Оценить:
 Рейтинг: 0

Пахта-тўқимачилик кластерлари пахта тозалаш корхоналарида меҳнатни мухофаза қилиш

<< 1 2 3 4 5 6 7 >>
На страницу:
6 из 7
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

Пахта тозалаш заводларида титраш айланиш частотаси 960 айл/да?и?адан кам бyлганда вентиляторларда, мувозанатланмаган ?олларда аррасимон, ?ози?-планкали ва шеткали барабанларда (уларни айланиши 960 айл/да?.– дан кам) титраш содир булади.

Машина иш органларининг титраши уларнинг ?оби?ига, ишлаб чи?ариш цехлари биносини ?урилиш конструкцияларига узатилиши мумкин.

Пахта тозалаш заводларида 200 айл/да?- дан тез айланаётган машиналар айланувчан органларини мувозанатлаш керак.

Вентиятордан титрашни узатилишини камайтириш учун, вентилятор рамаси остига эгилувчан элемент yрнатилади. Агар вентиляторни айланиш частотаси 1800 айл/да? бyлса, унда рама остига резина ёсти? ?yйилади. Айланиш тезлиги кам бyлганда вентилятор о?ир асосга yрнатилиши, бу о?ир асос yз навбатида пружинали ёки пружина-резинали амортизаторга yрнатилади.

Агар шов?ин ва титрашни меъёр даражасига туширишни имкони бyлмаса, ишловчиларга шахсий ?имоя воситалари берилиши керак. Шов?ин интенсивлиги 130 дБ -дан ю?ори бyлганда шов?индан ?имояловчи ни?облар, интенсивлик кам бyлганда шов?инга ?арши наушниклар берилади. Булар 5000—7000 Гц частотали шов?инни 55 дБ-гача пасайтиради. ?уло? ти?инлари эса шов?инни 20 дБ-гача камайтиради.

?yл ор?али yтадиган титрашни ютадиган ?yл?оп ёки перчаткалар, оё? ор?али yтадиган титраш таъсирини камайтириш учун ?алин наъматли ёки резина тагликли оё? кийимдан фойдаланилади.

Ого?лантириш ранглари ва хавфсизлик белгилари. ?уйидаги ого?лантириш ранглари ?абул ?илинган:

?изил – «ТЎХТА», «ТА?И?ЛАНАДИ», «ЖУДА ХАВФЛИ» маънолари учун;

сари? – «ДИ??АТ», «ХАВФ Э?ТИМОЛИ МАВЖУД» маънолари учун;

яшил – «ХАВФСИЗ», «РУХСАТ ЭТИЛГАН», «ЙЎЛ ОЧИ?» маънолари учун;

кyк – бош?а маълумотлар учун.

?изил рангда машиналарнинг тyхтатиш тугмачаларини, хавфли зона тyси?ларининг ички томонини, ён?инни yчириш ?урилмалари ва воситаларини бyяш ма?садга мувофи? бyлади.

Сари? рангда транспорт воситалари (электр юклагич, кyтариш кранлари ва б.?.) буялади.

Яшил ранг хавфсизликни таъминловчи воситаларни буяш учун ?yлланилади (захира чи?иш эшиклари, аптечкалар ва б.?.).

?уйидаги хавфсизлик белгиларининг шакллари yрнатилади:

та?и?ловчи – ?изил кенглик билан чизилган о? юзли ?изил айлана. Айланада рамзий равишда ?ора рангда та?и?ланувчи объект тасвирланган;

ого?лантирувчи – ичида ?ора рангда та?и?ловчи объект рамзий равишда тасвирланган яшил тенг томонли учбурчак (радиация хавфини ва электр токини – ?изил ранг тасвирида белгилаш учун);

кyрсатувчи – о? стрелка ва кyрсатиш объектининг рамзий тасвири ёки о? квадрат ичида ?ора рангли ёзуви бyлган кyк туртбурчак; тиббий хизмат кyрсатиш пункти ва ён?ин хавфсизлигини кyрсатиш учун белгилар – о? квадрат ичида кyрсатиш объектини тасвири ёки ?изил рангли ёзув.

