Оценить:
 Рейтинг: 0

Архитектура назарияси. Ўқув қўлланма. Биринчи қисм

1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
1 из 6
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля
Архитектура назарияси. Ў?ув ?yлланма. Биринчи ?исм
Ма?суд Бектурдиевич Сетмаматов

Ибадулла Самандарович Байджанов

Ушбу ?yлланма талабаларда архитектура ва ша?арсозлик назарияси бyйича йyналиш профилига мос билим, кyникма ва малака шакллантиришга катта ёрдам беради. Ушбу ма?садга эришиш учун фан талабаларни назарий билимлар, амалий кyникмалар, архитектура юту?лари, архитектура жараёнларига услубий ёндашув ?амда илмий дунё?арашни шакллантириш вазифаларини ?ам yзида ифода этган ?yлланма «Архитектура» мутахассисликлари бyйича таълим олаётган бакалавр ва магистрларга ва кенг доирадаги китобхонларга мyлжалланган

Архитектура назарияси

Ў?ув ?yлланма. Биринчи ?исм

Ибадулла Самандарович Байджанов

Ма?суд Бектурдиевич Сетмаматов

© Ибадулла Самандарович Байджанов, 2020

© Ма?суд Бектурдиевич Сетмаматов, 2020

ISBN 978-5-0051-1582-9

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Та?ризчилар

Ўролов А. С. Архитектура фанлари доктори, профессор, Самар?анд давлат архитектура -?урилиш институтининг Архитектура асослари кафедрасининг мудири

Ахмедов ?. Техника фанлари номзоди, Урганч давлат университетининг ?урилиш ва архитектура кафедраси доценти

Байджанов И. С., Сетмаматов М. Б.

«Архитектура назарияси»

(Ў?ув ?yлланма)

Биринчи ?исм

Аннотация:

Ушбу ?yлланма талабаларда архитектура ва ша?арсозлик назарияси бyйича йyналиш профилига мос билим, кyникма ва малака шакллантиришга катта ёрдам беради. Ушбу ма?садга эришиш учун фан талабаларни назарий билимлар, амалий кyникмалар, архитектура юту?лари, архитектура жараёнларига услубий ёндашув ?амда илмий дунё?арашни шакллантириш вазифаларини ?ам yзида ифода этган

Ў?ув ?yлланма «Ша?арсозлик назарияси», “ Ўрта Осиё архитектураси тарихи» бyлимлари билан ?ам бо?ли? бyлиб, «Архитектура тарихи» фанидан олган билим, кyникма ва малакаларини янада чу?урлаштириш имконини беради.

?yлланма «Архитектура» мутахассисликлари бyйича таълим олаётган бакалавр ва магистрларга ?амда архитектура тарихи назарияси билан ?изи?увчи профессор-y?итувчилар, архитекторлар, мутахассислар ва кенг доирадаги китобхонларга мyлжалланган

2020 йил

«Архитектура назарияси» (биринчи ?исм)

Сyз боши

Ушбу y?ув ?yлланма талабаларга архитектура назарияси фанини y?итиш жараёнида ижтимоий-сиёсий ?аётнинг ва бадиий маданиятнинг yзаро бо?ли?лиги, архитектура ва санъатдаги назария тy?рисида билимларга эга бyлишлари, ?адимги Шар?, Антик дунё, Ўрта асрлар, Уй?ониш даври архитектурасидан бошлаб XX-асргача, айни?са асосий ур?уни Ўрта Осиё санъатининг ибтидоий даврдан бошлаб исти?лол йилларигача бyлган даврдаги назарий услублар, йyналишларни ажрата олиш бyйича кyникмаларга эга бyлишларини yзида ифода этади

?yлланма шунингдек Барокко даври, Классицизм, XVIII—XX асрлар Францияда Виолле-ле-Дюк, Англияда Говард, Германияда Земпер, Россияда Баженов, Жолтовский, И. Грабарь, яна Францияда Ле- Корбюзье, ва бош?а тани?ли архитектура со?асида ижод ?илган олимлар Б. Засыпкин, М. Булатов, П. Зохидов, К. Крюковларни шу давр назарияси борасидаги ?арашлари ифодасини топган.

Архитектура ва ша?арсозликдаги му?им тарихий юту?лар, усуллар ва услублар йyналишларини, уларнинг ?айси, давр, ?удудга мансублигини, меъморий жи?атларини, маданий мерос ва анъаналарини назарий жи?атдан фар?лай олиш, архитектура ва ша?арсозлик назарияси каби малакаларга эга бyлишлари назарга олинган.

Ушбу ?yлланмада берилаётган расмлар расм ости изо?лар китоблардан, республикамиз ва хорижий давлатларда чоп этилган янги даврий нашрлардан олинди ва муаллифларнинг шахсий архивидан келтирилган фото ва чизмалари билан тyлдирилди.

