Bizi Umudsuz qoyma

Tibb t?limat?isi il? sanitar ?sg?r Umudu ?lil arabasindan dik g?t?r?b h?rbi-tibbi yardim masinina t?r?f apardilar.

–Ora yox! – Mayor Orduxanov s?sl?ndi. – “Niva” ya, ?z? d?… qabaq oturacaga…

Umudun ?r?yi daga d?nd?, o, bel? d? z?nn etmisdi, mayor Orduxanov onu, el? o biri d?y?s??l?ri d? ?z?n? dogma, b?lk? d?, qardasdan yaxin bilirdi. He? vaxt razi ola bilm?zdi ki, ke?mis d?y?s??s?, ?z? d? bu v?ziyy?td? narahat yerd? aparilsin. H?l? yasi qurumamis g?zl?rind?n iki damci sevinc yasi axib sif?tini yandirdi.

Isg?nd?rin r?ngi-rufu d?yisdi, mayor Orduxanovu t?rs-t?rs s?zd?: “Bu n? edir? Umud qabaqda oturacaqsa, dem?li m?n ke?ib arxada oturmaliyam? H?, he? n? olmaz, el? Orduxanovla biz ikimiz d? arxada oturacagiq!” Bir az rahatlandi, bir az t?skinlik tapdi.

Iranli kolyaskani g?t?r?n kimi he? sagollasmadan onlardan uzaqlasdi.

–Hami yerin?! – Mayor Orduxanov s?sl?ndi.

“Niva” nin s?r?c?s? Rahib ?li il? s?r?c? oturacagini qabaga ?yib ?li il? tutdu ki, Isg?nd?r arxa t?r?f? ke?sin. Isg?nd?r ke?ib yerini rahatlayandan sonra g?zl?di ki, b?lk? mayor Orduxanov da arxa oturacaga ke??c?k.

–N? g?zl?yirs?n? – Mayor Orduxanov Rahib? baxdi. – ?z?n d? arxaya ke?.

Rahib arxa oturacaga ke?ib Isg?nd?rl? yanbayan oturdu. Isg?nd?r p?rt olsa da daha b?ruz? verm?yi ?h?miyy?tsiz bildi.

–Bu s?r?fi ?ld?n buraxmaram. – Mayor Orduxanov yerini rahatlayib m?h?rriki is? saldi.

–Hansi s?r?fi? – Isg?nd?r p?rtliyini b?ruz? verm?m?k ???n maraqlandi.

–Umud kimi q?hr?man d?y?s??y? s?r?c?l?k etm?k s?r?fini. Bel? sans h?r d?f? ?l? d?sm?z.

“Niva” qabaqda, yamyasil h?rbi-tibbi yardim masini da arxasinca yola d?sd?. Bas yola ?ixana kimi he? kim danismadi. El? ki, bas yola ?ixib s?r?ti tarazladi, mayor Orduxanov ?z?n? Umuda tutub g?l?ms?nd?. Umud f?rs?t g?zl?yirmis kimi araya s?z saldi.

–Sizi d? t?brik edir?m, “mayor” r?tb?si almisiniz.

–?ox sag ol, Umud. – Sag ?lini s?kandan ayirib Umudun ?iynin? vurdu. – S?n bundan da y?ks?k r?tb?y? layiqs?n. H?, danis, g?r?m, babalar s?n? nec? qulluq g?st?rirdil?r?

–Sag olsunlar. Bir d?n? davranislari n?y? des?n d?y?rdi. Adami o q?d?r mehriban dindirir, sirin-sirin danisdirirdilar ki, el? bil yaxin qohumlarin, k?nd?il?rindi. Bir d? ?z aralarinda hamisi bir-birin? “aga” dey? m?raci?t edirl?r.

–B?s, babam? – Isg?nd?r m?daxil? etdi.

–Siz? “babam, babam” dem?l?rin? baxmayin…

–Dem?li, s?n orda “ageyi Umud” oldun… – Mayor g?l?ms?nd?.

–H?, el? deyirdil?r… – Umud da qimisdi.

