Özgə ağrısı

?l?ddin onun s?sinin titr?yisini indi, ?st?nd?n bir il? yaxin vaxt ke??nd?n sonra hiss edirdi. O vaxt buna ?h?miyy?t verm?misdi. Onda n? tez ?z hayina qalmisdi? Bir ne?? saat ?vv?l X?dic? d? k?r?yinin agrisindan sikay?tl?nmisdi. B?s o niy? X?dic?y? qaygi g?st?rm?misdi? Sevdiyi qadina niy? bu q?d?r diqq?tsizlik etmisdi?

X?dic?nin o g?nk? incikliyini yalniz indi duyurdu. Qizdirma i?ind? yerind?n durub ?ynind? nazik gec? k?yn?yi soyuq otaqda onun belini ovxalayan X?dic? g?zl?rinin qarsisinda canlandiqca bir hiss ?r?yini k?lb?tin kimi sixirdi. Bu, vicdan ?zabi idi. «Ay ?l?ddin, k?r?yimi bir az ovusdur, qulunc m?ni yaman incidir», – dey?n arvadinin z?if s?si qulaqlarinda t?krar-t?krar s?sl?nirdi. ?z?n?n etinasizligina g?r? indi el? utanirdi ki… A?ib agarda bilm?zdi bunu. Usaqlarina nec? dey?c?kdi ki, ananizin ?r?yi el? o vaxtdan agriyirmis. ?g?r vaxtinda qaygi g?st?rs?ydi, X?dic? ?lm?zdi. Onu ovxalamamagi bir yana, he? ogluna da dem?misdi ki, ananin k?r?yi agriyir, bir g?r n? d?rdi var… X?dic? qirx il ona yoldasliq etmis, b?t?n agri-acisina s?rik olmus, k?rp? usaq kimi qullugunda durmus, h?r nazini ??kmisdi. B?s o? O niy? etinasizliq el?misdi? D?s?n?nd? ki, bu soyuq qis g?n?nd? arvadi qara torpagin altinda uyuyur, yatagi ag k?f?nd?n basqa bir sey deyil, ?z?n? yer tapa bilmirdi. O, isti otaqda, qalin paltarda ?s?y?rd?. B?s qisin bu sazaginda X?dic? ?s?m?rm?? ?l?ddin neyl?y?c?yini bilmirdi. Canini qoymaga yer tapmirdi. N? bogazina tixanmis q?h?r, n? d? ?r?yini sixan k?d?r ke?ib gedirdi. «M?n nec? d?z?c?y?m? S?nsiz neyn?y?c?y?m? T?k-t?nha nec? yasayacagam? Indi m?n kim? lazimam?»

Skafin sag g?z?n? a?di. Buradan X?dic?nin bir ne?? donu asilmisdi. Q?hv?yi r?ngli, ?st?nd? ag dair?l?r olan dondan ?l?ddinin yaman xosu g?l?rdi. Bu paltar X?dic?y? ?ox yarasirdi. K?kl?y?n? gizl?dir, onu yigcam g?st?rirdi. X?dic?nin ?z?n?n d? bu paltardan xosu g?lirdi.

?l?ddin X?dic?ni h?min paltarda ?z cizgil?rind?n tutmus g?zl?rinin ifad?sin? q?d?r h?r seyi t?s?vv?r?n? g?tirdi. Arvadi v?fat ed?nd?n b?ri X?dic?nin sif?tini oldugu kimi yadina sala bilmirdi. Qirx il bir yastiga bas qoydugu arvadinin ?z? yadindan ?ixmisdi. Kim? des?ydi, buna inanmazdi. Amma s?sini daim esidirdi. Onun s?si el? hey qulaqlarinda s?sl?nirdi. S?hb?tl?rini oldugu kimi xatirlayirdi. G?l?s? d?, deyinm?yi d?, mehriban danisigi da, s?rt s?si d? yaddasina h?kk olunmusdu. H?r gec? s?h?r? kimi yuxuda onunla danisirdi. Amma sif?tini g?rm?rd? ki, g?rm?rd?. Bu g?n ilk d?f? X?dic?nin sanki canli sur?tini g?r?rd?. Onun artiq h?yatda olmadigina inana bilmirdi.

