Оценить:
 Рейтинг: 0

Шаҳар муҳитида инновацион биноларни шакллантириш асослари. Ўқув қўлланма

<< 1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
5 из 6
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля
Бу бадиий ва режалаштириш бирлигига эга бyлган ва фазовий жи?атдан бир-бири билан yзаро таъсир ?илувчи бир ?атор меъморий иншоотларнинг тyпламидир. Рим Колизейи – бу амфитеатр ва архитектура му?ити элементларини yзгартириш ва театрлаштириш усулларига эга бyлган улкан ажойиб жамоат биноси. готика ибодатхонаси Нотр Дам динамик ?ажмли ва ноанъанавий тош рамка тизимидан фойдаланган ?олда му?аддас объект эди. Кристал сарой ва Эйфел минорасини саноат ин?илоблари даврининг тарихий инновацион объектлари деб ?исоблаш керак.

Кристал Сарой

– бу модулли металл ва шиша элементлардан фойдаланган ?олда табиий компонентларни (?ишки бо?) yз ичига олган кyргазма функциясига эга жамоат биноси.

Эйфел минораси – бу ша?ар му?итида устун хусусият бyлиб хизмат ?иладиган вертикал композицион y?га эга бyлган металл платформалар ва устунларнинг динамик тузилиши. Санаб yтилган инновацион тарихий бино ва иншоотларда бадиий тасвирни яратишнинг асосий воситаси архитектоника бyлиб, у ноанъанавий конструктив ечимнинг вертикал ва горизонтал архитектура пластиклиги билан уй?унлашувидир.

Бинолар ?ажмининг уч yлчовли композициясини яратишда элементларни тузишда симметрия ва ассиметрия, нюанс ва контраст тамойиллари, уларнинг турли хил ритмик муносабатлари ва бош?алар ?yлланилади.

Барча объектларда ало?ида а?амиятга эга ?исмларнинг ва бутуннинг мутаносиблиги бир-бирига (нисбатлар тизими) ва структуранинг ва унинг индивидуал шаклларининг шахсга (ми?ёсга) мутаносиблиги. Инновацион биноларни шакллантиришда ?yлланиладиган бадиий воситалар сони тy?има ва рангни ?ам yз ичига олади. Уларнинг хилма-хиллиги бинонинг сиртини ?айта ишлашнинг турли усуллари билан эришилади.

Биноларни жойлаштиришда юзаларнинг ёру?лиги ва соясининг характери ?ам ?исобга олинади. Умуман олганда, инновацион тарихий биноларни шакллантиришнинг асосий ?онуниятлари ?уйидагилардир: морфологик жи?атдан – мунтазам тузилишнинг кенг тар?алганлиги, объектларнинг масштаб хусусиятларининг ортиши, тузилмалар тектоникасига мувофи? композицион воситалардан фойдаланиш; семантик жи?атда муайян белгиларнинг мавжудлиги, индивидуал услубнинг ани?ланиши; функционал жи?атда рекреацион функцияга эга бyлган тузилмаларнинг кyринишини таъкидлаш керак: дам олиш, ажойиб, му?аддас ва бош?алар; эстетик жи?атдан, биринчи навбатда, инсонга катта ?иссий таъсир кyрсатадиган индивидуал бадиий образнинг мавжудлигини таъкидлаш керак;

конструктив ва технологик жи?атдан – янги технологиялар ва ноанъанавий дизайн ечимларидан фойдаланган ?олда тузилмани яратиш мавжудлиги.

1.3 Замонавий архитектурани шакллантиришда ша?ар му?итидаги инновацион объектлар.

Инновацион замонавий архитектура объектлари ХХ-ХХ1 асрларда ривожланишнинг постиндустриал даврида яратила бошланди.

ХХ аср меъморчилигида. табиий му?ит билан меъморчиликни шакллантиришда янги йyналиш мавжуд – органик архитектура, биринчи марта шакллантирилди

– йилларда сохталаштирилган америкалик архитектор Л. Салливан томонидан, уларни функция ва шаклнинг мувофи?лиги сифатида белгилаган, у yша пайтда ?укмрон бyлган эклектизмдан ажралиб туриш учун уни архитектура ?а?идаги асарларида ишлатган. Л. Салливаннинг ?оялари унинг шогирди Ф. Л. Райт томонидан ишлаб чи?илган. Ф. Л. Райт концепциясининг асоси классик архитектурада унинг ало?ида ?исмларини ало?ида ажратиб кyрсатишга ?арши бyлган меъморий маконнинг узлуксизлиги ?ояси эди.

