Bizi Umudsuz qoyma

–Y?qin, yorgunsan, yatmaq ist?yirs?n? Ancaq yol g?lmis?n, bir st?kan isti ?ay i?s?k pis olmazdi. Ke?, g?l bura. ?ayimizi i??k, durub yatagini g?st?r?r?m.

Enli d?hlizd? paltar asmaq ???n divarlara h?r iki t?r?fd?n asilqanlar b?rkidilmisdi. Sag v? sol otaqlarin qapilari da d?hliz? a?ilirdi. Savalan kisinin g?st?rdiyi basdaki otagin – m?tb?xin qapisi a?iq idi, Osman ?amadani il? s?hra ?antasini d?hlizin k?nc?n? qoyandan sonra m?tb?x? ke?di. Elektrik ?aynikinin diziltisi, pil?t?nin ?st?nd? d?m? qoyulmus q?f?danin s?sini ?st?l?misdi – otagin s?kutunu pozan yegan? s?s ?aynik diziltisiydi. Bir m?dd?t qonaginin duruxdugunu g?r?n Savalan kisi ayaga qalxib d?hlizin sol t?r?find?ki qapini g?st?rdi.

–Buyur, ?syalarini ora ke?ir. – dedi. – N?v?m Bab?kin otagidir.

Osman d?hliz? qayidib ?syalarini g?t?rd?, Savalan kisinin otagina ke?ib onlari k?nc? qoydu. Otaqda taxtadan q?dimi ?arpayi vardi – Osman he? vaxt bel? yatacaq g?rm?misdi. Otaga ani g?z g?zdirdikd?n sonra m?tb?x? qayitdi. Savalan kisi ?aylari s?z?b masanin ?st?n? qoymusdu. H?m d? nim??y? bir ne?? pryannik v? pe?enye qoyulmusdu.

–Utanma, oglum, babanin olanindan, ?ayini sirni il? i?.

Osman ?ayini rahat i?sin dey? Savalan kisi ?ayindan bir qurtum alib danismaga basladi.

–H?, oglum, m?n ?lli ildir ki, burda yasayiram. Bir vaxtlar “Komuna” sovxozunun qarovul?usuydum – buralar sovxozun bi??n?k yerl?riydi. K?ndimiz uzaq deyil, iki kilometrlikd? yerl?sir. Usaqlar m?kt?b? piyada gedib-g?l?rdil?r. El? ki, b?y?d?l?r, ?ixib getdil?r s?h?r?. N?v?m Bab?k m?niml? qalirdi. O da bu il m?kt?bi bitirib getdi s?h?r?, deyir universitet? q?bul olub.

–B?s yoldasiniz?

–Sara v?fasiz ?ixdi, on ild?n ?oxdur ki, d?nyasini d?yisib. Torpagi sani yasasin, adini n?v?m? qoymusam.

–Allah r?hm?t el?sin! – Osman s?hb?tin m?vzusunu d?yism?y? ?alisdi. – Indi ki, sovxoz yoxdur, niy? gedib ?vladlarinizin yaninda rahat yasamirsiniz?

–Burda lap rahatdir m?nim ???n. T?k deyil?m, tez-tez s?nin kimi g?lib-ged?n s?rh?d?i dostlarim m?n? bas ??kir. – Savalan kisi ?ayindan bir ne?? qurtum i?ib ?z? s?hb?tin m?vzusunu d?yisdi, el? bil xatir?l?ri oyanmisdi. – Abasquluyevd?n ?z?b?ri zastavada xidm?t ke??n kim varsa hamisi m?ni taniyir. Bir ne?? saatliq da olsa, n? vaxtsa qonagim olublar, ?ayimi i?ibl?r. Sag olsunlar, he? vaxt m?ni unutmayiblar, bayramlarda m?nsiz masa ?trafina toplasmayiblar, h?mis? basda oturdublar, sagligima bad? qaldiriblar. G?lib-ged?nd?n d? h?mis? halimi x?b?r alirlar.

“Abasquliyev, bizim generalmi? S?rh?d Qosunlari Akademiyasinin r?isimi? B?s onda, bil?nd? ki, m?n bu zastavaya yollaniram, niy? m?n? he? n? dem?di? Axi ?z? m?ni t?limatlandirdi, c?nab generalin?” Savalan kisi danisdiqca Osman fikir-x?yal al?min? daldi. X?yallar onu bir ay ?vv?l?, buraxilis yigincagina apardi.

…Hami b?y?k iclas salonuna toplasmisdi – m?zunlarin se?im g?n?yd?. “Kim harada ist?yir, qoy xidm?t ke?sin. S?rh?dl?rd?n baslanan v?t?n qanan, basa d?s?n, m?q?dd?s borcunu anlayan h?r k?s ???n ?lk?nin h?r yeridir”. Ilk d?f?ydi ki, Komandan se?imi m?zunlarin ?z ixtiyarina buraxmisdi. Odur ki, Akademiyanin r?isi general Abasquliyev se?imd? ?z? s?xs?n istirak edirdi, bununla bel? masanin ?st?n? s?rh?d d?st?l?ri v? zastavalarin adlari yazilmis v?r?ql?r d? d?z?lm?sd?. Kim ki, xidm?t ke??c?yi zastavani m??yy?nl?sdir? bilmirdi, o, b?xt?b?xt v?r?q ??km?li olurdu. H?min v?r?qd? hansi zastava g?st?rilirdis?, m?zun da oraya t?yinat alirdi.

M?zunlar arasinda bes n?f?r isgal olunmus rayonlardandi ki, onlardan da biri Osmanovdu. M?daviml?rin t?hsilin? x?susi qaygi il? yanasan general se?imd? d? istirak ed?rk?n xeyir-duasini, n?sih?tl?rini ?sirg?m?di v? se?im? m?cburi k??k?n usaqlarindan basladi.

–Kim harada xidm?t ke?m?k ist?yirs?, buyursun, s?yl?sin.

–M?n v?r?q ??k?c?y?m! – M?zunlardan d?rd? xidm?t etm?k ist?dikl?ri yeri bildirs?l?r d? n?vb? Osmana ?atdiqda o, inadkarligini bildirdi. – T?xmin?n bilir?m ki, ?n vacib v? ilboyu ekstremal s?raitl?r yasanan bir zastavaya t?yinat alacagam. Bu m?nim d? ?r?yimc?dir. V?t?n yolunda ?n m?r?kk?b s?raitl?r? sin? g?rs?m, ?n ??tin tapsiriqlari yerin? yetirm?k m?n? tapsirilsa q?lbimd? rahatliq taparam.

Osman v?r?qi ??kib generala g?st?rdi. Abasquliyev v?r?qd? yazilan zastavanin adini sanki oxumadi, birn?f?s? uddu. Onun sif?t cizgil?rind?ki d?yisikliyi hiss ets?l?r d? n? Osman, n? d? dostlari bir s?z sorusmadi. General bir m?dd?t v?r?q? baxa-baxa qaldi.

–C?nab general, m?n haziram…

–H?… – Osmanin s?z? axir ki, generali fikrind?n ayirdi. – S?n? ugurlar olsun, oglum. Iyd?li zastavasi yenidir, ?vv?ll?r h?min ?razil?rin d? kesiyini qonsu Qazmalar zastavasi ??kirdi. Dogru fikirl?smisiniz, h?min ?razil?r ilboyu ekstremal s?raitl?rl? ?zl?sir, qisda borani, ?ovgunu, yazda da sims?yi, dolusu, leysani ?skik olmur. Orada ilk n?vb?d? t?bi?tin siltaqligina sin? g?rm?k g?r?kdir. Iyd?lid? bir ke?id olmalidir – g?r?k ki, h?min ke?idd?n ancaq s?rh?d?il?r istifad? edirl?r. Qatar c?misi bes-on saniy? dayanir. Qatarin h?min yerd?n gec? ke?diyini n?z?r? almaq, zastavaya x?b?r g?nd?rm?k lazimdir ki, qarsilamaga g?lsinl?r. Yoxsa, zastavani gedib tapa bilm?zs?n.

…-H?, oglum, dey?s?n, yuxun g?lir, yaman fikr? getmis?n. – Savalan kisinin q?fild?n dill?nm?si Osmani fikir-x?yal al?mind?n ayirdi. – ?ayini i?, get yat.

–Yaxsi. – Osman soyumus ?ayini birn?f?s? i?ib yatmaq ???n otaga yollandi.

Otaqda ?arpayidan, tumbo?kadan basqa bir d?n? d? skaf vardi – yuxari basda qoyulmusdu. Universal skafdi, paltar, ?sya ???n n?z?rd? tutulmusdu, yoxsa kitab r?fiydi, bilinmirdi. Skafin ortasinda qoyulmus g?zg?n?n h?r iki t?r?find? nisb?t?n b?y?k ?l??d? g?t?r?lm?s s?kill?r qoyulmusdu. Osman h?min s?kill?rin Savalan kisinin ?cdadlarina m?xsus oldugunu d?s?nd?: “Savalan kisi ata-anasinin s?kill?rini niy? ?z otaginda saxlamir ki? Bir d? valideynl?rin s?klini b?y?d?b ramkaya saldirmirlarmi?”

M?xsusi olaraq baxmaq ist?m?s? d? ani olaraq n?z?rini s?kill?r? zill?yib ??kdi – s?kill?r cavan adamlarin s?kill?riydi, sag t?r?fd?ki qiz, sol t?r?fd?ki is? oglan s?kiliydi. “Axi Savalan kisi dedi ki, bu otaq onun n?v?sinin otagidir. H?, y?qin n?v?si Bab?kl? onun arvadinin s?kill?ridir. Yox, yox, o ki, on birincini t?z?c? qurtarib, universitet? bu il q?bul olunub. Bu yasda da adam evl?ndir?rl?r?” S?kill?r? bir d? diqq?tl? baxdi, qiz ona yaman tanis g?lirdi. Osman s?kild?n ona boylanan qizi g?rm?sd?, amma harada g?rm?sd?, onu yadina sala bilmirdi. He? paltarini da soyunmadan ?arpayiya uzandi – el? s?kill?r? baxa-baxa yuxuya getdi. Savalan kisinin otaga girib isigi s?nd?rm?yind?n d? x?b?ri olmadi.

S?h?rin alatoranliginda yola ?ixdi. Savalan kisi dediyi kimiydi, daglarin qoynuna dogru bir cigir vardi, k?h?r at ancaq cigirla ir?lil?yirdi, onu s?rm?y? ehtiyac yoxdu, ?z? gedirdi. ??tini Bitarin yamacini ?ixincaydi, oradan o t?r?f? yol dolayilanirdi, h?m d? zastava ovuc i?i kimi g?r?n?rd?. Zastavaya Qazmalar stansiyasi t?r?fd?n g?l?n sosse yolu il? he? bir yerd? k?sism?y?n cigir, g?r?n?r, ?ox yaxin m?saf?d?n ke?irmis. “Burani piyada da g?lm?k olardi” – g?lib ?atandan sonra Osman bel? d?s?nd?. Ancaq piyada g?lm?y? ?amadani v? ?sya ?antasi mane?ilik t?r?d?c?kdi.

Leytenant Osmanov zastavaya ?atanda s?h?r b?lg?s? aparilirdi. N?zar?t Buraxilis M?nt?q?sinin (qisa olaraq NBM adlandirirlar) n?vb?t?isi at belind? g?l?n leytenanti g?rc?k bildi ki, zastavaya g?lib, ya yoxlamadir, ya da xidm?t yerin? t?srif buyurub. Odur ki, iti addimlarla yaxinlasib ?z?n? t?qdim etdi, he? imkan verm?di ki, leytenant atin belind?n yer? d?ss?n.

–C?nab leytenant! N?zar?t Buraxilis M?nt?q?sinin n?vb?t?isi ?avus Ibrahimov.

–Leytenant Osmanov. – Atdan d?s?b o da ?z?n? tanitdi. – Zastava r?isin? x?b?r ver.

–Zastava r?isi indi s?h?r b?lg?s?n? aparir. – ?avus Ibrahimov imkan verm?di ki, leytenant s?z?n? bitirsin. – Siz bir az s?br edin, b?lg? qurtarsin, m?n ?z?m x?b?r ver?c?y?m.

Qaydani bilirdi dey? leytenant Osmanov zastavanin ?razisin? ke?m?y? c?hd g?st?rm?di. Ati yaxinliqdaki d?miragacin al?aq budaqlarindan birin? bagladi. Sonra ?amadanini atin belind?n d?s?r?b NBM budkasinin divarina s?yk?di, ?sya ?antasini da onun yanina qoydu. Indi yadina d?sd? ki, s?h?rd?n b?ri dilin? bir d?n? d? olsun siqaret d?ym?yib. Cibind?n bir siqaret ?ixarib yandirdi. Sonra telefonunu ?ixarib baxdi, saat s?kkiz iyirmi besi g?st?rirdi. Amma burada, dey?s?n set tutmurdu, ??nki antenanin g?st?ricil?ri h?m “Narmobil” d?, h?m d? “Baksell” d? skalasiz qalmisdi. Osman telefonunun cibind? qalib sixildigini, buna g?r? d? setin itdiyini z?nn edib telefonu silk?l?di, silk?l?di, d?ym?l?rini asagi-yuxari t?rp?tdis? d? bir sey d?yism?di. D?niz s?viyy?sind?n, b?lk? d? min bes y?z metr m?saf?d?n h?nd?r olan bu ?razid? ola bilm?zdi ki, mobil telefon isl?m?sin. G?r?n?r, hansisa qurgu il? s?ani dayandiriblar. Axi bura m?h?m bir yer, d?vl?t s?rh?dl?rinin kesiyini v? m?hafiz?sini t?skil ed?n s?rh?d zastavasinin ?razisi idi.

Siqaretini t?z?c? ??kib qurtarmisdi ki, ?avus Ibrahimov t?ng?n?f?s g?ldi.

–C?nab leytenant! – dey? m?raci?t etdi. – Mayor B?d?lov sizi g?zl?yir.