Paltari bagrina basdi. Ondan X?dic?nin qoxusu g?lirdi. Bir xeyli bel?c? qaldi. Sonra paltari yerin? asib skafi bagladi. T?z?d?n ?arpayisina uzanib, s?h?rin a?ilmasini g?zl?di. ?z?n? yer tapa bilmirdi. T?rslikd?n s?h?r d? a?ilmaq bilmirdi…

«– S?nin ?l?n vaxtin deyildi, X?dic?.

– M?n agriyirdim.

– B?s m?n? niy? demirdin?

– Deyirdim, s?n esitmirdin».

Bu s?zl?r qaranliq otaqda ?sl ittiham kimi s?sl?ndi.

?l?ddinin yadina d?sd? ki, X?dic?nin s?hh?ti il? he? vaxt maraqlanmazdi. H?r il ad?ti ?zr? m?zuniyy?tini kurortlarda, sanatoriyalarda ke?ir?n ?l?ddin arvadinin da m?alic?y?, istirah?t? ehtiyaci oldugunu d?s?nm?zdi. Aglina da g?lmirdi ki, X?dic? x?st?dir. ?slind? nasaz oldugunu bilirdi, amma bunun ciddiliyi bar?d? fikirl?smirdi. S?h?rd?n axsama kimi h?y?t-bacada ?ll?s?n, evin saysiz-hesabsiz qaygilari il? m?sgul olan X?dic? he? vaxt ?z? haqqinda, x?st?liyi bar?sind? danismazdi. Amma ?lini tez-tez k?ks?n? aparardi. ?l?ddin is? n?d?ns? buna ?h?miyy?t verm?zdi. Indi X?dic? x?yalina m?hz ?li k?ks?nd?, agridan ?z? d?yismis halda g?ldi. N? q?d?r ?alissa da, onu basqa c?r t?s?vv?r ed? bilm?di.

«– M?nim v?siyy?timi usaqlara ?atdirmagi unutma, ha.

– Demisdin ki, qirxinda ?atdirim.

– Bu g?n qirximdir».

?l?ddin yatagindan qalxib isigi yandirdi. Skafi a?ib s?n?dl?rini, kagiz-kuguzunu saxladigi qovlugu a?ib oradan q?zetl?rin arasinda gizl?tdiyi z?rfi ?ixartdi. Sonra yesiyi yerin? it?l?yib z?rfi n?z?rd?n ke?irdi. Onun k?ncl?ri m?hk?m yapisdirilmisdi. X?dic? z?rfi ?l?m?nd?n bir g?n ?vv?l ona vermisdi.

«G?r?s?n, usaqlara n? yazib?» – dey? ?l?ddin fikirl?sdi. Sonra saata baxdi. S?h?r saat altinin yarisi idi. Aynab?nd? ?ixanda qonaq otaginda isiq yandigini g?rd?. «Yen? yatmayiblar», – dey? d?s?nd?, usaqlara ?r?yi yandi.

O, qapida g?r?n?nd? hami ayaga qalxdi. ?l?ddin ?li il? onlara oturmalarini isar? etdi, ?z? d? ke?ib xal?anin ?st?nd? bardas qurub oturdu.

– Hami burdadir? – dey? sorusdu. – B?s g?linl?r hardadir?

– M?tb?xd? qab yuyurlar.

– Get onlari da ?agir, – dey? ?l?ddin ?ingiz? isar? etdi. G?linl?r d? g?ldil?r. ?l?ddin canliginin cibind?n z?rfi ?ixarib Nazim? uzatdi:

– Ananizin v?siyy?tnam?sidir.

Hami heyr?t i?ind? idi. Qizlar g?z yaslarini saxlaya bilm?dil?r.

