Нигина ва Мирмалик

– Акоям ма?зи гапро гуфтанд. Лекин… миёни мардум ?ар хел овоза бисёр…

– Ман ?ам чанд гапу калоча шунидам, – бо э?тиёт атрофро нигариста, овозашро як парда паст намуд Ибро?имхо?а. – Мег?янд, ки имсол дар иди зардолуи Исфара подшо?и олам Султон Му?аммади Хоразмшо? иштирок мекардааст!

– Султон не, писараш… Ша?зода ?алолиддин имр?з ба Исфара меомадааст! Мег?янд, ки вай дар Фар?она ?окими ?арохони?оро сари зону шинондаасту ба ин муносибат дар Исфара базми подшо?? мешудааст…

– ?амааш фа?мо! – гуфт бо о?анги ?амъбаст Шайх Бур?ониддин ва ?амро?онашро ?ада?а кард: – Зуд бошед, аз тамошо дер намонем. Шо?зода, ки ояд, Мирмалик ?ам меояд!

Шо?зода ?алолиддин ва а?ли рикобаш аз ?ониби Лаккон, ки дарвозаи Фар?она аст, ба Исфара ворид шуданду чун ба ма?аллаи Устомулло расиданд, созанда?о таблу сан? заданду карраною испедм??раро бод бардамиданд ва аз танини осмонрас асп?ои хастагашта ?ушёр шуда, бо чашми изтироб атрофро нигаристанд. Лек бар ивази сипо?иёни ?авшанп?ши хан?арбадаст гулдухтарони парниёнп?ши дар даст нону намакро дида, савораю савори?о ором гирифтанду масрур ва ма?рур ба атрофу акноф чашм давонданд. Пазиро? зуд ан?ом ёфту ?амагон ?ониби ?алъаи ?окимнишин равона шуданд, ки дар ма?аллаи Сари Баланд? во?еъ буд. Тамоми ро? ду?улзан пеш-пеш рафта, бар табира даввол мезаду аз ?афтсола то ?афтодсола Шо?зода ?алолиддини аввалма?омро бо тавоз?ъ «Хайра ма?дам!» мегуфтанд. Шайх Бур?ониддину ?амсараш, Нигинаю падару амакаш низ дар ?атори пешвозгиранда?о истода, бо чашмони мушто? Мирмаликро мекофтанд, ки яке аз чил савораи гирди Шо?зода буд, аммо ?атто дар г?шаи хаёлаш набуд, ки та?ояш бо дигар наздиконаш да? ?адам дуртар чорчашма вайро ме??янд.

Охирин сарбоз ба ку?андиз даромадан ?амон дарвозаи бузург п?шида шуду мардуми зиёд ва аксари мизбон?о берун монданд. Аз ворухиён фа?ат Ибро?имхо?аи кадхудо ба дарун ро? ёфту дар кун?е рост истода, мушо?ида кард, ки ме?мони гиром? ва нозукро р?йи шо?кати зери ма?нунбеди кокулпарешон болои чор рахт к?рпачаи шо?? шинонданд. Аз ду ?ониб болиш?ои мулойими зе?заррин ни?ода, имкон фаро?ам оварданд, то бе малоли хотир ка?па?л? зада, бо ?аловати том чойи сан?ид? бин?шад ва к?фти ро? барорад. Канизакони озодаву ?уломони тозалибос бешав?уну ма?ал, аммо чусту чолок ?аракат карда, ба Шо?зодаю ?амро?онаш, ки аксарашон ашрофу амирзодаю сипа?буди ?оннисор буданд, дар коса?ои заррин кангар оварданд ва бо лафзи пурназокат фа?монданд, ки ин таоми дармонбахш бе?тарин даво барои дафъи хастаг? асту онро аз сиё?алафи к??и ?изолон ва бе?тарин рай?они со?или Исфараруд пухтаанд.

Баъди таом барои истиро?ат андаке ва?т ?удо гардид ва кадхудо дар?ол ба ?усту??йи Мирмалик сар кард. Бо табассуми сохта дар байни сипо?иёни солор о?иста ?адам гузоштаю беист ибораи «Ягон хизмат ?аст?» н?ки забон оварда, о?ибат че?раи ошноро дид. ?адам бебоктар ни?оду «Ассалом, Мирмалик!» гуфт ва дар интизори посух карахт истод. Мирмалик ла?зае ба че?раи кадхудо синча карду шинохт ва «Ибро?имхо?а шумоед?!» г?ён, о??ши пурме?р калон кушода, аввал аз саломатии та?о пурсид.

– ?азрати Шайх Бур?ониддин ?амин ?о… дар берун…

Мирмалик дигар ?арфе нагуфта, зуд назди Шо?зода рафту ?омати баланд хам намуда, хушхабар ба г?ши муборак расонд. ?алолиддин хуш?ол гашт, вале Мирмаликро рухсат надод, ки дар?ол берун давад, балки сухане бехг?ш? гуфт. Мирмалик одоби таъзим ба?о оварда, бо тавоз?ъ ?афо гашту лаб ба г?ши кадхудо наздик расонд:

– Ба шумо рухсат шуд, ки аз ?алъа берун бароед ва та?оямро хотир?амъ намоед. Пас аз як-ду пиёла чой мо низ бадар мешавем ва лаб-лаби ??йбор сайри зардолу карда, ба мастабаи Зумурадшо? меравем, ки базмго?и асос? он ?о будааст. Иншоалло?, дар берун дида ба дидор мерасад. Ишораи маро интизор бошед…

Муждаи кадхудоро шунида, Нигина о?и сабук кашид, ки о?ибат дурри ма?суд ба каф меояду Мирмаликро мебинад. Азбаски Бибинур? ?ам ташнаи дидори ?игарбанди шо?савораш буд, ?ар ду монанди дигар занону духтарони фаран?идор ва чодарбасар аз мард?о ?удо, дар мазраи сабзи лаби ?? нишастанд. Дари ?алъа кушода шудан ?амон аз ?ар канора садои карнай ва на?ора баланд гашту аз о?ози Иди зардолу башорат дода, ?амаро ба ?унбиш овард. Ме?мони оли?адр пешопешу а?ли рикоб аз дунбол бо ро?баладии бо?бони маш?ури диёр ?иёсиддини Ноз?р аз тарафи офтобшинам ба бо?и Чилмева даромаданд. Ин сароб?стон дар шафати ма?аллаи Сари Баланд? ?ад-?ади ?уйи Мулдон доман па?н карда буду аз зардолую шафтолую себу муруд то чорма?зу сан?иду бодом, мувофи?и номаш, чил навъ ша?дмеваи шакаррез дошт. Фа?ат аз як худи зардолу дар ин бо?и шо?она да? намуди ширинтаринаш – ?андаку хурмо?, дарафшаку бинигор?, ширпайванду ма?тоб?, ?авпазаку мирсан?ал? ва худрезаку ?авзо? па?луи ?ам руста, ба якдигар рангу тароват бахшида, ?ар ро?гузарро ширинком мекарданд.

Шо?зода ?алолиддини Манкбурн?, ки шояд дар умраш бори аввал бо хотири осуда ба чунин бо?и би?ишт? ?адам мени?од, байни раста?ои зардолузори тиллоранг о?иста-о?иста гом ни?ода, баъзе шоха?ои пурмеваро бо э?тиёт хам мекарду аз ?ар навбовае бе?тарин донае ба да?он меандохт. Табиист, ки сипа?буд?о сарвари худро пайрав? менамуданду ни?оли пурмева дар они во?ид бемева мемонд. Аммо ?иёсиддини бо?бон аз чунин талаю торо? дар р?зи равшан дилгир нею баръакс, мамнун гашта, бо?-бо? мешукуфт ва пайваста «Бемалол да?он ширин кунед, ош шавад!» мегуфт. Шо?зодаю ?амро?онаш низ пайваста бо?бону ?амкоронашро таърифу тавсиф мекарданд.

Дар мобайни бо? сайргарони м??тарамро навгонии нишотбахше ба ?айрат овард: чор гулписари наврас аз чор тараф дар чор таба?и гулна?ши сафол? аз зардолую шафтолую харбузаю бодиринги наврасида чор навъи хубтарин – мирсан?илии нимб?р, калвандаи тиллоранг, шамимаи хушб?й ва толонаи тийиб махсус барои Шо?зода ширинкома оварданду пеши пояш дузону нишаста, таба??ои пурмева болои сар ни?оданд. Ма?з дар ?амин асно аз ?ониби Исфараруд боди мулойим вазида, гес?и ?азорранги дарахтони бо?и би?иштиро ма?ин шона зад ва б?йи муаттари насрину ?аранфул ва хайрию пудинаро ба машоми ?озирин расонд. Шо?зода ?алолиддин аз омезиши хушб?йи?о ва хушг?йи?о сармаст шуд. Ангушти хитоб боло бардошт ва бо лафзи поки то?ик? гуфт:

– ?аббазо! Эй мардуми пок, ?аббазо! ?аблан шунида будам, ки Исфара дили Фар?она асту бе?тарин макон дар ин б?стон! Ал?ол бовар кардам, ки дар ?а?и?ат Исфара ?аннатмакон, бе?ин сарзамин дар Мовароунна?р будааст! ?аббазо!!

Атрофиён – ?окиму ?озию с?фию ?ама уламо ва де?худоёну сарварону бузургмардони Исфара баробар таъзим намуда, сухани хуши Шо?писари Султон Му?аммади Хоразмшо?ро сипосгузор? карданд.

