Сагындым. Кайт инде

Гаил?сенн?н…

Балаларыннан…

«Сагындым… – дип кабатлады ул к??еленн?н, – Сагындым… Кайт инде…»

А?а ??йге т?нн?р д? чиксез озын булып тоелды. Эх, ?ир шарын зырылдатып ?йл?ндереп ?иб?рс?? иде д?, та?ны тизр?к аттырса? иде ул…

Тизр?к та? атсын иде…

Та? атсын иде тизр?к!..

Кемдер ачулы мыгырданып ишек шакыды. Чоланда бер?зе йоклагангамы, ?лл? т?н уртасы булгангамы Иск?нд?рне? к??елен? шом й?герде. Бу вакытта кем й?рер? Юньле кеше т?гелдер…

Ал?ып татлы йокыга талган ?нисе: «Т?н уртасында кайсы ахмагы булыр бу?!.» – дип с?йл?н?-с?йл?н? ишекк? юн?лде.

– Ну, иш?се? йокыны… – дип мыгырдады тыштагы б?нд?, – Х?мд?н?, ач ишеге?не! Юкса…

– Юкса, нишл?м?кче буласы?!.. Мен? бу балта бел?н башы?ны…

–Бер «ярты» кир?к иде, Х?мд?н?… ?-?-?итми калды…

– Теле? к?рм?леп бетк?н бит инде. Минд? ?ндри казнасы юк.

–Б-бир инде. Б-бар ик?нен бел?м бит.

–Ятим хатында нинди ярты булсын…

–Утын алып кайтырга булса мин кир?к, – ишекне? теге ягында каты с?ген? ишетелде, – Тагын килм?ссе? мик?н ?ле.

– Ярд?ме? тиг?н ик?н, р?хм?т. Эч?сен эчте? бит инде. Т?н уртасында кешене мыскыл итеп й?рм?.

?нисе ?йг? кереп китте.

Ишек т?бенд? катлы-катлы с?ген? с?зл?ре я?гырады. Бернич? кат ишекк? типтел?р. Иск?нд?р ????т кен? урыныннан торып, велосипед чылбырын барлады. Кир?ге чыгуы бар.

Китте теге б?нд?. С?ген?-с?ген? китте. Бераздан ?й ишеге ачылды. ?нисе чоланга керде, йоклаганга сабышып яткан малайны? юрганын т?з?тк?л?п куйды, аннан со? башыннан сыйпап алды: «?й, улыкаем, кайчан ?с?рсе? инде…» Ничектер калтыранып чыкты аны? тавышы. «Эх, ?тием булса!..» – дип уйлап куйды Иск?нд?р, – сине болай мыскыллап й?рм?сл?р иде бит… ?тием булса…», – бу уйлардан аны? тамагына т?ер килеп тыгылды, керфекл?рен? дым кунды. Эх, тизр?к та? атсын иде…

Тик ул еламады. ?ле д?ртенче ген? класста укыса да б?л?к?й малай т?гел ул балавыз сыгып торырга. Аннан со? к?з яшьл?рен тыеп торучы тагын бер с?б?п бар. Шуны? ?чен б?ген т?не буе йокламады бит ул, уйланып ятты. ?йд?, б?ген юлы у?масын да, ди. Максатына барыбер иреш?ч?к ул. Б?ген булмаса ирт?г?, ирт?г? булмаса…

Алты яшьлек чагында ук аркылы пычкы тартып ?нисе бел?н бер трактор утын киск?н кеше бит ?ле ул. К?рше абзый, бер кызган чагында, –?н?, Х?мд?н?не? бот буе малае ирл?р кебек эшли, ? сез ?йд? бардак ясап ятудан башканы белмисез!» – дип ?з балаларын пыран-заран китерг?н иде ул к?нне. ?нисе юкка гына: «?й, улыкаем, таянычым, алтын канатым бит син минем!» – дими шул. ?нисене? с?зл?ре канатландыра Иск?нд?рне. Тик шулай да… Шулай да Мияс?р абзыйны? балааларыннан к?нл?ш? ул. ?тисене? ?лл? ниг? бер ачулануы, х?тта тукмауы да б?хет булыр иде. Болай да ?аны кыйналып тора бит, чит кешел?р кыйный, мен? б?генге кебек, т?нл? килеп каезлыйлар. ?тисе юк шул аны?, Иск?нд?рг? бер яшь чагында ук ?леп китк?н. ?йб?т кеше иде, дип с?йлил?р аны? турында. Бер?р ?бине? сумкасын к?т?решеп кайтса да, су китерс? д?: «?тие?? бигр?кл?р охшагансы?, у?гансы?. Ходай х?ерле гомерл?р бирсен, балакаем!», —дил?р. Иск?нд?р ?тисен х?терли кебек. Мен? ул бишект? ята, ? ?тисе а?а иелг?н д? улын к?лдерерг? тырыша. Аны? к?л?е ?ле д? я?гырап китк?н кебек…

?г?р бу х?л чынлап та булган ик?н, Иск?нд?рне? х?тере якты к?ренешл?р бел?н ачылган, дим?к. Булгандыр ул, н?къ шулай булгандыр. Булырга тиеш.