– ?z?m? qinamaqdan ?l?r?m, ata. Niy? demirs?n ki, anam v?siyy?tini el?yib? Insafin yoxdumu? – Nazim q?h?rl? dill?ndi. H?y?canli baxislar Nazimin ?lind?ki z?rf? dikilmisdi. Nazimin ?ll?ri ?sir, z?rfi a?a bilmirdi. ?lind?ki k?z idi el? bil. Barmaqlari yanirmis kimi z?rfi bu ?lind?n o ?lin? ke?irirdi. He? kim dill?nm?s? d?, hami s?birsizlikl? Nazim? baxirdi. Axir ki, ?z?n? ?l? alib qay?i il? z?rfin bir k?nc?n? k?sdi, i?ind?n d?rd qatlanmis bir kagiz ?ixartdi, titr?k s?sl? onu oxumaga basladi:

«?vladlarim! Bu m?ktub siz? ?atanda m?n artiq h?yatda olmayacagam. ?z?m ?l?ddind?n xahis etmis?m ki, onu d?rdiniz bir az y?ng?ll?s?nd?n sonra siz? ?atdirsin. Bilir?m ki, ogullarim m?ni son m?nzil? ?iyinl?rind? aparacaqlar. Qizlarim, g?linl?rim m?nim ???n aglayacaqlar. Haminizdan raziyam, s?d?m? siz?, haqqimi g?linl?rim? halal edir?m. G?linl?rimd?n dil?yim odur ki, qayinatalarina ?vlad, baldizlarina, qayinlarina baci olsunlar. Bir-biriniz? he? vaxt yad olmayin. Xeyird?-s?rd? h?mis? bir olun.

M?nim ???n agladiginiz yet?r. T?ki b?t?n analar d?nyani m?nim kimi b?xt?v?rc?sin? t?rk el?sinl?r. Axi sizi yerb?yer el?mis?m, haminizdan arxayinam, usaqlarinizi oynatmisam.

Birc? ?ingizin balalarini g?rm?k m?n? n?sib olmadi. Eybi yoxdur, m?nim d? ?v?zim? onlari sev?rsiniz.

Balalarim, nigaran?iligim birc? ?l?ddind?ndir. Sizin h?r birinizin ?z yuvasi var, ?z ail?niz?, usaqlariniza basiniz qarisacaq. ?l?ddin is? yetim qalacaq. Bu d?nyada qoca vaxti t?k qalmaqdan b?y?k d?rd ola bilm?z. ?l?ddin m?n? v?fali ?m?r yoldasi, siz? is? qaygikes ata olub. Ona g?r? d? ondan qayginizi ?sirg?m?yin. Ona t?nhaligini hiss etdirm?yin. Bu, Naziml? G?lcana daha ?ox aiddir. Indi ke??k ?sas m?s?l?y?: sizd?n son xahisim var: Haminiz yigisib m?sl?h?t edin, ?l?ddin? bab bir qulaq yoldasi g?tirin. Bunu ona g?r? yaziram ki, ?l?ddinin t?bi?tin? yaxsi b?l?d?m. Sabah qocalib ?ld?n d?ss? bel? dogma ?vladina da d?rdini dey?n deyil. V?siyy?tim? ?m?l etm?nizi haminizdan xahis edir?m. Ananiz X?dic?».

Nazim oxuyub qurtaranda ortaliga agir s?kut ??kd?. He? k?s danismaga ?r?k el?mirdi. ?l?ddin yavasca yerind?n qalxdi. ?z otagina ke?ib X?dic?nin ?arpayisini qucaqlayib, usaq kimi h?nk?rd?: «N? olardi X?dic?, he? olmasa ?l?m?nd?n sonrani d?s?nm?y?ydin. X?st?liyin? bigan? olmagima baxma, bu otaga kims?nin ayagi d?y? bilm?z. Niy? m?ni ?ixilmaz v?ziyy?td? qoydun? Sagliginda qaygina qala bilm?dim, ?l?nd? d? v?siyy?tin? ?m?l ed? bilm?y?c?m. Bagisla m?ni X?dic?, bagisla…»

SEVINC

Hava s?h?rd?n b?ri ?z?n? tursutmus usaq kimi idi. G?y?n ?z? bomboz buludlarla ?rt?lm?sd?. G?nortaya yaxin el? bir yagis basladi ki, ucundan tut, g?y? ?ix. ?l-ayaq yigismis k???l?rd?n sell?m? sular axmaga basladi.