?yлланмага ижобий та?риз ёзган Самарканд давлат архитектура-?урилиш институтнинг “ Архитектура асослари кафедрасининг мудири, меъморчилик фанлари доктори, профессор А.С.Ўроловга шунингдек Урганч давлат университетининг ?урилиш ва архитектура кафедраси доценти техника фанлари номзоди ?. Ахмедовга, нашрнинг компьютер графикаси ва дизайнини бажарган М.И.Самандаровга, шунингдек ?yлланмани компьютерда терган З. Сапаевага чу?ур миннатдорчилигимизни из?ор этамиз.

Кириш

Жа?он меъморчилиги тарихи назариясини yрганиш унинг тара??иёт ?онунларини текшириш, нодир ёдгорликлар билан одамларининиг ?ис-туй?у, ?аётий тажрибаларини yрганиш лойи?авий-эстетик ?арашларининг шаклланишини билиш демакдир, бу сyзсиз инсонга ?аётий тажрибаларни бойитишга, ?аётга янада кенг ва атрофлича ёндашишга ёрдам беради.

Бyл?уси меъморлар учун меъморчилик тарихи назариясини yрганиш, билиш жуда му?им омиллардан биридир.

Архитектура назарияси фанини ани?лашда, меъморчилик yз олдига ?yйган ма?садидан келиб чи?иб, инсоният тара??иётининг дастлабки даврларидан бошлаб yрганилади.

Архитектура бу грекча сyз бyлиб – «бош ?урувчи» – бинони ?уриш санъати, ?амда мажмуаларни жамият талабларига нафа?ат амалий хизмат, балки, бадиий-?оявий жи?атдан уй?унлигини ?ал ?илиши керак.

Бино ва иншоотларни ?урилишида рухсат берилган амалий, энг содда ма?садларни бевосита бадиий ижодий уй?унлик билан бирга ?ал ?илиниши керак.

Архитектура иншоотлари жамият маданиятининг бир бyлаги бyлиши билан бирга, у санъат асари ?амдир.

Шундай ?илиб, архитектура инсоният тара??иётининг бир тури бyлиб, уни оддий ?урилиш иши билан чегаралаб бyлмайди, лекин уни фа?ат бадиий ижод тури деб ?ам бyлмайди.

?ар бир даврда архитектура тушунчаси турлича тал?ин этилган. Рим меъмори Витрувий классик формуласи бyйича меъморчилик иншоотининг асосий сифатини ?уйидагича белгилаган: муста?камлик, фойда ва чиройлилик.

Витрувий бу таълимотида шуни талаб ?илганки, бинонинг форма ва композицияси инсониятнинг энг керакли талабларига, ?ал? анъаналарига, yша жой и?лимига, ?ал? урф-одатларига, мослаштиришдан иборат.

Феодализмнинг эрта даврларида архитектура тушунчаси бир оз торайди, унинг вазифаларига асосан ?аъла, ибодатхона, ?yр?онлар ?урилиши билан чегараланади.

Меъморчилик иншоотлари инсониятнинг тафаккури ?амда ?арашларига асосий таъсирини yтказади.

Инсон бинога ?араб, унинг енгиллиги ёки о?ирлигини бежиримлиги ёки ?yполлигини паст ва баландлигини, яхлитлигини ва композициясининг ани?лиги, унинг формаларининг бyлакларини ?ис эта олади ва yзи шундан таъсирланади.

Инсон бинога кириб, уни ички фазовий кенглигини, ма?обатли раво?лар, баланд гумбаз, юксак бадиий ишлов берилган сталактиталар, yз yрнида бино ?арактерига мос равишда ишлатилганлигига ?айратланади.

Асрлардан асрларга yтган сайин меъморларга нисбатан бyлган талаб кучаяди.

Архитектуравий йyналишни yрганиш кyпгина даврлардано? сарой ва ма?барани, хал? турар жойларини yрганишдан бошлашади. Сарой ва ма?баралар формаларидан уларнинг оддий асосидан ривожланишини топади.

Хал? санъатининг кучи унинг yзига хос ёр?ин характерли топилмаларини тари?ий монументал асарларда етказиб беради.

Бизнинг меросимиз деб ?адимиий архитектурани кyриб чи??анимизда биз унда прогрессив интилишларни кyрамиз.

?адимги Мисрнинг пирамида ва Грециянинг ма?бараларида «абадийлик» – ?оялари ани? намоён бyлиб, ?адимги Миср архитектурасидан монументал ?оялари фар?ланади.

Миср ма?бара пирамидалари фараонлар ?окимиятининг абадийлиги билан бирга, уларнинг ?улдорликни бош?ариш демократияси ма?бара композицияларида ва уларнинг шаклида, антогонистик равишда тал?ин этилади.
1 2 3 4 5 6 >>
На страницу:
1 из 6