Көттi қысқан бай болар

Алайда, к?пшiлiк ?ауiптi. Америкада реттегiш нары? ойыншыларын манипуляция ?шiн жазалайды. «Миллиарды» атты сериалын тамашаласа?ыздар, Америка прокуратурасы осы жа?дайларды ?ада?алайтынын к?ресiз. Ірi ойыншы ??нды ?а?азды? нары?та ??нсыздан?аны туралы ?тiрiк д?рбеле? тудыртса немесе ба?асын к?терiп, iшкi к?здер а?парат ар?ылы ?сек таратса- А?Ш-ты? ??нды ?а?аз бен ?орлар бойынша комиссиясыны? ?а?арына iлiгедi. Ол ?шiн адамды т?рмеге отыр?ызып, лицензиясын айырылту?а дейiн барады.

Ол неге за?сыз? Адамдар со?ан ?йiр. Бая?ы «МММ» немесе бас?а да ?аржы пирамидалары сия?ты. Адамдарды? к?пшiлiгi осындай ?йымдарды? ?дiлдiгiн растай баста?анда, б?рiмiз де сене бастаймыз. «МММ» де солай бастал?ан, алайда бiр кезе?де жабылып тынды. Болды. Манипуляция деген осы. Батыста б?ндай пирамидалар за?сыз болып табылады. Ерте? Дональд Трамп: «Мына, мына компанияларды? акциясын сатып алы?дар, олар?а ?ома?ты ?аражат салдым» десе, не болма?? Саларын салар, ба?асы да ?сер. Ал халы? ше? Трамп ?з а?шасын шы?арып алар, ал компания болса ??лдырайды. Ол ?шiн Трампты т?рмеге отыр?ызар. Ал бiздi? елде б?л iс за?сыз болып саналмайды, сонды?тан б?л iспен айналысатындар саны к?п.

1.8.2 ?ыс?амерзiмдi ба?ыт ал?андарды? ?деттерi

?ыс?амерзiмдi ба?ыт ал?андарды? бiр ерекшiлiгi-сара?ды?. Б?ры??ы ке?ес ода? ке?iстiгiнде 10%, 100%, 200%,, 500% табыс табуына у?де беретiн «Понци сызбалары» ?лi к?нге дейiн бар. Себебi бiздi? халы? о?ан ?лi сенедi. ?ыс?асы: ?ыс?амерзiмдi ба?ыт сiзге – жау! Сiз алданып ?аласыз! А?ша?ыздан айырыласыз! Соны ескерi?iз. О?ан балама – ?за?мерзiмдi ба?ыт.

Герт Хофстед деген социолог ?ыс?амерзiмдi ж?не ?за?мерзiмдi теориясын дамытар кезде бiрнеше н?рселердi аны?тайды. ?ыс?амерзiмдi ба?ытта?ы адамдарды? басымы – ?арапайым ж?мысшылар тобынан шы?са, ?за?мерзiмдi ба?ытта?ылар-орта тапта?ы ж?не буржуазиялардан шы??андар. Осылайша ?ыс?амерзiмдi ба?ыт- кедей адамдар?а т?н, ?за?мерзiмдi ба?ыт-байлар?а т?н боп б?лiндi. Б?л ?ылыми теория ?мiрде ?алай к?рiнедi? ?ыс?амерзiмдi ба?ытта?ы адам жайбара?ат ?з денсаулы?ын ойламай, зиянды д?мдi та?амды жей бередi. Ол оны? ?детiне айналып, денсаулы?ы нашарлап, к?ткеннен ерте ?айтыс болады. Ал ?за?мерзiмдi ба?ытта?ылар денсаулы??а пайдалы та?амды жеп, ?мiрiн ?зартады. Кока-коласын анда-санда iшедi. ?ор?ынышты еште?есi де жо?. ?ыс?амерзiмдi ба?ытта?ылар айналасына ?сер етуге тырысып, а?шасын шашып, ?арыз?а батады. ?за?мерзiмдi ба?ытта?ылар бiр к?нгi ?уанышын ерте?нi? пайдасына ??рбан етiп, сырахана, ресторандарды? орнына жатты?тыру залына барады.