Bayaqdan yagisa tamasa ed?n G?lbaharin b?d?nind?n ?s?tm? ke?di. Tez p?nc?r?d?n ??kildi, divana uzanib yun adyali ?st?n? ??kdi. Amma ?s?tm?si ke?ib getm?di ki, getm?di. Bir azdan bu ?s?tm?nin ?st?n? ?z?c? k?d?r d? ?lav? olundu. Q?h?r bogazinda d?y?n? d?nd?. ?r?yini el? bil n? il?s? sixirdilar. Bird?n sin?sind?n h?nk?rt? qopdu. Ne?? g?nd?n b?ri i?in? dolmus k?d?ri bosaldandan sonra y?ng?ll?s?n kimi oldu.

Yeddi ay idi ki, bel? ?hval-ruhiyy? il? yasayirdi. Ata-anasi, ki?ik bacilari basina p?rvan? kimi dolanir, fikir ??km?y? qoymurdular. Dogmalarinin ondan ?tr? ?ld?n-ayaqdan getdikl?rini g?r?nd? G?lbahar ?zab ??kir, onlarin yaninda ?z?n? sad g?st?rm?y? ?alisirdi. Amma t?k qalanda ?z? il? bacara bilmirdi. H?r d?f? onu aglamaqdan g?zl?ri qizarmis halda g?r?nd? evd?kil?rin ?r?yi qan olurdu. Amma t?s?lli verm?kd?n savayi ?ll?rind?n he? n? g?lmirdi.

G?lbahar t?kliyin n? dem?k oldugunu ilk d?f? idi ki, anlayirdi. Bir zamanlar ona des?ydil?r ki, b?y?y?b boya-basa ?atdigi dogma evd?, ?zizl?rinin arasinda t?nha ola bil?r, inanmazdi. Amma indi yaman k?vr?k olmusdu. H?zin bir musiqi esid?nd? d?, t?sirli bir kitab oxuyanda da, g?z?l bir film? tamasa ed?nd? d? g?zl?ri yasarirdi. Acizliyind?n ?z?n?n d? acigi g?lirdi, amma n? ed?ydi?

«G?r?s?n, indi R?sid n? edir? Vaxtini nec? ke?irir?» – dey? d?s?n?rd?. Bird?n R?sid onun x?yalinda g?z?l bir qizla yanasi canlandi. Bu fikird?n otaq basina firlandi, g?zl?rin? qaranliq ??kd?. Bel? bir sey d?s?nm?k onun ???n ?ox agir idi. He? c?r aglina sigisdira bilmirdi ki, R?sid ?zg?y? baglana bil?r.

Son vaxtlar bir-birinin g?zl?rinin i?in? baxa bilmirdil?r. G?nah is g?rm?s adamlar kimi h?r? ?z al?min? qapanmisdi. Birg? yasadiqlari bu ne?? ild? bir-birin? qarsi h?l? he? vaxt bel? soyuq olmamisdilar. D?zd?r, tez-tez m?bahis? ed?r, saatlarla k?s?l? qalardilar, amma barisan kimi inciklik yaddan ?ixardi. H?r ikisinin ?r?yini gizli-gizli sizladan s?b?b usaq d?rdi idi. H?y?td?, k???d? dil-dil ?t?n usaqlari g?r?nd? bu h?sr?ti he? biri gizl?d? bilmirdi.

