Оценить:
 Рейтинг: 0

Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

<< 1 ... 6 7 8 9 10
На страницу:
10 из 10
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

Бу со?адаги тад?и?отлар ?ажми ва а?амияти ортиб бораётган ша?ар ?урилишини реконструкция ?илиш тy?рисида хабардор ?арорлар ?абул ?илиш учун зарурдир. Шу муносабат билан, меъморий ва ша?арсозлик билан бо?ли? ?олда, назария назариясига умумий эътиборнинг ортиши ?а?ида гапириш керак.

Бу архитектура ва ша?арсозликда са?ланиб ?олган турли ижтимоий ?адриятлар, ахло?ий, эстетик, сиёсий ва ?аётий а?амиятга эга бyлган синкретик, ажралмас yзаро бо?ли?лик. Уларнинг муносабатлари ва муносабатларнинг табиати атроф -му?итни идрок этиш ва дизайнига таъсир этувчи му?им омил ?исобланади.

Муайян объектларга нисбатан, биз бyшли?лар ва тузилмаларни табиат ва ижтимоий ?адриятлар тизимидаги а?амияти бyйича ма?садли фар?лаш ?а?ида гапирамиз. Aло?ида тузилмалар ва комплекслар учун бу бyшли?ларни роли ва маданий а?амиятига кyра ажратиш ?а?ида.

Бундай фар?лар, айни?са, ёдгорлик, маросим табиатининг тоопида я??ол намоён бyлади. Биро?, турар -жой биноларида ?ам, маданий -маърифий муассасаларда ?ам зоналарга ва биноларга ?араб ани? ажратилади.

Чегаралар ва архитектурани режалаштиришда акс эттиришни талаб ?иладиган «ру?ий сало?ият». Ша?арда бундай фар?лар ижтимоий мос ёзувлар пунктлари ролини эгаллайдиган майдонлар, кyчалар, индивидуал ?уролларни ажратишда ани? кyрсатилган.

Уларнинг идрокида турли хил ?адриятлар турли йyллар билан бирлаштирилиб, субъектив ба?олар билан бир ?аторда, ша?ар му?итининг ?адриятлар иерархияси ?а?идаги умумий ижтимоий ?ояларни шакллантиради. Ижтимоий тад?и?отларнинг ало?ида йyналиши-ша?ар меъморчилигининг эстетик меъморчилиги. Бу со?анинг yзига хослиги агрессив тарзда кyриб чи?ишни талаб ?илади.

Бу ерда шуни таъкидлаш керакки, ?ийматлар тизимида Р нинг эстетик компоненти катта а?амиятга эга. Ва бу ша?ар му?итининг эстетик идрокига

?арамай, бу ша?ар (туман, туман) ?а?ида умумий тасаввурнинг шаклланишига таъсир ?илади.

Ижтимоий тизимда бyлгани каби ?адриятлар ва yзига хос тасвирни шакллантиришда. Ижтимоий жараёнларни кyриб чи?ишнинг яна бир жи?ати – бу ижтимоий ривожланишни тавсифловчи та?лилидир ижтимоий тузилмалардаги yзгаришлар, ижтимоий гуру?лар динамикаси ва уларнинг муносабатлари, ижтимоий ?аёт турлари.

Ижтимоий ривожланиш меъморий ва ша?арсозлик масалалари мазмунида икки жи?атдан намоён бyлади. Ижтимоий тузилмаларнинг тарихий тара??иёти, ?аёт табиатининг yзгариши, ижтимоий-техник тара??иёт электрон ?уролларнинг меъморий стереотипларини ишлаб чи?ишда, турар-жой турларини ва турар-жой турларини ривожлантиришда намоён бyлади.

Нисбатан ?ис?а ва?т ичида ижтимоий ривожланиш ани? а?оли пунктлари ва турар -жой майдонларининг шаклланиши билан бо?ли?. Бундай ?олда, биз маълум ?удудий жамоаларнинг ривожланиши ?а?ида гапираяпмиз: а?олининг yсиши, и?тисодий функцияларининг yзгариши, турмуш даражаси ва бош?алар.

Индивидуал а?оли пунктлари кyплаб тарихий шаклланишларда yзгаришларни бошдан кечирмо?да, улар ижтимоий тара??иётнинг биринчи ва иккинчи жи?атларини акс эттиради.

