Да зорак

Да зорак
Дмитрий Максимович Акулич

Максiм з дзяцiнства любiy глядзець на начное неба. Яго заyсёды цягнула да зорак. Хлопец жыy i марыy толькi аб адным, дакрануцца да зорак – стаць касманаyтам. Цi зможа ён пераадолець усе складанасцi, для ажыццяyлення свайго жадання?

Дмитрий Акулич

Да зорак

Зоркi: маленькiя i вялiкiя, яркiя i цьмяныя, далёкiя i блiзкiя. Яны падобныя на нас. Адна зорка, гэта маленькае жыццё. Яны, як i мы, спяць i прачынаюцца. Загадкавыя i поyныя таямнiц, гэтак жа, як незнаёмыя людзi вакол нас. Зоркi рухаюцца разам з намi. Малююць, хаваюцца, сумуюць. Часам, хочуць, каб iх заyважылi. Яны гараць паасобку, аддаляючыся ад iншых. Жывуць пакiнутымi, як сiроты, у сваiм цёмным халодным свеце. Іншыя ж гараць, абдымаючы адзiн аднаго, утвараюць велiзарны натоyп, сям'ю. Ствараюць цяпло i багацце фарбаy. Яны, гэтак жа, як i мы…памiраюць, падаюць унiз, пакiдаючы пра сябе толькi трохi yспамiнаy або зусiм згасаюць бясследна.

Наш герой Максiм, вельмi любiy зоркi. Хутчэй нават так: Максiм i космас, былi чымсьцi звязаныя. Але аб усiм падрабязней.

Хлопчык Максiм жыy у невялiкай вёсцы Красналессе. У паyночнай часткi вялiкай краiны. Ночы тут былi цёмныя i доyгiя, ледзь чарней яго густых кучаравых валасоy. Нябесная чорная роyнядзь, над галавой, была yсеяная мноствам розных зорак. Па словах яго мамы, Кацярыны: будучы яшчэ y сямiгадовым узросце, Максiм вельмi любiy глядзець на зоркi. Дзякуючы доyгiм начах, хлопчык часта заyважаy iх i задзiраy галаву yвысь. Углядаyся y неба, не глядзеy, што ж дзеецца y яго пад нагамi. Ён трымаy маму за руку, i як вагончык, цягнуyся за ёй. А y яго карых вачах адбiвалася зорнае неба.

Былi днi, калi з прыходам ночы, Максiм заставаyся дома. І yсё часцей, маме даводзiлася yгаворваць сына спаць. Бо той, перад сном, быццам прылiпаy да вакна, любуючыся зоркамi.

– Сынок, хопiць лiчыць зоркi, пара спаць! – казала мама, стоячы ля ложка. – Максiм, ты мяне чуеш?

– Мам, глядзi якiя яны прыгожыя. Іх так шмат, што мне не злiчыць. – упарта цягнуyся сын, абапiраючыся аб падваконнiк.

– Пара спаць. На сёння хопiць зорак. – падыходзiла мама да сына i брала таго за руку.

– Ну, добра… – засмучана казаy Максiм, падаючы yсiм сваiм выглядам, што яму не хочацца спаць.

Ён, апускаy свае чорныя бровы, надзiмаy свае маленькiя вусны i нетаропка iшоy да ложка. Клаyся пад коyдру i працягваy думаць аб убачаных агнях, што заставалiся за шклом.

– А зоркi не згаснуць? А яны могуць прыляцець i yпасцi каля нашага дому? – задаваy Максiм маме пытаннi, каб адцягнуць час, адведзены для сну.

– Усё з iмi будзе добра. Хопiць пытанняy. Спi.

– Добра, мам. Спакойнай ночы.

– Спакойнай ночы.

Ён лёгка заплюшчваy вочы i yяyляy, малюючы y сваiх думках: чароyны свет бясконцага космасу, палёт да самых яскравых зорак i не раз, у снах здзяйсняy пасадку на Месяцы.

Часам, Максiм рабiy выгляд, што заснуy i праз нейкi час, у цiшынi, ён цiха падыходзiy да вакна, углядаючыся y самую яскравую зорку, марыy i бег назад у ложак. Адважнаму хлопчыку было вельмi цiкава, ад чаго гэтыя агеньчыкi на небе так прыгожа свецяцца. Шмат адказаy ён знаходзiy у татавых апавяданнях.

