Сэһэн, кэпсээннэр

Биир у?ун немец би?иги биир саллааппытын кытта уун-утары туран ыстыыгынан т????лэ?эллэр, хайалара да таба анньыбат.

С??рэн кэлэн у?ун неме?и хонно?ун анныгар ыстыыгынан т?ст?м. У?уохха кыбылынна?а буолуо – ыстыыкпын нэ?иилэ араардым.

– ?сс? кими анньыахха, ханна баалларый немецтэр?

Немец ордубут саллааттара, офицердара ол куотан эрэллэр.

С???ргэстии т?ст?м, снайперскай саам итийиэр дылы уончата ыттым. Немецтэр от курдук охтоллор. Би?иги дьоммут бары ытыалыыллар. Снарядтар эстэллэр. Хара буор остоолболоро ??к??л??ллэр.

Би?иги танкаларбыт л???г?рэ?эн кэллилэр.

– Танкаларга тахсы?!

Биир танка?а уонча буолан ытынныбыт. Танка дьиги?ис гынаат, иннин диэки сы?арыйда. Т?ргэн да буолар эбит… ?ст??х биир снаряда чугас т??эн э?иннэ, ким эрэ табыллан сарылаабытынан сууллан т?стэ. Эмиэ снаряд т??эн э?иннэ. Буор хара к?дэни быы?ынан аастыбыт.

Эмискэччи хабыс-хара?а буолла, сир, халлаан т??р?ллэргэ дылы гынна.

…Биирдэ ?йд?н?н кэлбитим хабыс-хара?а. М???ст?м, миигин баттаабыт буору-сыы?ы то?о илги?инним. Тыынарбар салгын тиийбэт, кулгаахтарым «чу?» курдуктар.

Тыыным хаайтарар. Икки-?с т?г?л ха?ыытаатым, ха?ыым тахсыбат, эбэтэр кулгаа?ым истибэт.

Илиилэрбин к?рб?т?м – б?т?ттэр. Атахтарбын туппахтаатым – эмиэ б?т?ттэр.

– Тыый, то?о сыттамый?

Дьону тиэйбит би?иги биир танкабыт аа?ан истэ?инэ, ыстанан тахсаары гынна?ым буолуо, хатаастан и?эн о?уттум. Тыбыс-тымныы буорга сирэйбинэн хорулла т?ст?м. Буор тымныы салгынын э?ирийдим.

Т?б?б?н ?нд?т?н инним диэки к?рд?м. Танкалартан би?иги дьоммут сиргэ ыста?ала?ан т??эллэр.

Ойон туран, снайперскай саабын ыллым да, ыстанным. С??рэбин. С??рэбин.

Би?иги дьоммут сыаптаан сыталлар.

– То?о сытар ба?айыларай, то?о с??рбэттэрий? – диэн санаатым, кинилэри ?рд?лэринэн ыстанан истэхпинэ, ким эрэ кытаанах илиитэ са?абыттан ылан сиргэ баттаата. К?р? т?сп?т?м биир старшай лейтенант тугу эрэ са?арар. Истибэппин. Сирэйиттэн-хара?ыттан к?рд?хх? – кыы?ырбыт. Би?иги таспытыгар сытар саллааттар саалара буруолуур. Ыталлар.

Мин эмиэ быардаан сытан иннибин к?р?б?н. Талахтар быыстарынан ?р?с уута ол ыраах кылабачыйан к?ст?р. Оол ханнык эрэ харалар к?л?г?лдь??эллэр. Мин эмиэ ытыалыыбын, саам эстэр курдук, санныбын анньар, буруолуур, оттон тыа?а и?иллибэт.

Старшай лейтенант бэстилиэтин ылан далбаатаата уонна иннин диэки ыстанна.

Саллааттар бука бары туран иннибит диэки с??рд?б?т. Ортобутугар т??эн снаряд э?иннэ. Ким эрэ хаана иэдэ?иттэн та?нары саккыраата. Мин с??рэбин. С??рэбин.

Би?игини сыаллыы-сыаллыы ытыалыы турбут немец пушкатыгар саба сырсан киирдибит. Немецтэри уолаттар «дьа?айа» охсубуттар.

