Труды III Республиканской научно-практической online-конференции «Образование XXI века: проблемы, тенденции и перспективы»

2. Баланы? ?арым-?атынас да?дылары мен эмоционалды? саласын дамыту.

3. Ойын ар?ылы ойлау операцияларын дамыту.

4. ?иялды дамыту.

5. Ойын ар?ылы эмоционалды шиеленiстi же?iлдетуге ?йрету.

?аза? ?лтты? ойындары

Асы?тарды? негiзгi т?рлерi:

Асы?тарды? к?птеген т?рлерi бар. Мiне, оларды? е? к?п тара?андары:

– Кеней, кентай-?са? Асы? ?ой немесе ешкi.

– «Кiшкентай» с?зiмен ?ндес-кiшкентай.

– Са?а-биток, е? басты, е? iрi ж?не ауыр асы?.

– К?бiнесе iрi ?ош?арды? немесе ар?арды? с?йегi.

– Ешкiмер-асы? ?озы. ?детте е? кiшкентай ж?не же?iл.

– ?ойла?-асы? ?ош?ар. Асы?ты? е? к?п тарал?ан т?рi.

– ??лжаз-асы? еркек ар?ар.

– Топай, сомпай-асы? сиырлар.

– Ш?кейт-асы? газелi.

Сондай – а?, асы?тар сырт?ы т?рi бойынша б?лiнедi: ескi, тоз?ан асы?тар; ет кесектерi ?ал?ан жа?а асы?тар; к?дiмгi «?атарда?ы» асы?тар; басты битки-са?а ж?не т.б. ?р асы?ты? ?зiндiк ??ндылы?ы бар. М?селен, бiр жа?а асы? ?шiн екi ?атарда?ы асы?, ал бiр са?а ?шiн – екi жа?а асы? алу?а болады. ??лжаз ?шiн кейде ?ш асы? берiлдi. Басты асы?-са?а е? жо?ары ба?а?а ие. Са?а ?детте ?айнатылма?ан буындардан алынады, ?йткенi пiсiру процесiнде с?йек массасын жо?алтады, б?л со??ы к?шiне нашар ?сер етедi. Ал т?ра?тылы? ?шiн са?а ?ор?асынмен ??йылады (немесе мыс сыммен байлан?ан). Ежелгi уа?ытта арты?шылы?ты хан ж?не С?лтан балаларыны? арасында са?а тiптi алтын?а тол?ан. «Алтын са?а» (Алтын са?а) ?аза? халы? ертегiсiнде б?л асы?ты? ??ндылы?ы жа?сы жеткiзiлген. Ол ?шiн бала з?лым си?ыршыны? ?олынан ?ле жаздайды.

Асы?тарды? негiзгi ережелерi

С?йектi? т?рт бетiне с?йкес келетiн асы?тарды? 4 негiзгi позициясы бар:

1) Алшы-асы?ты? ойыс бетi жо?ары ?арайтын шеттердi? бiрiндегi асы?ты? орны. Бiрiншi ма?ызды позиция.

2) Таике-алша?а ?арама-?арсы позиция. Асы?ты? тегiс бетi жо?ары ?арайды. Екiншi ма?ызды позиция.

3) Б?к-асы?ты? тегiс орналасуы, оны? д??ес жа?ы жо?ары ?арайды. ?шiншi ма?ызды позиция.

4) Шiк-асы?ты? тегiс орналасуы, онда ойыс жа?ы жо?ары ?арайды. Т?ртiншi ма?ызды позиция.

?ш ?осымша позиция: омпы – асы?ты? тiк к?йi, оны? астында ?ткiр «м?йiздер» жатыр, шо??ай – омпа?а ?арама-?арсы позиция, ал ?ынжы (немесе жантай) сирек кездесетiн позициясы-асы? ?ткiр ?ырында тепе-те?дiк са?тайтын позиция.

«Асы? ату» ату ойыныны? ала?ы

3—6 жас балалар?а арнал?ан

Ше?бердi? диаметiрi: 4м, iшкi 1-шi сызы? 1 метiр, 2-сi 1,5 метiр, 3-шi 1 метiр. Д?л ортасында?ы сызы?тан ше?бер сыртында?ы 2-шi сызы??а дейiн 2 м, 1-шi сызы??а дейiн 4 м.

