Галимҗан Ибраһимов. Тәрҗемәи хәле, истәлекләр, әсәрләр, анализ үрнәкләре, дәрес эшкәртмәләре, сценарийлар / Избранное (на татарском языке)

Галим?ан Ибра?имов. Т?р?ем?и х?ле, ист?лекл?р, ?с?рл?р, анализ ?рн?кл?ре, д?рес эшк?ртм?л?ре, сценарийлар / Избранное (на татарском языке)
Галим?ан Гыйрфан улы Ибра?имов

Талия Ривовна Шакирова

Укучы ??м укытучы
Китапта татар ?д?бияты классигы Галим?ан Ибра?имовны? м?кт?п программасына кертелг?н хик?ял?ре ??м бер повесте тупланды. Аерым б?лекл?рд? ?с?рл?рг? анализ ?рн?кл?ре, д?рес эшк?ртм?л?ре ??м сценарийлар бирелде.

?леге басма м?кт?п укучыларына, студентларга ??м укытучыларга т?къдим ител?.

В формате PDF A4 сохранен издательский макет книги.

Галим?ан Ибра?имов: т?р?ем?и х?ле, ист?лекл?р, ?с?рл?р, анализ ?рн?кл?ре, д?рес эшк?ртм?л?ре, сценарийлар

«Укучы ??м укытучы» сериясе 2011 елдан н?шер ител?.

Ф?нни ?ит?кчесе

Дания За?идуллина, филология ф?нн?ре докторы, профессор

Проект авторы ??м т?з?чесе

Талия Шакирова

© Татарстан китап н?шрияты, 2012

© Шакирова Т.?Р., т?з?, 2012

Тир?н тамырлар

Й?з еллар
?тк?нн?р? —
Им?н сау.
С?мумнар
?тк?нн?р? —
Им?н сау.
Яшенн?р
Тетк?нн?р?—
Им?н сау.
Тираннар
Бетк?нн?р?—
Им?н сау.
Ни хикм?т,
Мог?иза!
Им?н сау!
Им?нн?р
Безд?н д?
Калырлар.
Тагын
К?п буынны
Танырлар.
Кояшка
?рел?
Барырлар.
Ни хикм?т,
Мог?иза!
Тамырлар!
Туган ?ир,
Синд?ге
Тамырлар —
Нык, тир?н
Тамырлар!

    Ш??к?т Галиев

Галим?ан Ибра?имов – ?д?би колачы, с?з с?нгатенд?ге осталыгы, и?атыны? байлыгы, ки?леге, гомум?н, ?д?бият тарихында тоткан урыны бел?н бер милли ??м??рият рамкасына гына сыймый торган бик ?зенч?лекле, кабатланмас зур талантларны? берсе. Аны? ?ткен кал?ме бел?н и?ат ителг?н роман-повестьлары татар ?д?биятын зур д?ньяга алып чыкты.

    Афзал Шамов

Т?р?ем?и ?х?ле

Гыйрфан (Галим?анны? ?тисе) Уфа ш???ренн?н ерак т?гел Кыешлы авылында Мирс?яф ахун м?др?с?сенд? укый. Шуннан аны Троицк ш???рен? м?д?ррис итеп к?чер?л?р. Ул анда Рахманкуловлар м?д- р?с?сенд? укытучылык ит?. Бернич? елдан Солтанморатка мулла булып кайта. 10 нчы еллар тир?сенд?, муллалыгын ташлап, игенчелек эше бел?н ген? ш?гыльл?н? башлый.

Гыйрфан Бибих?с?н? (Галим?анны? ?нисе) бел?н Троицкида таныша. Бибих?с?н? ?з заманы ?чен укымышлы, алдынгы карашлы кеше була. Л?кин алар, уку-укыту эшен яратсалар да, м?мкинлекл?ре булмаганлыктан, м?кт?п ача ??м балалар укыту бел?н ш?гыльл?н? алмыйлар.