–?zg? deyill?r ki… onlar da bizd?ndi… bizimdi… yarimiz Arazin bu tayinda… yarimiz da o tayinda…

–H?rd?nbir s?hb?t d?s?nd? onlar da bel? deyirdi. – Umud n? fikirl?sdis? ?lav? etdi. – Yox, onlar ayri c?r deyirdil?r. Deyirdil?r ki, buralar o tayin olub… bir vaxtlar… Sonra Sah?nsah Rusiya il? c?ngi aparib ki, buralari qorusun, qoruyammiyib. Urus g?cl? olub, c?ngi qazanib, buralari o taydan qoparib. Yoxsa, indi buralar da Iranin t?rkibind?ydi. Onda erm?nini h?ddi n?yidi c?ngi a?sin, buralara h?cum el?sin…

Mayor Orduxanov g?zg?d? Isg?nd?r? g?z vurdu…

–Umud, farslar bel? danisirdi, yoxsa o tayli az?ril?r? – Isg?nd?r sorusdu.

–He? bilirs?n ki, farslar hansidi, az?ril?r, erm?nil?r hansi? – Umud qanrilib arxaya baxa-baxa cavab verdi.

–Orda erm?nil?r d? isl?yir? – Isg?nd?r sual yagdirmaqda davam edirdi.

–Orda ?oxunun familiyasinin sonlugu yandir; erm?nisinin d?, farsin da, az?rinin d?… Bir d? T?brizin ?n yaxsi h?kiml?ri el? erm?nil?rdi. Onlar h?r il xaric? gedib t?hsill?rini artirirlar. Az?ril?r d? “b?simdi, buna da s?k?r” deyib Allaha dua edir, yerl?rind? sayirlar. “Babam, bundan sonra gedib professor olmuyacam ki?”

–H?… – Mayor s?hb?ti d?yism?k ist?di, amma Umud imkan verm?di.

–H?, bir d?, ?ox x?sisdil?r. – Umud qabaga ?evrilib yola baxa-baxa s?hb?tin? davam etdi. – ?sl Haci Qaradilar. X?sis Culfa onlarin yaninda toya getm?lidi. Iyn?ni d? adama el? vururlar ki, el? bil qirx ildi onlardan borc alib qaytarmamisiq. C?nab mayor, bizim h?kum?t onlara pul ?d?mir ki, bizi m?alic? etsinl?r?

–Indi onun yeri deyil, Umud. Ola bil?r ki, bizim h?kum?t h?l?lik pul ?d?m?yib. M?harib? aparan ?lk? pul ?d?m?z, qonsulardan borc alar. Qayda bel?dir. Ancaq qoy, bu m?harib? qurtarsin, birc? Qarabag m?s?l?si h?ll olunsun.., bizim h?kum?timiz… he? kim? borclu qalmayacaq… Haminin borcunu artiqlamasi il?, h?l? des?n faizi-s?l?mi il? ?d?y?c?k. Biz g?cl? d?vl?t olacagiq; h?m iqtisadi, h?m d? h?rbi c?h?td?n. H?m d?…

Mayor Orduxanov n? fikirl?sdis?, gerisini dem?di. Onun n? dey?c?yini g?zl?yirmis kimi n? Isg?nd?r, n? d? Umud bir s?z d? olsun ?lav? etm?di. G?zl?dil?r, g?zl?dil?r, Orduxanovdan da s?s ?ixmadi.

Qabaqda D?vl?t Yol M?f?ttisliyi postu vardi. Postu ke??n? kimi he? biri dinib danismadi. Mayor Orduxanov g?zg?y? baxirdi, g?rs?n o biri masin ?ox gerid? qalmayib ki…

–Umud, yaralandigin yadindadirmi? – Postu ke??nd?n sonra Isg?nd?r maraqlandi.

Umud ?evrilib komandir? baxdi ki, g?rs?n n? deyir. Mayor Orduxanov s?kandan b?rk-b?rk yapismisdi, g?z? ancaq yolda idi, fikri, x?yali b?lk? d? Haramida dolasirdi.

–Qorxma, danis. – Isg?nd?r ?r?kl?ndirdi. – Komandirin? niy? baxirsan? Qorxursan ki, danismagina icaz? verm?y?? Burda n? var?! Bir d? k?ndd? bostan ogurluguna getm?misdin ki, c?l?y? d?s?b qi?ini qirasan. Erm?nil?rl? vurusurdun, v?t?ni m?dafi? edirdin, yaralandin.

–Yaralandigim yadimdadir. Siz d?z deyirsiniz, d?y?sd? yaralandim. Amma… yen? d?… yaxsisini komandir bilir… – Umud t??ss?f dolu baxislarla basini buladi.