?за?мерзiмдi ба?ытты болу ?шiн ?мiрдi? ш??ыл ?ажеттiлiктерiнен г?рi инстинкт пен логиканы пайдалану ?ажет. Логика бiзге шылым шекпе десе де, шылым шегемiз. Ал iшкi т?йсiгi?iздi же?е алса?ыз, логика?а ж?гiнсе?iз, шылым шегудi до?арасыз. ?ыс?амерзiмдi мен ?за?мерзiмдi ба?ытта?ыларды? айырмашылы?ы осыда. Осындай н?рселер тапты? те?сiздiктi тудырады. Кедей жерден болса?ыз – ?за?мерзiмдi ба?ытта болу ?иындау болады. Б?л сiздi? нашар адам бол?аны?ыз?а емес, т?жiрибе?iз бен сiздi? отбасы?ыз ?андай ?деттер мен ??ндылы?тарды ??рмет т?татына байланысты.

1.8.3 Зефирлi т?жiрибе

Зефирмен жасал?ан т?жiрибе туралы естiген боларсыздар. Кiшкентай бала?айларды 10—15 минут?а зефиры бар б?лмеге ?алдырып ?ояды да «Бай?а! Сенi осы зефирмен ?алдырамыз. Жегi? келсе жей бер, бiра? мен келгенше жемей к?те т?рса?, бiр зефирдi? орнына екеуiн аласы?. Сонда сенде бас?алардан екi есе к?п болады» дейдi. Балалар «Окей, жа?сы, т?сiнiктi!» деп ?ала бередi. Оларды? жартысы ?з зефирiн жеп ?ойса, ?ал?аны жемей к?тiп отыратыны белгiлi.

Б?л ?ткiзiлген т?жiрибесiнi? ?улы?ы неде, не ?шiн сына??а ?шыра?ан? Е? бiрiншi, ж?мысшы таптарына деген бiржа?ты к?з?арас. Нелiктен? Б?л т?жiрибенi ал?аш рет байларды? балалары о?итын жекеменшiк мектеп ?ткiзiлген. Бас?а да к?птеген мемлекеттерде ?айталан?ан т?жырым: ?за?мерзiмдi ба?ытта?ыларды? мектептегi жетiстiктерi, жала?ысы мен махаббата?ы жетiстiктерi жо?ары екен.

Кедей балалар о?итын мектепте ?ткiзгендегi т?жiрибе н?тижесi бас?аша. Ол балалар неге ?ыс?амерзiм ба?ытын та?да?ан? Себебi оларды? жина?ан ?мiрлiк т?жiрибесi бас?а. Мысалы, а?шасы бар ата-аналар балаларына: «Сен м?здат?ышта?ы балм?зда?ты емес, к?женi iш. Содан со? мен са?ан екi есе балм?зда? алып беремiн, алдымен к?женi iш» дейдi. ?уатты жан?яда ата-ана балаларына берген у?десiн алдамай орындайды. Олар сол балм?зда?ты сатып бере алады, себебi о?ан а?шасы бар. ?ыс?амерзiмдi ба?ытта?ы отбасында?ы ата-аналар балаларын а?шаны? жо?ты?ынан жиi алдайды. ?рине, ол оны ?аса?ана iстемес, жа?дай сондай?а келтiрiп т?р. Б?л-кедей отбасынан шы??андарды? шешiм ?абылдау механизмiнi? бас?аша болуын ай?ындап т?р.

Б?л сiзге ненi к?рсетiп т?р? Шы??ан отбасы?ыз кедей болып, ?ыс?амерзiм ба?ытта екенi?iздi сезсе?iз, тезiрек ?згерi?iз. ?йтпесе, капитал жинау сiзге о?ай?а со?пас. Сiзде 1000$, 5000$, 10000 мы? долларлы капитал жиналса, тезiрек ж?мсау?а асы?ып т?ратын боласыз. Ол керек емес.

1.8.4 FIRE (FINANCIAL INDEPENDENCE, RETIRE EARLY) ?ОЗ?АЛЫСЫ

Неге осы та?ырып?а то?талып отырмыз? Негiзiгi та?ырыбымыз-?немдеу. Статистика бойынша адамдар 25 жыл бойы ?зiнi? табысыны? 20 пайызын инвестиция?а ??йып, зейнетке шы??анда ж?мыс iстеген кездегiден де жа?сыра? т?рады екенiн к?рсетедi. Б?л дерек адамдарды? ?аражатты тезiрек жинай бастаса, 45 жасынан бастап зейнетке шы?а алатынын белгiлейдi. Сiздердi FIRE ?оз?алысымен таныстыр?ым келедi. «?аржылы? т?уелсiздiгi немесе ерте зейнет» атты ?йымыны? ?ызметi жай ?ана: табысы?ны? бiр б?лiгiн жина, инвестиция?а сал, на?ты бiр капитал жинал?ан кезде соны? пайызына рахаттанып ?мiр с?р деген принцип. Мен ол принциптерге жиi то?талып т?рамын, оны ?зi?iз интернеттен немесе YouTube каналдарынан да таба аласыз. ?рi ?арай арманда?ан миллион?а жету жолыны? ?р ?адамын талдап отырамыз.

