Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

Ба ?айр аз ин, дара?аи тозакуни газ?о дар сиклон?ои батареяг? пасттар, нисбат ба скруббер?о ё электрофилтр?о мебошад.       Сиклон?ои батареяв? одатан барои ?апидани хокистар/чанг?ои андозаашон калон, ?амчун зинаи якуми тозакун? истифода бурда мешаванд. Барои кори муътадили сиклон герметинокии анбор зарур мебошад. Агар анбор ?айригерметик? бошад ба дара?аи тозакун? таъсири манф? мерасонад.

Дарси амал?

Намуд?ои гуногуни та??изот?о

Сиклон?ои силиндр? барои ?апидани чанги хушки система?ои аспиратсион? таъин шудаанд ва барои дар зинаи тозакунии пешакии газ то ворид шудан ба филтр?о ва электрофилтр?о истифода бурда мешаванд.

Расми 17.3. Сиклон?ои силиндр? (а) ва конус? (б)

Дарси КМРО.

?исоб кардани сиклон?о

Барои и?роиши ?исоби сиклон маълумот?ои ибтидоии пешак? зарур аст:

– ?а?ми гаи тозашаванда Q, м

/с;

– зиччии газ ?ангоми шарити кор? ?, кг/м

;

– часпакии чанг дар ?арорати кор? µ, Па*с;

– консентратсияи воридшавандии заррача?ои чанг с

, г/м

;

– зиччии заррача?ои чанг ?

кг/м

;

– самаранокии зарурии тозакунии газ ?;.

?исобкунии сиклон?оро бо методи наздикгардонии пайдарпай бо тартиби муайян и?ро мекунанд.

Консентратсияи имконпазири ?аддии модда?ои ифлоскнанда дар ?авои атмосферии ма?ал?ои а?олинишин. Та?лили чадвали КИ?.

15. ?ифзи объект?ои об? аз ифлосшав?

15.1. Гардиши об дар табиат

Аз чор се ?иссаи сат?и кураи замин бо об пyшида шудааст. ?абати обии Заминро гидросфера меноманд. Гидросфера ма?мyи тамоми об?ои кураи заминро – рyизамин?, зеризамин?, об?ои пирях?о ва ?абати барфиро ифода менамояд. Ба таркиби гидросфера оби атмосфера дохил мешавад, ки дар гардиши умумии об?о на?ши му?имро мебозад. ?узъи асосии гидросфера объект?ое мебошанд, ки дар он?о об ?амъ шудааст (у?ёнус, ба?р, кyл, дарё, ?авз, ботло?, канал, ?абати об?амъшудаи замин ва ?.)

Гардиши об дар табиат, ин раванди бефосилаи ?ойивазкунии об дар Замин аст (дар атмосфера, гидросфера ва ?ишри замин), ки дар он табаддулоти фазавии он ва каму беш доштани характери даврии он ифода мегардад. Он аз рyи кyчиши массав? ва аз рyи сарфи ?увва му?имтарин гардиш дар Замин буда, барандаи чунин амалиёт?о мебошад: бухоркунии об аз сат?и оби у?ёнуси ?а?он? ва хушк?, кyчиши бу??ои об бо ?арён?ои ?аво?, конденсатсия ва бозгашти об дар намуди боришоти атмосфер? ба у?ёнус (гардиши хурди у?ёнус?) ё ба хушк?, ки ?исми он бо воситаи дарё?о боз ба у?ёнус бармегардад (гардиши калон).

Бо назардошти обе, ки аз сат?и хушк? бухор шуда, дубора дар намуди боришоти атмосфер? ба хушк? мерезад ?амчун гардиши та??о? ва ё дохили?итъав? фар? карда мешаванд. Ма?мyи раванд?ои ало?амандро, ки гардиши сарбастаи обро дар муддати муайяни ва?т ташкил меди?ад, силсилаи гидролог? меноманд.