?р?с хаа?ын ???с гына т?ст?б?т. ?р??? туоруур муоста сууллубут. Немецтэр курданалларыгар дылы ууга киирэн баран илиилэрин ?р? уунан тураллар. Би?иги командирдарбыт далбаатаатылар. Немецтэр та?ыстылар.

Мин ?р?скэ та?нары т??эн сытан тыбыс-тымныы ууну уулуубун. Элбэ?и да истим.

Биэрэккэ та?ыстым. Саллааттар сирэйдэрэ-харахтара ?р? к??рб?т, мичээрдээбит.

– Мин отделением, лейтенант ханна эбиттэрэ буолла? Гурьянов ханна эбитэй, то?о к?ст?бэтий?.. Ээ, баа?ырда этэ дуу, оо, до?орум, до?орум…

Биир саллаакка чуга?аан:

– Дьэ, до?ор, к?р?дь??стээх к?н дии? – диэтим.

Ки?им истибэтэх курдук туттар.

– До?оор, мин нууччалыы тылынан этэбин ээ, дьэ к?р?дь??стээх к?н дии?

Ки?им улахан ба?айытык к?р?р, уо?а ибирдиир.

Кы?ыл кириэстээх суумкалаах санитар кэллэ. Миигин к?р?н баран тохтоото. Миэхэ ыга кэлэн тугу эрэ этэр, мин к?рд?хп?нэ ыты?ын то?уйар.

– Эйиэхэ табах наада бы?ыылаах, – сиэппиттэн мохуоркалаах саппыйаны санитарга уунабын…

Ки?им нэлэс гынна, сиэбиттэн «блокнот» та?ааран сурук суруйан миэхэ биэрдэ.

«До?оруом, эн контузияламмыккын, миигин батыс», – диэн суруйбут.

– Оо, ол и?ин да, тыа?ы истибэт, дьон эмиэ са?абын истибэт буолбуттар эбит ээ… Сэрэйбитим.

Харахпар уот лиэнтэлэр субурус гынарга дылы гыннылар, мэй-тэй буолуталаатым. Санитары батыстым.

СТАРШИНА ШАГУРОВ

Полк санитарнай чаа?ыгар сытан, эмтэнэн ?с хонон баран барыны бары истэр, са?арар буоллум. Итинтэн икки хонон баран, санчаастан та?аарбыттара.

Мин хомолтом улахан:

«Снайпер Чээрин улаханнык контузияламмыт, ол и?ин ньиэрбэлэрин ?лэтэ бутуллубут, сал?алыыр. Онон биир ый устатыгар снайперыттан босхолоон сатыы сэриигэ биэриэххэ», – диэн т?м?ктээбиттэр.

Сатыы сэриигэ кэлбитим хас да хонно.

Контузияланыыбар тылбыттан матан баран, ма?най са?арарбар кэлэ?эйдиир этим: ол ааспыта ыраатта. ?ч?гэйдик са?арабын. Кулгаахпар ыраах тыа?ыыр халанча тыа?ын курдук тыас и?иллэрэ эмиэ с?пп?тэ. Билигин куруускабар чэйи толору куттабын. Урут, сал?алаан то?он кэби?эрбиттэн, бы?а?ас кутар этим.

Николаев радиска куруук сылдьабын. Б?г?н эмиэ бу кэлэн олоробун.

– Гурьяновтан туох эмэ биллэр дуо? – диэн Николаев ыйытта.

– Суох, туох да биллибэт. Сурук кэлиэ эрдэ эбитэ дуу…

– Тэ?ийбэтэрбин эрэ, кими эмэ кытта акаарытык кэпсэтэн аралдьыйар идэлээх этим. Ку?а?аннык кэпсэтэн бостуой хомотоммун… ?ч?гэй уол этэ, – диэн Николаев т?б?т?н т??к?т?н, ыстаанын тобугуттан ханнык эрэ сап т?б?т?н булан кымыста?а олордо.

Ки?и бэйэтин урукку сыы?атын ?йд??б?т буолла?ына, кэлэр ?тт?гэр итинниги икки?ин о?орбото биллэр. Николаевы санаар?аа?ынтан та?аарыахпын ба?аран:

– Саха сириттэн туох эмэ солуну и?итти? дуо? – диэн ыйыттым.

– Би?игини кытта кэккэлэ?э сытар чааска ба?аам элбэх сахалар бааллар. Кинилэртэн ха?ы да к?рс?н кэпсэттим.