Оценить:
 Рейтинг: 0

Архитектура назарияси

<< 1 2 3 4 5 6 7 >>
На страницу:
6 из 7
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

?адимги Рим тамаддуни

Эрамиздан аввалги 1-асрларда Эллинизм давлатининг сyниши билан дунёда етакчи а?амиятга эга бyлган Рим маданияти кириб келади. Рим сиёсати 7 асрда реал ?аракатда бyлди.

Ўрта аср эпохаси тамаддуни

?арбий европа тарихи, ?адимги ва янги ва?тни фанда ифодаланиши билан белгиланди (5 – 16 асрлар) феадализмни ривожланиши ва йy?олиши билан бо?ли?.

Уй?ониш эпохаси тамаддуни

Европа тарихининг янги калитларидан бири Уй?ониш эпохасидир. (бу буржуазиясининг шаклланиш жараёнлари билан бо?ли?).Н. Коперник, Дж. Бруно, Г. Галилей дунё ?урилишдаги гелицентрик дунё?арашлари билан бо?ли?. Уй?ониш даврининг рассом усталари Леонардо Да Винчи, Микеланджело, Буонарроти, Рафаэль Санти, Альбрехто Дюрер даври.

Исло?атлар ?аракати

Исло?атлар деб номланиши христиан динини Европада 16 асрда янгилаш яъни кенг ми?ёсда антикатолик ?аракатлар олиб боришга бо?ли?. Мартин Лютер ва Жан Кальвин. Исло?атлар ?аракати Германияда бошланди. М. Лютер тезислари 1517 й. тезисларда гуно?лардан кечиш амалиётини сотиш индультенцияси ?атти? тан?ид остига олинган. Библияни ?yллаб ?увватлади.

Маърифат эпохаси тамаддуни

18 асрни ?арбий Европа тарихида маърифат эпохаси деб атай бошладилар. Фан ва илмий рационаллик шу ва?тнинг дунё шаклланишини характерли томонлари бyлди. Давлатни черковдан ажратиш кенг масштабларда олиб борилди. Янги ?у?у?ий сиёсий ?оя унда инсон инглиз файласуфи Джон Локкни инденпендента (муста?ил yзига) ме?наткаш ва хусусий ?исобланади. Биринчи ?оя бyлиб тара??иёт олдинга чи?ади.

Франция энциклопедислари илмий а?лга таянч бердилар.Ж.Руссо, Вольтер, П. Гассенди, Ж Мелье, Ж. Ламерти, Д. Дидро, Гольбах, К. Гельвеций. Инглизлардан Джон Локк, Д. Толанд.

Индустрия тамаддуни.

18 аср yзининг рационаллиги билан чегараланмасдан ?арбий Европа давлатларида капиталистик ишлаб чи?ариш усуллари тасди?лана борди. Жамият ривожида шундай фактлар пайдо бyла бошладики тезкор равишда техник муваффа?иятлар, и?тисодий ра?обат бардошлик ва ?акозалар.

Янги «идеал» сифатида пул, бойлик, капитал ?аёт мазмунига айлана бошлади. 18 асрда йирик машина ишлаб чи?ариш шакллана борди. 19—20 асрда индустриал жамият ривожлана борди ва Европа континенти чегарасидан чи?ди.

Индустрия пости тамаддуни

Постиндустрия назарияси биринчи марта Америка олими Даниел Белл томонидан илгари сурилди 1965 йилда. Унинг ?ояси жамиятни тарихий даврларини алмаштириш фикри бyлди. Жамият ?аётида постиндустрия омилини аста-секинлик билан пасайтириш эди.

20 асрда ?арбда бош?а кyп концепциялар ?ам пайдо бyла бошлади, супериндустрия, технотроин, кибернетика, ахборот ва бош?алар. Уларни ?уйидаги ?оя бирлаштирди. Янги техника авлодлари, авваламбор ?амма ахборотлар.

Глобаллашув

Замонавий дунёда интеграцион ало?алар айрим одамлар орасида, ташкилотлар ва давлатлар орасида кучая борди. Бу жараённи изланувчилар глобаллашув деб номладилар. Глобаллашув жамиятни турли со?аларини эгаллай бошлади, айни?са бу жараён и?тисодий со?ада дунё жамоатчилигида намоён бyлмо?да. 600 дан оши? Транснационал компаниялар дунё саноати ва ?ишло? хyжалиги ишлаб чи?ариш бешдан бир ?исмини таъминлайди. (Мисоллар китоб охирида иловада келтирилган)

Архитектура ва жамият, стил (услуб) ва йyналишлар

Архитектура стили тушунчаси 18 асрда немис архиологи Иоган Иоахим Винкельман томонидан илмий санъатшунослик негизида киритилган. Унинг асарлари изланиш табиатни пайдо бyлиши ва стилларни шаклланиш механизми санъатда ва архитектуради, фалсафада, маданиятшуносликда, семиотекада, тизимли синергетик аспектларда (йyналишларда) yз ифодасини топган.