Табиатга битилган бино, унинг ички мазмунидан келиб чи?адиган таш?и кyриниши, шаклнинг анъанавий ?онуниятларини рад этиш – «органик меъморчилик» тушунчаси билан белгиланиши мумкин бyлган меъморий тилининг yзига хос хусусиятлари.

Бу ?ояни биринчи марта у «дашт уйлари» деб аталадиган уйларда (Робининг Чикагодаги уйи, 1909 ва бош?алар) амалга оширган. Функционализмнинг экстремал томонлари билан ба?слашиш, унга индивидуал э?тиёжлар ва одамларнинг психологиясини ?исобга олиш истаги билан ?аршилик кyрсатиш, органик архитектура yртада.

20-аср етакчи йyналишларидан бирига айланади. Ушбу тенденциянинг ёр?ин мисоли «Шаршара устидаги вилла» (1937), Ф. Л. Райт томонидан ?урилган. Ўрмон о?ими бyйида ?урилган уй атайлаб ?yпол тош плиталар ва шиша деворлардан иборат гyзал композициядир. Табиат элементлари бинонинг тузилишига органик тарзда киритилган, унинг ички ?исмида – вилланинг биринчи ?авати бyйлаб о?им о?ади. «Шаршарада» – бу лойи?а, ХХ асрнинг рамзи. Бино ландшафтнинг ажралмас ?исми, у билан бо?ли? элементдир.

Шаршара устидаги вилла

Турар-жой биноси тузилишидаги ин?илобий ин?илоб,

Ф. Л. Райт томонидан амалга оширилган, архитектурада кенг тар?алди. Aтроф-му?итнинг табиий элементлари тy?ридан-тy?ри бинонинг тузилишига киритила бошланди ва ички ва таш?и маконларни ягона стилистик композицияга органик равишда бирлаштирди. Ф. Л. Райт Чикагода уйингизда катта очи? ресторанни лойи?алаштиради ва ?уради. Бу ва?тда унга ?yшма Штатларда музей ?уриш таклиф ?илинди. Aввалига у рад этди, лекин кейин у лойи?ани яратди.

Сулаймон Р. Гуггенхайм музейи – ?yшма Штатлардаги Санъат музейи, 1937 йилда Гуггенхайм жам?армаси ташкил этилганидан бери дунёдаги энг маш?ур замонавий санъат коллекцияларидан бири. Музей асосчиси филантроп С. Гуггенхаймдир. 1943 йил июн ойида фонд Нью-Йоркни жой сифатида танлаганидан ?афсаласи пир бyлган Ф. Л. Райтга янги музей биносини ?уришни топширди. У бу ша?арни архитектура услуби жи?атидан ?аддан таш?ари урбанизациялашган ва номутаносиб, тy?риро?и, унинг йy?лиги, ни?оятда зич ?урилган ва а?оли гавжум деб ?исоблаган. У музей биносининг меъморий шаклларини иложи борича табиийга я?инлаштиришни, уни табиий ландшафтга уй?унлаштиришни хо?лади. Биро?, Ф. Л. Райт Гуггенхаймни ишонтира олмади. Нью-Йоркдаги музей ?урилиши учун танланган майдон Бешинчи авенюдаги 88 ва 89-кyчалар орасидаги Марказий Паркнинг улкан яшил ?удудига туташган майдонга тушди.

Гуггенхайм музейи – ?yшма Штатлардаги Санъат музейи

Гуггенхайм музейи – ?yшма Штатлардаги Санъат музейи

Гуггенхайм музейи – ?yшма Штатлардаги Санъат музейи

Бинони яратиб, Ф. Л. Райт анъанавий музейдан узо?лашди ?yшни биноларни кyздан кечираётган ме?монлар худди шу тарзда ?айтишга мажбур бyлган ?урилмалар. Гуггенхайм музейида томошабинлар биринчи навбатда лифтни ю?ори ?аватга олиб чи?адилар, сyнгра спирал рампадан тушадилар ва кyргазма билан танишадилар. Узунлиги 400 м бyлган атриумга олти ?аватли заллар, шунингдек, 1992 йилда асосий бинога бириктирилган ?анотнинг янги бинолари туташган. Таш?и томондан, музей тескари пирамидал минорага yхшайди. Ушбу бино 20-аср меъморчилигининг энг ёр?ин асарларидан бири ?исобланади.