2-шi тарау. А?шаны ?алай бас?ару?а болады

А?шаны ?алай бас?ару?а болатын принциптi? негiздерiн тал?ылайы?: ?алай д?рыс жасау, тиiмдi де пайдалы болу ?шiн. А?ша тапты?, ?рi ?арай не iстеймiз? Мысалы, 1000 мы? долларлы капиталмен не iстеймiз? Осы?ан дейiнгi кiтапта?ыны о?ыса?ыз, сiзде а?ша бар деуге болады, ?ал?аны техникалы? с?ра?тар.

2.1. Авток?лiк

Ойыма келген е? бiрiншi iрi, керексiз, ысырап бол?ан н?рсе – сатып алын?ан к?лiк. ?рбiр адам оны ал?ысы келедi. Арзанынан е? ?ымбатына дейiн. Дегенмен ненi ескеру керек? Д?рыс та?далма?ан машинаны? бiр жыл?ы д?рыс к?тiп айдау ?з ба?асыны? 30—40% ??райды. Ескi «Bentley Continental» маркасын аз дегенде 2 миллион рубль?а сатып алса?ыз, к?тiп ?стап айдау?а жылына бiр миллион кетедi.

К?лiгi бар адамдар, ?сiресе ескi машина айдайтындар, оны ж?ндеуге ?аражатты? жиi кететiнiн бiлер. Люксты 2001 жыл?ы S-класты Merсedes авток?лiгiн ?азiргi уа?ытта сатып алу к?п ?аражат ?ажет етпейдi. Нелiктен? Себебi ол ?азiр «Яндекс-Такси”ж?мысына «Эконом» санатына жататын седандарды? iшiндегi е? мы?тысы болып табылады. Кейбiреу ?шiн ол машина ?лгi к?нге дейiн м?ртебе к?рсеткiшi болар, алайда оны сатып алып, ?зiн д?ниенi? ?ожайыны сезiнетiндер к?лкi келтiредi. Ондай машинаны ж?ндеп айдау к?п ?аражатты ?ажет етедi: жанармайды сужа?а к?лiкке ?ара?анда к?п жейдi, ?осал?ы б?лшектерi де ?ымбат т?рады.

2.1.1.PORSCHE

Мен машина сатып алма?ыз деп жат?ан жо?пын, дегенмен ?ажеттiлiк пен арты?шылы?ты айыра бiлу керек. Егер такси айдаушы болып iстесе?iз немесе ж?мысы?ыз алыс болса, онда машина ?ажет, ал тек м?ртебе ?шiн болса, м?селе туындауы м?мкiн.

О?ырмандарды? да арасында автоны жа?сы к?рушiлер табылар, мен де соларды? бiрiмiн. Менде сегiз машинам—оны? бiрi Porsche Сayman S, екiншiсi-Merсedes SLK мен Audi, бас?а да а?ша жейтiн к?лiктер бол?ан. Оларды? бол?анына ?кiнемiн деп айта алмаймын, дегенмен кеткен шы?ындар ?ынжылтатын. ?андай марка болса да б?рi-бiр десе?iз, ?арапайым ?ш-алты айлы? табысы?ыз?а келетiнiн сатып алса?ыз болады.

Нелiктен тек ?ш-алты айлы?ты? табыс?а? Одан да кемiне де болады, айына тап?ан табысы?ыз?а ?арай. Бiр танысым жылына 30—35 мы?$ табатын, ?аза?станды? ?лшемдерi бойынша б?л ?те керемет табыс. О?ан ж?не бас?а адамдар?а т?н н?рсе-олар авток?лiктердi ?здерiнi? жылды? табысына ?арай сатып алады. Я?ни, егер адам бiр жылда 30 мы? доллар тапса ж?не оны? 20 мы?ын авток?лiкке б?лiп тастаса, ол жетiспейтiн соманы несиеге алып, 30 мы??а авток?лiктi о?ай сатып алады деп санайды. Д?рыс-а? шешiм шы?ар, бiра? инвестиция жа?ынан емес. Жылына 30 мы?$ жинап, оны? 20 мы?$-на автомобиль алу, е? сора?ысы ескi спорткар алу – а?ыма?ты?. Бiр танысым солай iстедi: менен сол ескi Porsche Сayman S спортк?лiгiн 20 мы? $-?а сатып алды.