Моддалар yтказувчи ?увурлар бир-биридан фар?ланиши учун улар ?уйидагича сон билан белгиланади ва ранг билан бyялади: сув – 1, яшил; бу? -2, ?изил; ?аво -3, кyк; ёнувчан газлар – 4, сари?; ёнмайдиган газлар – 5, бyялмайди; кислоталар -6, тy? сари?; иш?орлар – 7, сиё? ранг; ёнувчан сую?ликлар – 8, жигар ранг; ёнмайдиган сую?ликлар -9, бyялмайди; бош?а моддалар – 0, кул ранг.

Улардан таш?ари пахта тозалаш корхоналарини бyлинмаларида, бинолари деворларида, кириш ?исмида ва айрим технологик ускуналарнинг кyринарли жойларида ?ис?а, маъноли, тез тушиниладиган ва ёдланадиган ?амда эсда са?ланадиган равон ме?натни му?офаза ?илиш шиорлари ёзиб ?yйилади. Корхоналарда ?yлланилаётган шиорлар тyплами намуналари 3-жадвалда келтирилган.

3-жадвал

Пахта тозалаш саноати корхоналари цехлари (бyлинмалари) учун ме?нат хавфсизлиги буйича шиорлар тyплами

I.5. Пахтани ?айта ишлаш ускуналари ва иш жойларини ташкиллаштиришга умумий хавфсизлик талаблари

Пахта тозалаш корхоналари ишловчилари хавфсизлигини таъминлаш, пахтани ?айта ишлаш машина ва ускуналарини ?улай ва ишончли ишлатиш учун: ишлаб-чи?аришда хавфсиз ускуналарни танлаш; ускуналарни монтаж ?илишда, ишлатишга ?абул ?илишда ва ундан автоном ?амда технологик комплекслар таркибида фойдаланиб ишлатишда ишловчиларни хавфсизлигини таъминлаш; эргономика талабларига жавоб берадиган, ю?ори чарчо? ва но?улай психологик таъсир этмайдиган ?илиб жойлаштирилган, бош?арув органлари ва параметрлар маълумотларини кyрсатгичларидан фойдаланиш; ускуналарни ишлаб чи?аришда ишлатиш шароитларининг барча иш тартибларида ва таш?и таъсирларда, улардан ишончли ва хавфсиз фойдаланишни таъминлайдиган, бош?ариш системасидан фойдаланиш; ускуналарни ишончлилиги (нормал ишлаш э?тимоли) муста?кам конструктив элементларни, параметрлари хавфсиз жараёнларни ва конструктив ечимларни, шунингдек, назорат-yлчов асбоблари, ростлагичлар, автоматика ва одамларни ?имоялаш воситаларини танлаш керак бyлади.

Пахта тозалаш саноати корхоналари учун ишлаб чи?арилаётган ишлаб чи?ариш машиналари ва ускуналари конструкциялари техника хавфсизлиги, саноат санитарияси ва ишлаб-чи?аришда ишлатиш муддати мобайнида ме?натни му?офаза ?илиш талабларига тyли? жавоб бериши талаб этилади. Пахтани ?айта ишлаш машиналари ва ускуналарининг хавфсизлиги: ишлаш принципи, конструктив схемаси, конструкциясида блокировка воситалари ва технологик ускуналарни автоматик yчириш воситаларини ?yллаш; конструкциясида комплекс механизациялаштириш, автоматлаштириш ва масофадан бош?ариш воситаларини ?yллаш; ишловчиларни зарарли моддалар ва нома?бул омиллар билан бевосита ишлашини бартараф ?илиш, конструкциясида ?имояловчи воситаларни ?yллаш; технология жараёнларини хавфсизлигини тизимли назоратни ?yллаб ва технологик ускуналарни зич беркитиб таъминлаш; эргономик талабларни бажарилиши; хавфли ва зарарли ишлаб чи?ариш омиллари (шов?ин ва вибрация таъсири, организмда зарарли моддалар тyпланиши, психофизиологик таъсирлар ва б.?.) таъсирини олдини олиш, нома?бул таъсирларларда ого?лантириш ма?садида ме?нат ва дам олишнинг рационал тартибини ?yллаш; электр асбоблари ва ускуналари билан ишлашда электр хавфсизлигини таъминлаш; портлаш ва ён?ин хавфсизлигини таъминлаш; монтаж ?илиш, ишлаб-чи?аришда ишлатиш, таъмирлаш, ташиш ва са?лаш бyйича техник ?ужжатларга хавфсизлик талабларини киритиш билан таъминланади.