Амаль кожныя выхадныя, яго тата Леанiд, гаварыy з сынам пра космас. А дакладней, папа адказваy на yсе хвалюючыя Максiма пытаннi. Бацька, дадаваy да сваiх адказаy пацешныя i цiкавыя гiсторыi. Максiму вельмi падабалася слухаць iх i сын, зноy i зноy прасiy зноyку пераказаць iх. Тата браy дзiцяцi на рукi i кружыy вакол сябе, нiбы ракета аблятае планету. Некалькi разоy, тата Леанiд чытаy сыну казкi. Максiм з цiкавасцю слухаy яго, ляжаy побач з iм i любаваyся каляровымi iлюстрацыямi y кнiзе. Яны разам з героямi казкi адпраyлялiся y незабыyныя прыгоды: падымалiся на паветраным шары да аблокаy, на вялiкай белай ракеце адшуквалi новыя планеты, падымалiся на крылах да зорак. Максiм спазнаваy i yлюбляyся y загадкавы свет зорак. Ён нi на хвiлiну, не стамляyся ад новых ведаy.

На дзясяты дзень нараджэння сына, бацькi yпрыгожылi столь дзiцячага пакоя y зоркi, каб сыну было прыемней засыпаць. Накрываючыся коyдрай, ён уяyляy сябе на касмiчным караблi, глядзеy на столь, бачачы y iм свой дзiцячы космас. Ведаючы, што сапраyдныя зоркi гэтак жа гараць над яго хатай.

Максiм заyсёды хацеy дакрануцца да зорак, узяць iх крыштальные цела y рукi i прыцiснуць iх да сябе. Марачы, ён працягваy руку да зорнага неба i yяyляy, быццам кранаецца, адчувае цяпло зорак. Пры гэтым разумна разумеy, што яны ад яго вельмi далёка, гэтак жа як ён ад iх. Хлопчыку станавiлася сумна, ад таго, што памiж iмi вельмi вялiкая адлегласць. І ад таго, што ён павольна рос, i yсё яшчэ заставаyся дзiцем, а Максiму хацелася па хутчэй стаць дарослым, быць касманаyтам i паляцець да зорак, якiя вабяць яго да сябе.

Максiм быy нiжэй сваiх аднагодкаy да шаснаццацi гадоy, i гэта нi y якiм разе не перашкаджала яму быць моцным сярод iх. Гуляючы з iмi яго цiкавасць да космасу не губляyся, а наадварот, ён яшчэ больш рухаyся разам з iмi.

А планета Зямля працягвала лётаць вакол Сонца, красавалася сярод iншых планет. Час змяняyся i развiвала касманаyтыку. Зоркi yжо згасалi на столi дзiцячага пакоя, казкi перад сном сыходзiлi y мiнулае, тата пераставаy гаварыць з сынам пра космас. А Максiм працягваy глядзець у зорнае неба i бачыць у iм, нешта большае, чым проста залатое ззянне iскраy.

Апошнiя гады y школе, Максiм праводзiy з задавальненнем, вывучаючы прадмет "Астраномiя". Максiм i марыць не мог пра тое, каб у школе было нешта акрамя матэматыкi, моy i лiтаратуры. Але тады, з гэтым прадметам, ён спазнаваy сусвет, чытаy i вывучаy тое, што яму было невядома. Ён ведаy на памяць усе планеты, назвы yсiх галоyных сузор'яy, iмёны вялiкiх касманаyтаy i iх гiсторыю. Максiм забягаy наперад усёй школьнай праграмы.

– Хто хоча расказаць ля дошкi аб спадарожнiках i iх уплыву на планеты? – пыталася настаyнiца, даючы магчымасць вучням самастойна выйсцi да дошкi.

– Тамара Паyлаyна, можна я? – цягнуy руку yверх Максiм.

– Бачу, бачу тваю руку, Максiм. Зноy ты. Можа, акрамя Максiма, нехта яшчэ жадае атрымаць ацэнку?! – працягвала настаyнiца, шукаючы кагосьцi iншага. – Максiм, ты вядома, малайчына. Я ведаю, што ты yсё ведаеш пра космас…але ты yжо адказваy на двух мiнулых занятках. Дамо цяпер адказаць Елiсееву.

Горда апускаy руку на парту Максiм. У душы яго была радасць за добрыя веды па астраномii i ён зусiм не перажываy за iншыя больш важныя прадметы.

Ён не спыняyся на yжо наяyных ведах, а працягваy, усё больш вывучаць новую iнфармацыю пра космас. У бiблiятэках ён шукаy розную навуковую лiтаратуру, глядзеy фантастычныя фiльмы пра сусвет, маляваy зоркi i рабiy нейкiя свае запiсы y спецыяльна заведзеным для гэтага сшытку, хаваючы яго ад усiх. Яго мары yжо тады мацнелi y яго целе, фармавалi y iм дух касманаyта. Гэта было галоyнай часткай яго iнтарэсаy.