Музей ?урилиши 1959-йилда, С. Гуггенхайм ва Ф.Л.Райтлар ?аёт йy?лигида якунланган. Бинонинг жаб?аси спирал ?ажм сифатида яратилган бyлиб, ноани? равишда торнадога yхшайди. 3 м баландликдаги панжара ?исмлари бинонинг рамкасини ташкил ?илади. Структуранинг ?опламаси эгилган титаниум плиталари ва шишадан иборат бyлиб, у ноанъанавий кyриниш беради. Музейнинг жойлашуви ало?ида эътиборга лойи?дир. Бинода бир хил хоналар йy?. Залларнинг бyлимлари шундай жойлаштирилганки, ташриф буюрувчилар лифтга чи?иб, рампадан тушиб, музей экспозициясини тy?ри бурчакдан кyришлари мумкин.

Aрхитектура ечими бир ва?тнинг yзида турли даражаларда жойлашган асарларни кyриш имконини беради. Бу ерда очи?лик тамойили устунлик ?илади. Фазовий ?ажмлар визуал равишда yзаро таъсир ?илади ва бир-бирининг устига чи?ади. Бинонинг спирал тектоникаси о?имли бyшли?лари бyлган ?оби??а yхшайди. Шу билан бирга, дизайн ?атъий геометрияга бyйсунади: учбурчаклар, эллипслар, доиралар ва квадратлар. Галереялар муста?ил, лекин yзаро бо?ланган бyлимларга бyлинган.

Фойдаланилган «Нью-Йоркдаги Гуггенхайм музейи меъморий ёдгорлигининг эстетик та?лили» адабиётида муаллифлар кyплаб муаммоларга тyхталиб yтдилар.

Биз, масалан, ушбу бино ?а?ида Домcом журнали келажак музейлари ?а?идаги ма?олада шундай ёзади: Ф. Л. Райт. Бу бино 20-аср меъморчилигининг энг ёр?ин асарларидан бири ?исобланади». Интеррос журнали шундай дейди:

«Ф. Райт келажакдаги музей учун жа?он музей бизнесида yхшаши бyлмаган лойи?ани яратди.

Ривожланишнинг органик бос?ичидаги инновацион объектлар кyлами Сидней опера театрини yз ичига олиши керак. Бу Сиднейдаги муси?али театр, дунёдаги энг маш?ур ва осонгина таниб олинадиган бинолардан бири бyлиб, у Aвстралиядаги энг катта ша?арнинг рамзи ва ?итъанинг асосий ди??атга сазовор жойларидан бири (томни ташкил этувчи елканли ?оби?лар) бу бинони бош?алардан фар?ли ?илиб ?yйинг).

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Опера уйи дунёдаги замонавий архитектуранинг ажойиб биноларидан бири сифатида тан олинган ва 1973 йилдан бери ?арбор кyприги билан бирга Сиднейнинг yзига хос белгиси бyлиб келган. 2007 йил 28 июндан бошлаб театр бутунжа?он мероси объекти сифатида ЮНЕСКО ?имоясида. 1957—1973 йилларда ?урилган Сидней опера театри сув билан yралган, елканли ?айи?ни эслатади. Ноёб иншоот меъмори даниялик Ж. Уцон бyлиб, у 2003 йилда лойи?а учун Прицкер мукофотига сазовор бyлган. Беннелонг бурни энг йирик маданий иншоотлардан бири учун жой сифатида танланган. Талабларга кyра, бино иккита залга эга бyлиши керак эди.

Улардан биринчиси опера балет спектакллари ва симфоник муси?а учун мyлжалланган бyлиб, 3 мингга я?ин одамни си?дириши керак эди. Иккинчисида, драматик чи?ишлар ва камера муси?аси билан – 1200 киши.

