Нигина ва Мирмалик

– Маро чунин иш?и сохтаю бофта ба дил гарон меояд! – гуфт бо исте?зо Гулсимо. – Чашми ?ама духтар?ои нозанини ша?ри бузурги мо ба р?йи Мирмалик банд асту аз иш?аш обу адоянд, вале бародари хубрухсори ман с?яшон ?атто нимниго?е намекунад. Амакдухтари ?ишло?ии ту бошад… Ё тавба, чашмаш ростниго? несту ч? хел ?уръат карда, ба акоям дил бастааст?!

– Ба он духтари бечора сахт хашм магир, ки нопадид шуд ва дигар пайдо намешавад. Яъне гапаш адо! – ба мавз?ъ ну?таи таммат гузошт Саодат. – Ба акои ту, ки акои мост, секаса ар?си з?р меёбем.

– Тарсам, ки аз ??даи ин кор намебароем. Басо назарбаланд будани акои ?оматбаланди моро ?ама медонанд. Як шо?байти Низом? г?ё ба акои ман дахл дорад:

?афт кишвар тамом дар а?даш,

Духтари ?афт шо? дар ма?даш!

– Ман ?афт шо?духтарро медонам, ки нозанини нозанин?ои олам эътироф шудаанд.

– Ки?о он?о? – зуд ба шав? омад Нигина ва Саодат ангуштони дасташро ?ат карда, ба лелакшумур даромад:

– Якумаш ?умой, духтари шо? Хусрави Парвиз…

Гулсимо дар?ол эрод гирифт:

– Оъ… вай мурдаг?, ва?ти аз хок хестанаш шудаг?… Зинда?ояшро номбар кун, дугона!

–Я?миноз – духтари ?о?они Чин, Нуран – духтари малики ?инд, Насрин – духтари Са?лобшо?и турк, Дурсити – духтари ?айсари Рум, Озариюн – духтари шо?и Ма?риб ва Нозпар? – духтари Хоразмшо?.

– Акоям номи духтари подшо?и Хоразмро ба забон гирифта, «Нозпар? хушхироме ба сони кабки дар?!» гуфта буд…

– Яъне … дар суро?и ?амин шо?духтар ба Г?рган? рафтааст?

–Инашро намедонам. Лекин боре акоям гуфта буд, ки духтари нозанин ва баиффат ?усту?? дорад.

– «Баиффат» чизе гуфтан? гап?! – бо овози ларзон пурсид Нигина аз нодон? шармида.

– Покдоман? иффат аст! – бо ?урури зебанда ?авоб гардонд Саодат. – Да? равзана дорад – ?аё, лутф, рост?, хайрхо??, ором?, сабр, ви?ор, пар?езкор?, интизом ва озодаг?…

– Агар ин хелак духтарро ёбад, акоям ?онашро фидо мекунад! ?ама медонанд, ки агар ба зулфи нозанине ангушт расонаду он духтар дастнорас бошад, пан?а бар да?ани шеру мор мехалонад!

– Ин хелак духтар ёфтан ?удо ?ам душвор…

– Оре, дугона, барои ?амин то ?ол му?аррад акоям. Бисту?афтсола шуду…

– А?аб коре шуд! – гапро ба ш?х? кашид Саодат. – Ар?с ба пойи худаш омаду мо бошем.

– Э дафъ кун вай хомхаёла! ?унча то гул нашавад, файз намебахшаду ба ?авли шоир:

Маъшу?и хурдсол ба кас р? намеди?ад,

То ?унча нашкуфад, ба касе б? намеди?ад.

?амин хел не, Нигина? Чаро хом?ш??

– Мо, духтар?ои к??истон?, дар ин мавз?ъ гап намезанем.

– Чаро? – баробар пурсиданд дугона?о.

– Шарм медорем…

– Ту дигар ?ишдухтар нест?, Нигин! ?е? ва?т худро аз с??бат бар канор нагир. Агар дар ша?р хушкалом ва суханширин шав?, аз дарди сар халос мешав?, агар шармин ва г?шанишин шав?, аз дарди сар васвос мешав?! Фа?мид??

Нигина бо аломати тасди? сар ?унбонду Гулсимо саволашро тарзи дигар такрор кард:

– Гап зан, Нигина, дар Ворух худат барин гулдухтари абр?яш хубу лабу да?ану зулфу че?рааш хуб ва синну солаш мувофи? ?аст?

– Дар Ворух духтар?ои хушр?ю нозанин лак-лак. Лекин… ба назар нонамоёнанд…

– Яъне ба назари Мирмалик наменамоянд. Оббо…

– Зи? нашав, Гул! Мег?янд, ки духтар?ои хоразм? ?ам чашми бодому р?йи суман доранд ва мисли гул хуштароватанд. Шояд Нозпар? ба мазо?и акои мо хуш ояд…

– Асал ба забонат, Саодат! Э Худо?он, дар ?ар ку?о бошад, дари бахти акоямро кушода гардон!