Ма?саты: балаларды? ?аза? хал?ыны? тарихи-м?дени м?расына деген ??рметiн ?алыптастыру, сондай-а? балаларды? ептiлiк пен д?лдiкке ?йрететiн ?аза? ?лтты? ойындарын бiлуге деген ?ызы?ушылы?ын арттыру.

Ойын ережесi:

Ойынны? м?нi келесiдей. 5 немесе 10 адам ойнайды. 20—30 данадан т?ратын ?ой асы?ы с?йектерi жиналады. Бiр асы? тас ?ызыл т?ске боял?ан (Хан) – деп аталады. Жеребе тасталады, кiмге бастау керек. Бiрiншi ойыншы асы? тастарды ша?ын ?апшы?тан алып шы?ады. Ше?бер iшiндегi 1,5 метiрлiк сызы? ?стiне 20—30 дана асы? тас с?йегiн тiзiп ?ойады, екi асы? тас арасы 2 см болады. Ал?аш?ы болып ла?тыратын бала бiрiншi 4 метiр ?ашы?ты?та ла?тырады. Ла?тыр?ан бала тигiзген жа?дайда 2 метiр ?ашы?ты?тан ?рi ?арай ойынды жал?астырады.

Алтынбалта А. А.

А?ылшын тiлi саба?тарында а?паратты? технологияларды ?олдану

(М.Х.Дулати атында?ы Тараз ??iрлiк университетi, Тараз ?.)

Б?л ма?алада а?ылшын тiлi саба?ында а?паратты? технологияны ?олдануды? ма?ыздылы?ы ?арастырыл?ан. А?паратты? технологияларды а?ылшын тiлiн о?ыту ?дерiсiнде пайдалану о?ушыларды? жан-жа?ты бiлiм алуына жол ашып, мемлекетiмiздi? ?ш т??ырлы тiл саясатына сай жа?сы, жан-жа?ты дамы?ан о?ушы иесi ретiнде танылуларына негiз бола алады. А?паратты? бiлiм беру технологияларын о?ыту ?дерiсiнде тиiмдi пайдалану, ?з кезегiнде, а?ылшын тiлiн о?ытуды? ?ар?ынын арттыру?а бейнелiк ж?не теориялы? ойлауын дамыту?а, о?ушыларды? а?паратты? ?о?амны? жа?дайларына бейiмделуiне ы?пал етедi. А?паратты? технологияларды ?олдануды? негiзгi ба?ыттары электронды о?улы?тар мен интернет технологиясын пайдалану болып табылады, сонымен ?атар д?ниеж?зiлiк интернет желiсi о?ушыларды? бiлiм ?рiсiн ке?ейтуге ы?пал етедi.

Т?йiн с?здер: а?паратты? технология, а?ылшын тiлi, интернет, электронды о?улы?, к?рнекiлiк ??ралдар, компьютер, коммуникативтiк технология.

?аза?стан Республикасыны? «Бiлiм беру туралы» За?ында елiмiздi? бiлiм беру ж?йесiнi? басты мiндеттерi атап к?рсетiлген. Соны? бiрi: «Бiлiм беру ж?йесiн а?параттандыру, о?ытуды? жа?а технологиясын енгiзу, халы?аралы? коммуникациялы? желiлерге шы?у» делiнген. Б?л мiндеттердi шешу ?шiн, н?тижеге ба?ыттал?ан бiлiм берудi? жа?а ж?йесiне к?шу ?шiн ?р м??алiм, жеке т?л?а к?нделiктi iзденiс ар?ылы барлы? жа?алы?тар мен ?згерiстерге батыл жол ашарлы? жа?а т?жiрибеге, жа?а а?паратты? технологиялар?а, ?леуметтiк, т?л?алы? ж?не жеке ??зыреттiктерге ие болуы тиiс. Б?л талаптар к?нделiктi ?дiстемелiк ж?мысты? ж?йелi т?рде ?йымдастырылуы негiзiнде ж?зеге асырылады [2].