?тисе бел?н б?йл?нг?н б?т?н хатир?л?р сагыштан ??м к?з яшьл?ренн?н ген? тора бугай. Б?хетле чагын томан аша гына х?терл?с?, ?ан ?рнеткечл?рен аерма ачык к?заллый малай. Теге вакытта, к?пер башында япа-ялгыз калган чагыннан алып…

К?нн?рне? беренд? Иск?нд?р яшьт?ше бел?н т?п?л?шеп алды. Ул к?ч-гайр?тт?н м?хр?м т?гел иде. К?нд?шен? ярыйсы гына эл?ктерде. Казлар куып кайтып килг?н ?нисен к?р?г? теге малай ил буып акырырга тотынды. Хатын яшенд?й атылып килде д? Иск?нд?рне? муеныннан буып алды. Аны? к?з алдында т шарлары биеште. Хатын каргана-каргана х?лсезл?неп ?ирг? ч?г? барган балага со?гы тапкыр типте д? ?аман да балавыз сыгып торган улын назлап кочып алды:«?й, улкаем минем… Нык кыйнадымы уйнаштан туган н?ст?…»

Малай Иск?нд?рг? карап шы?шыды: «Абыйларга ?йт?м мин сине!»

Иск?нд?р аны ишетм?де. Аны? б?тен т?не ?рни, к?з алдында ?ле булса аллы-г?лле ут шарлары биеш? иде. Тамагына утырган т?ер бераз таралгандай булгач торып утырды, я?агы буйлап т?г?р?п т?шк?н к?з яшьл?рен к?лм?к ?и?е бел?н с?ртте, тир?-ягына каранып алды – кеше-ф?л?н к?ренми иде. Ярый, ?нисен? ?йтеп тормас. ?л?кл?шк?нне яратмый ул. ?с?р ?ле… Иск?нд?р д? бер ?сеп ?ит?р ?ле…

Елга буена т?шеп юынгач, т?не бераз ?и?ел?еп китк?нд?й тоелды, мо?а кад?р с?йр?леп кен? атлаган аяклары да ты?лаучанга ?йл?нде. К??елд?ге т?ер ген? таралмады, т?н ?рн?л?ре ?анга к?чте. Эх, нишл?п Иск?нд?р ?кият батыры булып тумады ик?н?! Ай ?с?сен к?н ?сеп, ел ?с?сен ай ?сеп, ?зе?не р?н?еттерм?слек д?р???л?рг? ?итс?? ик?н…

Теге малай чынлап та абыйларына ?йтк?н ик?н шул, капка т?бен? ?ч??л?шеп чыгып басканнар. Аларны к?р? бел?н Иск?нд?р урамны? икенче ягына атлады. Л?кин малайлар мо?а да ?зер иде, иск?нд?рне? ?стен? йодрык зурлыкташлар, каткан балчыклар ява башлады. Малай ?ирг? иелде. Н?къ шул вакыт кабыргасына ниндидер каты н?рс? килеп б?релде, таш булгандыр, ахры, сулышларын к?йдереп алгандай тоелды. Иск?нд?р учына йомарлап ?лгерг?н ташын ?ан ачуы бел?н капка т?бенд?гел?рг? тондырды. Н?рс?дер ч?лп?р?м? килде, ?ле ген? батыр солдатлардай атакага ташланган ?ч малай, ?йл?рене? ватык т?р?з?сен? карап, катып калды. Иск?нд?рне? д? й?р?ге жу итеп куйды, л?кин ватык т?р?з?ле ?йд?н ишетелг?н тавыш аны тиз ?ушына китерде, малай бар к?чен? ?йл?рен? чапты.

Капка т?бен? ?итк?ч, еш-еш сулап артына борылып карады – куа кил?че юк иде. Малай шыпан-шыпан гына ихатага узды, тир-ягына каранды – ?нисе яшелч? бакчасында н?рс?дер утый иде, абзарга бур песид?й кереп китк?н улын к?рми д? калды.