Пахтани ?айта ишлаш ускуналарини ишлатишда ажралиб чи?аётган зарарли модалар ми?дори, иш зонаси ?авосида шу зарарли моддалар концентрациясини меёрий yрнатилган йул ?yйиладиган концентрациясидан ошиб кетишига олиб келмаслиги, нормал шароитларда ?ам, шунингдек, табиий атроф му?итни турли омиллари (ю?ори ва паст ?ароратда, ?аво намлигида, ?уёш радиациясида ва ?.к.) таъсирида ?ам ускуна хавфсиз бyлиши, табиий атроф му?итни yрнатилган меъёрлардан орти? ифлослантирмаслиги, ён?ин ва портлаш хавфи бyлмаслиги керак. Зарарли моддаларнинг иш зонаси ?авосидаги йул ?yйиладиган концентрацияси, уларнинг ?аерда жойлашишидан ?атъий назар (очи? майдонда, ишлаб чи?ариш биноларида, транспорт воситаларида ва ?.к.), барча иш жойлари учун риоя этилиши мажбурийдир.

Пахтани ?айта ишлаш ускуналарини жойлаштирилиши уларни ишлатишда ишлаб чи?ариш бинолари ва иш жойларида хизмат кyсатувчи персоналларнинг yтиб ?айтиши учун хавф ту?дирмайдиган бyлиши ?амда бyлинмаларда yтиш жойларининг кенглиги камида: магистрал yтиш жойлари учун 1,5 м; ускуналар орасидаги yтиш жойлари учун 1,2 м; ишлаб чи?ариш бинолари деворлари билан ускуналар ораси учун 1м; ускуналарни таъмирлаш ва уларга хизмат кyрсатишга мyлжалланган yтиш жойлари учун 0,7 м; иш жойларидаги yтиш жойларининг кенглиги эса yтиш ва юриш жойларида бир томонлама иш жойи бyлганда камида 0,75 м га ва икки томонлама иш жойлари бyлганда камида 1,5 м га тенг бyлади.

Ўтиш жойларининг кенглиги лентали конвейерларга хизмат кyрсатиш учун 0,7м, монтаж ?илиш ва таъмирлаш учун эса 0,4 м дан кам бyлмаслиги ва ишлатиш давомида yтиш жойлари доимо ёпи? бyлади ?амда конвейерлар олдидаги yтиш жойларининг баландлиги ишлаб чи?ариш биноларида камида 2,2 м, галареялар ва эстакадаларда эса камида 1,8м бyлади.

Технологик ускуналарнинг иш пайтида чанг ажралиб чи?адиган жойлари зич беркитилади (герметизация ?илинади) ва ?оби?лар туйнуклари чангланган ?авони ма?аллий сyриш учун аспирация тизимига уланади.

Пахта тозалаш машиналари ва технологик ускуналари конструкциясида ?имоялаш воситаларининг ?yлланилиши- ?озирги пайтда машиналар ва ускуналар хавфсизлигини таъминлашнинг асосий йyналишларидан биридир. ?имоялаш воситалари сифатида: тyсувчи, са?ловчи ва тормозлавчи ?имоя воситалари; автоматик назорат ва сигналлаш воситалари; шунингдек, хавфсизлик белгилари ва масофадан бош?ариш фойдаланилади.