–B?y?m komandir d? s?nin yanindaydi yaralananda? – Isg?nd?r inanmirmis kimi sorusdu.

–B?li. – Umud q?ti cavab verdi.

–B?s axi s?n sol cinahda yaralanmisan. Tabor komandirin d? m?rk?zd? h?cumda olub.

–Bizim komandir ayri komandirdi, o, h?r yerd? olurdu. Ne?? ildir m?harib?dir, erm?nil?rl? davadayiq, m?n ?? d?y?s b?lg?si d?yismis?m, h?l? bel? komandir g?rm?mis?m. Harda qizgin d?y?s gedir, komandir tez ?z?n? yetirir ora. H?mis? BMP-2-nin ?st?nd?dir. Bir d?f? b?rk d?y?s gedirdi. Erm?ni tanklari basimiza od ?l?yirdi, m?rmil?r dolu kimi yagirdi. – Sanki Umudun dili a?ilmisdi. – ?sg?rl?r s?ng?rl?rd?n bas qaldira bilmirdil?r. Biz tank?ilar da nisan alib at?s a?a bilmirdik, el? allah umuduna h?rd?nbir birini erm?nil?r t?r?f? atirdiq. Bir d? g?rd?k arxadaki t?p?nin ?st?nd?n hacileyl?k dimdiyini saqqildatdi.

–N?, Hacileyl?k? S?nin kod adin bel?ydi? – Isg?nd?r mayordan sorusdu.

–Imkan ver, qoy danissin.

–L?zz?t eliyir h?, ?sg?rin dilind?n xos s?zl?r esitm?k?

–?sg?rinin s?yl?dikl?ri komandirin ?n b?y?k m?kafatidir. M?nim kod adim “Zireh” idi. ?sg?rl?r PDM-2-y? ?z aralarinda “Hacileyl?k” deyirdil?r.

–Yaxsi, Umud, danis. Danis, g?r?k, s?nin bu komandirin daha hansi oyunlardan ?ixib erm?nil?rin qabaginda.

–Erm?nil?r yaxsi bilirdil?r. Komandirin hacileyl?yi saqqildiyan kimi digalar si?an desiyini satin alirdilar.

Umud bunu deyib dayandi.

