Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

Ифлоси?ои органик? ва биологиро бо оксидкунанда?ои ?ав? бартараф намудан мумкин аст.

Ифлоси?ои биолог? бо таъсири физикав?, ?амчунин ултрасадо, разряди электр?, афканишоти ултрабунафш ?айрифаъол мегарданд.

Дар ?адвали 15.1. спектри андоза?ои зарра?о, ки ?ам дар таркиби об?ои таби? ва ?ам дар об?ои ифлос ?астанд, ва ?амчунин метод?ои дуркунии ?аш?о оварда шудааст.

?аш?ои дуруштдисперс?, ки бо об суспензия?оро, эмулсия?о, кафк?оро ташкил меди?ад ва ?амчунин планктон ва бактерия?ои патоген? аз ?и?ати кинетик? ноустувор ?астанд, дар ?авз?о дар ?олати муалла? зери ?увваи гидродинамик? меистанд. Ингуна мавод?о дар нати?аи кафидани ?инс?о ва шустани хоку гил бо об?ои ифлос ба ?авза?о мерезанд. Ин ?аш?о бештар аз зарра?ои хоку гил, рег, лой?а, эмулсияи рав?ан?ои минерал?, ма?сулот?ои нафт? ва ?. иборат аст. Дар сат?и зарра?о метавонанд бактерия?о, вирус?о, мавод?ои радиоактив? ?амъ шаванд. Ин ?аш?оро аз об бо таъсири ?увва?ои гравитатсион?, ?увваи часпиш (адгезия), ки ба такшин? вобаста аст, самаранок дур кардан мумкин аст.

?аш?ои об аз ?исса?о то во?иди мкм асосан аз зарра?ои коллоид? (минерал? ва органик?), гумин?, фулвотезоб?о, ки аз ?абати хоки ?ангалзор?о, торф, ботло? шуста мешавад, иборат аст. Ин зарра?о обро сиё?тоб мекунанд. Инчунин пайваста?ои калонмолекулавии пайдоишаш таби?, ки ба воситаи об?ои ифлос ба ?авз?о мерезад; вирус?о ва дигар микроорганизм?ои коллоидии дара?аи дисперс? иборат аст. ?аш?ои ин гурy? бо об система?ои ?авии агрегатии кинетикиро (?аш?о амалан такшин намешаванд, ва?ти такшиншавии он?о сол?о давом меёбад) ташкил меди?анд. Ин ?аш?оро аз об асосан бо усули дурдабанд?, сорбсия ва бо таъсири оксидкунанда?о дур мекунанд.

?аш?ои молекулавии дара?аи дисперс? – ин газ?ои дар об ?алшуда, пайваста?ои органикии пайдоиши биолог?, ва инчунин модда?ои органикии бо об?ои шорандаи саноат? (исте?солот?) ва об?ои шорандаи маиш? дароварда мешуда – фенол?о ва ?осилаи он?о, амин?ои аромат?, нитропайваст?о ва дигар?о мебошанд. Раванди тозакун? аз он?о – аэратсия (барои дуркунии мавод?ои газ?); сорбсия, экстраксия (барои дуркунии мавод?ои органик?), тозакунии биохимияв? мебошад.

?аш?ои дара?аи дисперсии ион? дар об дар нати?аи диссотсиотсияи намак?о, тезоб?о ва асос?о ?осил мешавад. ?аш?ои ин гурy? аз об бо ро?и ?осилкунии пайваста?ои кам?алшаванда ва ё камдиссотсиатсияшаванда дур карда мешавад. Ба ?айр аз ин, ?удокунии он?о бо ро?и сорбсияи мубодилаи ион?, электродиализ, таровиши чаппа, ва инчунин бо ро?и та?ирди?ии ?олати агрегатии об амал? карда мешавад.

Ало?аи динамикии байни гурy??ои ?аш?ои об имконият меди?ад, ки ало?амандии гурy??оро ба самти дилхо? та?ир дода шавад ва ?алли самараноки технолог? дар ?олати конкретии омодакунии об ёфта шавад.

Дарси амал?

Усул?ои тозакунии об?ои шоранда

интихоби тарз ва усули тозакун?

Барои интихоби тарз ва усул?ои тозакун?, бояд маълумот оиди таркиби об?ои шоранда доштан лозим аст. Ин маълумотро истифода бурда, дар наздикшавии аввала, ?ам сат?и тозакун? ва ?ам таркиб ва ми?дори партов?ое, ки дар раванди гузаронидани тозакунии он ?осил мешаванд, муайян кардан мумкин аст. Номгyи нишонди?анда?ое, ки аз рyи он тад?и?оти таркиби об?ои шоранда гузаронида мешавад, бо назардошти ?ой ва шароити ?осилшавии об?ои шоранда ва талабот?ое, ки ба об?ои шоранда гузошта мешавад, муайян карда мешавад.