Leytenant Osmanov siqareti yer? atib ayagi il? s?nd?rd?. ?l atib ?amadani g?t?rm?k ist?y?nd? ?avus Ibrahimov dill?ndi:

–Narahat olmayin. Biz ged?k. M?n tapsiraram, ?syalarinizi hara lazimdirsa g?tir?rl?r.

Onlar bir-birinin ardinca NBM-d?n i??ri ke?ib zastava r?isinin d?ft?rxanasi yerl?s?n birm?rt?b?li binaya t?r?f yollandilar.

Leytenant Osmanov qapini d?yd?kd? ucadan “buyurun” s?z?n? esid?n kimi i??ri ke?di. Mayor B?d?lov masanin arxasindan ?ixib onunla g?r?sm?k ???n qapiya t?r?f addimlayirdi.

–C?nab mayor! Leytenant Osmanov xidm?t ke?m?k ???n sizin s?r?ncaminiza g?lmisdir.

Tanisliq ?ox da uzun ??km?di. Leytenant Osmanov ?z? haqqinda qisa m?lumat verdikd?n sonra mayor B?d?lov zastava n?vb?t?isin? selektor vasit?sil? bas leytenant ?zimovu ?agirmagi tapsirdi. S?xsi hey?t ?zr? m?avin olan bas leytenant ?zimov sanki qapinin arxasinda durub ?agirilacagini g?zl?yirmis.

–C?nab mayor! 18-ci n?qt?nin yaxinliginda tutulan usaqlari danisdirdim. S?bh?li he? n? askar olunmadi. Usaqlar qonsu ?v?likli k?ndind?ndirl?r. D?n?n d?rsd?n sonra axsam?st? dagdagan yigmaq ???n mes?y? gedib ?ks istiqam?td? h?r?k?t ed?rk?n qaranliga d?s?b azmislar v? s?rh?d x?ttinin yaxinliginda s?rh?d naryadi il? qarsilasmislar. Qorxub qa?maq ist?y?rk?n ?sg?rl?rimiz onlari yaxalayaraq zastavaya g?tirmisl?r. Icra n?may?nd?sin? m?lumat vermisik, valideynl?ri m??yy?nl?sdirilib.

–Neyn?k. Indi s?rh?d d?st?sinin q?rargahindan x?susi s?b?nin zabiti g?lir, yoldadir. Biz bir sey askarlaya bilm?diks?, o, usaqlarla s?hb?t ed?r. B?lk? bir sey tapib ?z? ?ixartdi. Sonra da usaqlari ona t?hvil ver?rik, q?rargaha aparar.

–Yoldas mayor! Burada x?susi s?b?lik n? var ki?! Icra n?may?nd?sin? m?lumat vermis?m. Indi usaqlarin arxasinca valideynl?ri g?lm?lidir.

–N? deyir?ms?, onu da el?. Burada m?m? yey?nd?n p?p? yey?n? kimi h?r k?s bilir ki, ?razi s?rh?d b?lg?sidir. Indiy? kimi qus quslugu il? s?rh?ddin ?lli-y?z metrliyind? h?rl?nm?yib. Yerli ?halid?n he? kim s?rh?d?i g?r?nd? qa?mayib. Usaqlar ?sg?rl?ri g?r?nd? qa?maga c?hd g?st?ribl?rs?, dem?li burada n? is? bir sirr var. ??nki mes?d? azmis usaqlar ?sg?rl?rd?n qa?mali deyildi, onlara yaxinlasib k?nd? qayitmaq ???n k?m?k ist?m?liydi. Bax, b?t?n bunlari aydinlasdirmaq g?r?kdir. Biz aydinlasdira bilm?diks? x?susi s?b?nin zabiti m?tl?q m??yy?nl?sdir?r.

–Aydindir! – dey? yariciddi, yarik?n?ls?z cavab verdi bas leytenant ?zimov.

–Leytenant Osmanovu da ?z?nl? g?t?r, zastavadaki h?yat bar?d? m?lumat ver?rs?n. H?m d? otagin a?arini verin, yerl?ssin. Nahardan sonraki b?lg?d? s?xsi hey?t? t?qdim ed?r?m.

–C?nab mayor, b?s Savalan kisinin ati nec? olsun? – Leytenant Osmanov maraqlandi. – Axi onu geri qaytarmaq lazimdir.

–He? narahat olma. Gizir Yusifov bu g?n m?zuniyy?t? ged?c?kdir. Savalan kisinin atini da o, aparar.

–Ged? bil?rikmi? – Bas leytenant ?zimov lap tikan ?st?nd? oturubmus kimi dill?ndi.

–Gedin.

–Oldu! – Bas leytenant ?zimovla leytenant Osmanov t?zim edib otaqdan ?ixdilar.

–Tanis olaq, m?nim adim Vidadidir. – ilk olaraq bas leytenant ?zimov ?l uzatdi.

–Osman! – Leytenant Osmanov onun ?lini sixdi.