Оценить:
 Рейтинг: 0

Архитектуравий лойиҳалашнинг ижтимоий асослари

<< 1 ... 3 4 5 6 7 8 9 10 >>
На страницу:
7 из 10
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

Архитектура ва ша?арсозлик асослари

?арбий-?удудий тизимни жойлаштириш, ?имоя ?илиш ва кyпайтириш.

Табиий му?ит. Мен лойи?ада ?атнашаман – ?уйидаги кyрсаткичлар киритилган:

?удудий тизимлар ривожланишида жамият даражаси, пасаяди, ша?арсозлик yзгариши – бирлашиш, yзаро бо?ли?лик табиий му?итни ча?иради, хал? хyжалиги фаолиятининг биргаликдаги фаолияти жараёнида одамларга шароит яратади;

ривожланиш, ?ар хил жараёнларни ташкил этишда ижтимоий -?ал ?илувчи омилларни бош?аришни амалга ошириш, бyшли? шароитлари – а?олининг хусусиятлари ва ?аётий фаолиятидан фар? ?илади.

Шундай ?илиб, биз фаолиятнинг шаклланиши ?а?ида гапиришимиз мумкин, сyнгра уни атроф-му?итга жойлаштириш, ани?ро?и атроф -му?итнинг ?удудий хусусиятлари параметрлари учун янги имкониятлар ва бу билан энг кyп бо?ли?лик;

ю?ори даражадаги ша?арсозлик, меъморчилик ва ?урилиш ишлари. Биро?, бу ерда, фаолиятнинг шаклланишида, технологик имкониятлар, маълум хусусиятларга эга бyлган му?им му?итда, ижтимоий жараёнлар санъати шаклланишидан тартибга солинади.

?удудий ресурслар тизимидаги табиий шароит ва шароитлар, шунингдек табиий равишда ресурсларни са?лаш, фаолиятни о?илона жойлаштириш учун ?ал ?илувчи а?амиятга эга бyлади.

Русселл тизими тарихида, бош?ача айтганда, «суб-и?тисодий ривожланиш тузилиши – Фаолият – атроф -му?ит манзара.

Aйнан шу даражадаги техник ва ?урилиш ечимлари лойи?алаштирилган тизимнинг мувозанатли ижтимоий майдонларининг массаси ва тарихий тузилмалар, масъулият билан ошириш зарурати, табиий шароитда табиий лойи?аларнинг мавжуд тузилмаларини ?исобга олишда атроф -му?ит шароитларини яратиш вазифаси камаймо?да. районлаштириш, туристик тур ва и?тисодий о?илона табиатни бош?ариш ?удудга ?арши кураш.

Ша?арсозлик фа?ат ю?ори по?оналарда са?ланган жойларни уюшган маконнинг ?удудий проекцион шкаласи функциясининг ортиши билан кyриш мумкин.

?удудий ресурслар тизимидаги фаолиятни табиий ва экологик шароитлар билан алмаштириш (шу жумладан кyчириш шартлари) ю?ори даражадаги ?удудий ривожланиш тy?рисида ?арор ?абул ?илиш меъморнинг бу со?адаги фаолиятига салбий таъсир кyрсатади.

Aрхитектура ва ша?арсозлик со?асидаги бевосита ижтимоий тад?и?отлар дастурларни ишлаб чи?иш ва дизайн ечимларини асослашга ?аратилган. Шунинг учун меъморчилик социологиясида ижтимоий ?одисаларни yрганиш анча фар? ?илади социологиянинг биринчи ?арашлари.

Кyриб чи?илаётган ижтимоий тизимларда, шу жумладан yз фаолиятини амалга оширувчи а?оли (ижтимоий ?амжамият) фаолиятнинг yзи (ижтимоий жараён) ва атроф -му?ит, архитектура социологияси тизимнинг охирги компонентларини ани?лайдиган ало?аларни yрганишга ?аратилган.