Bir g?n R?sid isd?n ev? g?l?nd? arvadini p?jm?rd? g?rd?. G?lbahar h?kimin ona b?t?n m?alic?l?rin, dava-d?rmanlarin ?b?s oldugunu, ana ola bilm?y?c?yini s?yl?diyini bildirdi. R?sid onu sakitl?sdirib t?s?lli vers? d?, G?lbahar R?sidin bu x?b?rd?n sarsildigini qadin h?ssasligi il? hiss etdi. H?r ikisinin ?zablari da el? o vaxtdan basladi.

G?lbahar ?rinin ata ola bilm?m?sinin s?b?bkari olduguna g?r? x?cal?t ??kirdi. R?sid is? ?vlad h?sr?tind? olsa da, G?lbahardan ayrilmagi aglina g?tirmirdi. Amma ?z? d? bilm?d?n qaraqabaq olmusdu.

H?, bu d?f?ki inciklik ayri inciklik idi. G?nl?r ke?dikc? el? bil daha da yadlasirdilar. Bu soyuqluq ?zl?ri d? hiss etm?d?n incikliy? ?evrilir, evd? qanqaraligi yaradirdi. B?z?n he? n?d?n bir-birini acilayirdilar. Bazar g?nl?ri onlardan ?tr? x?susil? agir ke?irdi. B?t?n g?n? bir yerd? olub bir-birind?n bu q?d?r uzaq olmaq el? ??tin idi ki… «Yox, daha bel? davam ed? bilm?z. H?r seyin s?b?bkari m?n?m. M?n olmasaydim, R?sid ?oxdan ata idi. ?z?n? toxtaq g?st?rm?y? ?alisir, el? bilir d?rd ??kdiyini basa d?sm?r?m. R?sidd?n ayrilmaliyam, qoy ?iragi s?nm?sin. ?z b?db?xtliyim? onu s?rik el?m?li deyil?m ki?!»

G?lbahar q?ti q?rara g?lmisdi, bir-birin? ?zab verm?kd?ns?, ayrilmalari daha yaxsidi. Ayriliq g?n? g?lib ?atdi. G?lbahar ?yin paltarindan basqa he? n?y? ?l vurmadi. N?y?, kim? g?r?kdi bu ?syalar… H?r ikisi he? n? olmamis kimi toxtaq g?r?n?rd?. Iri yol ?antasinin agzini baglayib onu qapinin agzina qoydu. Taksi sifaris verib R?sid? yaxinlasdi.

– S?ni bu q?d?r fikir ??km?y? m?cbur etdiyim ???n m?ni bagisla. Ist?yir?m xosb?xt olasan. S?n buna layiqs?n. M?n s?ni xosb?xt ed? bilm?dim, Allah ?iragini yandirsin. – G?lbahar bunlari t?mkinl? dedi.

– ?ixis yolunu ayrilmaqda g?r?rs?ns?, s?n? s?z?m yoxdur.

Amma biz ayri yol tapmali idik…

… Daha he? n? yadinda deyildi. Birc? bu xatirind?n getmirdi ki, R?sidin g?zl?ri soyuq ifad? il? ona baxirdi, el? dediyi s?zl?r d? soyuq idi. Bir-birind?n uzun ke??n bu aylarda onu daim ?s?d?n d? el? h?min soyuq baxislar, soyuq s?zl?r olmusdu. El? indi d? divanda yun adyala b?r?n?b uzanan G?lbahar R?sidl? son g?r?s?n? t?krar-t?krar x?yalinda canlandirdiqca, son g?r?sl?rind? daha ?ox soyuq notlar tapir, bundan daha da p?risan olurdu.

Bu g?n o, ?vv?lki g?nl?rd?n daha ?ox q?mgin idi. Bu g?n evl?nm?l?rinin bes ili tamam olurdu. H?r il bu hadis?ni ikilikd? el? g?z?l qeyd ed?rdil?r ki… He? ad g?nl?rini, bayramlari bel? t?nt?n? il? ke?irm?zdil?r. Bu g?n onlarin ikisinin bayrami olardi. Bir-birin? h?diyy?l?r bagislayar, ?t?nl?ri yada salar, albomlari v?r?ql?y?rdil?r. Onlarin bayramindan he? k?sin x?b?ri olmazdi. Budur, h?min g?n yen? g?lib. Son bes ild? ilk d?f?dir ki, onu G?lbahar t?k qarsilayir. T?kc? bu ilimi t?k qarsilayacaq?