Б?л жа?сы машина ма? ?рине! Жылдамды?ы жо?ары, осындай машинаны? иесi болу керемет, ?рине, бiра?та елдi? ?ыз?анышын тудыратын: машина?а ?о?ыс та тасталды, жу?аннан кейiн бiреулер т?кiрiп те кететiн. Ба?асы жо?ары болмаса да, оны к?тiп ?стау ?ымбат?а т?седi. Бiр айдан кейiн-а? досым о?ан екi мы? доллар ж?мсады, ?рi ?арай шы?ынынан хабардар емеспiн. Сонымен, машина керек болса-алу керек, дегенмен е? со??ы а?ша?ыз?а емес. М?ртебе ?ума?ыз. Кейде айына бiр рет адамдар: «О, машинасы мы?ты! Тамаша машина! К?штi ?згерiпсi?! Жарады?!» деп айтады. Болды. Осымен ?леуметтiк ма??лдау ж?не ?леуметтiк арты?шылы?тар бiтедi. Тек жайлылы?, ы??айлы? пен шы?ындар ?алады.

2.1.2. А? пiл

Ендiгi ?рекеттерiмiз ?андай болма?? Роберт Кийосаки тап?ан бiр концепция бар: к?лiк ??ны сiздi? ?ш айлы?ы?ыз?а те? болу керек, немесе екiге, бiр айлы??а ала алса?ыз тiптi жа?сы. ?ндi елiнi? байлары ?олданатын «а? пiл» деген бiр ?улы? бар. Бiреудi жа?тырмаса?ыз – о?ан ?ымбат а? пiл, альбиносты сый?а тартасыз. Б?л е? ?ымбат сыйлы? – Rolls-Royce немесе ??ны 500 мы? доллардан асатын машина сыйла?анмен те?. Б?л машина, немесе а? пiл, тек ?ымбат тама? iшедi, оны к?тiп ?стау ?ымбат?а т?седi, к?п а?ша ?ажет етедi. Уа?ыт ?те келе, м?ндай пiл адамда ?айыршы етер, ?йткенi оны сату ?те ?иын ж?не ол ж?мыс та iстей алмайды.

2.2. Демалыс

Шы?ындарды? бiр к?зi – демалыс. ?зi?iз бiлетiндей, демалуды? ?рт?лдi жолдары бар. Шы?ындарды? ?лкен б?лiгiн саяхат ??райды. Инстаграм пайда бол?аннан кейiн адамдар к?бiрек саяхаттай бастады десек болады, д?л сол жерге саяхаттары туралы к?рсете бастады. Сонымен, демалыс кезе?i – бюджетi?iздi ед?уiр шы?ын?а ?шыраттаын кез, сол себептен оны д?рыстау пайдалан?ан ж?н болар.

2.2.1. Ту?ан елi?дегi демалыс

Бiзде, ?аза?станда, Ресей немесе бас?а да ТМД елдерiнi? хал?ы сия?ты, Т?ркия мен Мысырда демал?анды ?натады. Демалыс ?деттегiдей 10 к?нге созылады, онда ?шып-?ону, «all-inclusive» -тi ?она? ?й, экскурсиялар мен шопинг кiредi. Жа?ында ?йелiм мен кiшкентай ?ызыммен бiрге Т?ркияда демалды?. Осындай сапарлар?а неше ?аражат кететiнiн санап к?рсем: ?шеуiмiзге 4500$ кеткен екен. Ол жылына 10 мы? $ жина?та?анны? ?зiнде. М?мкiн о?ан д?рыс ?олданыс та табылып ?алар ма едi.

