Оценить:
 Рейтинг: 0

Абадият қонунлари. 1-китоб

<< 1 2 3 4 5 6 7 8 >>
На страницу:
4 из 8
Настройки чтения
Размер шрифта
Высота строк
Поля

Яна бирким, ?издур, исми Юлдузхонга мавсум, бизга опаликка yтиб эрди, бизга ?ам кyп ме?рибон, жонкуяр бyлиб эрди, шифокорлик касбида ишламиш эрди. Онингким куёви, ул ?ам Улу?бек исмига мавсум эрди, ажаб чин муомалали, улфатчан, мард, ме?наткаш, ба?рикенг одамий бyлиб эрди. Алар Андижон туманин Янгиобод ?ишло?ида яшамиш эрдилар, ул маконким Андижон ша?рин шимолида эрди.

Яна бир маънавий бо?ланув Хyжаободлик одамий уста Охунжон ака бирла бо?ланурким, падарибузрукдин эшитилмиш эрур, серфарзанд уста Охунжон ака бош фарзанди Дилбархон опанинг падаримиз та?сил айтмиш олий таълимга y?имо??а кирмо?ин тилаб эрди, уста падарибузрукнинг инкорига ?арши янги ?урила бошламиш ?овлида ?олиб, ё?оч ишларига ?yл урмиш.

Онинг фарзандларидин каттаси бир Набижон ака эрди. Савдогарчиликда хизматда бyлиб эрди, сyнгралар исломийлик даъвосин тилаб эрди, ?атто, хожилик топиб эрди, ?аётнингким ?адисин анчайин олмиш, падарибузкурнинг таърифи ва ифодасида «илми маош”ни дуруст yзлаштирмиш бyлгай.

Улким уста Охунжон акадан сyнг барча ука ва сингилларига бош бyлиб эрди, аларни уйлаб, жойлаб, йyллаб, ибратли ишлар тутмиш. Укалари яхши бормишдурлар, акасин ?аёт илмидин йyл тутмишдурлар, тадбиркор бyлмиш ва яхши эришмишдурлар, зиёда кифоя ?илгулик.

Уста Охунга жиянликда яна бир одамий бyлмиш эрди, исми Ра?имжон отли?. Отасидин эрта ?олгач, учувчилик йyлидин кетмиш. ?арбий хизматдин нафа?ага чи??ач, аввал Тошкентда, сyнг ?озо?лар юртида Олматуда яшаб эрди. Оиласи рус миллатига мансуб аёл эрди, мулойимликдаги аёл эрди. Аларнинг бир y?ил ва бир ?изи бyлиб эрди. Ушбу битуримизда алар ?ам фарзандлик эрдилар.

Уста Охунжон ака yтиб, Набижон ака ул оилада ота yрнига ?олгач, оиламиз бирла ?ариндошлик ришталарин бо?ламо? ва тутиб ?олмо? учун синглимиз Фотимахонни кенжа укаси Рустамжонга сyраб эрди.

Падарибузрук розилиги-ла Фотимахонни Хyжаободга тyй бирла узатмишмиз. Кyп маъ?ул оила бyлмиш, норизочилик ?еч кyрилмамиш. Рустамжонким, Самар?андда y?имиш эрди, ?айтгач, тадбиркорлик ?илмиш, яхши бормиш, тайёрламиш ма?сулотин чет элларга узатиб дадиллик ?илмиш эрди, диний эъти?одда муста?кам эрди, намозни беканда yтар эрди, ул ?ам ?ожиликда эрди.

Улким яхшилар борадур, кyп яхши ишлар ?иладур. Уч ?издин сyнг y?ил фарзанди Абдумажидким, тилаблар топиб эрдилар, хийла зийрак, интилувчан, ма?садли йигит чи?ур аломатида эрди.

Уста Охундин таралмиш фарзандлар дуруст фарзандлар кyтариб эрдилар, барчаси ме?натда эрдилар.

Албатта, ?ариндош-уру?чиликда эрмас эрсада, ?ариндошлик даражасида я?инлик топмишлар ва бизга бо?ланмишларга бо?ланмишлар ?ам кyп ва хyб бyлмиш эрдилар, келтирилмади, келтирмо?лик учун изламо? даркор эрди.

ИККИНЧИ ?ИСМ

Тyртинчи боб

ХАЛОС

Мозийдин эътирофда турмиш одамий мавжудотлар бор эрди.