Bunu ki, ?z? arzulamisdi. H?rd?n isti yuvasini dagitdigina g?r? ?z?n? acigi tuturdu. H?r seyi g?t?r-qoy ed?nd?n sonra is? bir daha ?min olurdu ki, q?rari d?zg?nd?r. Axi b?t?v bir ?mr? d?rd divar arasinda, k?rp? s?si esitm?d?n, ?vlad b?y?tm?d?n ikilikd? ke?irm?k olmazdi.

Ayrilmaq n? q?d?r ?z?nt?l? idis?, ata ocagina yenid?n ?yr?sm?k ondan da ??tindi. R?sidin evin? k???nd? d? ilk g?nl?r ??tinlik hiss etmisdi. Amma onda bu hal ke?ib getmis, yeni ail?sin? tez isinismisdi. G?lbahar ?z ev-esiyi ???n, yatdigi yataq ???n el? darixirdi ki… M?tb?xi, hamami, p?nc?r? qabagindaki g?ll?ri ???n q?ribs?yirdi. B?s R?sid ???n? Onun qoynuna siginib sakitlik tapmasi ???n d?nyani ver?rdi. Onun sa?larini sigallayan barmaqlarinin h?rar?tin? h?r seyi qurban ver?rdi. Amma bunlar yalniz arzular idi, daha o ev? qayitmayacaqdi. Lap d?li olsa da, h?min qapini daha a?mayacaqdi. ?z?n? s?z vermisdi. ?min idi ki, bunu R?sid d? arzulamir. Arzulasaydi, he? olmasa birc? d?f? ona z?ng ?alar, hal-?hval tutardi. Axi n? az, n? ?ox, bes il bir yerd? ?m?r s?rm?s, bir yastiga bas qoymusdular. Amma bu ne?? ayda G?lbaharin harada oldugu, n? etdiyi, n? ??kdiyi onu maraqlandirmamisdi. Yadina qonsusu M?din? xalanin dediyi s?zl?r d?sd?. «El? bilirs?n s?nin ?z?n? ?ld?r?b canina c?fa etm?yind?n onun x?b?ri olacaq? Tutaq ki, lap x?b?ri oldu, guya ?r?yi agriyacaq? Bir d? onda ayilacaqsan ki, evl?nib. Yaxsisi budur, bird?f?lik onu yadindan ?ixart».

Lakin bunlari dem?k asan idi. G?lbahar n? geyindiyini, n? yediyini bilmirdi. Onun is? getm?yi d?, isd?n g?lm?yi d?, ??r?k yem?yi d?, bir s?zl?, h?r sey kort?bii olurdu. H?yat h?v?si s?nm?sd?. Inana bilmirdi ki, ha?ansa bu hali ke?ib ged? bil?r.

Evd?kil?r isd? idil?r. Birc? G?lbahar bu g?n is? ?ixmamisdi. S?h?r yuxudan oyanandan basi gic?ll?nirdi. Z?ng ?alinanda agir addimlarla qapiya sari getdi.

– Kimdir? – dey? sorusdu. Cavab g?zl?m?d?n qapini a?di.

G?zl?rin? inanmadi. Bu, R?sid idi. Ariqlamisdi. Bunu o d?qiq? hiss etdi. R?sid soyuqdan g?y?rmis halda qapinin agzinda dayanib ona baxirdi. He? biri danismirdi. N? G?lbahar onu i??ri d?v?t etm?y? ?z?nd? c?r?t tapir, n? d? R?sid bir k?lm? s?z dey? bilirdi. R?sid, n?hay?t, q?tiyy?tini toplayib G?lbaharin ?ll?rini ovcuna aldi: