Нигина ва Мирмалик

Узр дорам, гар ?унар?ои туро натвон шумурд,

?атраи борони навр?з? шумурдан кай тавон?

Шайх Масли?атдин базав? хандид ва пурсид:

– Магар шо?и оламхо?и му?улро хаймаву хирго? нест? Чаро саропарда намезанад ва лашкариёнаш ба лаби об чун лулиён фуруд омадаанд?

– Чингизхон аз ширинию лаззати подшо?? ?ан?з во?иф несту му?ул ба ?алабаи осон ва фат?у нусрати ройгон одат кардааст. Вале Мирмалики шумо шасти шо?и азхудрафтаро гардонд…

– Дар васфи ?азанфари Ху?анд фа?ат як ?умлаи к?то?и таъриф? кам аст! Мирмалику ёронаш афсонаи шикастнопазир будани Чингизхон ва далерию па?лавонию бу?а будани му?ул?оро дар?ам-бар?ам шикаста, ба оби дарё афканданд! Коре, ки ?окимони дигар ша?ру вилоёт ба чилу пан?о?у сад ?азор сипо?? карда натавонистанд, садри Ху?анд бо ?азор шермард ба сомон расонд!!

– Аз Чингизхон зиёдтар ман дар шигифтам, ки чаро чунин шуд?

– Чингизи иргиз, ки бо з?ри ?оду ва харг?ши тилисмбастааш Хоразмшо?и Кабирро ?аросон ва гурезон кард, бо ?удрати се?ру афсунаш натавонист моро мисли дигарон дижам кардан…

– Дижам калимаи ла??авист?

– Не. Ин вожаи ориёист!

Бикардем ?ар ду пархош ба ?ам,

Дили Темучин гашт аз ?ам дижам.

Яъне, ?осили калом ин аст, ки Темучини се?ргар бо ?одую афсун чашму дили равшани моро тираю хира карда натавонисту ба шикастани эъти?од ва диёнати мо з?раш нарасид! Дар нати?а ва?дат ва сафи ?амъи мо парешон нашуд. Яъне Чингизи ?одупарвар худ побанди дижам гардид ва ба муросо гаравид…

Пас аз исти?боли гарм ва из?ори адаби тарафайн Шайх Масли?атдин болои намадзине, ки ба р?и санги аз к?? оварда, устувор карда буданд, о?иста биншасту дуои ?улус хонд ва Чингизхон низ беихтиёр баробари ? даст ба р?й кашид. Ходимон болои санги ча?оркун?а матоъ густурда, дар явло??-косаи мисини дастадор барои ?изох?рии сарбозон чанд пора г?шти дампухт ва се пиёла об оварданд. Шо?и му?ул бо лафзи шикастаи ху?анд? «Кан?, марамат кунанд!» гуфту то Шайхи Бузург ба х?рдан ибтидо накард, ором нишаст. Бо ишораи вай тар?умон ба ме?монон фа?монд, ки г?сфандро ?ассоби самар?анд? заб? кардааст, яъне хафакушти му?ул нест ва ?алол аст. Он го? Пири м?ътабар порае насиба гирифта, зери чашм Чингизро нигарист. Вай марди баландболои китфпа?н ва шигарф?уссае буд тахмин шасту пан?солаи борикм?йлаб, аммо як ?абза риш ва м?ю р?йи кашидаи сапед дошт, гурбачашме дар ?ояти бардам? ва зирак? менамуд. ?айбати ниго?аш далолат бар он медод, ки доно асту ?аттол, маъмур асту хасмшикан, одил асту хунхор, далер асту хунрез… Дар чаро?аки чашмаш чанд шайтони хурду бузург ?астухез карда, вайро ба макру фиреб ва ?ангу ни?еб даъват мекарданд. Вале Шайхи Кабир ?арчанд зе?н монд, дар че?раи пажмурдаи шо?и пурсалобат ?урур ва шамотат надид ва донист, ки вай аз ?аму ран?и дигарон бе?ад шоду хурсанд нест. Кашфи ин нишонаи неки одамиятро фоли хуб ?исобид ва азбаски об наметавонист х?рд, шир хост. Ходимон ба ?усту?? рафтанду Чингизхон гуфтушунид о?оз кард:

– Мехостам, бо Шайхи уммати ислом имр?з самимона с??бате кардан, ба шарте Ирвес халал нарасонад…

Тар?умон шар? дод, ки шо?и му?ул Мирмаликро «Ирвес» ла?аб додаасту маънояш Паланги обист.

– Ва?ти шикори шерон ?ама гургу паланг?о сокит мешаванд! Имр?з Ирвес м?яшро наме?унбонад…

– Вай то ин дара?а фармонбардори Шайх аст?

– Вай покгав?ар аст ва ?амеша э?тироми пирону бузургонро ниго? медорад.

– Афс?с, вайро надидаам ва намешиносам. Аммо хеле донистан мехо?ам, ки ? кист?

– Па?лавон асту хирадманд. ?оким асту хоксор. Ба ?арб чолок даромада, бебок берун меояд. Он ?адар чобук аст, ки бо н?ки пайкон хол аз р?йи ?ариф мерабояд. Аз ягон амал дастхол? барнагаштааст. Пир?з?анг аст, ?е? шикасте надидааст. Те?аш м?ъ?изанок асту аз зарбаи ?онко?аш к?? об шавад. То ? сипа?солор аст ва камони пай?амбар? бо ?ст, лашкари Ху?анд таровате ?ав? дорад.