Сол Т?ркия осы кеткен а?шама сай ма? К?м?нiм бар. Тап сондай, сапасы да жаман емес, Т?ркия?а сай жерлер ?зiмiзде де бар ?ой. Мысалы, Алматыда бiрнеше ?она? ?й кешкндерi бар, бiра? те?iзi жо?, ?рине, алайда ??ны 5—10 есе арзан. Т?ркияны ?ала сыртында?ы демалыс?а ауыстыру керек деп айта алмаймын, бiра? баламасы жаман емес екенiн бай?а?ан боларсыздар.2020 жыл?ы да?дарыс шетелде демалу?а ?йренiп ?ал?ан ТМД хал?ына лайы?ты болып табылды деп ойлаймын, ?зiме келсек, бая?ыда осындай шешiм ?абылдадым.

Б?л айт?андарымнан ?мiрдi? рахатынан айырылтайын деп жатыр дегендер де басым болар. Оларды? к?бiсi демалу?а ?аражатты несие мен б?лiп т?леу ар?ылы алып, Инстаграм желiсiнде миллионерлердi? ?мiр салтын к?рсетедi. Бiра?, менi? ойымша, осы кiтапты о?ып отыр?ан сiз ?шiн де, мен ?шiн де басты м?селе – болаша?ы?ыз ?шiн жыл сайын ?анша а?ша жинау?а болады деген с?ра?. Ондай кезде демалыс рахаты кейiнгi м?селе болу керек. Рахаттанып ?мiр с?ру туралы айта кетсек, ?аза?стан да Т?ркия да ма?ан бiрдей, дегенмен инвестиция?а жоспарла?анымнан 50 пайыз?а арты? сал?анны? рахаты арты?ыра?.

2.2.2. Отырыстар

Демалуды? та?ы бiр т?рi- отырыстар. Оны ?аржыландыру – отбасы м?селесi. Жары?ызбен а?ылдаспай инвестициялау?а ж?не а?ша жинау?а ?те ?иын. Ондайды да бастан ?ткiздiк. Мен ?йелiме: «Ты?дашы. А?ша жинап, зейнетке шы?ып алып, еште?еге бас ауыртпай ж?ре берейiк» дедiм. Ол болса сыпайы т?рде: «Б?л м?мкiн емес. ?алайша?» дедi. Ол, к?птеген адамдар сия?ты, м?ны? ?алай м?мкiн екенiн т?сiне алмады. Мен о?ан: «?арапайым н?рселерден бастайы?. Ма?ан сенi? шы?ындары?ды жазып ж?руi? керек» дедiм. Б?л бiзде ?алай болып жатыр? Мен а?шаны ?йге ?келiп, сейфке саламын. Сол жерден мен ж?не менi? ?йелiм ?ажеттiлiгiмiзге ж?мсаймыз, оны жазып ж?ремiз. Мiне, бiр айда ол ?анша ж?мсайтынын есептей бастады ж?не оны? айлы? шы?ындарыны? жартысы мейрамханада ??рбыларымен ?ткiзетiнiн аны?тады (ол кезде балалы емес едiк).

Содан берi ол осындай шешiм ?абылдады: «Отырыстарды ?йiмiзде немесе ??рбыларымны? ?йiнде ?ткiземiз. Ата-аналарымыздан б?лек т?рып жатырмыз». Осыдан кейiн шы?ынымыз да ?ыс?ара бастады. Олар мейрамханалар?а барады, бiра? б?рын?ыдай жиi емес. Егер сiз жас болса?ыз ж?не ?лi балалы болмаса?ыз, достары?ызбен уа?ыт ?ткiзуге ж?мсалатын шы?ынды ?ата? ба?ылау?а алуы?ызды? ма?ызы ?те зор – сiз о?ан ?зi?iз ойла?аннан ?лде?айда к?п а?ша ж?мса?аны?ызды бiлетiн шы?арсыз.

М?нда?ы басты м?селе – сiздi? психика?ыз сiздi жаман жа?алы?тардан о?шаулау?а тырысады. Сiздi? миы?ыз ай сайын?ы шы?ындары?ызды? 50% -ын кафеге, та?ы 20% -ын кофе iшуге ж?мсап, ?ал?ан б?лiгiнде ?алай болса солай ?мiр с?руi?iздi тап?аны?ызды ?аламайды. Б?л, е? алдымен, 25 жас?а толма?ан адамдар?а ?атысты.

