Dəli Çəmənli

?r?yimin a?arlari d?z ?ld?…

Ogul varmi, Haqq yazani d?z?ld??

Ya az arta, ya ?ox d?n?b az ola!

Sonuncu b?ndd? n? yazacagimi bilirdim. Burada axirinci misra bel? olmali idi:

D?zd? qalmaz, kims? ?g?r d?z ola.

Indi qalirdi bu s?tri daha bir b?nd? daxil edib seri tamamlamaq. Burada sirf s?z? firlatma m?har?tim? arxayin idim. Bir ne?? d?qiq?d?n sonra serin ???nc? b?ndini d? tamamladim:

M?n alovam, s?n olsan da buz ada,

Q?sd? dursam g?c?m ?atar buza da…

Vahid qurban d?z ilqara, d?z ada,

D?zd? qalmaz, kims? ?g?r d?z ola.

?slind? serd?ki ?sas fikir ifad? olunan «d?zd? qalmaz kims? ?g?r d?z ola» ifad?si m?nim camaat arasinda isl?n?n bir fikr? qarsi ?syanim idi. ?ox adam el?diyi yaxsiliqlarin m?qabilind? pislik g?rm?sind?n gileyl?n?r?k bu ifad?ni isl?dir: “ – d?z d?zd? qalar». H?mis? (h?mis?mi?) m?ni fikir aparib: Dogrudanmi, bizim ata-babalarimiz he? kim? yaxsiliq etm?m?yi, d?zg?n olmamagi t?vsiy? edibl?r. D?z?, bu ifad?ni ?ox esitmisdim. H?mis? d? bu m?nada ki, d?zg?n olan pis v?ziyy?td? qalar! Bu n?inki ata-babalarimizin m?n?viyyatina, h?tta Ulu Tanrinin biz? t?vsiyy? etdiyi islam dinin? d? zidd idi. M?n d? bir ?syan kimi yazmisdim ki, d?z he? vaxt d?zd? qalmaz! ?sas m?s?l? d? buradan basladi. Telefonu g?t?r?b dostum Mahir? z?ng vurdum. Seri oxudum. B?y?ndi. Axirinci b?ndd? ata-babalarimizin k?laminda n?qsan tapdigimdan, bu n?qsani d?z?ltdiyimd?n f?r?hl? danisib d?st?yi asdim. Sonra seri bir ne?? d?f? b?rkd?n oxudum. Aman Allah, sonuncu iki s?tri bir ne?? d?f? oxuyandan sonra g?rd?m ki, ifad? etdiyim fikir ?ox qeyri-adi s?sl?nir. «D?zd?» s?z? b?z?n hecaya b?l?n?r, n?tic?d? «d?z d? qalmaz kims? ?g?r d?z ola» kimi s?sl?nir. Basdan-ayaga ziddiyy?tlidir. Ay dadi-bidad! Bunu atalarimiz basqa c?r deyibmis: D?z d? qalar kims? ?g?r d?z ola! D?Z INSAN D?ZD? YOX, D?Z D? QALARMIS! S?n dem?, bu ifad?ni t?m?nna il? yaxsiliq ed?n insanlar t?hrif ed?r?k bu s?kild? basa d?s?r v? isl?dirmis. Anladim ki, onlar yaxsiliq etmirmis, sad?c? oz m?qs?dl?rin? nail olmaq ???n cilid? girirmisl?r.Bel? hallarda adam orta barmagi il? alnina desik a?ilanacan d?y?cl?m?k ist?yir.

Inanin, bunu d?rk ed?nd?, i?imd? torpagacan ?yilib ulu xalqimin ayaginin altini ?pm?k ist?yi bas qaldirdi. Bu arada dostum Mahird?n g?l?n telefon z?ngi m?ni he? t??cc?bl?ndirm?di. Dostum da m?n? yanlis fikird? oldugumu dem?y? t?l?sirdi. ?ox sag ol, dostum! M?n s?ni ?ox g?z?l basa d?s?r?m. Biz ?z xalqimizin h?r bir k?laminin i?ind? ?srl?rd?n g?l?n m?ht?s?m bir h?yat t?cr?b?sinin, b?y?k bir m?drikliyin olduguna h?mis? inanmisiq. Bu da daha bir s?but! Bu c?r m?drik k?lam sahibi olan XALQIMA ESQ OLSUN!!!