Будучы слабым, па характары, падлеткам, сам Максiм не вызначаy у якi yнiверсiтэт яму паступiць пасля школы. Усё гэта абмяркоyвалася яго бацькамi. А ён баяyся супрацьстаяць iм, думаy, што яго засмеюць, не зразумеюць, наколькi важны для яго быy космас. Шмат хто казаy яму, намякалi, што прафесiя касманаyта не дапаможа сфармаваць яго жыццё y будучынi. Што yсе мiнулыя, дзiцячыя мары пара б даyно пакiнуць ззаду i рухацца y iншым кiрунку. Максiм быy паслухмяным i пагадзiyся на выбар бацькоy. Хоць у душы ён быy засмучаным. Па вечарах нараджалiся невясёлыя думкi y яго галаве. А смутак, расчароyваy яго мары. Ён закiнуy свае мэты. І што з гэтага атрымалася?

Пакiнуyшы сваю вёску, хлопец жыy далёка y паyднёвым горадзе i глядзеy на зоркi крыху па-iншаму. Ён адшукваy iх i глядзеy на iх, баяyся, што страцiць iх з-пад увагi. Максiм задаваy сабе пытаннi, перажываy за будучыню.

– А што, калi я нiколi больш не yбачу iх святло так, як раней? Перастану з iмi мець зносiны, буду марыць аб зусiм iншым…знайду нешта iншае для сябе, што будзе таксама моцна супакойваць мяне.

І страх Максiма, з гадамi, ператвараyся y рэальнасць. Нездарма ён баяyся. Бо аказалася, што ад гэтага яму было не схавацца. Ён усё больш аддаляyся ад зорак. Усё менш глядзеy на начное неба, стамляючыся ад новых жыццёвых перашкод. Цяпер Максiм жыy зусiм iншым жыццём. Знаёмiyся з людзьмi, спрабаваy нешта новае, знаходзiyся y мiтуснi дзён. Але каб не страцiць канчаткова yсё сваё былое iмкненне i пачуццi да зорак, у адзiноце, ён не раз вяртаyся да сваiх дзiцячых мараy, успамiнаy: аб бясконцым космасе i iх загадак. Яму было немагчыма не заyважыць прыгажосць зорак, iдучы па начных вулiцах. Зоркi самi знаходзiлi яго, а Максiм мiмаволi звяртаy на iх сваю yвагу. Іх прыцягненне, было вельмi прыемнае для яго вачэй.

Пяць разнастайных гадоy у yнiверсiтэце пражыты. Не гледзячы на сваю цягу да зорак, ён не рабiy нiякiх новых дакрананняy да неба. "Гэта быy час, якi yжо не вярнуць i не змянiць", так думаy Максiм. Ён змiрыyся з усiм, што адбываецца y яго жыццi i быццам касмiчны карабель, якi згубiyся y сусвеце i не адшукае свой маршрут, ён неспакойна плыy па сваiм жыццёвым шляху. І будзь, што будзе далей. І ляцела няшчасце разам з iм. Так усё i было: страшна i самазабыyна. Жыццё, як i ён сам, працягвала мяняцца. Ён згубiyся y часе. Пакуль яго жыццё не перавярнулася зноy.

Тады Максiм сустрэy па-сапраyднаму правiльнага, патрэбнага чалавека – сапраyднае каханне. Сэрца Максiма зноy запалiлася. Дзяyчына Вiкторыя, таксама шырока глядзела на зоркi, як i Максiм. Іх знаёмства i зносiны, вярнула яго да мараy. Зрабiла хлопца храбрэйшым i больш рашучым. Яго веды астраномii больш не хавалiся, а прачыналiся y iм. Ён зноy браyся за кнiгi, не пакiдаючы yсе дзiцячыя пачуццi прыгожага начнога неба. Максiм i Вiкторыя разам глядзелi y космас, вывучалi яго, мроiлi аб палёце. Дзяyчына верыла y цуды, у тое, што адбываецца y жыццi кожнага чалавека, што yсё адбываецца не проста так. Усё iдзе так, як павiнна было быць. І Максiм падтрымлiваy яе y гэтым, бо не сустрэyшы яе, хто ведае, мог бы ён тады вярнуць свой жаданы шлях.

