Хаціна

Усе радавыя салдаты паглядзелi на дзяyчыну, затым на капiтана.

– Халера… Так, сапраyды…я забыyся пра яе. – хвалююча сказаy Катляроy, думаючы толькi пра заданне. – Так! Выйдзем з горада, на yскраiне пакiнем яе. Там, у апошнiх дамах павiнен быць пункт, куды сцягваюць параненых. Няхай дапамагае iм. А мы рушым далей. Радавы Траyнiк, прыгледзь за ёй!

Алесь быy задаволены рашэннем камандзiра. Схаваyшы yсмешку, ён вясёлымi вачыма паглядзеy на Марыну.

Пасля камандзiр аддаy загад пакiнуць будынак. Першым выйшаy сам Катляроy, разам з Зуйко. Яны прайшлi шэсць метраy наперад, перайшлi асфальтавую дарогу, спынiлiся каля каштанавага дрэва, агледзелiся. Наперадзе, на шляху быy вясновы змрочны сквер: голыя, абгарэлыя дрэвы са зламанымi галiнкамi на шэра-зялёных лужках, рудыя драyляныя лавачкi са слядамi ад куль, сцяжынкi з разбiтай шэрай дарожнай плiтцы, чорныя дробныя лужыны. А вакол прыгнечанага сквера yляглiся жалезабетонныя плiты, большая частка якiх, як дэталi пазлаy, што рассыпалiся на кавалкi i змяшалiся памiж сабой. Тут жа зусiм не было вiдаць птушак. Вераб'i, галубы i вароны пакiнулi гэта месца. Шэрае неба, шэрая зямля пад нагамi салдат, дзе не чуваць гукаy прыроды. І толькi пасля таго, як Катляроy пераканаyся y бяспецы, ён махнуy рукой i зноy пайшоy наперад з радавым Зуйко. Следам за iмi выйшлi Мельнiк i Сядоy. Калi yжо гэтая пара салдат дайшла да сквера, перайшоyшы дарогу, Сядоy махнуy рукой. Апошнiмi з-за сцен выйшлi Траyнiк з Марынай i Агуркоy. Увесь атрад пакiнуy карцiнную галерэю. Усе працягвалi iсцi на адлегласцi, разбiyшыся на маленькiя групы. Дзесьцi далёка па-ранейшаму стралялi. Перыядычна, паблiзу групы, з розных бакоy былi чутны адзiнокiя стрэлы. Часам нават зусiм блiзка. Часам за шэрымi бетоннымi кучамi нешта мiльгала. Гэта палохала i насцярожвала. Салдаты трымалi зброю перад сабой, круцiлi целам i галавой. У прыгнечаным горадзе было не па сабе. Ішлi па скверы i нiкому не здалося дзiyным, што адышоyшы ад карцiннай галерэi, на шляху не было заyважна памерлых целаy.

Алесю Траyнiку было цяжка глядзець на зруйнаваны горад, дзе калiсьцi кiпела мiрнае жыццё. У параyнаннi з мiнулай цемрай ночы, пад паток учорашнiх бясконцых кропель i змрочным свiтаннем, сёння было куды больш абачлiва, было лягчэй крочыць наперад. Цяпер яму было добра вiдаць усё y акрузе. Але ад гэтага не станавiлася лягчэй унутры самога салдата. Змрочны настрой ахутваy яго душу. Над галавой шэрыя аблокi больш не плакалi. Толькi ледзяны вецер дзьмуy з усiх бакоy. З-за рэзкiх, моцных парываy ружавелi пульхныя шчокi хлопца, ружавеy яго роyны востры нос. Алесь паглядзеy на Марыну, якая склала рукi перад сабой i злёгку дрыжала ад холаду. Яе чорныя валасы лёталi па ветры: то прылiпалi да твару, то луналi за спiной. Алесь расшпiлiy зашпiлькi пад заплечнiкам i yзяy у рукi вайсковы плашч.

– Вось, вазьмi. – клапатлiва сказаy ён, аддаючы свой плашч дзяyчыне.

– Дзякуй. – дрыготкiм шэптам адказала Марына.

Яна хутка разгарнула чорны матэрыял, а затым надзела яго на сябе. Зашпiлiла маланку, схаваyшы сваё стройнае цела.