Аларнинг асарларин вара?лай, кyникмалар топа ?алам тутилмиш, меросий сyзлар терилмиш ва ушбу рисолада келтирилмиш мазмун ёритилмишки, бул а?амияти бе?иёс вазифа ?онуниятда эрди, сездирилмиш, беадад сарафрозликлардур!

Бир илме айтилиб эрдик, «Дид-нафосат илми» отли?, давр тилида, Тошкентдин туриб Ўзбекистон-ла барча ?унар таълими дарго?ларига етмиш. Бу ишнинг эзгулиги ёш авлодга санъат гyзаллигин енгилро? бyлсада ?онуниятларга солиб кyрсатилмиш эрди. Бунчайин иш yтмиш тарихда во?еъ бyлмамиш эрди, янгилик эрди, маънавий тара??иёт йyлида манбаи ибрат сифатида а?амияти бе?иёс эрди, лек сезилмади, сезилмамишни сездирмасликка мойиллик бyлмиш!

Ишораким берилди, тафсилоти келгуси даврларга ?олмишким, кyплаб изланувларга сабаблар бyлгуси, ва албат, yз yрнида юзага чи?миш бyлгай. Ва ондаким давлатга эъти?од ва эътирофдин тура ёшларга даъватларимизни баён ?илинмиш эрди, улни пойтахтдаким эътироф этмишлар ва нашрига yзгача ихлослар кyрсатмишлар, булни ул даврда таълим вазириётида ишламиш Авлиё?ул y?ли отли? шахс шахсан очи? билдирмиш эрди, самимийлик-ла.

Яна бир илмеким айтилиб эрди, давр тилинда, «Эзгулик сари» отли?, рисолача бyлмиш, вилоят ?окимлигида ишламиш ?отамжон отли? тани?ли ва ?урматлининг йyлланмаси бирла, улким сyнгралар мамлакатда фир?алардин бирига бош бyлиб эрди, давлатбоши бyлмо?ликка номзодлик бериб ?ам эрди, бул иш ?ам вилоятда барча таълим муассасаларига борди. Дунёвий давлатчилик а?амиятин ал?анмиш эрди, ?еч кимдин бyл ?ам яна сезилмамишни сездирмасликка мойиллик топилур!

Яна бир, ул ?амким давр тилида эрди, «Нафосатшунослик бyйича ?ис?ача изо?ли лу?ат» отли?, оилавий ?амкорликда, Дилфузахонким бу ишда тенг туриб эрди, ул иш ?ам бу юртта ?еч во?еъ бyлмамиш иш эрди. Лек у ?ам сезилмади, яна сезилмамишни сездирмасликка мойил бyлинур!

Яна бир илме айтилиб эрди, «Баркамоллик диёрига мансублик» отли?, латиф тилда, падари- бузрукнинг розилиги йyлида бахшида бyлмиш эрди, хyб бyлмиш эрди, ижод а?ли орасида эътирофлар топиб эрди.

Яна бир илмеким айтилиб эрди, давр тилида, «Бадиий адабиёт нафосати» отли?, дуруст салмо?ли эрди, адабиёт, яъни тил, яъни дил гyзаллигин ?онуниятларга солинмиш ?олдаги бу даражадаги асар yтмиш тарихда во?еъ бyлмишлигин ?аётий аломатлари сезилмамиш. Онинг бе?иёс афзаллиги шулким, авлодларга миллий маънавий мерос гyзаллигин ?онуниятли тарзда англамо? ор?али yзга тилларга ?иёсламо? имкони бyлур, алардаким yз миллий тилига му?аббат уй?отмо? ор?али, айнан ру?лантирмо? мумкиндур. Кyзланмиш ма?сад сори!

Бул ишким, миллий маънавий тара??иётда анчайин восита бyлгусидур!

Яна бир ишким, Бобурийнинг «Ва?ойиъ Бобурий» асарин лотинийга yгириб, уч ?айта мурожаат бирла yгирма хатоларин yнглаб чи?илмишдур. Улким турадур, лек ул асарнинг нашри ва китоб дyконларида оммалвшуви нашри бyлмишдур.