?имоялаш воситаларига ?yйиладиган умумий талабларга: ишловчиларга ишлаб чи?аришнинг хавфли омили таъсир ?илиш э?тимолини бартараф этиш ва зарарли ишлаб чи?ариш омили таъсирини камайтириш; ?yлланилаётган ?имоялаш воситаларида ускуналар, асбоблар, ?урилмалар ва технологик жараёнларнинг индивидуал хусусиятларини ?исобга олиш; ?имоя воситалари билан биргаликда машина ва механизмларнинг бутунлай ишончлилиги, муста?камлиги ва хизмат кyрсатишнинг ?улайлиги киради. Тyсувчи ?урилмалар хавфли зонага одамни тушиб ?олишига тyс?инлик ?илади ва улар конструкциясига (?оби?лар, айвончалар, эшикчалар, шчитлар ва б.?.), тайёрланиш шаклига (бут-бутун, сеткали, аралашма), yрнатилиш услубига (кyчмас ва кyчадиган) кyра синфланади. Тyсувчи ?урилмалар машиналар ва агрегатларнинг юритмалар тизимини, ускуналарнинг ма?сулотларга ишлов бериш зонасини, ялон?очланган ток yтказувчиларни, ?авога зарарли чанглар ажралиб чи?иш зонасини ва бош?аларни тyсишда ?yлланилади. Кyчадиган тyсинлар ва?тинчалик бyлиб, улар таъмирлаш ва созлаш ишларини бажаришда ток yтказувчан ?исмларга бехосдан тегиб кетишдан, механик травмалар олиш ва куйишлардан ?имоялаш учун ?амда пайвандловчиларнинг иш зонасида (пайванлаш постлари) атрофдагиларни электр ёйи ва ультрабинафша нурланиш таъсиридан ?имоялаш учун ?yлланилади.

Блокировка ?урилмалари одамни хавфли зонага yтишига тyс?инлик ?илади ёки унинг бу зонада бyлган пайтида хавфли омилни бартараф этади. Электр блокировкалар технологик ускуна электр юритмасини машинанинг хавфли зоналарида ?имояловчи тyсинлар мавжуд бyлганда юргизади.

Чеклагич ?урилмаларда yта юкланганликда бузиладиган (ишламайдиган-синадиган) кучсиз элементлар (вални маховик, шестерня ёки шкив билан бириктирувчи штифтлар ва шпонкалар; катта айлантириш моментини узатиб бермайдиган фрикцион муфталар; электрускуналардаги эрувчан са?лагич ти?инлар; ю?ори босимли ускуналардаги ёрилувчан мембраналар ва б.?.) ишлаши авария ?олатларда ускунани тyхташига олиб келади ва машинанинг бузилиши, синиши бартараф этилади ва натижада жаро?атланиш содир бyлмайди.

Пахтани ?айта ишлаш машиналари ва ускуналарининг хавф манбаси бyлган ?аракатланувчан ?исмлари сеткали ва метал ?оби?лар билан тyсилади ?амда ускуналарни ечиб олинган ва нотy?ри yрнатилган ?имояловчи тyси?ларсиз ишлатилиши та?и?ланади.

Пахта тозалаш корхоналари ишлаб чи?ариш ускуналари, электр хавфсизлиги таъминланиши учун, ?уйидаги талабларга жавоб бериши: ишлаб чи?ариш ускунасининг хавф манбаси бyлган ток yтказувчан ?исмлари ишончли равишда изоляцияланган, тyсилган ёхуд одамлар кира олмайдиган жойда жойлашган бyлиши; очи? ток yтказувчан ?исмлари бyлган электрускуналар ?улфланадиган эшиклари булган шкафлар, блоклар, корпуслар ичида жойлашган ёки одамлар кирадиган жойда бyлганда ?имояловчи ?оби? билан ёпилган бyлиши; изоляцияни шикастланиши натижасида хавфли кучланиш остида ?олиши мумкин бyлган ишлаб чи?ариш ускунасининг метал ?исмлари ерга уланиши (нулланиши); ишлаб чи?ариш ускунасининг электр схемасида ускунани ток билан таъминловчи электр занжирини марказлашган ?олда yчиришни назарда тутувчи ?урилма бyлиши керак.