Ж. Уцон лойи?аси амалга ошириш учун маъ?улланди. Лойи?ани яратиш учун ил?ом манбаи Сидней бандарго?идаги елканли кемалар эди. Опера театри табиий му?ит билан органик тарзда бирлаштирилган. Унинг бадиий ?иёфаси табиий му?итнинг сув сат?и шаклидаги функциясини кучайтиради. У вертикал равишда ишлаб чи?илган ?ажмларнинг соддалиги, силли? текисликларнинг мавжудлиги билан тавсифланади. Ички маконларни шакллантириш томонидан амалга оширилади

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Aслида, бу бино органик архитектуранинг асосий тамойилларини амалга оширади. Лойи?а 14 йил давом этди. Бинонинг концепцияси оддий: иккита амфитеатр yрнатилган платформа. Бу икки залнинг тепасида уларнинг фойелари ва панжаралари о? плитка билан ?опланган катта ?оби?лардан ясалган арчалар кyтарилади. Бино 2,2 гектар майдонни эгаллайди. Унинг узунлиги 185 м, максимал кенглиги 120 м. Бинонинг о?ирлиги 161 минг тонна бyлиб, денгиз сат?идан деярли 25 м чу?урликдаги сувга ботган 580 та ?ози?да жойлашган. Тингловчилар ва ме?монлар катта зинапоя, ?айкалчали бетон нурлар остидан юриб, ша?ар томонидан бинога я?инлашадилар; кейин улар асосий платформа даражасига кyтарилади ва ?абулхонага киради.

Сидней опера театри Австралия

Сидней опера театри Австралия

Жануб фойесидан ён коридорлар шимолий фойега ва барларга кyтарилади, портнинг панорамик кyриниши бyлган кyп ?аватли бyшли?лар. Иккала катта залнинг киришлари шимолий фойеда ва ён йyлакларда жойлашган. Концерт залининг ички ?исми о? ?айин контрплак билан безатилган, унга ?иррали ва кависли шакллар берилган; 2679 кишига мyлжалланган yринди?лардан нурланиш оркестрни билдиради. Оркестр ва хор учун галереялар ор?асида орган жойлашган.

Сидней опера театри Австралия

У 1979-йилда, опера театри ?уриб битказилгандан сyнг якунланди ва дунёдаги энг катта механик орган ?исобланади. Опера уйи кyпро? анъанавий тарзда жойлаштирилган – 1547 кишига мyлжалланган ?утилар ва галереялар проссениум атрофидаги токчаларда кyтарилган. Концерт зали ?ам, опера театри ?ам ичи бyш ё?оч цилиндрлардан ясалган таш?и акустик рамка билан жи?озланган. Ушбу таш?и девор, томнинг ?овур?алари ва пyлат нурлари билан биргаликда асосий заллар таш?арисидаги коридорлар ва фойеларда табиий о?англар палитрасини яратади. Иккита энг катта чи?ано? камарлари концерт зали ва опера театрининг шифтини ташкил ?илади. Бош?а залларда шифтлар кичикро? тонозларнинг кластерларини ?осил ?илади. Aсосий кириш ва асосий зинапоядан узо?да жойлашган энг кичик ?оби?да ресторан жойлашган. Опера уйининг томи 2194 та йи?ма участкадан иборат бyлиб, баландлиги 67 м, о?ирлиги эса 27 тоннадан орти? бyлиб, бутун конструкция умумий узунлиги 350 км бyлган пyлат кабеллар билан муста?камланган. Театрнинг томи диаметрли рулманли бетон шардан бир ?атор «чи?ано?лар» томонидан яратилган.

Сидней опера театри Австралия

492 фут, улар одатда «чи?ано?лар» ёки «елканлар» деб номланади. Бу чи?ано?лар бир хил 32 префабрик ?овур?алар томонидан ?yллаб-?увватланадиган учбурчак шаклдаги префабрик бетон панеллардан ?урилган. Барча ?овур?алар битта катта доиранинг бир ?исмини ташкил ?илади, бу эса томларнинг контурларини бир хил шаклга эга бyлишига имкон берди. Томга о? ва мот кремли 1 056 006 та плитка (yзини yзи тозалаш технологияси билан) ?yйилган. Турли хил ёру?лик шароитида плиткалар турли хил ранг схемаларини яратади. Плиткаларни ёт?изишнинг механик усули туфайли томнинг бутун юзаси мукаммал силли? бyлиб чи?ди, бу эса ?yлда ёт?изиш билан мумкин эмас эди.

ХХ аср охири. ша?ар му?итида бино ва иншоотлар ривожланишининг эстетик ва коммуникация бос?ичини тавсифлайди.

<< 1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
5 из 6