Оценить:
 Рейтинг: 0

Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма

<< 1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
3 из 6
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля
Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Тузилиш 2000 м2 майдонни эгаллаган ва аслида yзининг улу?ворлиги билан ?айратга соладиган 30 метрли тyрт корпусли носимметрик минора эди. Тераслар пирамида каби бир-бирининг устида жойлашган эди. Энг ю?ори терас ердан 25 м баландликда кyтарилди. Бутун бо? жанубга ?араган. Кенглиги 3,5 м бyлган тераслар 5 м гача баландлик фар?ига эга эди.

Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Структураси 40 * 50 м томонлари бyлган трапезоид бyлиб, жанубдан шимолга торайган. Бинонинг таркибида буюртма тизими ?yлланилган. ?ар бир тераста табиий элементларни yз ичига олган бир ?атор аркадалар билан якунланди. Заминларнинг тузилиши ишончли гидроизоляция бyлиб хизмат ?илган ёйилган тош, икки ?атор ?ишт ва ?yр?ошин плиталаридан иборат эди. Плиталар устига битум билан сингдирилган ?амиш ?атлами ёт?изилган ва устига yсимлик тупро?и ?yйилган. Устуннинг ?алинлигида ?увурлар яширинган бyлиб, улар ор?али махсус тизим ёрдамида Фурот дарёсидан сув ю?ори терастага кyтарилган. Бо?да фавворалар, каскадлар ва каналлар тизимига эга сув ?илдираги ёрдамида су?орилди. Терасларнинг кyтарувчи устунлари ичи бyш эди. Бу бyшли?ларда дарахтлар yсди ва бyшли?нинг ?олган ?исмини гуллар эгаллади. Тераслар остидаги хоналар вино ?абрлари сифатида ишлатилган.

Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Вавилон ша?рида Бобил бо?лари

Бобил бо?лари дизайнида инновацион ва дадилдир. Улар дунёнинг етти мyжизасидан бири сифатида таснифланади. Aсосий структуравий бу объектнинг шакллантирувчи элементлари тераслардир. Бу табиий му?ит элементларини yз ичига олган ю?ори бадиий ?ийматга эга бyлган меъморчиликнинг пайдо бyлишининг дастлабки бос?ичи эди.

Ноёб архитектура ва ша?арсозлик объектларини яратишнинг навбатдаги даври антик даврдир. Бино ва иншоотларнинг шаклланишини такомиллаштириш ?адимги Юнонистон ва ?адимги Римда амалга оширилди.

V асрнинг иккинчи ярми Милоддан аввалги ?адимий маданият, санъат ва меъморчиликнинг энг юксак тара??иёт даври эди.

V асрнинг иккинчи ярмида Aфина. Милоддан аввалги э. Юнонистоннинг сиёсий ва маданий маркази бyлиб, yзгача улу?ворликка эришди. Бу давр меъморчилигининг энг ю?ори юту?и Aфина Aкропол ансамбли эди. Aкропол ?ояси водийнинг yртасидан кyтарилиб, уч томондан тепаликлар билан yралган ва жанубий томонида денгизга туташган. Бу нилуфар-кулранг о?актош массаси бyлиб, тик ён ба?ирлари билан фа?ат ?арбий томондан кириш мумкин. Устки, гyё кесилган ва ?арбдан шар??а чyзилган платформани ?осил ?илади. Унинг узунлиги 300 м, максимал кенглиги эса Пирей денгизидан тахминан 130 м. Aкропол yз таркибига бир ?анча объектларни yз ичига олади.

Парфенон – Бокира Aфинанинг асосий ибодатхонаси, ша?ар ?омийси, тошнинг жанубий чеккасида, энг баланд жойида (милоддан аввалги 447—438 йилларда ?урилган, эрамиздан аввалги 432 йилгача ?уриб битказилган), Aкрополнинг ?арбий, майин ёнба?ридаги дарвоза (милоддан аввалги 437—432 йиллар) ва да?о П?идиаснинг иши бyлган Жангчи Aфинанинг (Промачос) улу?вор ?айкали, кириш эшигига ?араган ва бутун ?арбий ?исмда ?укмронлик ?иладиган баланд пойдеворда ансамбл.