Bir ne?? d?qiq?d?n sonra ser bitkin bir halda yeni bir v?r?qd? t?z?d?n yazildi:

D?z ola

G?y dayanib Yer ?z?n?n ?st? t?k,

R?bbim onu ?l??b-bi?ib usta t?k,

G?yd?n yer? h?r sey yagar…ist?s?k,

Amma g?r?k ist?m?y? ?z ola.

Ver?n ?l ol, dem? ola duz ?ld?,

?r?yimin a?arlari d?z ?ld?,

Ogul varmi, Haqq yazani d?z?ld??

Ya az arta, ya ?ox d?n?b az ola!

M?n alovam, s?n olsan da buz ada,

Q?sd? dursam g?c?m ?atar buza da.

Vahid qurban d?z ilqara, d?z ada,

D?z d? qalar, kims? ?g?r d?z ola.

    Baki, 22 iyun 2012-ci il.

M?n niy? kommunist olmadim?

Akif Ildirim N?c?fli dostumun axsam m?n? tutdugu irad m?ni d?s?nc?l?r? q?rq etdi. Bu s?rt-k?vr?k dostum niy? m?ni ittiham etdi? Y?ni dogrudanmi, m?n s?hv yoldayam? Dogrudanmi, h?yatda ?z?m olaraq qalmagim ???n kim?s? qosulmali, kimins? ideologiyasina bas ?ym?liy?m? Dogrudanmi, m?n g?zl?rimi hansisa bir iddiali c?nabin agzina tikib, «hurrey» dem?y? hazir olmaliyam? K?tl?y? qosulub ?z s?z?-simasi olmayan bir robota ?evrilm?liy?m? Bu suallar m?ni narahat etdi. Narahat ed?n basqa suallar da vardi, onlari yazmadim. Bir an duruxdum. ?c?ba, m?n d?zm? edir?m? Yadima 1972-ci ild? m?ni partiya siralarina q?bul etm?y? ?alisan partkomumuz Usub m??llim d?sd?. (Allah ona r?hm?t el?sin) «S?n bizim ?n ?midverici g?ncl?rimizd?n biris?n. S?ni taniyiriq. M?kt?bi ?la bitirmis?n. N? olsun ki, bu il Ali m?kt?b? q?bul ola bilm?din. G?l?n il m?tl?q q?bul olarsan. Orada partiyanin ?zv?n? yaxsi baxirlar. Qabaga ged?rs?n.»

S?kutla dinl?dim partkomu. Susmagimi raziliq q?bul etdi. S?n?dl?rim hazirlandi. M?ni, m?nd?n asili olmadan raykoma apardilar. M?n indi durub yalandan des?m ki, yox m?n qani??n bir partiyanin ?zv? olmaq ist?mirdim, he? kim m?n? inanmaz. Bu he? bel? d? deyildi. Qarsimda bel? bir ?f?q a?ilirdi. Bundan imtina etm?k agilsizliq idi. AMMA, ALLAH M?NI O PARTIYANIN ?ZV? OLMAGA BURAXMADI. Komsomol biletim harasa yoxa ?ixdi. M?ni o ki, var danladilar. Yenid?n komsomola ke?irm?y? he? kim c?r?t el?m?di. H?m d? vaxt olmadi. M?n ?ixib s?h?r? g?ldim. Bakida t?hsil alark?n, m?nim n? ?c?b komsomilun ?zv? olmadigimi sorusdular. N? deyim? Cavab verdim ki, komsomol biletimi itirmis?m. Ikic? g?n?n i?ind? komsomola q?bil etdil?r.

Ara sira serl?r yazirdim. Dostlarim m?n? yalvarirdi ki, he? olmasa partiyadan, Lenind?n birc? ser yaz, t?qdim el? q?zet?, sonra ardi g?l?c?k. G?z? sox ?z?n?! Axsam kagiz-q?l?mi g?t?r?b d?rin fikr? getdim. Lenin? bir ser h?sr el?m?k ist?dim. S?h?r?c?n he? n? yaza bilm?dim. Tanri m?ni Lenin? ser h?sr etm?y? qoymadi.