2.3. Активтi? iшiндегi пассивтер

2.3.1.Университет

Сiз ресми бiлiм дегеннi? не екенiн бiлесiз бе? Егер, мысалы, сiздi? ата-ана?ыз сiздi о?ытуды деп талап етсе, ал бiлiм алу ?ымбат болса, кейiнiрек б?л ?те ?за? уа?ыт?а т?ленедi. Англияда жылына 12 мы? фунт стерлинг, Америкада – жылына 100 мы? доллар?а дейiн, ?аза?станда т?р?ын ?йдi есептемегенде – жылына 4—5 мы? доллар?а дейiн. Маркетинг, менеджмент, экономист сия?ты ?ылыми емес маманды?ында о?уды? пайдасы шамалы. ?рине, егер сiз ?зi?iздi? ?мiрi?iздi ?ылым?а арна?ы?ыз келмесе, сiз ж?мыс табу ?шiн ?з п?ндерi?iздi о?исыз. Мен университетте саба? беретiндiктен, к?птеген студенттерден ?немi не ?шiн о?ып жат?анын с?раймын. 80% жа?дайда жауап «мен бiлмеймiн» немесе «ата-анам осылай ?алайды» деп жауап бередi. Оларды? к?бiсi ж?мыс iстеп ж?рiп о?иды, ж?мыс олар?а университеттен г?рi к?п н?рсенi ?йретедi.

Университетте о?у кезiндегi сiздi? жасы?ыз (18—22) бiлiм беру ?шiн, жа?а да?дыларды, жа?а ба?ыттарды игеру ?шiн ?те тиiмдi. К??iл к?терудi? е? жа?сы уа?ыты емес. Мен м?ндай суреттi бай?аймын ж?не шетелдегi ?зiмнi? студенттiк т?жiрибеме с?йенемiн: ?аза?станда?ы ж?не ТМД-ны? бас?а да елдерiнi? студенттерi о?уды емес, ба?а ?оюды, т?сiнбейтiн н?рселер туралы шы?арма жазуды, ?алай ?олдануды бiлмейтiнiн ж?не к?п iшкендi ж?н к?редi. Ендi с?ра??а жауап беруге тырысы?ыз: ?андай жа?дайда м?ндай о?ыту сiз ?шiн немесе сiздi? бала?ыз ?шiн актив бола алады?

Егер тек университетте ?ана ал?ан бiлiм ар?ылы ядролы?-физик, ?ш?ыш, та?ы бас?а к?рделi техникалы? мамандарды игерсе?iз, онда ол бiлiмi?iз а?талады. Жо?ары бiлiммен осындай ?улы? бар: ол м?ртебелi болуы керек (таныс-тамыр мен байланыстар болады), немесе ?олданбалы (келешекте ж?мыс iстеп а?ша таба алатын), немесе еш?андай (ескiрген ж?не пайдасыз диплом?а уа?ыт ж?мсамау ?шiн).

2.4 Жылжымайтын м?лiк

Белгiлi бiр жа?дайларда жылжымайтын м?лiк те пассив болуы м?мкiн. Ол к?п ?аражат ?ажет ететiн немесе ?тiмi жо? жылжымайтын м?лiктер: з?улiм жекеменшiк ?йлер, ?арауына сома?ты ?аражат кететiн Рублевкада?ы ?йлер. Б?л активтi сата алмайсы?, сатса? да ?з ??нын а?тамайды. Сiздi нары?та?ы жа?дай кепiлге алады, пайдасыз м?лiк боп ?алады. Сонды?тан жылжымайтын м?лiк сатып алу ?аражаты?ызды ??юды? жа?сы н?с?асы деп атау?а болмайды. Ипотеканы алайы?. Б?л жа?дайда к?бi?iзге а?ша жинау ойы?ыз?а да кiрмес. М?мкiн сiздердi? бiреуi?iз нашар ауданда п?тер иелену жа?дайына тап бол?ан шы?арсыз. Оны жал?а да бере алмайсы?. Постсоветтiк елдерiмiзде «П?тер сатып алып, оны жал?а берiп к?н к?ремiз» деушiлердi жиi кездестiремiз. ?аражатты орналастыруды? м?ндай н?с?асында жа?сы жа?тары да бар, бiра? егер бiз ?аза?станда немесе Ресейде жылжымайтын м?лiктi сатып алса?, бiз iс ж?зiнде доллар?а аударылатын а?шаны инвестициялаймыз. Сiз ?немi ??нсызданатын жергiлiктi ?лсiз валютада пайда табатын активтi сатып аласыз.