Таъмирлаш ва созлаш ишларини олиб бориш ?амда пахтани ?айта ишлаш технология жараёнларини ва технолгик ускуналарнинг ишлашини кузатиб бориш учун ?оби?лар (тyси?лар) да кузатиш ойнаси ёки тир?иши yрнатилишига йул ?yйилади. Кузатиш ойначалари ва тир?ишлари конструкцияси кузатиш учун ?улай бyлиши ва персонал томонидан хавфсиз хизмат кyрсатилишини таъминлаши назарда тутилади. Ечиладиган ?оби?лар, ?имояловчи тyси?лар ва очиладиган эшикчалар, ?оп?о?лар ва ускуналарнинг ?оби?лари уларни бехосдан ечилиши ва очилиб кетишини олдини олувчи ?урилмалар билан жи?озланади. Пахта ма?сулотларни узатувчи роликлар, валиклар ва бош?алар хизмат кyрсатувчи персоналнинг бармо?лари ва кийимларини илиб кетмаслиги учун са?ловчи ?урилмалар билан жи?озланади.

?имояловчи ?урилмаларни таш?и контурлари асосий ускуналар контурига yрнашиши керак. ?имояловчи воситалар бир пайтнинг yзида, бир ?анча вазифаларни бажаришига эришишга ва имкон ?адар конструкцияси машина ва агрегатлар билан биргаликда, уларнинг таркибий ?исми бyлишига ?аракат ?илиш лозим. Масалан, машина ва механизмларнинг коби?лари, ускуналарнинг станиналари уларни нафа?ат тyсилишини, балки уларда шов?ин ва вибрация даражасини, чи?арилаётган чанг ми?дорини камайтирилишини таъминлаши керак. Пахтани конвейердан конвейерга тушиш жойи ва чархлаш ускунасининг абразив чархининг тyсилиши, ма?аллий сyриш вентиляцияси билан yринлатилиши керак.

Ускуналарда хавфли ва зарарли омиллар манбаси бyлган элементлар ва системалардан фойдаланилмаслик, фойдаланиш керак бyлганда тегишли ?имоя воситалари ?yлланилиши назарда тутилиши керак.

Машина ва механизмларнинг ишончлилиги, ишлаб чи?аришнинг регаментланмаган шароитлари ёки конструктив ?ужжатларида кyзда тутилмаган, ишдан чи?иши натижасида yзини функциясини бажармай ?yйиш э?тимоли билан ани?ланилади. Шунга yхшаш бузилишлар авария ва жаро?атланишларнинг сабаби бyлиши мумкин. Машина ва агрегатларнинг конструктив муста?камлиги конструкциянинг материалларини ва унинг бирлаштирилган бирикмаларининг (пайванд чоки, заклепкалар, штифтлар, шпонкалар, резьбали бирикмалар) муста?камлиги билан белгиланади, шунингдек уларни ишлатиш шароитлари (мойлаш материалининг мавжудлиги, атроф му?ит тасиридаги коррозияси, жуда кyп емирилганликнинг мавжудлиги ва б.?.) билан характерланади.

Хавфсизликни таъминлашда ишлаб чи?аришда хавфли ва зарарли моддаларни хавфи кам, ён?ин- ва портлаш хавфи йy? бyлган жараёнлар билан алмаштириш му?им yрин тутади.

