Тик син генә…

– Ярый, болай кайтып ?ит?лмисе? инде син. ?йд?, безне? ?з?кк? кагылып чыгабыз. ?с-башы?ны карарсы?, ?зе?не т?ртипк? китерерсе?…

Тавышы баягы ф?решт?неке кебек иде. Шулай да Илнур бер таныш булмаган бу кешег? ияреп кайдадыр кит?рг? тел?м?де. Б?ген к?рг?н ма?аралары да бик ?итк?н иде.

– Юк, мин ?йг? кайтам, – дип кырт кисте ул, – Бары тик ?йг? ген?.

Таныш т?гел кеше карышмады:

– Яхшы, – диде ул шул ук ягымлы да тал?пч?н д? тавыш бел?н, – Мин сине илтеп куям. Ерак яшисе?ме?

Илнур ерак яш?ми иде. Шушы паркны чыгып бераз атларга гына кир?к. Теге егет артык с?зг? бирелмич? ген? култыклап подъезд т?бен? кад?р озатып куйды. ??м т?ш кес?сенн?н алып визитка сузды:

– ?г?р кир?к булсам, тел?с? кайсы вакытта шалтырат, я ?зе? килеп чык.

Илнур визитканы алды да бер м?лг? аптырап калды. Ул томанлы а?ы бел?н д? чамалый иде, б?генге чорда чит-ят кешел?р бер д? юктан гына игелек итми. Дим?к бу ад?мг? д? н?рс?дер кир?к.

– Кем син? – диде ул, аны исенд? калдырырга тырышкандай, к?зл?рен кыса биреп, – Ниг? ми?а ярд?м ит?се??

Тик берн?рс?не д? х?терен? се?дерерлек х?лд? т?гел иде, шулай да таныш т?гел егетне? сизелер-сизелм?с елмаюын к?р? алды.

– ?йб?т кешел?р бер-берсен? ярд?м ит?рг? тиеш, ч?нки без шулкад?р аз калдык.

?леге с?зл?р Илнурны? а?ына барып ?итк?нче беркад?р вакыт узды.

– Шайтан алгыры! ? син каян бел?се? минем ?йб?т ик?нлекне.

Бу юлы егет кычкырып к?леп ?иб?рде:

– Бу заманда ?йб?т кешел?р ??рвакыт кыйнала… – ??м кулын сузды, – Мине Джон дип й?рт?л?р…

– Илнур…

Кул кысыштылар да Джон кит?рг? ашыкты:

– Ярый, Илнур, очрашырбыз ?ле… ? син шалтырат, я ?зе? килеп чык. Ярд?м ??рвакыт булачак.

Ул китк?ч, Илнур беркад?р подъезд алдындагы эск?мияд? утырып торды да авыртудан авыр сулый-сулый чалыш-молыш адымнар бел?н фатирына атлады.

3

– Уф, аллакаем!.. – дип каршылый ?нисе, – Тагын х?мер исе кил?! ?лл? шуышып кайткансы? инде. Киемн?ре? катып бетк?н, й?зе?д? нур ?с?ре калмаган. Нишл?терг? инде сине, ?!

Илнур фатирга уза. Гади ген? ике б?лм?ле фатир. Обойлары к?пт?н алыштырылмаган, стеналарыны? кыек ик?не ?лл? кайдан к?ренеп тора. Совет чорыннан калган агач плинтусны? буяулары кубып бетк?н. Элек алар ?ч б?лм?лед? яшил?р иде. Ансы да ?лл? кайда китк?н т?гел, шулай да ад?м р?тлер?к иде. Абыйсына бер б?лм?ле яхшы фатир алыр ?чен ансын саттылар да мен? шушында яши башладылар. Абыйсыны? акчасы да бар иде. Чиновник ич! Бер файдасызга ыштан туздырып утырса да акчаны чамасыз т?лил?р. Абыйсы х?зер ул фатирын курчак ?е сыман биз?п бетерг?н инде. Бер б?лм?ле дип кен? аталса да квадраты зур аны? – й?з метр, бу ике б?лм?ле фатирдан ике тапкырга зуррак. Абыйсы шунда бер?зе яши. ? Илнур ?ти-?нил?ре бел?н шушында гомер с?р?. Ярый, берни ?йтеп булмый инде монда…

?нисе этт?н алып этк? салып с?г?.