Нигина ?ис кард, ки дугона?ояш боз чашм бар да?они ? д?хтаанд, ниго?и дилчаспу дилнавози Мирмаликро дар аспрези Исфара ёд оварда, ма?ин овоз баровард:

– Калон?о «дер ояду шер ояд» мег?янд. Ман мег?ям, ки гардиши айём бар муроди чашму дили Мирмалик бошад!

Ин ?умлаи ша?домез ба ?укми дуо ?абул шуд…

Равзанаи ?афтум. Рисолати тозаву тар ва панди покгав?ар бо забони безабон?

Дарси якум дар мадрасаи нав бо фоте?аи Пири муборакнафаси Ху?анд Бадеуддини Нур? о?оз ёфт. Бисту як нафар духтари та?рибан ?амсол, ки аз Ху?анд ва ша?ру наво?ии атрофи он ба умеди донишанд?з? ?амъ омада буданд, чашмони пурме?р аз че?раи нурон? наканда, саропо г?ш шуданд.

– Аввалин мадраса дар ша?ри мо пан?сад сол му?аддам бунёд шуда буд, – гуфт Пири донои Ху?анд пас аз салому паёми табрик?. –Навмусулмон?о аз аввал бо дилгармию шав?у ?айрати хоси ху?анд? ба ом?зиши а?коми дини мубини ислом пардохтанд ва шукри Худо, ки ?олиё пешсафу ра?намоянд. Ху?анди бостон? баъди Бухорои шариф дуввумин маркази ирфону дин асту баъди Самар?анд дуюмин сай?алго?и адабу маърифат! Масли?ат меди?ам, ки шумо бо иродатманд? ба анъанаи мута?адамон идома бахшед, то пешо?анги муслима?ои Мовароунна?р шавед.

Эй покдухтарони бобо! Ба ман гуфтанд, ки ?ар кадоматон дар зодбуми хеш дарси савод ом?хта, дониши коф? анд?хтаед. Акнун ва?ти он фаро расида, ки илми ило?иро муфассал ва мукаммал ом?зеду ?амзамон аз риёзиёту ну?уму тиб ба ?адри коф? ба?раманд шавед.

Дар хабар аст аз Хо?аи олам (салиалло?у алай?и ва оли?и ва саллам), ки фармуда: «Аз га?вора то г?р дониш би??й!» Яъне, аз ибтидои офариниш мардуми ?ушманд гирди дониш гаштаанд ва каломи Алло?ро гиром? доштаанд. ?ама донишнома?о хазинаи пур аз лаълу гав?аранд ва то ?адри имкон бик?шед, дурдонаи бештар ба каф оваред.

Пас аз хатми илму каломи Алло? шогирдони мадраса, тиб?и тартибот, ба ду гур?? «Мушкилот» ва «Масъала» ?удо шуда, фи??у усулро дар амал азбар мекунанд. Вале мо чунин масли?ат кардем, ки шумо ба он гур???о шомил нашуда, дар ало?идаг? илми адаб биём?зед. Азбаски он аз дувозда? ?исмат иборат асту пурра ом?хтанаш басо душвор, сало? медонем, фа?ат илми лу?ату баён, ар?з ва ?офияро биём?зед.

Маш?улият?ои гур??и адаб? на дар мадраса, балки дар кошонаи Биб? Ма?аст? баргузор мешаванд, ки ?олиё Байтулху?анда ном дорад. Агар надонед, пас бидонед, ки «байт» калимаи араб? буда, ба то?ик? ду маъно дорад – хона ва ду мисраи ба ?ам ало?аманди шеър. Яъне, Байтулху?анда хонаи шеър, кошонаи э?од асту имр?з дар ин байтушшариф олимону орифону шоирони замон Бобо Камолу Мавлоно А?мади Ху?анд?, Махдуми Булбулу Фаридаддин Масъуди Ган?шакар, Аб?бакри Су?дию А?абии Ху?анд?, Абумуслими Рубобию Абду?аббори Ху?анд? бо сарпарастии Зиёуддини Ху?анд? ма?фил меангезанду ма?лиси базм ташкил мекунанд ва маро низ ба ме?мон? мехонанд. Акнун ман шуморо ба ин борго?и маърифат ро?андоз? мекунам. Ба ?афт гур??и сенафар? та?сим шаведу ?афтае як р?з ба кошонаи Ма?аст? мар?амат намоед. Яъне тозаву озода ниго? доштани ин манзили ?удс? вазифаи ифтихории шумост, эй покдухтарони бобо!

Дар урфият мег?янд, ки ?ар касе ба осиёб дарояд, хо?ад-нахо?ад, гардолуд мешавад. Шумо, ки минбаъд муназзам ва мунтазам ба осиёби гардони э?од ва ?унар ворид гардида, аз боду ?авои ил?омбахш нафас мекашед, хо?-нохо? дар ба?ри шеъру сухани ноб ба шино медароед. Мо дуо мекунем, ки Парвардигор шуморо мададгор бошад, ба ?ар кадоматон табъи зариф, зав?и латиф ва ил?оми шариф ато намояд, то номбардори арзандаи Ма?астии Ху?анд? шавед!

Адаб ом?зу илм ?осил кун,

То шав? дар ?а?он писандида.

Чун туро ?е? манфиат нади?ад,

Насаби устухони п?сида…

* * *