Галим?ан Ибра?имов 1887 елны? 12 мар- тында (иске стиль бел?н 28 февральд?) Баш- кортстанны? Авыргазы районы (элеккеге Уфа губернасыны? Эст?рлетамак ?язе) Солтанморат авылында Гыйрфан мулла гаил?сенд? туа.

Ибра?имовлар яш?г?н йорт

Солтанморат авылыны? х?зерге к?ренеше

Галим?анны? ?нисе Бибих?с?н?

Галим?анны? олы абыйсы Шакир?ан

Ул укырга-язарга ?ти-?нисенн?н ?йр?н?. Аннары ике ел Солтанмораттан биш чакрым ераклыктагы Кеш?кне авылы м?др?с?сенд? укый. Бер ?к вакытта, туган авылындагы ?ч сыйныфлы земство м?кт?бенд? укып, рус- ча башлангыч белем ала.

1898 елда ?тил?ре ике улын (Шакир?ан бел?н Галим?анны) Оренбург ш???ренд?ге В?ли мулла м?др?с?сен? укырга илт?. Т?пле белем алу ?чен тиешле шартлар булмаган бу уку йорты а?-белемг? омтылган, эзл?н?ч?н табигатьле унбер яшьлек малайны кан?гатьл?ндерми. Ул белем алуны? башка юлларын таба: ш???р китапхан?сен? й?ри, газета-журналларны укып бара. 1905 елгы инкыйлаб т?эсиренд? м?др?с?л?рд? иске т?ртипл?рг? каршы х?р?к?т кузгалгач, Г. Ибра?имов башка ш?кертл?р бел?н берг? уку программаларына я?алык керт?не тал?п итк?н демонстрациял?рд? катнаша башлый ??м шуны? ?чен м?др?с?д?н куыла. Со?ыннан ул бу м?др?с? турында «З?ки ш?кертне? м?др?с?д?н куылуы» диг?н хик?ясен яза. ?с?р 1907 елда басыла. Шушы ?йр?нчек ?с?рд?н ?к Ф. ?мирхан Г. Ибра?имовны? талантын к?реп ала ??м: «Мен? бу – татар ?д?биятыны? кил?ч?ге! Мен? бу безг? ?ле милли романнар бир?ч?к», – ди.

В?ли мулла м?др?с?се. Бу м?др?с?д? кадимлеге, я?алыкка, прогресска каршылыгы бел?н дан тоткан В?ли диг?н кеше мулла булып тора. Шу?а к?р? ул «В?ли мулла м?д- р?с?се» дип й?ртел?. Ул 1720 елдан Октябрь инкыйлабына кад?р эшли. В?ли ?зе шулай ук кадимлеге бел?н дан тоткан Кышкар м?др?с?сен т?мамлый.

Кышкар м?др?с?се – элекке Казан губернасындагы и? борынгы дини м?др?с?л?рне? берсе. Х?зер Кышкар авылы Татарстанны? Арча районына кер?.

«Галия» м?др?с?се

«Галия» м?др?с?се 1906 елда Уфада ачыла. Башында Зыя Камали торган бу м?др?с? аз гына вакыт эченд? (1906–1920) алдынгы уку йорты булып таныла. Башка м?др?с?л?рд?н аермалы буларак, монда ш?кертл?рг? укуда, ?з-?зл?рен тотуда ??м тышкы д?нья бел?н аралашуда шактый иркенлек бирел?. ?лед?н-?ле музыкаль кич?л?р оештырыла, кулъязма газета-журналлар чыгарыла. Европача киен?, озын ч?ч й?рт?, театрларга й?р? р?хс?т ител?.

М?др?с?не?х?зерге к?ренеше

1906 елда Галим?ан, Уфага килеп, «Галия» м?др?с?сен? укырга кер?. Аны? ?д?би и?ат эшч?нлеге н?къ шул чорда башлана, «Гыйшык корбаннары», «Татар хатыны нил?р к?рми» ?. б. шул вакытта языла.