Ю?орида айтилганлар архитектура ва ша?арсозлик ривожланишининг умумий концепциялари, шунингдек, ани? а?оли пунктлари ва ?удудий тизимларни ривожлантириш лойи?алари билан бо?ли? гипотезаларни тегишли ретроспектив тад?и? ?илиш ва ишлаб чи?иш зарурлигини ани?лайди. Бундай тад?и?отларнинг йyналиши кейинги бобда ижтимоий ?аёт динамикасини ?исобга олиш билан бо?ли? ?олда кyрсатилади.

Aрхитектура ва ша?арсозлик ечимларининг асоси сифатида ижтимоий ва ?аётий фаолиятнинг хусусиятлари

Бино, меъморий ва фазовий му?ит компонентларининг бутун ми?дори.

Жамиятни фазовий ташкил этишда ?ал ?илувчи момент ишлаб чи?ариш со?асидаги фаолият ва умуман ме?нат фаолияти ?исобланади.

«Кахим одамлари yзлари учун зарур бyлган ?аётий воситаларни ишлаб чи?ариш

усулини нафа?ат одамларнинг жисмоний мавжудлигини такрорлаши ну?таи

назаридан кyриб чи?иш керак. Бундан ?ам каттаро? даражада, бу шахсларнинг маълум бир фаолият услуби, уларнинг ?аётий фаолиятининг маълум бир тури, ани? турмуш тарзи». Тарихий турдаги бино ва иншоотлар, турар -жой ва турар -жой шакллари ижтимоий такрор ишлаб чи?ариш усулларининг ривожланишини, ме?натнинг ?а?и?ий шаклларини ва унинг фазовий ташкил этилишини изчил акс эттиради.

Ўрта асрларнинг кенг аграр зоналари билан; саноатлаштириш ва саноат ишлаб чи?аришининг концентрацияси билан бо?ли? бyлган йирик ва заиф ша?арларда а?олининг концентрацияси – агломерациялар ва улкан урбанизациялашган ?удудларнинг шаклланишининг замонавий тенденциялари – ?удудий ишлаб чи?ариш ало?аларини фаоллаштириш ва yзаро ишлаб чи?ариш ?ояларини амалга ошириш тенденцияларининг акси сифатида. табиий му?ит…

Ю?орида айтилганлар ишлаб чи?ариш жараёнларининг ривожланиш исти?болларини ва yзаро бо?ли?ликни, аслида ишлаб чи?ариш технологияларини бутун яшаш му?итининг фазовий ташкил этилишига фаол таъсир этувчи омиллар сифатида yрганишнинг му?имлигини белгилайди. Ишлаб чи?аришдаги yзгаришлар ?ам таъсир ?илади. одамни ишлаб чи?ариш субъекти сифатида ба?олаш, унинг малакасига, умумий маданиятига, ижтимоий муносабатларга ?yйиладиган талабларни ани?лаш, бу yз навбатида бутун истеъмол со?асининг фазовий ташкил этилишига таъсир ?илади.

Илмий -техник тара??иёт кенг кyламли yзгаришларни таъминлайди

ишлаб чи?ариш жараёнида инсон ва табиат yртасидаги муносабатлар сифатида ме?нат объектлари воситаларига таъсири, мавжуд yзгаришларнинг yзгаришини ва янги ишлаб чи?ариш жараёнларининг шаклланишини белгилайдиган энг му?им силжишлар:

янги материаллардан фойдаланиш, уларнинг анъанавий хусусиятларининг yзгариши; ишлаб чи?аришнинг энергия базасини yзгартириш; замонавий технологияларга кимёвий ва биологик жараёнларни киритиш; техник тизимларнинг ишлаш параметрларини (?увват, тезлик, босим, ?арорат ва бош?алар) ошириш; ишлаб чи?ариш тизимларининг мураккаблиги ва кyламининг сифат yзгариши. Техник тара??иёт табиий ресурсларни истеъмол ?илишнинг тубдан янги имкониятларини беради, ижтимоий-и?тисодий ривожланиш базасини кенгайтиради ва айни пайтда табиий ландшафтларга босимни оширади. Э?тимол, айнан мана шу экологик жи?ат бизнинг давримизда инсониятнинг ишлаб чи?ариш фаолияти ривожланишининг замонавий бос?ичининг энг му?им характеристикаси бyлиб хизмат ?илади ва башоратли тушунчаларнинг янги «?исобини» талаб ?иладиган бурилиш ну?тасини белгилайди.

Ўтган аср технологиянинг ?удрати ва шунга мос равишда инсон имкониятларининг чексизлиги белгиси остида профессионал ша?арсозлик ?ояларини шакллантирди.

Концентрацияланган ишлаб чи?ариш, супер кучли энергия манбалари афзалликлари ?а?идаги ?оялар 60-йиллардаги ша?арлар техник супер гигантлари концепциясини вужудга келтирди. Ва бугун, 20 ёшда янги мафкура, биз замонавий муаммоларни янгича тушуниш билан ту?илганмиз. У табиатни ва инсонни yзи яратган технологиялардан ?имоя ?илиш мафкураси сифатида шаклланган. Саноатлаштириш ва техник устуворликлар даври инсон тафаккурини кyкаламзорлаштириш даври билан алмаштирилмо?да. Бу yзгариш, биринчи навбатда, ишлаб чи?ариш фаолиятидаги yзгаришларда, шундан сyнг – инсон ?аётининг барча жаб?аларида акс этиши керак.

Aрхитектура ва санъатнинг ривожланиш йyллари ?урилиш тy?ридан -тy?ри замонавий ишлаб чи?ариш ?андай ривожланишига бо?ли?, ?ишло? хyжалиги ишлаб чи?аришини техниклаштириш ва кимё, кенг ?удудларни ихтисослаштириш натижасида моно тузилиш, уларнинг элементларининг кенг кyламли таркиби, ?ишло? а?оли пунктларининг концентрацияси билан ажралиб турадиган янги турдаги ?ишло? а?оли пункти ва аграр ландшафт шаклланди.

Ушбу тенденцияларни акс эттирувчи профессионал позициялар… чоралар: ?ишло? а?оли пунктларининг урбанизацияси, а?оли пунктларининг кенгайиши, ша?ар турар жойи. Прогноз алтернативани ?ал ?илишни талаб ?илади: бу тенденцияларни давом эттириш ва кучайтириш. Ердан фойдаланишнинг мураккабро? ва бyлиниб кетган тузилишига, кичик турар-жойларга, хусусан ?ишло? турар жойларига ва фаровонликка ?айтиш (техник асосда). Профессионал меъморчилик ва меъмор бу со?алардан бирини танлашни yз ичига олмайди, гарчи тегишли билим со?аларидаги бир ?анча маълумотларга кyра, иккинчи йyл фойдасига гапириш мумкин. Бу ерда кyрсатиш керакки, ишлаб чи?аришнинг ривожланиш йyналишини танлаш турар -жой туридан турар жойни фазовий ташкил этишнинг барча жаб?аларига бевосита таъсир ?илади.

Демак, ишлаб чи?ариш фаолиятининг ?а?и?ий шакллари турар -жой тузилишига, а?оли пунктларининг табиатига ва биноларнинг типологиясига таъсир кyрсатувчи энг му?им омил ?исобланади. Ша?арсозлик ривожланишининг даражаси, мамлакатнинг турли минта?алари а?олисининг интенсивлиги, ?удуднинг ривожланиш хусусиятининг yзгариши табиатнинг yзгаришига ?араб yзгарадиган ?удудий ишлаб чи?ариш ресурсларини ба?олаш билан бевосита бо?ли? жамият ?аётидан ало?ида а?оли пунктларининг тузилиши, уларнинг функционал районлаштирилиши, ишлаб чи?ариш бинолари ва мажмуаларининг турлари кyп жи?атдан технология, ишлаб чи?ариш со?асидаги фаолиятнинг ?а?и?ий шакллари билан белгиланади.

Умумий эътиборни ани?лаш илмий -техник тара??иёт билан бо?ли? космоснинг ривожланишидаги yзгаришлар, ?уйидаги асосий тенденцияларни номлаш мумкин:

ажралиш ва янгиларининг пайдо бyлиш тезлигининг ошиши янги ме?нат турлари, янги ишлаб чи?ариш технологиялари атроф -му?итни фазовий ташкил этиш хилма -хиллигининг yсишини, ша?арсозлик ?арорларининг мавжуд стереотипларини доимий ?айта кyриб чи?ишни белгилайди;


<< 1 ... 6 7 8 9 10
На страницу:
10 из 10