Оценить:
 Рейтинг: 0

Қурилишда меҳнатни мухофаза қилиш

<< 1 2 3 4 5 6 7 ... 10 >>
На страницу:
3 из 10
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

Ме?натни мухофаза ?илишни давлат томонидан бош?арилиши доирасида ?онун билан вазирликлар, концернлар ва бош?а корхоналар бирлашмаларида ?ам мажбурий тартибда ме?натни мухофаза ?илиш хизмати тузилиши ?онуний yрнатилган. Агар бундай хизматлар тузилмаса, буни ?онунчилик талаблари бузилиши деб эътироф этилади.

Ме?натни мухофаза ?илишга доир талаблар (352-модда) ме?нат фаолияти жараёнида ходимнинг ?аёти ва со?ли?ини са?лашга ?аратилган ?оидаларни, тартиб-таомилларни ва мезонларни белгилайди.

Иш берувчилар хавфсизлик ва гигиена талабларига жавоб берадиган ме?нат шароитларини таъминлаши, ходимларнинг шахсий ва жамоавий ?имоя воситалари ме?натни мухофаза ?илишга доир талабларга мос келиши ?амда мувофи?лик сертификатига эга бyлиши шарт.

Иш берувчи ме?натни мухофаза ?илишга зарур мабла?лар ажратади ва ме?натни мухофаза ?илиш фондини ташкил этишга ?а?ли (353-модда). Бу мабла?лар ва материалларни бош?а ма?садларга сарфлаш та?и?ланади.

Ўзбекистон Республикаси ?онунларига кyра (359- модда, 23-модда) хавфсиз шароитларни таъминлаш ва ме?натни му?офаза ?илиш бyйича мажбуриятлар иш берувчининг, ани?ро?и – корхонанинг биринчи шахси (ра?бари) зиммасига юкланади.

?ар бир ишловчи ?уйидагиларга риоя ?илишга мажбур (355- модда, 22-модда):

ме?натни му?офаза ?илиш талабларига риоя ?илиши;

жамоа ва шахсий ?имоя воситаларидан тy?ри фойдаланиши;

ишларни бажаришни хавфсиз методлари ва усулларидан y?итилиши, ме?натни му?офаза ?илиш бyйича йyл-йyри? олиши;

дастлабки ва даврий тиббий кyриклардан мажбурий yтиши.

Мажбуриятлардан таш?ари, ?ар бир ишловчи Ўзбекистон Республикаси ?онунчилигида белгиланган ?у?у?лар ва кафолатларга, хавфсиз ва со?лом ме?нат шароитларида ишлаш ?у?у?ига эга. Ме?натни му?офаза ?илиш талабларига жавоб берадиган шароитларда ме?нат ?илишлари учун, ишловчиларга бериладиган ?у?у?ий кафолатларга ?уйидагилар киради:

давлат ишловчиларга ме?натни му?офаза ?илиш талабларига жавоб берадиган шароитда ме?нат ?илиш ?у?у?ини ?имоялашни кафолатлайди;

ме?нат шартномаси бyйича ме?нат шароитлари ме?натни му?офаза ?илиш талабларига жавоб бериши керак;

ишловчини айбисиз ме?натни му?офаза ?илиш талаблари бузилиши о?ибатида ишлар тyхтатиб ?yйилган ва?т учун ишловчига иш yрни ва yртача иш ?а?и са?ланади;

ме?нат мажбуриятларини бажараётганда ишловчини ?аёти ва со?ли?ига зарар етказилса кyрсатилган зарар амалдаги ?онунларга кyра ?опланади.

?онун билан иш yринларининг ме?нат шароитлари бyйича аттестацияси иш берувчи томонидан yтказилиши, yтказиш даврийлиги беш йилда камида бир марталиги (14-модда), ташкилотда ме?натни му?офаза ?илишни бош?ариш тизимининг аудити иш берувчининг ?арорига биноан, ме?натни му?офаза ?илиш со?асидаги хизматлар бозорининг профессионал иштирокчилари томонидан шартнома асосида амалга оширилиши (15-модда) белгиланган.