– Ичмасам, й?зенд? д? бер нур ?с?ре калмаган бит…

Илнур д?шми. Ни дип ?йт?се? инде. Х?ер… Б?лки, ?йтеп караргадыр… ?йтерг? кир?к…

– ?ни, мин бер кызны яклашкан идем…

– Бар ?ле бар, юкны с?йл?п торма. Юын башта, киемн?ре?не алыштыр. Бу кыяф?те?д? ид?нг? д? яткырырлык т?гел.

Илнур ванна б?лм?сен? уза. Яшелле-з??г?рле-к?кле т?ст?н торган стеналар. ?тисе бер исерек чагында ?нисене? ч?йн?н?ен? ?рт?леп иске плиталарны кубарып ыргытты да эшл?п бетерерлек к?ч табалмады. Х?зер бу б?лм? д?ньяны? бер ташландык почамагын х?терл?теп тора. Тутыга башлаган иске ванна х?ерчелекк? тагы да бер деталь ?сти. Илнур ваннаны чистарта торган порошок алып кайтып бик яхшылап ышкып ялтыратып куйган иде бер заман. ?нисе с?енде башта, тик ?тисе:

– Син н?рс?, ?тк??н?н алда й?рисе?? ?зе?не к?рс?т?се? кил? мени? – дип шелт?л?г?ч, ?нисе д? Илнурга кул селт?де.

– Болай гына итеп ?тие? ярты с?гатьт? буяп чыга аны, мен? син я?а ванна табып кара, – дип ч?йн?неп алды.

Югыйс?, Илнур хаклы иде бит инде. Аларны? барлы-юклы акчасы бел?н ванна алыштыру ?лег? ?и?ел т?гел, ? болай ул к?пмедер вакытка матур булып балкып торачак иде.

Стеналарын матурларга тырышып та ПЖХ панельл?ре алып кайтты, тигез итеп бер-берсен? беркетеп куйганда ул бик ?йб?т булып торачак иде. Дус егетл?рене? берсе шулай итеп эшл?г?н. Илнурны? бер атна буе й?к ташып ?ыйган акчасына шул дус егете бел?н барып алдылар. Тик ?тисе моны к?р? бел?н каршы т?ште:

– Кит ?ле, эт ?ыккан малай, кулы?нан килм?г?нг? н?рс? дип кысылып й?рисе?. Шундый н?рс?не кеше ваннага куя мени. Плитка ??йдерт?м.

Дус егетл?ренд? андый панель к?пт?нн?н тора ??м берн?рс? д? эшл?ми иде. ?тисе кире каккач, башка юл калмады. Илнур алып кайткан ?йберл?рен кире илтеп тапшырды.

К??еле д? с?релде. ?тисе яратмады, ?нисе ирен хуплады, абыйсы м?сх?р?ле елмаеп кына карады. Кулы?нан эш килм?г?нг?, печт?нл?п й?рм?, ян?се. Абыйсын яратмый иде Илнур. Ниндидер астыртынлык, м?кер бар иде анда.

Аны? ихлас к??елд?н ярд?м ит?рг? тел?ве, и? кадерле кешел?рен? к?телм?г?н ?йб?тлек ясарга маташуы ?зен? аянычлы х?лат булып кайтты. Беркемг? д? бертуктаусыз ярд?м итеп булмый. Х?тта ул ?зе?не? ?тк??-?нк?? булса да. Алай гына да т?гел ?ле ул… Сине? ?йб?тлеге?не ятлар б?яли алмаска м?мкин… Л?кин сине? игелеге?не, яктылыгы?ны, ихласлыгы?ны б?яли белм?г?н ата-ана и? каб?хать кеше булып к?рен?. Ч?нки син аларга ышанасы?, б?тен к??еле?не ?йл?ндереп саласы?, кес? т?бенд?ге со?гы тиенн?ре?не кырып бир?се? – ? алар моны к?р? ??м б?яли белми. Д?ньяны? б?тен чит-ят кешесе р?хм?т укыр иде, ? болар уйлап та бирми. Тиргил?р ?ле ?ст?вен?… Бала гына булгач, аны без карап ?стердек, ул безне? ?чен ч?че бел?н ?ир себерерг? тиеш дип уйлыйлар мик?н? Ата-аналар, сез н?рс?, балаларыгызны ?зегезг? м??гелек кол булсын дип табасыз мени?