–H?, Umud, g?r?k bel? olmayaydi, amma oldu. G?r?n?r, Tanrinin yazisi bel?ymis. – Mayor Orduxanov danismaga basladi. – H?min g?n biz “B?yt?p?” ?m?liyyatina hazirlasirdiq. “Yargan” sira t?p?l?rini alandan sonra erm?nil?r “B?yt?p?” y?ks?kliyind? v? oradan saga-sola uzanan t?p?l?rd? m?hk?ml?nmisdil?r. ?? g?n idi piyada qosunumuz h?cum edirdi, t?p?l?ri ala bilmirdi. ?mr olunmusdu ki, tanklarla h?cuma ke??k. S?nin tankin da h?cum qrupundaydi. Tam hazirliq g?r?l?nd?n sonra siz? dinclik verdim ki, yatasiniz. ?z?m is? s?h?rki d?y?s? d?s?n?r, d?y?sd?n az itgi il? ?ixmaq ???n bir daha h?r seyi g?t?r-qoy edirdim. B?rk yorulmusdum. Gec?nin bir al?mind? ?z?m d? m?rg?l?m?k ist?yirdim ki, s?n sayiqlamaga basladin. “Qoymayin! M?ni burda qoymayin! Komandir!!!” ?z s?sin? az qala ?z?n oyanacaqdin, o biri ?sg?rl?ri d? oyadacaqdin. Yaxinlasib ?limi alnina qoydum, qizdirman vardi, od i?ind? yanirdin. D?rhal s?nin tankini ehtiyata ke?irm?k bar?d? q?rara g?ldim. X?b?riniz olmadan sag cinahdaki ?? tankdan birini m?rk?z? g?tizdirdim. Alaqaranliqdan sizi yuxudan qaldirdiq. S?nin tankinin ehtiyatda qalmasini tapsirdim. D?y?s? ged? bilm?m?yind?n m?yus oldun. Burnunu sallayib k?nara ??kildin. M?nim s?z?md?n ?ixa bilmirdin, amma d?y?sd?n qalmaq da ist?mirdin. N? is?… Biz ?? tank v? m?nim s?r?ncamimda olan PDM-2-nin d?st?yi il? s?h?rin alatoranliginda h?cuma ke?dik. El? birinci h?ml?d? itgisiz “B?yt?p?”ni g?t?rd?k. Birinci, ikinci motoatici taborlar sag-sol cinahlardan h?cumu genisl?ndirdil?r. “B?yt?p?” d?n sagda, y?ni ikinci tabordan sonra d?rd?nc?, solda, birinci tabordan sonra altinci tabor olmaqla silsil? t?p?l?ri erm?nil?rd?n aldiq. S?h?r saat doqquz olmadan g?n?n tapsirigi yerin? yetirilmisdi. Arada f?rs?td?n istifad? edib ?sg?rl?r? s?h?r yem?yi yedirtm?k ist?yirdik ki, erm?nil?r m?rk?zd?n ?ks-h?cuma ke?dil?r. G?cl? ?ks-h?cum olsa da d?f ed? bildik. Erm?nil?rin bir az z?if ikinci ?ks-h?cumu d?rd?nc? tabor istiqam?tind? oldu. Onu da d?f etdil?r. G?norta yem?yi zamani artiq tam arxayinlasmisdiq ki, daha erm?nil?r m?hk?ml?nm?k ???n yeni m?vqe se??rl?r, ?ks-h?cuma ke?m?zl?r. Bir d? baxdiq ki, sol cinahimizda qirgindir. El? bu zaman briqada komandiri ratsiya il? bildirdi ki, erm?nil?r ?ks-h?cuma ke?ib, altinci taboru yeni aldiqlari m?vqed?n ?ixarib. M?n? ?mr edirdi ki, t?cili h?min taborun d?y?s m?vqeyin? g?lim. Orada olan iki tankla v? geri ??kilmis taborun ?sg?rl?ri il? yenid?n h?cum t?skil edim v? erm?nil?ri m?vqed?n ?ixarim. M?n “B?yt?p?” istiqam?tind? h?cumda istirak ed?n tank?ilara tapsiriq verib PDM-2 il? geriy?, Umudun tanki duran yer? g?ldim. Umud vurnuxur, ?z?n? yer tapa bilmirdi, d?y?sd?n k?narda qaldigini ?z?n? bagislamirdi. M?s?l?ni onlara izah etdim v? birlikd? altinci taborun d?y?s m?vqeyin? g?ldik. Orada olan iki tanki v? ?llid?n ?ox atici ?sg?ri c?ml?sdirib h?cum t?skil etdim. El? d?rd-bes yaylim at?sind?n sonra erm?nil?r s?ng?rl?rd?n ?ixib qa?dilar, biz bunu g?rd?k. S?r?tl? s?ng?rl?r? t?r?f ir?lil?dik v? s?ng?rl?r? ?lli-altmis metr qalmis m?n tanklara “dur” ?mrini verdim. S?ng?rl?rin qarsisinda minalanmis sah? ola bil?rdi. S?r?ncamimizda olan alti n?f?r istehkam?ini g?nd?rdim minalarin olub-olmamasini yoxlamaga. Bu zaman Umud ?lind? avtomat tankin ?st?nd?n yer? atildi v? s?ng?r? t?r?f g?t?r?ld?. Onun arxasinca qisqirdim:

–Umuuud!!! Dayaaan!!!

Umud is? esitmirdi, ?z al?mind?ydi. D?y?s? hazir v?ziyy?td? qa?a-qa?a s?ng?rin yanina g?ldi v? s?ng?rin i?in? tullandi. Onun s?ng?r? tullanmasi il? n?yins? partlamasi bir oldu. M?n he? n?y? m?h?l qoymadan onun yanina qa?ib g?ldim. Umud yer? uzanmisdi, ?abalayirdi. H?r iki ayagi dagilmisdi. Sidd?tli qan axirdi. Tez g?d?k??min k?ndirini dartib ?ixartdim v? onun ayaginin birini topuqdan yuxari bagladim ki, qanaxma dayansin. ?sg?rl?r d? o biri ayagini bagladilar. Onu qaldirib tanklar duran yer? g?tirdik. Rahib sanitar masini d?nd?rib hazir v?ziyy?td? saxlamisdi. Umudu masina qoyan kimi yerind?n g?t?r?ld?.