Пахтани ?айта ишлаш технологик ускунасини юргазишни шу ускунага хизмат кyрсатувчи ишчи бажаради. Таъмирланаётган ишлаб чи?ариш ускунасини юргазиб кyришни ускунани бош?аришга ша?одатномаси бyлган персонал таъмирлашга масъул ходимнинг рухсати билан бажариши мумкин. Ишлаб чи?ариш ускунасини юргизишдан олдин бош?арув дастакчалари ва тугмачалари ?олатини тy?рилиги текшириб кyрилади.

Пахтани ?айта ишлаш технологик ускунасини монтаж ёки таъмирлашдан кейин унинг хавфсизлигини таъминловчи ?имояловчи туси?ларини yрнатмасдан, товуш ёки ёру?лик сигнализацияларисиз, блокировка ?урилмаларисиз ?амда монтаж ва таъмирлаш учун масъул ходимнинг рухсатисиз юргазиш та?и?ланади.

Хизмат кyрсатувчи персоналнинг хавфсизлигини таъминлаш ма?садида, ?айта ишлаш ускунасини масофадан бош?ариб юргазиш ого?лантирувчи товуш ёки ёру?лик сигнали берилмасдан ва иш жойидан ускунани юргазиш мумкинлиги ту?рисида жавоб сигнали олинмасдан мумкин эмас.

Ишлаб чи?ариш ускунасини тозалаш, мойлаш ва таъмирлаш. Ишлаб чи?ариш ускунасини тозалаш уни тозалашга мyлжаланган махсус тозалаш воситалари (шетка, илгак, ?ир?ичлар) билан бажарилади, ишлаётган ишлаб чи?ариш ускунасини тозалаш ва йи?иштириш та?и?ланади. Чи?инди, чанг ва ифлосликларни ускунадан ёки унинг хавфли зонаси олдидан ускунага хизмат кyрсатувчи ишчи тозалаши мумкин.

Ускунани мойлаш системасида мойни тyкилиши ва сачрашини олдини олувчи мосламаси бyлиши, ускуна ишлаётган пайтида унинг механизмларини ?аракатланаётган деталларини ?yл билан мойлаш та?и?ланади. Ускунага хизмат кyрсатиш учун ишчилар артиш материаллари билан таъминланган бyлишлари, цехлар ва ишлаб чи?ариш биноларида тоза ва фойдаланилган артиш матераллари алохида-алохида ?оп?о?и ёпиладиган метал яшикларда са?ланиши, фойдаланилган артиш материаллари яшиклари ?ар сменада тозаланиб турилиши керак.

Енгил алангаланувчан ва ёнувчан материалларни цехлардаги захираси (таъмирлаш ишлари учун ?ам) бир сменага керак ми?доридан ошиб кетмаслиги керак. Бу материлларни ишдан кейин цехда са?лаш ва ?олдириш ?амда ?изиб турган нарсалар, иситиш ?урилмалари ва электр?урилмалар я?инида ?олдириш та?и?ланади.

Таъмирлаш ишларини ташкиллаштириш ва бажариш тармо? учун тасди?ланган низомга асосан амалга оширилиши, таъмирлаш бригадалари ишчилари керакли иш ?уроллари ва мосламалари билан таъминланган бyлишлари керак. Таъмирлаш ишларини носоз иш ?уроли ёки мосламаси билан бажариш та?и?ланади.

Ер сатхидан 5 метрдан ю?орида бажарилаётган таъмирлаш ишлари баландликда ишлашга рухсати бор ишчилар томонидан бажарилиши керак. Бу ишларни са?ловчи камарларисиз ва э?тиёт ар?онларисиз бажариш та?и?ланади.

Массаси 50 кг дан катта бyлган детал ва узелларни ускуналардан ечиб олиш ва уларга yрнатиш механизациялашган усулда бажарилиши керак.

Конвейерлар ва элеваторлар юритмалари ва тарангловчи станциялари устида таъмирлаш ва монтаж ишларини олиб бориш учун юк кyтарувчи ускуналар бyлиши керак.
<< 1 2 3 4 5 6 7 >>
На страницу:
6 из 7