Кеше ?заллы фикер й?рт? алган к?нн?н алып беркемг? д? буйсынырга бурычлы т?гел. Х?тта ата-анасына да. Сез аны? к??елен? м?х?бб?т се?дер? алгансыз ик?н, ул сезг? ??рдаим ярд?м ит?р. ?мма ул сезг? бурычлы т?гел. Ул ш?хес ??м сезне д?вам ит?че буларак бурычын т?л?г?н инде. Сезне? а?а басым ясарга бер хакыгыз да юк. Балагызны? ?лк?нлеген ??м ?заллылыгын кичер? алмыйсыз ик?н, тапмаска иде.

?лл? мин тел?п алган балагыз булмадыммы? Кемне?дер б?йр?менн?н эчеп кайткач котырып китк?н хисегезне? н?ти??се идемме? Кин?т ялкынсынып китк?н тойгыларны? физиологик чагылышымы? Яки арзан хакка сатып алган презервативыгыз ертылып киттеме? Яки аборт ясатырга со?лаган булып чыктыгызмы, акчагыз ?итм?деме? Ни ?чен яратмыйсыз со?? ?ти-?ни ?з баласын яратырга тиеш ич инде… Х?тта сез мине ялгышлык н?ти??се дип уйласагыз да ходай сезг? баланы бер д? юктан гына бирм?г?н ич. Бу кешел?рне? д? ?аны, каны д?вам итсен, болар да м??ге яш?? б?хетен? лаек булсын дип баланы ул сезг? ышанып тапшырган. Бала ул сезне? кил?ч?к тормышыгыз. Бала ул м?х?бб?тне?, гомерне? д?вам ит?е. Ул кешене? гомерен м??гелек ит?че к?ч…

Бу ?пк?л?? д?, к?з яшьл?ре д? т?гел иде. Бу ?рн?ле тойгыларны? а? бел?н кушылып кан тамырлары буйлап агуы, ?анны? ч?б?л?н?е иде. Ул бар н?рс?д?н котылырга тел?п к?зл?рен йомды. К?зл?рне вакытлыча йомып кына котылып булмый шул, котылырга тел?с?? – аларны м??гелекк? йомарга кир?к. Тик м??гелекк? йому ?чен д? к?ч тал?п ител?, бу ??ркемне? кулыннан килми – вакытлыча к?зе?не йомганда да керфекл?ре? калтырана башлый ик?н, м??гелек турында нинди с?з булсын инде.

Илнур да бик тел?п ?з-?зен? кул салыр ??м к??елен иг?г?н тойгылардан б?тенл?йг? котылып калыр иде. Тик мондый адымга барыр ?чен ниндидер чикт?н ашкысыз зур сик?лт? кир?к. ?кен?дер б?лки… Б?лки, б?тен н?рс?д?н ?мете? ?зелеп, яш?? м?гън?сен чуалтудыр. Юк… Берничек т? ?йтеп була торган х?л т?гел… Тик Илнурны? б?ген ?л?се т?гел, ? ?тер?се кил? иде. Ул бар. Ул хаклы. ??м ул гел авыр х?лг? кала… Хаклылар ??рвакыт авыр х?лг? кала ик?н, дим?к, бу ??мгыятьт? н?рс?дер д?рес т?гел. Дим?к, мондый ??мгыятьне юк ит?рг? кир?к… ??м я?адан т?зерг?…

Кран т?бенн?н су тамчылап тора иде. Илнур суны ныграк агызгач, тамчылар тавышы кечер?еп калды, ахырдан, колак ?йр?нг?ч, б?тенл?й ишетелми башлады. Л?кин ?нисене? ачы тавыш бел?н ч?йн?неп й?р?ен су чыжылдавы да баса алмады. Ул тавыш ?аман ????м итте, ?аман ?анны талады:

– И, ?з б?хетсезлекл?рем? ген? тапканмын ик?н! Ни укуыннан куылды, ни эшк? урнаша алмады… Шул х?тле бала булса да булыр ик?н, югыйс? ?сте б?тен тамагы тук булсын дип к?пме тырыштык бит инде… А?ламаса да а?ламас ик?н кеше… Каб?хать! ?ир бит! Эчеп кайткан бит… Аягында да басып торырлык т?гел…

Илнур суны куша. Ишет?се килми бу с?зл?рне. Болай да б?тен т?не сызлый, болай да ?аны ?рни… Л?кин ?нисене? с?зл?ре б?тенл?й басылып калмый, ишетел? барыбер.