Умум ?абул ?илинган архитектура стилининг yзи йy?. 1890—1907 йилларда чоп этилган Брокгауза ва Ефрон энциклопедик таржимонида архитектура стили икки хил тушунилган: фазовий (худудий) ва ва?тинчалик архитектура тилининг характеристикаси сифатида.

Фазовий аспектда Египет ?амда ?адимги грек yзининг дорик, ионик ва коринф шохлари, этруос билан ажралиб турган.

Ва?т ?ир?имида Роман, готика, уй?ониш стили, барокко, рококо, империяси кyрсатилган.

Буларда стилни объектив характер феномен сифатида ва муаллифни роли субъектив ?олатида келтирилган шунингдек архитектура тилини стил ну?таи назардан сифат ба?оси берилган.

Архитектура стиллари кyринишига мисол

«Стиль» тоза деб аталади, агарда ?амма элементлар yзгармаган ?олда ва маълум муносабатда yз yрнида бyлса.

Тоза эмас (нечистим) ?ачонки унга бош?а стил элементлари киритилган бyлса.

Тарихнинг классик санъатшунослик стил категориясидан фойдаланганлар Дж Вазари, Дж. П. Беллари, Ф. Винхофф, А. Ригль, Г. Вёльфлин, П. Франкль, В. Воррингер, А. Фоссион, Э.х.Гомбрих ва бош?алар.

Ватан санъатшуносликда – А.Ф.Лосев, М.С.Каган. Услубий аспектда- Л.И.Таруашвили, С.С.Ванеян. Маданиятшунослик аспектда Е.Н.Устюгова. «Стилдан таш?ари» оргинал концепцияни Е.И.Ротенберг таклиф ?илган.

Архитектура стили тарихи борасида И.А.Бартенов ва В.Н.Батажковалар, Е.А.Борисова, А.В.Бурдяло, В.Н.Герашенкова, Б.М.Кирикова, В.И.Локтев, Е.И.Кириченко, В.Г.Лисовский, Г.И.Ревзина, Т.А.Славина, С.В.Хачатуровалар ишлаганлар.

Замонавий фан ва санъатда бадиий асарни ?амма элементларида стилни мазмуни формал бyли?лик тушунчасини англатади, композициядан таш?ари yхшаш тyли?лик.

Бадиий стил асосан кyпро? yзини архитектурада, декоратив санъатда ва орнаментда намоён ?илади деб ?исоблайдилар.

Изланувчилар тарихий йил санъати тушунчасини (мисол: ?адимги санъат, ?адимги рус санъати, Ўрта аср санъати).

Бадиий йyналишлар (классицизм, романтизм).

Тарихий стил, тарихий регионал о?им, мактаб, устани индивидуаль манераси.

Изланувчанларни шуни учун ?ам му?им эътибори стиль категориясини ички структурасига, аввалам бор архитектура, «?амма санъатларнинг онаси»

Дискуссия асосан тушунча атрофида айланиб «тарихий» ва «модерн”ларга бориб та?алади.

Стилни регионал характери Архитектуравий стиль санъатда умуман шартли тушунча. У асосан Европа архитектураси тарихини фикрлашга мослашган.

Архитектура тарихини бир ?анча регионларни та??ослаштирганда стил баён ?илишга тy?ри келмайди.

Осиё мамлакатларининг архитектура тарихини ажратиш ?ийин, масалан; Хитой архитектураси даври, Европани шунга yхшаш архитектуравий стили. Ана шундай муаммо Рус архитектурасини изланишида ?ам чи?ади.

Миллий докторинани мос келмаслиги.

Архитектуравий стилни 1762—1840 йиллари даври Россияда (Германиядагидек) анъанавий классицизм деб номлайдилар, Францияда эса классицизм 17 аср стили ?исоблайдилар, Людовик 14 стили.

Неоклассицизм (ноклассицизм) Россияда ва Германияда,») аср боши, ретроспектив стил деб номлайдилар.

Францияда эса ноклассицизм стилини 18 аср иккинчи ярми, Людовик 16 стили деб тушунадилар.

Россия санъатшунослигидаги модерн стилини, хорижий санъатшунослар турлича номлайдилар: А?Шда -«тиффани» (Л.К.Тиффанини номи билан), Францияда- «ар-нуво» ва «fin de siecle» (букв) «аср охири» (конец века), Германияда – «югендстиль» (ани?ро? югендштиль),

Австрияда – «стиль Сецессион»

Инглизларда – «модерн стайл» (современн?й стиль, замонавий стиль).

Италияда – «Стил либерти», Испанияда – «модернизмо».

Янги стиллар постмодерн продигмаси (ёзилишича) чегарасида кyп йyналишлар шаклланди улар yзининг ?ояси ва тил воситаси билан турличадир.
<< 1 2 3 4 5 6 7 >>
На страницу:
6 из 7