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитликка архитектура техникаси ва тартиб тизимидан фойдаланиш туфайли эришилди.

Маъбаднинг cелласини yраб турган Панат?енаик юриши тасвирланган ажойиб фриз айланма йyлнинг узлуксизлигини таъкидлади. Устунлар билан yралган мармар ибодатхона бyлган Парфенон (периптер, майдони 30,89 м * 69,54 м, устун баландлиги 10,43 м) осойишта улу?ворлиги ва меъморий шаклларнинг мукаммаллиги, ?исмларнинг ани? уй?унлиги, масштабга мутаносиблиги билан ажралиб туради.

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитлик

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитлик

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитлик

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитлик

Шахс, Дорик ва Ион орденларининг мо?ирона комбинацияси. Маъбаднинг архитектура шакллари билан узвий бо?ли? бyлган бой, классик ?атъий ва нозик ?айкалтарош безаклари П?идиас ра?барлигида ?илинган (милоддан аввалги 432 йилда ?уриб битказилган).

Парфенон

Парфенон

Aкропол ансамблидаги бирлик ва яхлитлик

Aкропол ?адимги Юнонистоннинг энг маш?ур ансамблига айланди, унда диний, мифологик, ?а?рамонлик ва сиёсий ма?садлар битта ажойиб бадиий яхлитликда бирлаштирилган. Турли хил тартибларнинг мутаносиб тузилиши, архитектура ва ?айкалтарошликнинг бирлиги, yйланган юриш жараёнида ми?ёснинг yзгариши, мажмуанинг сюжет манти?и – буларнинг барчаси Aфина Aкрополини ю?ори профессионаллик намунасига ва доимий та?лид объектига айлантирди.

Шуни таъкидлаш керакки, ?адимги Юнонистонда биноларни яратиш ва ?уришда уларнинг шаклланишининг морфологик ва эстетик хусусиятларига, ?адимги Римда эса функционал ва конструктив-технологик хусусиятларга катта эътибор берилган.

?адимги Римда ?урилиш ташаббуслари кyламининг yсиб бориши ва ало?ида тузилмалар кyламининг кенгайиши юнонларнинг пост ва нурли тузилмаларига нисбатан кyпро? имкониятларни таъминлайдиган янги ?урилиш техникасини яратишни талаб ?илди. Бу архитектуранинг кенгайтмаси

Саё?ат имкониятларига тонозли конструкцияларни жорий этиш ва ривожлантириш ?амда янги материал – бетондан фойдаланиш ор?али эришилди. Рим республикаси даврида ёйилган тош ва бетоннинг гумбазли конструкцияси архитектуранинг мутла?о янги умумий ?иёфасини яратади, янги турдаги меъморий иншоотларнинг пайдо бyлишига ёрдам беради ва антик даврдан мерос бyлиб ?олган ёки эллинизмдан олинган анъанавий турларни yзгартиради.

?адимги Римда тузилмаларнинг хилма-хиллиги ва ?урилиш кyлами Греция билан солиштирганда сезиларли даражада yзгарди: жуда кyп улкан бинолар ?урилмо?да. Буларнинг барчаси ?урилишнинг техник асосларини yзгартиришни талаб ?илди. ?адимги технология ёрдамида энг мураккаб вазифаларни бажариш имконсиз бyлиб ?олди: Римда тубдан янги тузилмалар ишлаб чи?илмо?да ва кенг ?yлланилмо?да – ?ишт-бетон, бу катта орали?ларни ?оплаш, ?урилишни кyп марта тезлаштириш муаммоларини ?ал ?илишга имкон беради, ва энг му?ими, фойдаланишни чеклаш малакали ?унармандлар, ?урилиш жараёнларини паст малакали ?ул ишчиларининг елкасига yтказдилар.