Ме?натни му?офаза ?илишга оид талабларга риоя этилиши устидан давлат назорати ва текшируви (28-модда) ?амда ме?нат шароитларининг давлат экспертизаси (29-модда) Ўзбекистон Республикаси Ме?нат вазирлигининг ме?нат бyйича давлат техник инспекторлари ?амда шу вазирликнинг ме?нат шароитлари бyйича давлат экспертлари томонидан амалга оширилиши ва уларга ме?нат хавфсизлиги талабларига жавоб бермайдиган ?амда ходимларнинг ?аёти ёки со?ли?ига хавф ту?дирадиган ташкилотларнинг фаолиятини ёки асбоб-ускуналардан фойдаланишни ?онун ?ужжатларида белгиланган тартибда тyхтатиб ?yйиш ?у?у?и берилган.

Ме?натни мухофаза ?илиш тy?рисидаги ?онунда (18-модда) келтирилиб ме?нат кодексида (363-модда) муста?камланган талабларга кyра, ме?нат шароитлари но?улай ишларда банд бyлган ходимлар белгиланган нормалар бyйича сут (шунга тенг бyлган бош?а ози?-ов?ат ма?сулотлари), даволаш-профилактика ози?-ов?ати, газланган тузли сув (исси? цехларда ишловчилар учун), махсус кийим-бош, махсус пойабзал ?амда бош?а шахсий ?имоя ва гигиена воситалари билан бепул таъминланиши, ходимларнинг шахсий ?имоя воситаларини олиш, са?лаш, ювиш, тозалаш, таъмирлаш, дезинфекция ?илиш ва зарарсизлантириш иш берувчининг мабла?лари ?исобидан амалга оширилиши yрнатилган.

Ўзбекистон республикасининг ме?нат кодексининг 364-моддаси билан, иш берувчи со?ли?и ?олатига кyра енгилро? ёки но?улай ишлаб чи?ариш омилларининг таъсиридан ?оли бyлган ишга yтказишга мухтож ходимни унинг розилиги билан, тиббий хулосага мувофи? ва?тинча ёки муддатини чекламаган ?олда, шундай ишга yтказиши шартлиги, ме?натда майиб бyлганлиги ёки иш билан бо?ли? ?олда со?ли?ига бош?ача тарзда шикаст етказилганлиги муносабати билан ва?тинча камро? ?а? тyланадиган ишга yтказилган ходимларга уларнин? со?ли?и шикастланганлиги учун жавобгар бyлган иш берувчи аввалги иш ?а?и билан янги ишда оладиган иш ?а?и yртасидаги фар?ни тyлаши ?онунлаштирилган.

1.3. Ме?натни мухофаза ?илиш со?асидаги норматив ?ужжатлар

Ме?натни мухофаза ?илиш со?асида ?у?у?ий ?удуд узвий бо?ланган тyрт даражали ?у?у?ий нормативлардан: ягона, тармо?лараро; тармо?лар учун ва корхоналар нормативларидан ташкил топган.

Ягона ?у?у?ий нормативлар ме?натни мухофаза ?илиш со?асида давлатни устивор принципларини yрнатадиган асосий давлат ?ужжатларини: Ўзбекистон республикасининг конституцияси, ме?нат кодекси ва ме?натни мухофаза ?илиш ?онунини yз ичига олади.

Тармо?лараро ?у?у?ий нормативлар – ме?натни мухофаза ?илиш со?асидаги давлат ?ужжатлари бyлиб, уларда тармо? белгилари бyлмаганлиги учун, и?тисодиётнинг барча тармо?ларида ?yлланилади. Уларга электр хавфсизлиги ?оидалари, ?урилиш ва таъмирлаш ишларини хавфсиз бажариш ?оидалари, ме?нат хавфсизлиги тизимига киритилган ме?нат хавфсизлиги стандартлари тизими (МХСТ), айрим хавфли ва зарарли ишлаб чи?ариш омиллари билан ишлаш санитар ?оидалари ва нормалари (С?ваН) ва б.?. киради.

Тармо? ?у?у?ий нормативлари – мамлакатнинг у ёки бу и?тисодиёт тармо?и хусусиятларига мос хавфсизлик талабларини ани?лайди: кимё, металлургия, тy?имачилик ва саноатнинг бош?а турлари хавфсизлиги ?оидалари; пахта тозалаш саноати хавфсизлиги ?оидалари ва б. ?. Бу ?у?у?ий нормативлар фа?ат муайян и?тисодиёт тармо?ига мyлжалланган ва бош?а тармо?ларда юридик кучга эга бyлмайди.