– Би?амдулло?, дуруст гуфтед, эй Шо?зодаи азимул?адр! – яке аз таъзимгарон, марди миёна?аде, ки ?уббаи гулна?ши ?ойдор? дар бар дошт, ?адаме пеш гузошта, дубора таъзим намуд. – Каломи мубораки шумо боиси сарбаландии мост:

Навни?оли умратон пурбор бод!

Сабзу зебо, зиннати гулзор бод!

?алолиддин боз ангушти хитоб боло бардошт:

– Эй мардуми пок! Дар чунин макони би?ишт? зиста, аз чунин ?авои муаттар нафас кашида, аз чунин мева?оти ша?дрез ком ширин карда, аз чунин манзара?ои зебо ба?ра бардошта, шеъри ноб мебояд гуфт! Хушил?оме ?аст?

Аз мобайни изди?ом ?авонмарде бо тавоз?ъ пештари Шо?зода омаду одоби таъзим пурра ба?о овард:

Расид айёми зарпош, эй Шо?зода,

Ба ман зардолу барчош, эй Шо?зода,

Дар миёни гулбо??ои Исфара

Зиёд пайдо шав? кош, эй Шо?зода!

– Бадо?атан шеър бофтан ?унари ?ар кас не, ?аббазо! – шоири ?авонро р??баланд кард Шо?зода ?алолиддин. – Пайваста маш? кардан ва ма?оратро сай?ал додан ?ар довталабро ба ма?сад мерасонад. Боз ягон за?радоре хушсухан ?аст?

Бо ?идоят ва ро?андозии ?амде?агон шоири шинохтаи ворух? Абдулма?ид аз хи?олат мисли зардолуи ма?тоб? сурх шуда, бе?уръатона назди Шо?зода омаду баъди таъзим ?олати дигар гирифт ва шеъри тозаэ?од бо ла?ни форам ?ироат кард:

Эй дил, ту биханд, бо?и ?он механдад,

Зардолу ки пухт, ин ?а?он механдад!

?ар мева чу ахтарест дар шохи дарахт,

Г?ё ки тамоми осмон механдад!

– ?аббазо! – лаб ба та?син кушод ?алолиддин. – Шеъраки хуб аст, аммо ол? не. Наход дар Исфара ягон шоири сара набошад?! ?айфи манзара…

– Шоири сара ?аст…

– Кист ??

– Сайфуддини Исфаранг?!

– Сайфуддин… оё вай самар?анд? нест? А?ли адаби Самар?анд дар ма?филе вайро ?амша?рии худ хонда буданд…

Мирмалик хом?ш истоданро сало? надониста, бо ишораи даст аз сипа?солор ?алолиддин и?озати сухан пурсид.

– Сайфуддин фарзанди ?амин диёр, эй со?иб?ирон! Мо ?амсаба?ем. Як сол дар Ху?анду ду сол дар Самар?анд як?оя илм ом?хтем. Ман ба Ху?анд баргаштаму вай чор соли дигар самар?анд? шуд… Шоири хуб аст, каломи хуш, табъи баланд, фикри ами? дорад…

– ?оло Сайфуддин ку?ост?

Мирмалик китф дар?ам кашиду Абдулма?ид дар?ол ба к?мак шитофт.

– Сайфуддин ?амин ?ост, лекин… ?авсалаи шеъру шоир? надорад.

– Чаро??

– Мусибати гароне ба сараш омадааст… Бародараш ?увонмарг шуду вай г?шанишин…

– Дар кулли олам аз шоири г?шанишин бадтар наёфтаам! Фирдавсию Низомию Хайёму Р?дак? ва Унсурию ?о?он? магар г?шанишин буданд? ?ар р?зи Худо барои он?о р?зи набарду имти?он буд. Ли?озо номи ин бузургони рафта имр?з баланд аст! Азеро зинда ба шеър аст номи шоир!!

Атрофиён, тиб?и таомул, даст?о пеши бар «Ал?а?!» гуфтанду ?авонмарди ло?арандоме ?омаи сиё? дар бар ва то?ии кабуд дар сар са?ле лангида, р? ба р?йи Шо?зода ?алолиддин омад. Сару китф андак поён хамонда, таъзими муносиб ба ма?оми шоир? намуд ва самимона лаб ба гуфтор кушод:

– Ассалому алайкум, эй ?а?онсолори ?авон, ?алоли дин ва ?амоли нурофарин, мар?або ба Исфараи нозанин!

Айши ту ?амеша дар тамошо хуш бод!

Бо?и тараби ту, сарвболо, хуш бод!

Н?шидани ?оми бодаву оби ?аёт,

Бе мо чу хушат набуд, бо мо хуш бод!