Яна бир ишким, падарибузрук томонидин бажарилмиш Бобурийнинг «Ва?ойиъ Бобурий» асарига ?ис?ача изо?ли лу?атга изо?лар тайёрламо?да хизматда турилмиш, улким yлкааро yз жойларига таралмишдур, улни ?амким лотиний ёзувга yгиргач, yгирманинг хатоларин ?айта-?айта yнглаб чи??ач, нашр учун та?дим этилмиш бyлгай. Улнингким нусхаси бизда ?амон турадур. Янги алифболи ёзувда шаклланмиш авлодларга «Ва?ойиъ Бобурий» асари томон, демакким, кyприк ?yйилиб эрди.

Кичик ишлар ?ам сано? топиб эрди.

Бири «Y асрдан XY асргача бyлган тарихий даврдаги туркий тил нафосати тара??иётига чизгилар» бyлиб эрди, давр тилида, илмийлиги оддийро? чи?миш, лек минг йиллик ичида юруб, туркий тил нафосати ривожин ?иёсий пайпаслай кyрсатилмиш.

Тил, демакки, дил тара??иётин меъёрин белгиламо?ликда ас?отур.

Яна бири «Бобурийнинг „Ва?ойиъ Бобурий“ асари нафосатига чизгилар» отли?, замон тилида, чиройли мазмун чи?миш. Онда келажакда бунёд бyлмиш тил гyзаллигин даврлараро ривожин ибрат учун кyрсатилмиш.

Яна бири «Башарият тара??иётида маънавиятнинг yрни» отли?, давр тилида. Одамийзотнинг ибтидодан келмиши, маънавий ривожлана бормиши йyллари ?а?ида фикр билдирилиб эрди ва Сомир ва Миср ?а?ида сyзланиб эрди ва ?адимги олимларнинг айрим фикрларига чизгилар берилиб ?ам эрди ва бул фан ибтидосин асарларидин англамиш ва шул сабаб устоз саналмишларнинг илмига таянилмиш эрди.

Яна бири «Ёш y?итувчиларга тавсиялар» отли?, давр тилида, муаллимлик тажрибаларин ёшларга ёритилиб эрди.

Яна бири «Маънавий мерос. Миллий ва умуминсоний ?адриятлар» отли?, давр тилида, маънавият ва маданиятга бир ?ур изо?лар бериб, миллий маданиятни ?иёс учун кyрсатилиб эрди. Дурустлар чи?миш бyлгай.

Яна бири «Маънавий та?дидларга ?арши маърифий кураш» отли?, давр тилида. Ўзбеклар миллий тара??иётига бир ?ур чизгилар берилиб эрди. Миллий маънавият емирилувига ?арши ишлардин эхтиёткорликка чорланиб эрилди. Ёшлар учун бyлмиш эрди. Дурустлар чи?миш эрди.

Яна бири «Ўрта Осиёлик мутафаккирларнинг жа?он маданияти ривожига ?yшган ?иссаси» отли?, ул ?ам давр тилида, туркий олимлар Му?аммад Мусо Хоразмий, А?мад Фар?оний, Абу Наср Му?аммад ибн Му?аммад ибн Узлу? тархон Форобий, Абу Али ибн Сино, А?мад Абу Рай?он Беруний, Ма?муд Зама?шарий каби ?омусий олимларнинг ишларин яна бир ?ур эслатиб yтилиб эрди. Ишким, ишончли манбаларга асосланмиш эрилди. Ёшлар учун эрди. Ул ?ам дурустлар чи?миш бyлгай.

Яна бири «Ноти?лик ?а?ида» отли?, давр тилида, оммабоп бyлиб эрди. Сyзламо??а тайёргарлик кyра билмо? ва сyз айтмо? хусусида эрди. Даркор эрди. Ўзига хос услубдадур. Дуруст эрур.

Яна бири «Таълим-тарбия инсон маънавияти шаклланишига бевосита таъсир этувчи омил» отли?, давр тилида, таълимдин таълимнинг фар?и, миллий онг ва иймоннинг ёнма-ёнлиги, маънавий та?дидлар кyрсатилиб эрди. Ёшлар учун бyлмиш эрди. Дурустлар чи?миш эрди.

Яна бири «Давлат ?идояти» отли?, давр тилида эрди, давлат ?а?идаги тасаввурни тини?ламо? ва яхлитламо? ниятида бyлиб эрди. Камчиликли эрди, ?ораламада ?олиб эрди. ?айта тегинилмади.