Плашч добра абараняy Марыну ад ветру, хаваy з галавы да ног. Алесю, як i астатнiм салдатам, было не занадта холадна, хоць часам, парывы бакавога ветру прабiвалi iх ваенную вопратку i быццам краналiся скуры. У адрозненне ад шэрай салдацкай унiформы чорны плашч добра вылучаyся на гарадскiх шэрых руiн. І менавiта таму yся група згарнула iх i, толькi потым, выйшла з будынка. Рух дзяyчыны мог прыцягнуць няпрошаных гасцей. Але Алесь пра гэта не думаy, бо y глыбiнi сваёй, ён увесь час разважаy над загадкавымi з'яyленнямi родных людзей на гэтым шляху. Нават Агуркоy не звяртаy увагi на чорны плашч. Бо яго напаyнялi баязлiвыя думкi. Ён iшоy апошнiм, аглядаyся, глядзеy на карцiнную галерэю i адчайна малiyся, каб не загiнуць сёння. Івану часта здавалася, што варожыя салдаты у чорна-белай экiпiроyцы, тыя, хто выжылi, ужо сачылi за iм.

Тым, хто iшоy у канцы калоны, не было чуваць, аб чым кажуць салдаты, якiя iшлi наперадзе.

За спiнамi салдат i дрэy, камандзiр не заyважаy Марыну. І ад таго yсе iшлi даволi спакойна. Нягледзячы на халодныя вiхры, Катляроy звярнуyся да Зуйко, якi напружана глядзеy па баках i хутка размахваy сваёй снайперскай вiнтоyкай.

– Гэта тваё другое заданне? – спакойным голасам спытаy капiтан.

– Не. Трэцяе! – усклiкнуy Зуйко, выказаyшы здагадку, што з-за ветру яго не будзе чуваць, i ён прадаyжаy казаць басам. – Я yпершыню ваяваy на сёмы дзень, пасля yварвання…затым на рацэ i цяпер тут.

– Так, несалодка было першыя тыднi вайны. – стомлена вымавiy Катляроy. – Слухай, ты ж з горада Чырвоны?! Адтуль, адкуль i я. Хто застаyся y цябе там?

Гэтая размова yжо скiнула yсё напружанне радавога Зуйко i той расслаблена казаy, не перастаючы сачыць за горадам.

– Жонка. Мама, тата.

– Вось, мы пакiнулi сваiх родных…а дзеля чаго? Мала было лiдэру мiрнага жыцця. Захацеy ён паваяваць, забiваць!.. Сiвеюць нашы бацькi i жонкi раней часу, чакаюць i гадаюць, калi ж мы вернемся дадому. А жывымi цi мы вернемся?! У любым выпадку, трэба старацца выжыць.

Камандзiр з непрыхаванай злосцю казаy пра вайну. Ён з асаблiвым перападам у голасе i з раздражненнем прамаyляy свае словы. Зуйко слухаy яго i нiчога не адказваy. Сухiмi пальцамi правай рукi ён пацёр злёгку счырванелае вока i паглядзеy у бок абгарэлых дрэy. Прасторная i чыстая ад абломкаy дарога сканчалася, яны падыходзiлi да вялiкай часткi разбуранага горада.

Тым часам Сядоy i Мельнiк моyчкi праходзiлi сквер, чуйна yглядалiся па баках. Ім заyсёды было аб чым пагаварыць, але вялiкая адказнасць i yважлiвасць, пiльныя паводзiны салдат забiралi y iх усё жаданне мець зносiны. Яны строга выконвалi загад камандзiра, разумелi, што так у iх больш шанцаy выжыць на адкрытай мясцовасцi. Гэта было не першае падобнае заданне, таму яны ведалi, як паводзiць сябе y падобных абставiнах.

Надвор'е цягнула нейкiм зiмовым холадам, хоць вясна yжо прыступiла да сваiх абавязкаy. Худому салдату Агуркову было зябка, месцамi цела адчувала дрыжыкi. Ён усё жыццё пражыy у паyднёвай частцы кантынента, дзе больш свяцiла сонца, чым дзьмуy паyночны вецер. Салдацкая форма шчыльна ахутвала яго тонкае цела, не выпускаючы цяпло на паверхню. Адкрыты юны твар Івана прымаy на сябе yсю прахалоду сённяшняй ранiцы. І ад гэтага яму здавалася, што быццам аскепкi лёду пранiкалi пад яго вопратку. Іван знаходзiyся y пары крокаy ад Алеся i Марыны, iшоy апошнiм. І каб не адчуваць сябе адзiнокiм, Агуркоy паскорыyся i блiжэй падабраyся да хлопца. Загаварыy з iм, застаючыся за спiной.