?увваи ?аракатди?андаи гардиши глобалии об дар Замин, ин энергияи офтоб? ва ?увваи кашиш мебошанд. Та?рибан сеяки умумии энергияи офтобии ба Замин ворид гашта, барои ба ву?уд овардани ?аракати гардиши об сарф мешавад. Бо фурyбарии (хори?кунии) гарм? ?одиса?ои бухоршав?, конденсатсияи бу??ои об, обшав?, яхбанд? ва дигар гузариш?ои фазавии об ба ву?уд меоянд. Бо таъсири ?увваи вазн? афтиши боришоти атмосфер?, ?аракати об?ои рyизамин? ва зеризамин? ба ву?уд меоянд, кадоме барои коркарди энергия (гидроэнергетика) истифода мешавад.

?амин тавр, ба гардиши об, ки бо ?араёни энергияи офтоб? ба ву?уд оварда мешавад, гардиши бисёр элемент?ои химияв? ва пайваста?ои он?о ало?аманд аст. Дар гардиши калони об мав?удоти зинда, экосистема?о ба таври аён иштирок доранд.

Гардиши об бо баланси об? тавсиф дода мешавад. Ми?доран ниго?дории об дар «зарфият?о» (у?ёнус?о, пирях?о ва ?.), инчунин ?араён?ои оби ба гардиши глобалии об ?алб шуда, ки дар сарчашма?ои гуногун пешни?од шудаанд, фар? мекунанд (дар ?адвали1.19 ми?дори миёнаи захира?ои об дар объект?ои таби? оварда шудааст).

15.2. Таснифи ?аш?ои об ва усул?ои асосии бартараф кардани он?о

?аш?ои об – пайваста?ои минерал? ва органик?, ?амчунин микроорганизм?ое, ки му?ити зисташон об аст (бактерия?о, замбyрy??о, обсабза?о, соддатарин?о).

Гуногунии ?аш?ои об ?ангоми тозакун? ва омодасозии об барои истеъмолгарон душвори?ои муайянро пеш меоварад. Ми?дори ?аш?ои об сад?о маротиба аз адади мавод?ое, ки усул?ои тозакунии он?о коркард карда шудааст, зиёд аст. Зиёдшавии ми?дори намуд?ои ифлоси?о дар оянда тан?о меафзояд. Бинобар ин стратегияе, ки ма?сади коркарди усул?ои тозакуниро барои намуд?ои ?удогонаи ифлосиро дорад, бесамар ?исобида мешавад. Ин муаммо, зарурияти таснифи хосият?ои модда?о – ?аш?ои об ва ошкор намудани он хосият?ое, ки интихоби усул?ои тозакунии обро аз гурy?и модда?ои мазкур муайян мекунад, ба миён меорад. Дар нати?а принсипи универсалии таснифи ?аш?ои об коркард карда шуд.

Таснифи асосии ?аш?ои об аз рyи ?олати фазав?-дисперсии он чунин мебошад:

•      тавсифи фазав?-дисперсии модда, ки рафтори онро дар му?ити об?, пас, муносибати он?оро бо реагент?ои воридшаванда ва усули истифодашавандаи тозакун?, муайян мекунад;

•      ?обилияти бисёр модда?о дар му?ити об? та?ир додани ?олати фазави-дисперсии худ зери таъсири омилхои физик?-химияв? (рН, таркиби намак?, ?арорат ва ?.), ки имконият?ои васеъро барои татби?кунии ро??ои технологии тозакунии об?ои табии ва ифлос фаро?ам меоварад;

•      мувофи?атии ро??ои муайяни технологии дуркунии ?аш?о дар ?олати фазав?-дисперсии он?о.