H?rbi xidm?td? olark?n rus dilind? s?rb?st danismagimi, siyasi d?rsl?rd? aktiv istirak ed?r?k, yoxlamalarin qarsisinda Komandirin siyasi isl?r ?zr? m?avininin (zampolitin) ?z?n? ag etm?yimi n?z?r? alan polkovnik, b?t?n s?n?dl?rimi hazirlayib alayin partiya yigincagina t?qdim etdi. Yigincaq g?n?n? bir g?n qalmis h?rbi x?st?xanada ?m?liyyat olundum. Tanri m?ni ikinci d?f? Kommunist Partiyasinin siralarina buraxmadi.

Son d?vrl?rd? saysiz-hesabsiz partiyalar yarandi. Bu partiyalarin ?ks?riyy?tinin m?qs?di-qay?si hakimiyy?t? g?lm?k, yagli tik?l?r? sahib olmaq idi. La?inin isgali g?n? Bakida inqilab ed?nl?r yadima d?s?nd? ?rp?nir?m. M?n o g?n? q?lb?n Baki k???l?rind? tanklarinin ?st?nd? bayraq yell?d?nl?rl? deyil, Az?rbaycana s?p?l?n?n b?db?xt insanlarla idim. S?ng?rd? sonuncu g?ll?sin?c?n d?sm?n? m?qavim?t g?st?r?nl?rl? idim. Canim q?d?r sevdiyim V?t?nimin k?r?yin? x?nc?r soxmaq ist?y?n hansi partiyanin ?zv? olaydim, ?ziz dostum?

H?mis? haqqin t?r?find? olmaga ?alismisam. Bacardigim q?d?r haqqi m?dafi? el?mis?m. H?mis? ?z s?z?ml?, ?z s?siml? danismaga ?alismisam. I?ind? x?bislik olan bir n?f?r dostum olmayib. S?mimiyy?ti sevir?m, ?z?m d? s?mimi olmaga ?alisiram. Bir d?f? t?l?b? dostlarimdan biri m?n? «?z?nd?n ?ox razisan» dedi. T?s?vv?r edirsinizmi, on iki-on ?? yasindan ata-anadan yetim qalan, qisin soyugunda geyinm?y? g?d?kc?si bel? olmayan, olan-qalan 5 q?piyini ??r?y? verib, 3—4 km yolu yataqxanayacan piyada ged?n insana lovga dey?s?n. Dostum dey?s?n n?yis? s?hv salmisdi. Bu lovgaliq deyildi. Bu i?imd? olan Allah sevgisinin m?n? verdiyi Q?RUR idi. M?n onu he? vaxt itirm?dim.

2003-c? ild? qanadlarina alib m?ni K?b?y? yetir?n C?nabi-Haqqin d?rgahinda anladim ki, D?nyada ?n d?zg?n yol Tanrinin buyurdugu yoldur!

Budur m?nim m?ramim. Budur m?nim Partiyam.

S?m’i-sami-firq?t?m, s?bhi-v?sali neyl?r?m?

Bulmusam yanmaqda bir hal, ?zg? hali neyl?r?m?

Qeyr? ?rz et h?r n? ?sbabin ki, var, ey d?hri-dun!

M?n bir ?hli-z?vq?m, ?sbabi, m?lali neyl?r?m.

Yox ?c?b, g?r mal? r?gib?t, m?lk? qilman iltifat,

M?n g?dayi-kuyi-esq?m, m?lk? mali neyl?r?m?

?hli-hal?m, dem? b?t v?sfin m?n?, ey b?tp?r?st,

Hal bilm?z dilb?ri-sahibc?mali neyl?r?m?

Ehtimali-hicr t?svisin? d?gm?z z?vqi-v?sl,

V?sl kim, var onda hicran ehtimali neyl?r?m?

N?xli-q?ddin ist?r?m, kandan bir b?ladir hasilim,

Baxmazam s?msad?, b?r verm?z nihali neyl?r?m?

Ey F?zuli, qil k?mali-f?zl k?sbin, yoxsa m?n

Kamili-esq?m, d?xi ?zg? k?mali neyl?r?m.