы.

Вы yсё яшчэ лiчыце хваробы злом? Не належыць чалавеку прыпадабняцца да страyса. Пазбегнуць небяспекi можа толькi той, хто не баiцца зазiрнуць ёй y вочы.

Пяройдзем да нешчаслiвых выпадкаy. Вы трапiлi y аварыю. Раз, другi… Трэцяга шанцу зразумець, што менавiта штурхае вас развiтацца з жыццём, можа i не быць. Трэба знайсцi страчаны сэнс жыцця (i хутка!).

Сэнс жыцця заyсёды аднолькавы, адзiны для yсiх – несцi (аддаваць) святло. Сродкi рэалiзацыi могуць быць рознымi. Трэба знайсцi свой спосаб дарыць iншым радасць.

Такiм чынам, любая бяда, няшчасце, непрыемнасць – гэта yмоyны знак «Ты памыляешся!» або «Заблукаy».

Аднаго разу мая дзевяцiгадовая тады дачка yпала i рассекла губу. Гэта быy сiгнал для мяне: Алёна, перастань гаварыць дрэннае аб вучнях iх бацькам. Лепш задумайся: хлопчык забыyся сшытак – перш чым вычытваць, шчыра адкажы на пытанне: а табе вельмi хацелася правяраць яго крамзолi цi лепш няхай ён напiша класную работу на паперцы, якую потым можна выкiнуць, не чытаючы? Або, замест таго, каб падрыхтавацца да толькi аднаго yрока, што зараз будзе, мае вучнi любяць падаставаць з заплечнiка адразу yсе падручнiкi i пакласцi iх на парту, каб быць свабоднымi на iншых перапынках. Перш чым iх бэсцiць, я засяродзiла yвагу на сваiм працоyным стале – карцiнка не вельмi адрознiвалася ад выгляду працоyных месцаy вучняy. Паколькi змагацца з сабой я апынулася не y сiлах, то i з дзецьмi размаyляць на дадзеную тэму не бачу сэнсу. Другi раз вучнi нiчога не жадаюць рабiць на першым уроку, а толькi yвесь час пазяхаюць – тым самым даюць мне зразумець, што я дрэнна выспалася сёння ноччу. Лаяцца на iх – гэта значыць лаяць саму сябе! Выйсце адно: трэба або скарыцца, або змянiцца самой. Работа ж з бацькамi дзяцей – дарэмнае марнаванне часу. Выхоyваць можна толькi сябе i вучняy праз сябе. Бо вытокi любой падзеi, якая адбываецца навокал, унутры цябе.

Вы yсё яшчэ лiчыце, што зло y тым сэнсе, якi мы yкладваем у гэта паняцце, iснуе?

Тады звернемся да супрацьлеглага паняцця – дабра. Вы заyважылi, што ваш знаёмы вам хлусiць. Сказаць аб гэтым – значыць зрабiць яму непрыемна, а рабiць iншым непрыемнасцi тое ж, што рабiць зло. Калi ж прамаyчаць, гэта прынясе iлгуну задавальненне. Адчуваць задавальненне прыемна, добра. Вы сапраyды думаеце, што зробiце добра, калi прамаyчыце? «Такога дабра нам не трэба».

Зробiм высновы.

Атрымлiваецца, што зло прычынiць немагчыма y прынцыпе.

Можна зрабiць iншаму балюча, але гэта будзе азначаць толькi тое, што ён меy патрэбу y болi для ачышчэння або для штуршка y развiццi. Часта бывае складана адшукаць больш дзейсны лекавы сродак, чым боль.

Можна выказаць у адносiнах да iншага агрэсiю. Але гэта будзе азначаць, што агрэсiя yжо жыла yнутры яго самога, а ваш выбух гневу з'явiyся толькi яе адлюстраваннем.

Можна яшчэ шмат чаго зрабiць, як добрага, так i лекавага, але пры гэтым не трэба забываць, што ты не толькi адлюстравальнiк унутранага свету iншых, але i iншыя з'яyляюцца адлюстравальнiкамi твайго yнутранага свету. Так, прыносячы камусьцi боль, ты тым самым даеш магчымасць яму самаyдасканалiцца, але y той жа час ты праяyляеш у адносiнах да яго агрэсiю, а гэта значыць, што пэyныя разбуральныя сiлы дзейнiчаюць унутры цябе i, як вынiк, яны абавязкова прыцягнуць да цябе крынiцы болю накшталт таго, што ты прычынiy у адносiнах да iншых.

Таму карысней «лячыць» любоyю. І калi ты паyстаy перад выбарам: зрабiць балюча iншаму або горш сабе (калi разумееш, што без ахвяры не абысцiся), то што б ты не выбраy, зрабi гэта з любоyю y сэрцы.

Такiм чынам, дабро толькi тады дабро, калi яно падштурхоyвае атрымлiваючага дабро да развiцця, дакладней, да станоyчага развiцця. Нават калi яно пры першасным разглядзе будзе yспрымацца атрымальнiкам як зло.

Тут узнiкае iншае пытанне: калi дабро i зло yмоyныя паняццi, то што значыць станоyчае развiццё?