Ме?натни му?офаза ?илишнинг тармо?лараро ?оидалари Ме?нат вазирлиги томонидан, ало?ида тармо? учун ?оидалар эса тегишли тармо? бош?арув органи томонидан та?дим этилиб Ме?нат вазирлиги томонидан тасди?ланилади. Ме?натни му?офаза ?илиш ?оидалари маълум муддат давомида фойдаланиш учун ёки чекланмаган муддатга тасди?ланади.

Ме?натни му?офаза ?илиш бyйича ?оидалар – ме?натни му?офаза ?илиш бyйича талаблар yрнатадиган ва ишлаб чи?ариш жараёнларини лойи?алашда, ташкиллаштириш ва амалга оширишда, ало?ида иш турларини, ишлаб чи?ариш ускуналари, ?урилмалари, агрегатлари, машиналари, аппаратларидан фойдаланишда, шунингдек бошлан?ич материалларни, тайёр ма?сулотларни, моддаларни, ишлаб чи?ариш чи?индиларини ва б.?. ташишда, са?лашда, ?yллашда бажарилиши мажбурий бyлган меъёрий ?ужжатдир.

Ме?натни му?офаза ?илиш ?оидалари ме?нат хавфсизлиги стандартлари тизимини (МХСТ) ?аракатда бyлишини инкор этмайди, ?амда ?уйидагиларга ?урилиш ва санитар меъёрлари ва ?оидалари, шунингдек Ўзбекистон республикаси назорат органлари билан тасди?ланган ?оидалар, хавфсизлик меъёрлари ва ?ужжатларга зид бyлмаслиги керак.

Корхоналар нормативлари – фа?ат шу корхонада амалда бyлган ме?натни мухофаза ?илиш бyйича норматив ?ужжатлар (буйру?лар, ?арорлар, ме?натни мухофаза ?илиш бyйича йyри?номалар) ни yз ичига олади.

Битта ?у?у?ий ?удудга киритилган нормативларнинг ?ар бири бир хил ?у?у?ий кучга эга, яъни корхонани иш жойини ме?натни мухофаза ?илиш бyйича йyри?номасидаги ме?нат хавфсизлиги талабларини бажарилиши ишловчилар ва иш берувчилар учун Ўзбекистон республикаси конституцияси моддалари ёки тармо? ме?натни мухофаза ?илиш бyйича ?оидалари талабларини бажариш билан бирдай мажбурийдир. ?у?у?ий ?удудга кирган ?ар бир норматив ?ужжат талабларини бузилганлиги учун бирдай жавобгарлик шакли назарда тутилади.

Давлат ва тегишли ижрочи органларни ?у?у?ий норматив ?ужжатлари асосида, корхоналар ме?натни мухофаза ?илиш бyйича корхоналар стандартларини, ишловчилар касблари ва ало?ида иш турлари учун ме?натни мухофаза ?илиш бyйича йyри?номалар ишлаб чи?адилар ва тасди?лайдилар.

Касаба уюшмалари ?yмиталарининг ёки ишловчиларнинг бош?а вакиллик органлари ме?натни мухофаза ?илиш бyйича ?у?у?ий норматив ?ужжатларни ишлаб чи?иш ва келишишда иштирок этиш ?у?у?ига эгадирлар.

Амалдаги ме?нат хавфсизлиги стандартлари тизими ме?нат хавфсизлигини стандартлаштириш масалаларини ечишга ва ме?нат хавфсизлиги талабларини стандартлар ва техник шартларга киритишга мyлжалланган.

Ўз таркиби бyйича ме?нат хавфсизлиги стандартлари тизими (МХСТ- ГОСТлар) бешта тизим ости стандартларидан тузилган, уларга: 12.0; 12.1; 12.2; 12.3; 12.4 тартиб ра?амлари та?дим этилган.

Ташкилий-методик стандартлар (12.0). Бу стандартлар ме?нат хавфсизлигини ба?олаш методларини, хавфли ва зарарли омилларнинг синфланишини, ме?нат хавфсизлиги со?асида ма?садлар, масалалар ва тузилишларни yрнатади.

Хавфли ва зарарли ишлаб чи?ариш турлари бyйича нормалар ва талаблар стандартлари (12.1). Бу стандартлар кyриниш, таъсир тавсифи, ?ийматни рухсатли чегараси ва назорат методларига ?амда зарарли моддалар билан ишлашда хавфсизлик талабларини yрнатади. Улар яна, ён?ин- ва портлаш хавфсизлиги, электр хавфсизлиги, радиация, титраш ва биология хавфсизлиги, шунингдек шов?индан, инфра- ва ультратовушдан, электр магнити майдонидан, зарарли моддалардан ?имояланиш талаблари, ёру?ликка ва му?ит ?авосига талабларни yрнатади.