?аш?ои обро нисбатан ба чунин гурy??о ?удо намудан мумкин аст:

•      зарра?ои калон – макрозарра?о, ки бо чашми одд? дар намуди хирагии об дидан мумкин аст. Андозаи зарра?о аз во?иди микрометр (мкм) то 1 мм аст. Ин?о зарра?ои ?айриорганикии гетероген? мебошанд. Он?о бо об ?удуди ани? доранд ва худ такшин мешаванд;

•      микрозаррахое, ки бо микроскопи оптик? дидан мумкин аст. Аммо бо чашми одд? ба намуди оппалестсентсия муайян намудан мумкин аст. Андозаи он?о аз ?исса?о то во?иди микрометрро ташкил меди?анд. Он?о табиати ?айриорганик? ва биолог? доранд. Бо сабаби ?аракати броун? ин зарра?о худ такшин намешаванд;

•      зарра?ое, ки андоза?ояшон аз сад як ?иссаи мкмро ташкил меди?ад ва асосан макромолекула?ои калон мебошанд, ки ба мавод?ои органик? ?ал мешаванд. Массаи молекулавиашон то 500000 во?ид (далтон) мебошад. Инчунин вирус?о ва бактерия?о низ дохил мешаванд;

•      зарра?ои боз ?ам хурдтар – андоза?ояшон аз сад то ?азор ?иссаи мкмро ташкил меди?ад. Молекула?ои мавод?ои ?айриорганик? ва органикии бо массаи молекулавии аз 1000-50000 во?ид (далтон), ва инчунин баъзеи вирус?о мебошанд;

•      ма?лулхои ?а?и??, дар таркибашон ион?ои ?алшудаи мавод?ои ?айриорганик?, ки андоза?ояшон бо ангстрем (1? = 0,1 нм = 10-4мкм) чен карда мешаванд, доранд.

Барои дуркунии ?ар яки ин ?аш?о усул?ои гуногунро истифода бурдан мумкин аст. ?ар як ро?и тозакун? ба худ якчанд раванд?оро дарбар мегирад, ки як ма?мyи таъсир ба макро- ва микросат? мебошад.

Макрозарра?о ба таври худ такшин мешаванд. Бинобар ин, ро?и ?улайтарини дуркунии чунин ?аш?о такшинкун? мебошад. Аммо раванди такшинкун? камма?сул мебошад, барои ?амин, ?ам кам истифода бурда мешавад. Суръати такшинкуниро бо ро?и ?осилкунии агрегатсиякунии зарра?о бо ёрии реагент?ои махсус, ки ба об илова мекунанд, яъне усули дурдабанд? ва флокулятсия зиёд карда мешавад. Зарра?ои сабуктар бо ро?и полонидан бо тyр?о ва девора?ои масомадор (ковок) ?удо карда мешавад.

Микрозарра?о ба таври худ такшин намешаванд. Барои такшинкунии он?о истифодаи усули дурдабанд? ва флокулятсия ?атм? мебошад. Чунин зарра?оро бо усули микрополоиш дар мавод?ои масомадор низ ?удо намудан мумкин аст. ?ангоми масома?ои хурд то андозаи бактерия?о ма?лул стерилизатсия карда мешавад.

Макромолекула?ои калонро ?ам бо усули дурдабанд? ва флокулятсия ?удо кардан мумкин аст. Он?оро инчунин бо усули микротасфия ва ултраполоиш дар мембрана?ои махсус, ки андозаи масома?ояш аз андозаи зарра?ои ?удошаванда хурд аст, ?удо намудан мумкин аст.

Микрозарра?ои массаи молекулавиашон 1000-50000 во?ид (далтон), ва ?амчунин бактерия?оро аз ма?лул бо усули ултраполоиш ?удо мекунанд.

Молекулахои пайваста?ои органик? бо массаи молекулавии гуногун бо методи сорбсия дар сорбент?ои масомадор ё дар анионит?ои махсуси фурyбарандаи органик? дур карда мешавад.

Ион?ои ?алшудаи мавод?ои ?айриорганикиро бо усули реагент?, полоиш-нанополоиш ва таровиши чаппа, ё мубодилаи ион? истихро?и комплекс? намудан мумкин аст.