Расми 15.1. Тар?и гузаронидани тад?и?оти таркиби

моддавии об?ои шоранда

Маълумоти умумиро оиди таркиби модда?ои ифлоскунанда дар об?ои шоранда, ?ангоми гузаронидани тад?и?от мегиранд, ки на?шаи он?о дар расми 9.1 оварда шудааст. Ми?дори модда?ои ифлоскунандаро одатан бо мг/дм

муайян мекунанд

Тарз?ои хос ва усул?ои тозакунии об?ои шорандаи саноат? ва маиш?

Маълумот?оро дар бораи таркиби об?ои шорандаи ?осилшаванда ва талабот?ое, ки ба он?о бояд об?ои тозашуда ?авобгy бошад дониста, усул ва тар?и технологии тозакун?, дастго??ои асос? ва ёрирасонро интихоб мекунанд.

?амаи усул?ои тозакунии об?ои шорандаро вобаста аз ?онуният?ое, ки дар асоси он?о ?ойгир шудаанд, одатан ба механик?, химияв?, физик?-химияв?, биолог? ?удо мекунанд (расми 9.2).

Мансуб додан ба ин, ё он гурy?и усул?о мутла? намебошад, чунки самаранокии тозакун? дар сат?и назаррас бо ?аракати раванди ма?мyъав? ва зу?урот муайян карда мешавад. Усул?ои тозакунии об?ои шоранда, мумкин аст вобаста аз ?олати агрегат? ва моддии модда?ои ифлоскунандаи об?ои шоранда гурy?банд? карда шаванд (расми. 9.3), ки барои дур кардани он?о истифода бурда мешавад.

Расми 15.2. Таснифи усул?ои тозакунии об?ои шоранда

Барои расидан ба дара?аи тозакунии талабкардашуда, серма?сул кардани раванди тозакун? ва таъмини риояи меъёр?ое, ки барои об?ои шорандаи ба об?амъкунак равонакунанда гузошта шудааст, як?оякунии усул?ои механик? (физик?) ва биологиро бо усул?ои химияв? ва физик?-химияв?, имконият меди?ад.

Расми 15.3. Усул?ои тозакунии об?ои шоранда аз модда?ои ифлоскунанда

Тозакунии механик?

Дар асоси усул?ои тоза намудани механик?, ?онун?ои ?удокунии системахои дисперсии об вокеъ мебошад. Он?о барои дур кардани зарра?ои да?алдисперс? ва модда?ои муалла? истифода бурда мешаванд. Самаранокии тозакун? аз андоза ва суръати такшиншавии зарра?ои дисперс? (бар рyи об баромадан) вобаста аст. Дастго?и асосие, ки барои дур кардани модда?ои муалла? истифода бурда мешавад-та?шинкунак?ои навъ ва сохт?ои гуногун, обполо?о, элак?о мебошанд.

Нисбатан дастрас?, хар?и кам барои тозакуниро ба назар гирифта, ин усул?о аз ?ама па?нгаштатарин ?исобида мешаванд. Он?о дар ин, ё он намуд дар бисёр тар??ои технологии тозакун? оварда шудааанд. Тозакунии механик? равонкунии модда?ои муалла?ро аз об?ои шорандаи маиш? ба 60-65%, аз баъзе об?ои шорандаи саноат? бошад ба 90-95%, пастшавии ИБО, ИХО-ба 15-20%-ро таъмин мекунад.

Ба усул?ои механик?, дуркун? аз об?ои шоранда ?амро?и?ои бегона ва ?аш?ои да?алдисперс?, рав?ан ва ма?сулот?ои нафт?, чарбу?оро дохил кардан мумкин аст. Барои ин навъ?ои гуногуни пан?ара?о бо сyрохи?ои аз 3 то 16 мм истифода бурда мешаванд, ки бо усули равонкунии ?амро?и?ои дошташуда ва шакли ме?вар (пластина), ки сурохи?ои пан?араро ташкил меди?ад, фар? менамоянд.

Ми?дори ?аш?ои дошташуда аз бузургии сyрохи?о вобаста аст ва метавонад 2…5 дм

ифлоскунанда барои 1 сокин дар як сол, аз пан?араи сyрохиаш 40 мм ?удокардашуда 5…10 дм

ифлоскунанда?о барои 1 сокин дар як сол, аз пан?араи сурохиаш 20 мм ?удокардашуда 10…25 дм

ифлоскунанда?о барои 1 сокин дар як сол, аз пан?араи сурохиаш 6 мм ?удокардашударо ташкил ди?ад

Элак?о (вара?аи перфоратсияшуда, тyр?ои пyлод? ё синтетик?) барои дур кардани зарра?ои андозаашон 0,15 мм ва боло аз об?ои шорандаи коммунал? ва саноат? истифода бурда мешаванд. Дар ва?ти тоза кардани баъзе об?ои шорандаи саноат? бо воситаи элак?о, ?исми зиёди модда?ои дар об?ои шоранда буда боздошта мешаванд, ки минбаъд истифода бурда мешаванд.