Чалавек, якi нараджаецца на гэтым свеце, абавязкова будзе развiвацца, ён вымушаны гэта рабiць да таго часу, пакуль жыве. Таму што жыццё – гэта рух. Рух – паняцце вектарнае, рухацца можна толькi y накiрунку, а значыць, i развiвацца можна рознабакова, у тым лiку, знешне i yнутрана, павярхоyна i глыбока, аж да поyнага разбурэння або, наадварот, станаyлення чалавека як асобы. Стаць сталым чалавекам – галоyная мэта станоyчага развiцця. І дабро, i зло выступаюць у якасцi аднолькава неабходных (усё залежыць ад тэмы i мэты yрока) сродкаy для таго, каб мы сталi дарослымi людзьмi.

Значыць, Бог не з'яyляецца прычынай дабра або зла, прычына y нас самiх – ва yнутранай неабходнасцi (у настойлiвай патрэбе) дасягнуць самадастатковасцi як галоyнай рысы сталага i станоyчага чалавека.

Бог з'яyляецца крынiцай i таго, i другога. Бог спрадвеку валодае абедзвюма характарыстыкамi. Пакуль дабро i зло yтвараюць адзiнае непадзельнае цэлае – гэта якасць, я б назвала яе благам (у рускай мове yвасабляючым дабро, а y беларускай зло) будзе божай якасцю. Як толькi мы пачынаем драбiць адзiнае блага на дзве супрацьлеглых катэгорыi – дабро i зло – яны становяцца нам па-чалавечы зразумелымi, але перастаюць быць Богам.

Мы yвесь час спрабуем пазнаць Бога праз параyнанне yласцiвых яму супрацьлеглых якасцяy. Паспрабуйце зразумець яго праз адчуванне адзiнства супрацьлегласцяy. Зазнайце yласным пачуццём сэнс слова блага (двухмоyны варыянт). Еднанне хутчэй наблiзiць вас да разумення Адзiнага, чым раз'яднанне.

Такiм чынам, ДАБРО І ЗЛО ЁСЦЬ БЛАГА (О). А што прынясе вам з сабою дадзенае канкрэтнае блага – «благополучие» або благi канец, залежыць ад таго, як iм скарыстацца: сабе на шкоду або дзеля дабра другiх.

Аб вадзе, паветры, жанчыне i пра мужчыну

«Стварыy Бог неба i зямлю». Апошняя, як памятаем, першапачаткова складаласяз вады. Такiм чынам, спачатку стварыy Бог паветра i ваду – першыя дуальныя праяyленнi Сябе, дзе вада (Мацi-Зямля) стала yвасабленнем жаночага пачатку, а паветра (мужчынскага роду Вецер) з'явiyся правобразам мужчыны.

Перанясем уласцiвасцi прамацi-вады на якасцi жанчыны, а прабацькi-паветра на характэрныя асаблiвасцi мужчыны з тым, каб зрабiць спробу вынайсцi нейкiя iдэальныя вобразы той i другога, каб ведаць, да чаго, акрамя вядомага 90х60х90, варта iмкнуцца жанчыне.

Вада, якой яна мяркуема была адразу пасля стварэння: чыстая, празрыстая, глыбокая, плыyная, цякучая, гнуткая, мяккая, шаyкавiстая, халаднаватая. Вось iдэал жанчыны i аформiyся: не спаскуджаная крывадушнымi yзаемаадносiнамi з блiжнiмi, адкрытая аж да абсалютнай яснасцi i поyнай празрыстасцi i прастаты, паглыбленая y сябе, у свой унутраны свет на невымерную глыбiню i таму загадкавая (i тады iнтравертнасць з'яyляецца характэрнай асаблiвасцю жаноцкага склада характару), заyсёды строячая стасункi з уласцiвай жанчыне i вадзе гнуткасцю, мяккасцю, чуллiвасцю i пяшчотай, здольная таксама як ахаланiць, так i разагрэць субяседнiка (пры yмове, калi яе саму давесцi да кiпенi).

Рака можа быць рознай: спакойнай i бурнай, паyнаводнай i мелкай, цёплай, прыемна ахалоджваючай цi скаванай iльдом, але вада нiколi не бывае бруднай сама па сабе, датуль, пакуль нехта яе не забрудзiy. Вось так i жанчына: стаiць сёння яснае цiхае надвор'е – яна спакойная i лагодная, заyтра набяжыць ветрык – настрой пачынае рабацiць, вецер узмацнiцца – жанчына yсхвалюецца, уздыбiцца, страсцi распаляцца. А паyночны падуе вецер – зусiм замярцвее, астыне i душой, i целам. Узмоцнiцца вецер, надзьме y празрыстыя воды ракi пяску, гразi, смецця… а жанчыне што рабiць? не можа яна сама пазбавiцца ад бруду, як тая рака. Хiба што з цягам часу асядзе yсё на самае дно душы. Асядзе, але не знiкне зусiм.

Ведаеце, акрамя чатырох змешчаных у Бiблii евангелляy, ёсць яшчэ адно, не yвайшоyшае y склад кнiгi i таму малавядомае – «Евангелле ад Фамы». Там ёсць такiя радкi (27): «…Ісус сказаy: «Калi станеце двое адным, а yнутранае стане як знешняе, i знешняе як унутранае, а высокае быццам нiзкае! І калi зробiце з мужчыны i жанчыны адзiнае, каб мужчына больш не быy мужчынам, а жанчына – жанчынай; тады yвойдзеце y царства». І яшчэ (118): «Ісус сказаy: «Вось я вазьму яе [Марыю] з сабой, каб зрабiць яе мужчынам, каб i яна стала жывым духам, падобным вам, мужчынам. Таму што yсялякая жанчына, каторая стане мужчынам, уступiць у царства нябеснае».