Ишлаб чи?ариш ускуналари хавфсизлигига талаблар (12.2). Уларда бутунлай ускунани конструкциясига ва унинг ало?ида компонентларига, шунингдек хавфсизлик талаблари бажарилишини назорат ?илиш методларига талаблар yрнатилган.

Ишлаб чи?ариш жараёнлари хавфсизлигига талаблар стандартлари (12.3). Уларга ускуналарни жойлаштириш ва иш жойларини ташкиллаштириш, технология ускуналарини ишлаш тартиблари, иш жойлари ва ме?нат тартиби, бош?арув системаларига талаблар ?амда хавфсизлик талаблари бажарилишини назорат ?илиш киритилган.

Ишловчиларни ?имоя воситаларига талаблар стандартлари (12.4). Бу стандартлар ?имоя воситаларини синфлайди ва ало?ида синфлар ва ?имоя ?урилмалари турларини фойдаланиш, конструкцияси ва гигиенаси кyрсаткичларига, шунингдек уларнинг ёрдамчи ускуналари, ?имояловчи ва са?ловчи чегараловчилари, тyс?ичлагичлари, сигналлаштиргичлари, ишончлилик ва муста?камлигига, ?yллар, бошни, нафас олиш ва эшитиш органлари ?имоя воситаларига ва б.?. га талабларни киритиб назорат ва ?имояни ба?олаш методларини yрнатади.

Ме?натни мухофаза ?илишнинг техник ва санитар нормалари ?амда ме?нат хавфсизлиги стандартлари тизими талаблари ало?ида ишлар ва ишлаб чи?ариш жараёнлари учун «Нормалар ва ?оидалар» ор?али хал? хyжалиги тармо?ларига тадби? ?илинади.

Ме?натни му?офаза ?илиш бyйича давлат томонидан ?yйиладиган меъёрий талабларга биноан, ме?натни му?офаза ?илишдан меъёрий ?ужжатлар, ?оидалар ва йyри?номаларни ишлаб чи?иш тартиби, келишуви, тасди?ланиши, ?исобга олиниши, чоп этилиши, тар?атилиши, ме?натни му?офаза ?илиш ?оидалари ва йyри?номаларни бекор килиниши, уларни тузилишига ?yйиладиган талаблар, мазмуни, расмийлаштирилиши ва белгиланиши, уларни текшириш тартиби, кyриб чи?илиши ва улар билан корхоналарни таъминланиши ?амда уларга риоя этилишини назорат ?илиш ва текшириб туриш тартиби yрнатилган.

1.4. Ме?натни мухофаза ?илиш бyйича йyри?номалар

Ме?натни му?офаза ?илиш бyйича йyри?нома – ишлаб чи?ариш участкаларида, корхонани ?удудида, ?урилиш майдончаларида ва бош?а ишларни бажаришда ва хизматлар кyрсатишда ме?натни му?офаза ?илиш талаблари yрнатиладиган меъёрий ?ужжатдир. Йyри?номада ма?аллий шароитлар ?исобга олинади ?амда у маълум ишларни бажаришда ишчилар ва хизматчилар фойдаланиши керак бyлган асосий ?ужжат ?исобланади.

Ме?натни му?офаза ?илиш йyри?номалари намунавий (тармо?ники ёки тармо?лараро) ва корхоналар ишловчилари учун бyлади (ало?ида лавозимлар, касблар ва иш турлари учун).

Намунавий йyри?номалар хyжалик юритувчи органлар томонидан, тегишли касаба уюшмалари билан келишилиб, тасди?ланилади.

Тармо?да намунавий йyри?нома сифатида бош?а тармо?ни намунавий йyри?номаси ?ам ?абул ?илиниши мумкин, бунда шу йyри?номани тасди?лаган хyжалик юритиш органи билан келишиш керак бyлади.

Ишловчилар учун намунавий йyри?номалар ?уйидаги бyлимлардан иборат бyлади:

умумий хавфсизлик талаблари;

ишни бошлашдан олдинги хавфсизлик талаблари;

ишни бажаришда хавфсизлик талаблари;

авария ?олатларда хавфсизлик талаблари;
<< 1 2 3 4 5 6 7 ... 10 >>
На страницу:
3 из 10