Бiлiм беру саласында т?рлi технологиялар енгiзiлуде, бiра? оларды? iшiнен ?ажеттiсiн та?дап, саба?ты? ?р кезе?iнде тиiмдi ?олдану – басты талап. М?селе технологияларды ке?iнен пайдалану емес, м?селе – т?л?аны н?тижеге ба?ыттай бiлiм беруде. ?азiргi та?да, к?рнекiлiк ?дiсi мен техникалы? ??ралдарды ?олдану ?дiсiн а?паратты? – коммуникативтiк технологияны? бiр ?зi ат?ара алады.

А?паратты? технология – а?параттарды жинау, са?тау ж?не ??деу ?шiн бiр технологиялы? тiзбекте бiрiктiрiлген ?дiстер мен ?ндiрiстiк ж?не ба?дарламалы? – технологиялы? ??ралдарды? жиынты?ы.

А?ылшын тiлi саба?ында компьютердi ?олдану м?тiндер мен а?паратты бiлуге жол ашады. Тiптi нашар о?итын о?ушыларды? ?зi компьютермен ж?мыс iстеуге ?ызы?ады, ?йткенi кейбiр жа?дайларда компьютер бiлмеген жерiн к?рсетiп, к?мекке келедi.

?аза?стан Республикасыны? мемлекетаралы? тiлi – а?ылшын тiлiн жа?а технологиялар ар?ылы о?ыту iсi к?ннен – к?нге ?зектi болып келедi. Тiлдi а?паратты? – коммуникативтiк технология ар?ылы о?ыту – тiл ?йренушiнi? ?з бетiмен тiл ?йрену ?абiлеттерiн жетiлдiруiне игi ы?пал ететiн тиiмдi ж?йе болып табылады.

А?ылшын тiлi – ?азiргi заманны? талабына сай, ?о?амны? ?леуметтiк-экономикалы?, ?ылыми-техникалы? ж?не м?дениет дамуыны? ?айнар к?зi. ?азiр шет тiлiн о?ыту ?дiстемесiнi? де?гейi жо?ары. Тiлдi о?ытуда интерактивтiк т?сiл, ойындар, екеуаралы? пiкiрталастар, сонымен бiрге а?паратты? технология, интернет, компьютер ?олданылуда [3].

О?ытуды? а?паратты? технологиясы – б?л а?паратпен ж?мыс жасау ?шiн арнайы т?сiлдер, педагогикалы? технологиялар, ба?дарламалы? ж?не

А?ылшын тiлдi о?ытуда жа?а технологияларды, техникалы? ??ралдарды саба?та жан-жа?ты ?олдану, о?ытушыны? к?птеген ?иында?ан ?ызметтерiн же?iлдетiп, осы iскерлiктi? ?станымды жа?а т?сiлдерi? пайда болуына м?мкiндiк ту?ызады. Осындай жа?а жолдарды? бiрiне а?паратты? о?ыту ж?йесiндегi комьютерлiк ба?дарламаларды? т?рлерi ар?ылы тiл саба?тарыны? лексика б?лiмiн ме?гертуде а?паратты? технологияларды? талатын орны зор. Интернет ар?ылы о?ушы грамматикалы?, лексикалы?, фонетикалы? жатты?улар, о?у?а ж?не грамматика?а арнал?ан тесттерiмен ж?мыс iстей алады.

Компьютерлiк о?ыту ба?дарламаларыны? ?ай ?айсы болмасын ?з мазм?нынан грамматикалы? ??рылымны? ж?мыстарын ?амтиды.

Бiлiм беру ж?йесiндегi а?параты? технологияны? м?мкiндiктерi:

– ?рбiр адам?а бiлiм алуды? ?зiне тиiмдi жолын та?дау?а м?мкiндiк беретiн бiлiм берудi? ашы? ж?йесiн орны?тыру?а;

– Бiлiм алуды? техникасын т?бiрiмен ?згертуге;

– О?ыту ?рдiсiнде о?ушыларды? танымды? iс-?рекетiн тиiмдi ?йымдастыру;

– Электронды? бiлiм беру пайдалану ар?ылы даралап о?ыту?а.

– А?паратты? коммуникациялы? технологияларды пайдалануды? тиiмдiлiгi;