Аднойчы, яны разам наведалi яго вёску. Разам, упершыню прыехалi да яго бацькоy. Вiкторыя нiколi раней не бачыла такога вялiкага багацця зорак на шырокiм чорным полi начнога неба. Вельмi рамантычна паyсюль. Прыемныя yражаннi ахапiлi яе, яна казачна адчувала сябе, прымаючы гэтую чорна-блiскучую прыгажосць. Вiкторыя вельмi не хацела пакiдаць гэтае чароyнае месца. І ад'язджаючы, яна абяцала вярнуцца сюды зноy. Шкадуючы толькi пра тое, што людзi, якiя жывуць у гэтай вёсцы, быццам не бачаць, не прызнаюць такую ж начную прыгажосць, як яна. Дзяyчына па праyдзе падзяляла з Максiмам свае эмоцыi, яна разумела яго раннюю цiкавасць да зорак i казала пра тое, што трэба часцей вяртацца сюды i атрымлiваць асалоду гэтым чыстым прыродным хараством.

Потым, настаy той час, калi Максiму трэба было аддаць сябе службе y войску. Вiкторыi было не па сабе ад таго, што прыйдзецца знаходзiцца yдалечынi ад каханага чалавека.

– Ты глядзi на зоркi, i ведай, што я таксама гляджу на iх разам з табой. – казаy ёй Максiм у дзень iх растання.

– Буду глядзець. – абдымала яго Вiкторыя. – Я yсё роyна, буду прыязджаць да цябе.

Год ва yзброеных сiлах, для Максiма быy яшчэ адным крокам да дасягнення яго мэты.

– Я буду касманаyтам. – паyтараy ён сабе, падбадзёрваючы перад сыходам на службу, iдучы на сустрэчу новым выпрабаванням.

Тут жа ён не высыпаyся i не бачыy сны. Пастаянныя ранiшнiя прабежкi, пляц, стральба i тэарэтычныя заняткi, стамлялi Максiма. Яго лысую галаву забiвалi зусiм iншыя думкi. Па пачатку, ён сумаваy па yсiх i yсiм, пакiнутым на грамадзянцы. А затым, патроху пакiдаy гэта i асвойваyся быць салдатам.

У месцы, дзе ён служыy, неба было шэрае, ахутанае y серу аблокаy i туману. Рэдка можна было yбачыць цалкам адкрытую прастору над галавой. Усё часцей гэта yдавалася ранiцай цi днём. А з прыходам вечара, да ночы, туман высцiлаyся над ваеннай часткай, i брудныя хмары хавалi yвесь свет.

Аднойчы, у адзiн з вечароy туман быy больш празрыстым i дазваляy убачыць усё тое, што таiлася за яго спiной. Максiм iшоy у казарму i яго вочы iмгненна схапiлi блiскучую гармонiю y небе. І адразу ж, думкi панеслi яго да yспамiнаy аб Вiкторыi, аб бацькоyскай цаглянай хатцы, дзе яго чакаюць i любяць. Ён адчуy цяпло па yсiм целе. А затым уся гэтая гармонiя схавалася з выгляду, салдат зайшоy у казарму. Як бы ён хацеy спынiцца i кiнуць усё. Хапiла б пару хвiлiн паназiраць за нешматлiкiм натоyпам зорак. Прыглядзецца y гэты, не настолькi часты, для яго цуд. На жаль, за iм следам iшоy старэйшы па званнi ваенны i ён бы дакладна не дазволiy такую слабасць салдату Максiму.

У астатнюю другую палову года службы, Максiм прыязджаy на пару дзён дадому на пабыyку. Адпачынак дазволiy яму трохi супакоiцца i расслабiцца y крузе родных людзей. У першую ж ноч ён выходзiy з хаты i паyгадзiны глядзеy на зоркi. Ён сумаваy па гэтых велiчэзных вiдах. І з сумам расставаyся з iмi зноy.

Адслужыyшы y армii, Максiм адчуваy сябе мацней i мужна, чым раней. Ён атрымаy званне лейтэнанта i гатовы рухацца далей. Цяпер жа, разам з Вiкторыяй, якая стала яму жонкай, Максiм храбрэй глядзеy у сваю будучыню.

Ён мяняyся, мянялася неба. Усё больш ён разумеy, што космас патрэбен яму, а ён патрэбны космасу. Яго погляд на неба не быy так абмежаваны, як за yвесь мiнулы год. Ён пытаyся y сябе:

– Цi магу я быць да канца шчаслiвым чалавекам, калi кiну yсе iмкненнi да космасу i не змагу ажыццявiць сваю мару? Цi магу я быць да канца сумленным з сабой, калi не змагу займацца тым, да чаго я гатовы быy з самага нараджэння?

Не трэба было чакаць адказу цi нейкага рашэння. Ён павiнен ляцець да зорак! Яны клiчуць яго! І Максiм жадаy, доyга чакаy, каб хутчэй трапiць у касманаyты. Ён займаyся фiзiчнай падрыхтоyкай i абавязковымi ведамi. Вiкторыя, як трэнер, сачыла за yсiмi распарадкамi яго дня. Прымала yсе нарматывы.