Яна неча-неча ?ар мавзуларда ёзувлар бор бyлмиш. Ўз муддатларида омма назарига та?дим этилмишдур. Ўзига яраша а?амиятдадур! Нениким айтилмиш, оммаламо?лигига шош?инлик бyлмамиш, ортда ?олдирмо?ни маъ?ул топилмиш!

Ушбу келтирилмиш ёзувлар эрса уй?онмиш эрди, охир ?ад топа ?yл урилмиш, ?онуниятда эркани сабаб, бас!

Бешинчи боб

МОЗИЙГА НАЗАР

?амонки сyз айтилмиш, нечук анчайин та?лиллар бирла номоддий мо?иятига я?индин назарлар уй?онмиш ул yзига хосликдаги одамий мавжудотлар хусусида айтилмасин! Ўзига хосликдаги одамий мавжудот улким, они одамий мавжудот yз ифодасида пай?амбар, валий ва ?ар не атамалар бирла атар, аларнинг yзига хослиги yзига хос тарзда кечур, андо?ларким, одамий мавжудот дунёвий ?аёти учун бир а?амиятдор ишга восита бyлгусидур.

Бир yзига хосликдаги одамий мавжудотни Бани одам деюрлар.

Онингким яшамиш даврин yтмиш даврлараро ?атъий белгиламо? мушкул масаладур.

Курраи заминда музлик даври бyлмиш деюрлар, бу фикр ?ам ?онуниятга тушмас, чун муз ?опламо?лиги учун курраи замин анчайин совимо?лиги ёинки юлдуздин нари тортилмо?лиги шартлиги ?онуниятдадур. Ул ер совимо?лигиким, сyнг ул ?айта исий билмас, сyнг ?айта исимо?лиги ?онуниятга тушмас, ?еч!

?ар нечук одамий мавжудот yз тарихи давомида номин са?ламиш Бани Одамнинг ?аёт даврин мавжудот ?айвонот оламидин ажралиб чи?а, икки оё?лай, сyз айта бошламиш одамий мавжудот ибтидосин сyнгро?идин, одамий мавжудотлар орасида ?айвонийлик ?олатидин сyнг одамийлик маънавиятин намойиш эта билмишлар кyрина бошламиш даврлардин белгиламо?лик ?онуниятга тушур.

Лек бир ?олат ани?ким, одамий мавжудот маънавий тасвиридаги Бани одам мавжудот сифатида ?yр??исдин пайдо бyлмамиш, андо? ?олат ?онуниятга си?мас, ул сyз афсонадур, ?онуниятсиз маълумотдур, одамий мавжудотни ?онуниятли тафаккур йyлидин чал?имо?лиги сори эрур, бас!

Ва бани Одамниким, ?али борли?-табиатдин етарли ру?ланмамиш, йирт?ичлик аломатлари ондин тyли? чекинмамиш, yзаро чала одамий муносабатларда мавжуд турмиш одам мавжудотлар орасида муносабатда чин одамийлик намоён ?ила билмиш, ?онуниятларни ?ис бирла шаклий эрмас, балки ?онуният сифатида а?лий ?ис ?ила билмиш биринчи одамий мавжудот ёинки онинг маънавий ?иёфасин бир неча авлодда энг даставвал намоён бyлмиш одамий мавжудотга хос фазилатларнинг умумланмаси сифатида йи?илмиши бyлмо?лиги ?ам ?онуниятга си?ур.

Яна бир yзига хосликдаги одамий мавжудотни Ну? деюрлар.

Ониким, курраи заминни тyли? сув олмиш даврларидин белгилаюрлар, улким улкан ?айи? ясамиш, жонли мавжудотлардин йи?миш, бир ифодалардаким, ул жонзотлар yзи келмиш (?) ва, ?айи?даким, узо? муддатлар суза аларниким са?лаб ?олмиш ва ?оказо, ва ?оказолардур…

Дар?а?и?ат, Ер сайёрасиким, ?уёшдин маълум масофага етгач, совимо? имкониятига эга бyлгач ва совигач, ул парланмиштур, сув вужудга келмиштур, бул ?олат ?онуниятдадур, лек ул даврда на табиат, на жонли мавжудотлар мавжуд бyлмамишлиги ?онуният эрур.
<< 1 2 3 4 5 6 7 8 >>
На страницу:
4 из 8

Другие электронные книги автора Мукимжон Фатхиддинович Исаков