Aрхитектура яшаш му?итини, яшаш му?итини ва шунга мос равишда фаолият мавзусини ташкил ?илади ва унинг yзи учун ?арор ?абул ?илиш учун асос бyлади. Дизайннинг бир хил даражада му?им асоси – бу ?арор ?абул ?илинган пайтдаги атроф -му?ит ?олатини белгилайдиган бошлан?ич ?олат билан бо?ли? ?олда, архитектура ва ша?арсозлик со?асидаги амалий тад?и?отлар ?уйидаги хусусиятларни тавсифлайди:

социологиянинг бош?а бyлимларида ижтимоий ?одисанинг yзи тасвирланишидан фар?ли yларо?, ?аётнинг моддий-фазовий му?итини шакллантириш ?онуниятларини ани?лашга йyналтириш;

архитектура ва ша?арсозлик ?арорларининг ижтимоий жараёнга таъсирини ани?лаш, уларнинг ижтимоий самарадорлигини ани?лаш;

ва?тнинг кyп ?иррали учиши: ижтимоий жараёнларнинг шакли сифатида, меъморий ва ша?арсозлик объектларининг шаклланиш даври, меъморий ва ша?арсозлик стереотипларининг ривожланиши даври сифатида;

ижтимоий ?аётнинг ривожланиш ?онуниятларини солиштириш фазода бу на?шларнинг индивидуал намоён бyлиши билан фазовий хул?-атворнинг икки томонлама моделлари.

Келинг, ?ис?ача номланган хусусиятларни кyриб чи?айлик.

Социологиянинг бош?а со?аларидаги ижтимоий тузилмалар, фаолият ва му?ит yртасидаги муносабатларни yрганиш (оила социологияси, ме?нат социологияси, ша?ар социологияси ва бош?алар), одатда, дизайнни ?ал ?илиш учун зарур бyлган билимлар мажмуасини шакллантирмайди, муаммолар.

Бу табиий, чунки бу тад?и?отларнинг табиати, йyналиши ша?арсозлик ва архитектура муаммолари билан эмас, балки ижтимоий фанлар муаммолари билан бо?ли?.

Масалан, оилаларнинг ижтимоий-демографик тузилиши, ва?т бюджети, яшаш жойидаги ало?а ва бош?алар бyйича кyплаб тад?и?отлар мавжуд бyлиб, уларнинг вазифалари соф социологик жи?атдан тузилган. Шу билан бирга, ва?тдан фойдаланишни башорат ?илиш, оиланинг тузилиши ва функцияларини ривожлантириш, yзаро бо?ли?ликсиз яшаш му?итини лойи?алаш муаммосини ?ал ?илиб, биз тy?ридан -тy?ри уйнинг шаклланиши прогнозига бора олмаймиз.

Уй -жой ?уриш вазифалари оиланинг тузилиши ва функциялари, умуман ижтимоий ишлаб чи?ариш со?аларининг ривожланиш тенденцияларини, шунингдек, и?тисодий, сиёсий ва бош?а бир ?атор масалаларни комплекс yрганишни талаб ?илади.

Турар -жойлар архитектурасига ?аратилган социологик тад?и?отлар комплекс ёндашувнинг самарадорлигини кyрсатади. Бу архитектура ва ша?арсозлик дастурлари бyйича олиб бориладиган бундай тад?и?отларни кенгайтириш вазифаси.

Муайян ?ийинчилик кyп сонли, кyпинча ми?дорни та??ослаш мумкин эмас лекин бе?иёс меъморий ва ша?арсозлик объекти. Aхборотнинг мураккаблиги муаммоси ишлаб чи?иш вазифаси билан бо?ли? солиштириш ва умумлаштиришнинг янги усулларини ишлаб чи?иш.

Маълумотларнинг мо?иятини уларнинг ми?дорий ба?олаш имкониятлари ну?таи назаридан ани?лаш му?им а?амиятга эга. Бугун биз ми?дорий та?лил ?илиниши мумкин бyлган бир ?анча вазифаларни номлашимиз мумкин: ишлаб чи?аришнинг жойлашуви, баъзи транспорт вазифалари, ташкилотнинг эргономик моделлари ва индивидуал, лекин ало?ида фаолият турлари учун жойлар. Дастлабки ижтимоий-и?тисодий ахборот дастурини белгилашда унинг таркибини номлашгина эмас, балки биноларнинг тафсилоти даражасини, даражасини ани?лаш ?ам му?им а?амиятга эга.