?ле к?пт?н т?гел ген? д?ньяга килг?н ала бозау н?ни ху?асына тек?лде. Малай шундук ишекне кел?л?п куйды. Килеп карасыннар, кереп карасыннар мен? х?зер, милицияга алып китеп карасыннар! ? милиция кил?ч?ген? шиге юк иде аны?, ?н? ?рге очтагы Б?ре Тимер абзыйны исерек баштан ?з т?р?з?сен ваткан ?чен ген? д? унбиш к?н утыртып кайтардылар. ? бу си?а ?з т?р?з?? т?гел, бу – кешенеке. К?пмег? ябарлар ик?н инде?! Мал ?енд? озак ятып булмас шул, ярый, ?ич югы т?н ?итк?нче килм?с?л?р… ? т?нл? кая барасы??! Шулчак Иск?нд?рг? ?з язмышы шул тиклем кызганыч булып тоелды, ул к?зен? м?лдер?п карап торган ала бозауны муеныннан кочаклап алды да ?ксеп елап ?иб?рде.

… Мен? милиция д? килеп ?итте. Иск?нд?рне кулларыннан каерып алдылар. Шулчак н?ни ху?асына ияреп чыккан ала бозау телг? килде:«Калдырыгыз аны… Мине т?рм?г? ябыгыз!»

?ир?н мыеклы усал милиционер Иск?нд?рне машинага к?т?реп кен? атып б?рде д? бозауга камчысы бел?н сыдырды. К?з яшьл?рен? буылып машинага ташланган ?нисен д? тибеп кен? ?иб?рде теге милиционер. Машина кузгалып кит?г?, ?ыелган халык теге бозауны кыйный башлады–«?инаятьчене яклады ул, дим?к, ?зе д? ?инаятьче. Ныграк сугыгыз, ныграк!» Бераздан халык юкка чыкты, урам буенда тукмалудан уфылдап яткан ала бозауны кочаклаган ?нисе ген? калды. «Т?з, малкай, т?з… ?зе ятимне? малы да ятим шул…» – дип бозауны? муеныннан сыйпый-сыйпый елй иде ул.

Иск?нд?р ишек шакуга уянып китте. Ала бозауны к?рг?ч к?зл?ре шар булды. «?й, б?л?к?ч, сине д? монда китердел?р мени?!» – дип пышылдады ул мо?су гына.

Шул чакта гына ?ле к?рг?нн?рене? т?ш булуын, ?зене? мал абзарында ятуын абайлады. Тукылджау тагы кабатланды. Иск?нд?рне? т?не буйлап чебенн?р й?герешк?нд?й булды.

– Иск?нд?р, улым, ач… Ач, балакаем, ятма анда. Мин барсын да бел?м инде.

?нисе килг?н ик?н бит. Барсын да бел?м ди ?зе.

– Милиция юкмы со?? Т?рм?г? алып китмил?рме?

– Курыкма, улкаем, курыкма! – ананы? тавышы калтыранды.

Иск?нд?р ?зе д? сизм?ст?н ишек кел?сен ычкындырды. ?нисе шундук атылып керде д? улын кочаклап алды:

– ?й, дивана малай, котларымны очырды? бит! Шулай итеп качып яталар мени?!..

Абзарда чакта да, ?йг? керг?ч т? ?нисе бер авыр с?з д? ?йтм?де а?а. Муенындагы кызыл эзне к?рг?ч кен?:

– Н?рс? булды, улым, – дип сорап куйды.

Иск?нд?р берни д? булмагандай:

– ?й, малайлар бел?н к?р?шк?н идек, – дип ?авап бирде ??м т?р?з?г? карап ?ст?п куйды,– Моны? пыялалары кайда, ?ни?

– Тегел?рг? биреп ?иб?рдем, – диде Х?мд?н?,– ?тие? булса, болай тормас иде д?… Ярый ?зе? д? ?с?се? инде…

Шулай шул, ?тисез кыен шул… ?тисезлек ?зен сиздереп тора шул…

Эх, тизр?к та? атсын иде…

Та? атсын иде…

Кешел?рне? г??д?се ген? ?л?, ? ?аны к?б?л?кк? ?йл?неп кабер тир?ли очып й?ри ик?н, диг?н с?зл?рне ишетк?не бар иде аны?. Иск?нд?р б?ген бозау к?т?рг? чыкан иде. Ш?гали бабай бел?н берг? туры килдел?р. Авыл халкы бик ихтирам ит? Ш?гали картны, аны? к??елен китм?ск?, р?н?ешен алмаска тырышалар. Бераз ш?рлил?рдер д? инде, ч?нки аны б?тен н?рс?не? д? телен бел? дил?р. Шулайдыр, шулай булмаса, биял?й чаклы гына болыт кис?ге килеп чыгып, Ш?гали бабайларны? б?р??ге бачасына гына явып китм?с иде. Башка бакчаларга яумады бит. Ай буена.

Ш?гали бабай кызыклы н?рс?л?р турында к?п с?йл?де Иск?нд?рг?. Л?кин к?б?л?к турындагы хик?яте барсын да оныттырды.