Тахминан IV асрда. Милоддан аввалги эрамизда о?ак бо?ловчи сифатида ишлатилади (биринчи марта молоз тошда) ва II асрга келиб. Милоддан аввалги эрамизда о?ак ва майда агрегатли тош асосида монолит девор ва тонозларни ?уришнинг янги технологияси ишлаб чи?илди. О?ак ва ?умни майдаланган тош билан аралаштириш ор?али сунъий монолит «Рим бетон» деб номланган.

Вулканик ?умнинг гидравлик ?yшимчалари – пузолана (у экспорт ?илинган ?удуд номидан кейин) уни сув yтказмайдиган ва жуда бардошли ?илди. Бу ?урилишда ин?илобга сабаб бyлди. Бундай дуворcлик тезда амалга оширилди ва шакл билан тажриба yтказишга имкон берди.

Римликлар пиширилган лойнинг барча афзалликларини билишган, турли шаклдаги ?иштлар ясаган, биноларнинг ён?ин хавфсизлигини таъминлаш учун ё?оч yрнига металлдан фойдаланган, пойдевор ?yйишда тошдан о?илона фойдаланилган. Рим ?урувчиларнинг баъзи сирлари ?али очилмаган, масалан, «Рим солоди» эритмаси ?озир ?ам кимёгарлар учун сирдир.

Бутун ?адимги дунёда Рим меъморчилиги yзининг баландлиги бyйича тенгсиздир. Му?андислик санъатининг турлари, иншоот турларининг хилма-хиллиги, композицион шаклларнинг бойлиги, ?урилиш кyлами. Римликлар ша?ар, ?ишло? ансамбли ва ландшафтига меъморий объектлар сифатида му?андислик иншоотларини (сув yтказгичлар, кyприклар, йyллар, портлар, ?алъалар, каналлар) киритдилар, янги ?урилиш материаллари ва иншоотларини ?yлладилар.

Улар юнон архитектурасининг тамойилларини ва биринчи навбатда тартиб тизимини ?айта ишладилар: улар тартибни камерли тузилиш билан бирлаштирдилар. ?адимги Римда yзларининг функционал ма?садларига кyра янги бинолар – ванналар ва амфитеатрлар пайдо бyлди.

Aмфитеатрлар архитектура иншоотининг соф Рим типидаги туридир. Милодий 70—80 йилларда э. (милодий 1 аср) Колизей (лотинча колоссеусдан – «улкан») деб номланган улкан Флавиан амфитеатри ?урилган, Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир. Мавжудлигининг биринчи кунларидано? у Римнинг асосий ди??атга сазовор жойларидан бири бyлиб келган.

У эмас-ажабланарлиси, чунки yша пайтларда амфитеатр бир ва?тнинг yзида цирк, театр ва стадион эди. Режа бyйича эллиптик (асосий y?лардаги yлчамлар тахминан 156 * 188 м) ва баландлиги (48,5 м) бyлиб, у 50 минг томошабинни си?дира олди.

Aйлана бyйича у деярли 500 м га етган. Режада структура кyндаланг ва ?ал?асимон йyлаклар билан ажратилган. Устунларнинг учта таш?и ?атори yртасида асосий тар?атиш галереялари тизими ташкил этилган. Зинапоялар тизими галереяларни амфитеатр ?унисида бир текисда жойлашган бинога чи?иш ва таш?и кириш йyллари билан бо?лаган периметри атрофида жойлаштирилган.

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Структуравий асос 80 та радиусли йyналтирилган девор ва шифтларнинг тонозларини кyтарувчи устунлардан иборат. Таш?и девор травертин квадратлардан ясалган; устки ?исмида икки ?атламдан иборат: ички ?исми бетондан, таш?и ?исми травертиндан ?илинган. Мармар ва кноcк ?оплама ва бош?а безак ишлари учун кенг ?yлланилган. Материалнинг хусусиятлари ва ишини жуда яхши тушунган ?олда, меъморлар тош ва бетон композицияларнинг ?ар хил турларини бирлаштирдилар.

Колизей Римдаги энг катта амфитеатрдир

Колизей фрагменти

Колизей фрагменти

Колизей фрагменти

Колизей фрагментидан

Колизей фрагментидан

Колизей фрагменти

<< 1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
3 из 6