Баъзи ?олларда, маълум бyлган барча хусусиятларни иложи борича ?исобга олиш истаги, муаммонинг yзи даражасига зид келади (маълум бир даража учун орти?ча), бош?а со?аларда маълумотларнинг етишмаслиги, Маълумотларга мос келадиган даражаси билан маълумотларни солиштириш.

Демак – барча бошлан?ич маълумотларни ва муаммонинг yзи бир хил даражага олиб чи?иш зарурати. Бу ерда меъморнинг етакчи роли я??ол кyриниб турибди: у ижтимоий асослаш дастурларини ани? шакллантиришга ва уларнинг натижаларини лойи?алаштиришга ча?ирилган.

Ижтимоий-архитектура тад?и?отларининг яна бир хусусияти ижтимоий жараёнлар ва атроф-му?итнинг yзаро таъсирида тy?ридан-тy?ри ва тескари ало?аларни ани?лаш вазифаси билан бо?ли?. Ишлаб чи?ариш услубининг ифодаси сифатида, турмуш тарзи, меъморий ва ша?арсозлик тузилмалари, бир ва?тнинг yзида, ижтимоий ?одисаларнинг ривожланишига хос бyлган на?шлардан фар?ли yларо?, ривожланишнинг сонли на?шларига эга.

Бу фар?лар биринчи навбатда меъморий объектларнинг хизмат ?илиш муддати билан бо?ли? бyлиб, улар yз навбатида нисбатан бар?арор фазовий тизимлар ва доимий yзгариб турадиган ижтимоий функциялар yртасидаги фар?ни ани?лайди.

Шу муносабат билан тизим ?а?идаги билимлар яшаш шароитларининг ролини олади деярли ?еч ?ачон жамият э?тиёжларини тyли? ?ондира олмайдиган ?аракатсизлик. Бу, yз навбатида, му?аррар равишда, ижтимоий жараёнларнинг мавжуд бyлган экологик шароитга маълум даражада «мослашишига» олиб келади.

Бу «номувофи?лик» бизга жамиятнинг фазовий ташкилоти эволюциясини фаолият жараёнлари ва фазовий му?итнинг yзаро мослашувининг навбатдаги бос?ичлари сифатида кyрсатишга имкон беради. Муайян бос?ичларда, бу ижтимоий жараёнларнинг ша?арсозлик ?олати ?укмрон бyлган шароитларига маълум мослашуви. Бош?а томондан – сифат жи?атидан yзгариб бораётган ижтимоий э?тиёжларга жавоб берадиган янги меъморий ечимларнинг пайдо бyлиши.

Ижтимоий тад?и?отлар, дизайндаги ?арорлар ва меъморий ва ша?арсозлик стереотипларининг умумий ривожланиш жараёнига ани? таъсир кyрсатадиган ижтимоий ?одисаларни фундаментал ?одисаларга ани? ажратишни талаб ?илади, бу эса фазовий фаолият шароитлари натижасидир.

Бундай фар?лаш лойи?ага киритилган дастурлаштирилган ижтимоий гипотезани тузишда ?ам, ?ар ?ачон ?ам му?им а?амиятга эга атроф -му?итнинг ижтимоий му?итга таъсирини ани?лаш жараёнларида.

Ижтимоий-меъморий тад?и?отларнинг yзига хос хусусияти, шунингдек, ижтимоий жараёнларнинг ва?тинчалик хусусиятларининг кyп ?иррали бyлишидир. Бунинг yрнига, исти?болли ша?арсозлик майдони ижтимоий ахборот билан таъминланади ва ижтимоий тад?и?отларни режалаштириш билан бо?ли?, йyналиш – Лекин бугун ижтимоий тузилмалар ва ?ис?а муддатли режалаштириш. Узо? муддатли режалаштириш ва ?удудий лойи?алаштириш ва?тининг бажарилишини таъминлаш вазифаси ва?тни белгилайди бундай режалаштириш орали?и 5— йил ва бош?а ижтимоий хусусиятлар – 10—20 йил. Бу ва?тига мос келади. Бош?ача ?илиб айтганда, биз «и?тисодий фойда» ва ша?арлар бош режасини ишлаб чи?иш ?а?ида гапирамиз.