Тартымды ?сыныстар да кездесiп т?ратыны бар, алайда. Жа?ында мен Семей ?аласына бардым – менi? досым ол жерде 36 мы? шаршы метр обьекттi 2 миллион доллар?а сатып алды, дегенмен, сiз Алматыда б?л а?ша?а 5 мы? м? сатып ала алмайсыз, М?скеуде тiптi 1500 м?. М?ндай нысанды салу ?шiн сiзге шамамен 10 миллион ж?мсау?а тура келедi, бiра? м?ндай да келiсiмдер болады

2.5 Сыйлы?тар

Сыйлы? деген керемет ?ой! Дегенмен к?бiмiз ?шiн ?ынжылтатын н?рсе. ?з м?дениетiмiзге келсек, бiзде сыйлы?ты б?рiмiз ж?не к?п жасаймыз. Бiр к?лкiлi бейне ролик бар: екi ер адам ?зара кiмнi? сыйлы?ы асып т?седi екен деп жарыс?ан екен. С?йтсе, же?ген адамны? жас ж?байлар?а сыйла?ан автомобилi мен п?терi несиеге алыныпты. Б?л бейне ролик бiздi? ?аза?тарды? ж?не к?птеген ке?ес ода?ыны? адамдарыны?, ?алтасына ?арамай ?зiн к?рсеткiсi келiп т?ратын дара?ы менталитетiн маза? етедi. Сыйлы? беру – а?ыл?а ?онбайтын ?имылды? бiр т?рi.

Менi? бiр т?тем бар. Ол кiсiнi отбасымыз аса к?п жа?тырмайды. Т?тем ?она??а ешкiмдi ша?ырмайды, ешкiмге сыйлы? жасап жатпайды, тiптi машинасы да жо?.

К?бiнесе анасымен т?рып жатады. Отбасымыз т?темдi «Ол д?рыс ?мiр с?рiп жат?ан жо?» деп сыйламайды. Бiрде сол т?тем екеуiмiз инвестиция мен жина?тау туралы ??гiме ??рды?. Менi аса та??алдыр?аны: ол жала?ысыны? те? жартысын жина?тайды екен. Жала?ысыны? ?зi Америкада?ыдай емес, ?рине, 1000$ к?лемiнде, ал ?аза?станда б?л жа?сы жала?ы боп саналады. Сол жала?ысыны? жартысын болаша?та?ы зейнетiне инвестициялап жатыр екен. Т?тем менi та??алдырды, iсiне с?йсiндiм. Б?л тамаша ?ой!

Ал мен ?зiмнi? Жа?а жыл, ту?ан к?н та?ы да бас?а шаралар?а ж?мсалатын а?шамды санасам бiр айлы? бюджетiмнi? жартысы кетедi екен. «?ап! Оларды? не керегi бар едi, жылына бiр рет ж?мсасам да сол 1500$. Одан да инвестиция?а салуым ж?н едi» деп бiр ?кiнем. ?рине, ер адам ?йелiне сыйлы? жасап т?ру керек, ?йтпесе олар ?кпелеп ?алуы м?мкiн. Неке?iз де ондай жа?дайда к?пке созылмас. Бiра? алтын ортасы болу керек осындайды?. Туыс-тума, дос-жаранны? б?рiне де сыйлы? жаса?анны? не ?ажетi бар? Одан да ?зi?iз бен болаша?ы?ыз?а жаса?ыз. Менi? ондай?а кеткен шы?ыным-айдала?а кеткен шы?ын деп есептеймiн. Содан берi сыйлы? жасау алдында жа?сылап ойланамын. Ал сыйлы? алушылар ?мiрi?iздегi е? ма?ызды адамдар болса – онда ??гiме бас?аша ?ой.

2.6. Мейрамдар

Мейрамдар да сыйлы? сия?ты тамаша н?рсе. Бая?ыдан келе жат?ан ??ым бар: мейрамны? арты ратификация?а ?кеп со?ар деген. Ратификация дегенiмiз – ?з ?имыл-т?ртiбi?дi ??птауы?. ?аза?та к?ктем мерекесi бар. Алты ай ?ыстан аман шы?у айры?ша ?уаныш боп санал?ан. Мал-жанны? аманды?ын ойла?ан ел к?ктемге жеткенде, жадыра??ы к??iлмен ?ауыш?ан. ?кпе-ренiштерi болса, кешiрген. Ал ?азiргiлерге ондай мерекелердi? м?нiн т?сiнiп жатпа?анды?тан бас тарту керек.