– А?мади колофур?ш сухан ба мазмуни дигар гуфта, вайро ?окими ма?рур, ишратпараст, зудран? ва золим хонда, бо танз «шогирди Хоразмшо?» гуфта буд…

– Худо гуно?ашро бахшад, ки баззози ба кори худ доно буд…

– Ман ба вай гуфта будам, ки агар ?окими Ху?анд ба хубию хуш? дасти таслим бардорад, ?ро вилоят бозпас ди?ам. ?озир иловатан мег?ям, ки агар Ирвес ба тарафи ман гузарад, пас аз ???? ва ?а?атой дар ?атори фарзандонам ?ой мегирад. Писарашро набера мехонам…

– На?анги Сай?ун со?ибихтиёр аст. Ин пешни?одро бар?вор ба самъаш мерасонам.

– Агар ?а?и?атан хирадманд бошад, бахти сабзро пажмурда намекунад. Зеро ?ар кас аз итоати мо сар печад, бо зану фарзанд, хешу пайванд ва билоду ибод несту нобуд мешавад!

– Инро ?ама медонанд. Лашкари замину замон аз лашкари Чингизхон метарсад!

– Дар ?а?и?ат Шайхи Ху?анд Пири давлат будааст! Бовар кардам, ки кам мег?яд, лекин дуруст мег?яд. Аммо Ино ?оон гуфта буд, ки тожик мардум а?аб хал?и ?алат? – ?ам пурто?ат асту ?ам пурсухан. Худро масхара карда, «гапи бисёр – ба хар бор» мег?янд.

– Оне, ки беш медонад, кам мег?яд…

– Ман ба Шайхи г?сфандпарвар ?амфикр. Ба вай гуфта будам, ки дар олам ду бузургворро эътироф мекунам – яке Кубро, дуюм? – Нур?. ?утбиддин шо?и дупула аст, шо?и дину давлати Хоразм ин ду бузургворанд!

– Таъриф басанда. Сипос дорам.

– Ман ?ам даъвои бузург? надорам, аммо ба ?авлу лафзи худ устуворам. Чун назди шо?и му?ул омада?, ?ар ч? хо?? – бар ту ди?ам ва ?ар ч? муроди дилат бошад, бар он бирасонам! Биг?, ч? мехо???

– Муташаккир ва сипосгузорам. Вале аз подшо?и ме?рубон ва соди?ул?авл ?е? чиз нахо?ам.

– Чаро?!

– Пиёлае шир хостам, наоварданд…

Че?раи Чингизхон ранги шири турш кабудфом гашт ва бо те?и ниго? ходимонро ларзонд. Он?о даст пеши бар ни?ода, бо овози гиряолуд гуфтанд, ки ?арчанд кофтанд, ?атрае шир наёфтанд.

Чингизхон тез-тез мижа зада, ву?уди сарходимро бо те?и ниго? шудгор карду башаст аз гиребонаш гирифт ва бо шиддати том гуфт:

– Аз таги замин бошад ?ам, дарёбед! Ин ?о набошад, ба Фанокат асп тозонед!!

– Дигар ?о?ати ?усту?? нест, эй шо?и бузург! – Чингизхонро аз ва?шат ниго? дошт Шайхи Бухоро, ки рамзи дини ислом будани шир ва ма?сади та?тонии Пири Ху?андро хуб медонист. – Ин камбудиро ман исло? мекунам.

Занг? Бобо пиёлаи обро ба кафи даст ни?оду дуое хонда, се маротиба куфу суф кард. Дар пеши чашми ?амагон об ба шир табдил ёфт!

М?йлаб ва рухсораи чапи Чингизхон худ аз худ беист ба ?унбиш даромаду аз кашиши тори асаб дарак дод. Вай, ки то чилсолаг? Темучини ?одугар буду аз се?ри ?унари устодони маш?ури му?ул ога?? дошт, чунин м?ъ?изаро бори аввал медид. Ба чашмони худ бовар накарда, ?уръае аз обшир н?шид ва… бе ягон дудилаг? ба Пири тавонои Ху?анд, ки шогирдаш чунин ?удрат дорад, ?оили сид? шуд.

– Лутфан биг?ед, ки дар дил ч? мурод доред, эй Шайхи Кабир?

– Муроди аслии ман обод будани мулки шо?и ?а?онош?б Чингизхон ва дилшод зистани табааи ?ст.

– Ба кадом маъно?

– Аз Утрор то Самар?анд да??о ша?ри хурду калон ва ободон валангор гашту агар забткор? ба ин сурат идома ёбад, Чингизхон шо?и мулки вайрон мешавад…

Мо, «сартаул?о» шо?и мулки вайронро бум мег?ему намедонам, ки ?авми му?ул аз ин паррандаи шум дарак дорад ё не?

– Ин паррандаи на?с ва бехосиятро му?ул?о чу?д мег?янд, – шар? дод тар?умон.

– Яъне ки буму ?у?зи моро му?ул чу?д мег?яду мо намехо?ем, ки номи ин паррандаи харобад?ст ла?аби шо?и ?а?онгир шавад…

– Ман ?аргиз ла?аби бад нахо?ам! ?ам?авмон маро Ё?у[142 - ё?у – бузург (му?ул?) ] унвон кардаанд, ?амин кофист!

– Ман ?ам аз ин ла?за эътиборан Шуморо Чингизхони Бузург мехонам ва дуо мекунам, ки Шо?и Бузурги мулки обод бошед!