– Абыйсыннан ?рн?к алсын иде, ичмасам. Абыйсы кебек булсын иде… Балакаем, ?з тырышлыгы бел?н ?йб?т эшк? урнашты, кеше булды…

Абыйсы турында иск? т?шер? Илнурны? ?анын тагы бер тапкыр айкап чыгара. Ул су агымын к?ч?йт? т?ш?. Ванна ш?рлегенн?н наушнигын табып, телефонындагы музыканы акырта. Мен? х?зер р?х?тр?к, ?ич югында ?нисене? тавышы ишетелми.

??м д?ньяга булган р?н?ешл?рене? барсын да ?з ш?рлеген? куярга азаплана.

?ти-?нисен беркад?р а?лый инде ул. К??еле бел?н алар ягында. Гомер буена намуслы хезм?т итеп, гаделлек яклы булып яш?г?н гади кешел?р. Б?тен тапканнары – х?л?л к?чл?ре бел?н. Л?кин м?лк?тк? табына торган д?ньяда алай итеп яш?п берниг? д? ирешеп булмый ик?н. Алар да берьюлы ?лл?нич?ш?р эшт? эшл?с?л?р д? артык мантый алмадылар, гомер буена очын-очка ялгап гомер иттел?р.

Гаделлек юк. Ул х?зер инде беркайчан да булмаячак. ?мма аны? ?тисе д?, ?нисе д? гаделлек, намус бар дип яши торган чорда т?рбиял?нг?н кешел?р… Мен? шул кешел?рне? д? алама ягы була ик?н. Алар югары урыннарда утырган абзыйлар янында ?зл?рен хезм?тче кебек тоялар, бер алдына, бер артына чыгып б?терел?л?р… Шуларны к?з?теп торганда, аларны? намуслы булуы да, гаделлеге д? ташкулчим ген? булып тоела.

Бер караса?, чынлап та шулай бугай ул… Болар бит чын гаделлек кешел?ре т?гел… Болар ?зл?рен из?че система н?рс?не гаделлек дип ?йтс?, шу?а табынып гад?тл?нг?н кешел?р. Шу?а к?р? д? зур чин иял?ре алдында б?терелеп торалар: ?зл?рене? тугъры, намуслы, гадел ик?нлекл?рен исбатларга телил?р. Наданлык, чикл?нг?нлек б?ласе бу. Аны берничек т? бетереп булмый бугай. Коллыкны? бер чагылышы. Коллык ул, б?лки, бернич? буында гына чыгып та бетмидер ?ле. Ата-аналарны? коллыгы балаларына да к?ч?, х?тта башбирм?с улларын да елан сыман буып, урап алырга маташа.

Л?кин намус ??м гаделлек д?верл?рд?н ?стен т?шенч?. Х?ер, б?генге бурлар заманында намус турында с?йл?? ?зе ?к сантыйлык билгесе булып тоела. Тоелсын! Д?нья ул б?генге к?н бел?н ген? бетм?г?н ??м бетм?яч?к т?, ул кил?ч?кт? д? д?вам ит?ч?к. ? б?генгене? патшалары ирт?г? мескенлекне? аръягындагы кешел?р булып калырга да м?мкин. Мескенлек ул к??елд? була ??м ад?м баласын аннан бернинди м?лк?т д?, ш??р?т т?, дан да коткара алмый: еллар узган саен кешелекне? карашы югарырак к?т?рел?, югарыдан караган саен бар да ачыклана т?ш? – монда инде в?гъд?л?р куагына, дус-ишл?р чытырманына яшеренеп каламыйсы?.