Одатан дар рег?апак?о зарра?ои андозаашон зиёда аз 0,2 мм дошта мешаванд. Агар дар системаи тозакун? элак пешбин? шуда бошад, он го? ?умдорак?о пеш аз он?о гузошта мешаванд. Рег?апак?о ?ангоми тозакунии об?ои шорандаи коммунал? ва а?ён-саноат? истифода бурда мешаванд. ?ангоми тозакунии об?ои шоранда рег?апак?оро барои дур кардани зарра?ои хуб седиментатсияшуда (корхона?ои мошинсоз?, металлургия) истифода бурдан мумкин аст.

Гидросиклон?ои содда аз рyи самаранок? ба рег?апак?о наздик мебошанд ва барои дур кардани зарра?ои андозаашон зиёда аз 30 мкм истифода бурда мешаванд.

Дур кардани рав?ан?о пеш аз партофтани об?ои шоранда ба канализатсия ба амал бароварда мешавад. ?ангоми тозакунии об?ои шорандаи коммунал? рав?ан?о дар раванди та?шинкун? дур карда мешаванд.

Полоишро, одатан барои доштани зарра?ои андозаашон камтар аз 10 мкм истифода мебаранд. Дар обполо?о барои ин ма?сад масоле?и полоишкунанда дар намуди матоъ (тyр?о), ?абати масоле?и доначадор, масоле?и масомадорро истифода мебаранд. ?ангоми гузаштани об?ои шоранда тавассути масоле?и полоишкунанда модда?ои муалла? дар сат? ё дар фазои масома дошта мешавад.

Микрополоиш ва ултраполоиш барои дур кардани зарра?ои андозаашон дар сат?и 0,1 мкм ?ой дошта истифода мебаранд. Ултраполоиш-барои дур кардани зарра?ои аз андозаашон 0,01 мкм истифода бурда мешавад.

Дар раванди кори ?амаи навъ?ои обполо?о об?ои шyянда ?осил мешавад, ки коркарди иловагиро талаб мекунад.

Тозакунии механикиро ?амчун усули муста?ил, он го? истифода мебаранд, ки оби софшуда баъди ин усули тозакун? дар раванд?ои технологии исте?солот истифода бурда шавад, ё ба обанбор бе вайрон кардани ?олати экологии он?о партофта шавад истифода мебаранд. Дар ?амаи дигар ?олат?о, тозакунии механик? (бо назардошти полоиш) ?амчун зинаи аввалаи тозакунии об?ои шоранда хизмат мекунанд.

Дарси кмро

Тозакунии химияв? ва физик?-химияв?

Усул?ои физик?-химиявии тозакунии об?ои шоранда барои дур кардани ?ам модда?ои сахт ва модда?ои муалла?и моеъ, ки он?о бо усул?ои оддии механик? дур карда намешаванд ва ?ам модда?ои ?алшудаи табиати гуногун дошта, истифода бурда мешаванд. Он?о ?ангоми тоза кардани об?ои шорандаи саноат? пеш аз равона кардан ба объекти об?, ба иншоот?ои тозакунии марказонидашуда ё барои такроран истифодабарии он?о асос? мебошанд. Байни он?о усул?ои ?удокун?, ки истифодабарии он?о консентриронии ифлоскунанда?оро, ва усули мубаддалкун?, ки дар табдил додани модда?ои ифлоскунанда ба пайвастаги?ои бехатар асос карда шудааст, таъмин мекунад.

Усул?ои химияв? ба реаксия?ои ?исмат?ои об?ои шоранда бо реагент?о асос карда шудаанд ва барои танзими рН-и об?ои шоранда, дуркун? аз об?ои шоранда бо та?шинкунии катион?о ва анион?оро дар намуди намак?ои ?алнашуда ва гидроксид?о, истифода бурда мешаванд. ?ангоми ба сифати реагент?о истифодабарии пайвастаги?ои перекис ё хлори фаъол (масалан, озон ва гипохлорит), софкунии об?ои шоранда аз ?исоби оксидшавии ?аш?ои органик? ба даст омаданаш мумкин аст. Дар раванди тозакунии химияв? ми?дори бисёри та?шин ?осил шуданаш мумкин аст. Агар ?осилшавии та?шин? ба амал наояд, он го? ми?дори намаки об?ои шоранда меафзояд.

?ар яке аз усул?ои дидашаванда, барои тозакунии об?ои шоранда аз модда?ои ифлоскунандаи муайян истифода бурда мешавад. Адсорбсия барои дур кардани модда?ои рангкунанда, МФСС, фенол?о, карбогидрид?ои ?осилаи нитроген ва хлор истифода бурда мешавад. Бо дегазатсия ё шамол додан, аз об?ои шоранда H

S, NH

, SO

, СО

, баъзе карбогидрид?оро дур кардан мумкин аст.

Истифодабарии дурдабанд?о ва флокулянт?о вобаста аз таркиби об?ои шоранда равонкунии то 99%-и модда?ои муалла?, то 70 % ИБО

, то 40% ИКО, то 95 % ва зиёди нитроген ва фосфорро таъмин мекунад. Дар ва?ти охир дурдабанд?о ва флокулянт?о барои равонкунии патоген?о, бактерия?о, вирус?о ва оддитаринро фаъолона истифода мебаранд.