Сyз «маъносини» «ижтимоий фойдали – Шу билан бирга, давомийлигини таъминлаш» сyзининг кенг маъносида. Шу сабабли, ?озирда лойи?алаштирилаётган ва ша?арсозлик архив тизимлари башоратлари yз ва?тида бyлиши керак, yз со?асида реал фаолият турларини ша?арсозлик со?асидаги асосий тамойиллар асосида узо? муддатли асосни талаб ?илади, типологик бинолар, улу?вор ифода ва ахло?ий бар?арорлик прогнози, бугуннинг ?адриятларга бyлган муносабатини yзгартиришга имкон беради.

Бунинг учун конструктив ?арор ?абул ?илиш зарурлигини ани?лайди, башорат ?илиш ва?тини дунёда олдиндан узайтириш демография со?аси, индивидуал режалаштиришнинг компьютерлаштирилган ?исоби миллий и?тисодиёти, миллий манфаатлар тy?рисидаги маълумотларни икки томонлама, ижтимоий гуру?ли ва мураккаб прогнозларга киритиш.

«Оиланинг ривожланиш йyли, ме?нат шаклларининг yзгаришига ?араб, ша?арнинг пайдо бyлиши билан пайдо бyлди ва ва?т та?симотидан келиб чи?иб, ме?нат та?симотига кyра,» йy? «ва бош?алар бор эди.

Шахснинг бyлишиш эркинлиги ва фар?ларнинг таъсири даражаси ва табиати – жамиятни ?айта жойлаштириш э?тиёжлари yртасида башорат ?илиш му?им эмас, архитектурага янги ижтимоий ?одисалар, атроф -му?ит ма?садлари, хизмат кyрсатиш ва ?орди? чи?ариш шакллари ва ?адриятларнинг yзгаришига асосланган турар -жой тури, унинг ша?ри, ва одамларнинг ?удудий ташкилоти – ?ар хил пионлар учун.

Aрхитектурани са?лаш-и?тисодий ба?олашнинг аввалги, асосан функционал жи?атдан бир хил жамиятидаги бир ?анча во?еъликларни енгиш, шунга ?арамай, индивидуал ва социал гуру?ларнинг ?ар томонлама ба?оланишига, шу жумладан, маконни ташкил ?илиш зарурати учун турли хил ша?арсозлик ечимлари инсоннинг э?тиёжларини, табиий му?итнинг ?олатини ва жамият шароитини, умуман, турар жой ва хизмат кyрсатиш ?улайлиги даражасини ?ондира оладиган жамиятнинг ?ар томонлама ривожланиши учун шарт-шароитлар.

Ижодий шаклларнинг хилма -хиллиги, ва?т шкаласи ва тегишли тад?и?от ма?садлари ананалар ижтимоий фаолияти, ижтимоий yзгаришлар текширилди бинолар, мажмуалар, кланнинг статика а?оли пунктларида стереотипларнинг yзгариши, тинчлик зонаси- атроф-му?ит кyрсаткичлар, ир?ларнинг табиати -характерли турар жой кесиш ва?ти, шахснинг ривожланиши ва я?ин атроф -му?ит шароитида яшаш жойини, яшашни ташкил этишга ?yйиладиган талаблар иш жойларидан бири бyлади. Одамларга я?ин бyлган янги шаклларни яратиш учун энг му?им ра?бат сифатида, яшаш жойлари ва яшаш жойлари индивидуал э?тиёжларга эга бyлган режалаштириш амалиётининг кенг кyламини акс эттириш учун мyлжалланган созлашларга ёрдам беради.

Мамлакатнинг умумий манфаатларининг э?тиёжлари – бу ?ар бир кишининг шахсий ?аёти ва ?ар бирининг шахсий дунёси билан расмий тарзда уй?унлиги, тананинг ?олатини индивидуал ба?олаш дам олиш, ме?натнинг икки томонлама йyналиши.

Ижтимоий фанлар усулларини фар?лаш билан бир ?аторда, биз турар жой дизайни меъёрларини тушуниш ва башорат ?илиш таърифларида ифодаланган геологик тад?и?отлар, жамият э?тиёжлари ?а?ида гапиришимиз мумкин.
<< 1 ... 3 4 5 6 7 8 9 10 >>
На страницу:
7 из 10