Комплекси таълимӣ-методӣ: Экологияи муҳандисӣ

– 

Дар Австралия – ?ангоми паст кардани сат?и об дар ва?ти истихро?и кандани?о, гирифтани оби н?шидан? ва саноат?.

– 

Дар ?опон – ?ангоми эксплуататсияи обгиранда?ои зеризамин? ва истихро?и гази таби?.

– 

Дар Британияи Кабир – ?ангоми истихро?и намак.

Пастшавии сат?и замин дар яке аз но?ия?ои Британияи кабир то 15 м расидааст, масо?ати ин территория дар Калифорния, ИМА баробари 13,5 ?аз. км

мебошад. Дар ?опон зиёда аз 40 но?ия?ои пастшавии сат?и замин бо масо?ати зиёда аз 7000 км

?исобида шудааст, ки аз он 1200 км

аз сат?и ба?р поён мебошад.

Дарси КМРО

Таъсироти антропоген? ба ландшафти таби?

Дар асри XIX – ибтидои асри XX территорияеро, ки бо хусусият?ои зо?ириаш, асосан бо релеф ва намудаш фар?ият дорад, ландшафт ме?исобиданд. Баъзе ва?т бо истило?и “ландшафт” ?удудеро, бо шакл?ои ало?аи бо ?ам мута?обилаи хоси таби? доштаро ме?исобиданд. Дар илми георафияи муосир ландшафт ?амчун геосистемае мебошад, ки бо ?удуди муайяни ани?и аз ?и?ати пайдоиш ва таърихи рушд фар?ият дошта, дорои асоси геологии ягона, релефи намуди якхела дошта, и?лими умум?, мувофи?ати ягонагии шароити гидротермик?, хок, биотсеноз мебошад.

Вобаста аз ми?ёс ва интенсивнокии таъсироти антропоген? намуд?ои зерини та?йироти ландшафт?оро ?удо менамоянд:

глобал?, ва?те ки та?ироти му?ити табиат дар ?удуди васеъ бо та?ир ёфтани сифати атмосфера ва оби У?ёнуси ?а?он р?й меди?ад;

минта?ав?, дар нати?аи таъсироти т?лон? минта?а?ои ландшафт? табаддул меёбад;

регионал?, дар ва?ти ба таъсироти интенсив? комплекс?ои географию-и?тимо?, хо?агию-и?тисод? ва и?тимою-демограф? дар сар?ад?ои ?удуд?ои та?симоти маъмур?, ки дар суммаи таъсироти антропоген? ва дигар таъсирот?ои умумии ба он?о хос,

ба му?ити табиат тавсиф меёбад;

ма?алл?, ва?те ки та?ироти ландшафт? дар ?удуд?ои нисбатан хурд р?й меди?ад.

Ландшафт?ои антропогении дар нати?аи фаъолияти инсон ташаккул ёфта – дар р?и Замин кам набуда, ?удуд?ои калон ва минта?а?ои географии давлат?ои бисёрро дар бар мегирад. Та?рибан 32% масо?ати сат?и Заминро ландшафт?ои антропоген? дар бар мегирад. Дар нати?аи таъсироти интенсив? дар Белгия ландшафт?ои таби? ?ариб, ки бо?? намондааст. Дар Британияи Кабир бошад замин?ои киштзор 80% территорияро, дар ИМА – 68%, дар Фаронса – 66%-ро дар бар мегирад.

Дар ташаккулёб? ва мав?удияти ландшафт на?ши масхсусро хок мебозад. Хок (замин) – яке аз захира?ое, ки бе он мав?удияти инсон имконнопазир мебошад. Он асос барои гирифтани ма?сулоти х?рока ва ашё барои ?онеъ намудани э?тиё?оти зарурии инсон мебошад. Замин – базиси фазогии фаъолияти ?аётии ?амъият буда воситаи асосии исте?солоти хо?агии ?ишло? мебошад, ки инсон дар раванди фаъолияти худ таъсироти мебарад.

Айни замон масо?ати замин?ои киштшуда, аз он ?умла барои зироати техник? (масалан картошка, бирин? – барои крахмал) та?рибан 12 % хушкиро ташкил меди?ад. Аз ин 33% дар Аврупо, 20% – ба Осиё, 20% – Амрико, 10 % – Африка, 5% – Австралия ва Океания рост меояд.

Дар кишвар?ои тара??икарда масо?ати киштзор?ои хо?агии ?ишло? мунтазам ихтисор шуда истодааст.

5. Садо ва таъсири он ба му?ити атроф

Садо ва таъсири он ба му?ити атроф

Ифлосшавии му?ит бо садо – таъсири физикии зарарнок ба му?ити атроф дар нати?аи аз ?ад зиёд шудани сат?и табиии мав??ои садог? ба ву?уд меоянд.

Вобаста аз шунавоии одамизод мав?и чандир дар диапазони лаппиши 16 то 20 000 Гертс овоз садо номида мешавад, камтар аз 16 Гертс инфрасадо, аз 20 000 ултрасадо, зиёда аз 1·109 гиперсадо. Одам ?обилияти дарк кардани лаппиши садогиро дар диапазони 16 то 20 000 дорад. Диапазони садои шунаво? барои одамизод аз 0 то 170 дБА мебошад.

Садои нофорамро, чун ?оида садои таби? не балки садо?ои антропоген? ба ву?уд меорад, ки одамизодро ба мондашав? камшавии ?обилияти фикр? ва ма?сулнокии ме?нат, сарбории аз ?ад зиёди асаб?, стресс?ои садог? ва ?. Сат?и баланди садо зиёда аз 60 дБА ба шикоят меоварад, дар ?олати 90 дБА орган?ои шунаво? ба вайроншав? сар мекунанд, 110-120 дБа ?адди дард? буда, сат?и аз 130дБА барои органи шунаво? харобовар мебошад. Дар ?олати 180 дБА дар металл?о тар?иш?о пайдо мешаванд.

Манбаъ?ои садои баланд: на?лиёт, корхона?ои саноат?, та??изот?ои маиш? ва ?оказо.

?ифз аз таъсири овози баланд.

Ташкилоти байналхал?ии тандуруст? барномаи дарозмуддатро оиди кам кардани овози баланд дар ша?р?о ва мавзеъ?ои а?олинишини дунё кор-кард кардааст. Барои ?ал чора?ои комплексии ?атм? андешидан лозим: ?онунбарор?, техник? – технолог?, сохтмон? ша?рсоз?, архитектор? ша?рсоз?. Санад?ои меъёриву ?онунгузор? – шиддатнок?, ва?ти амал ва ди-гар параметр?ои овози баландро ба танзим медарорад. Дар асоси меъёр ?амин хел сат?и таъсири овози баланд оварда шудааст, ки дар давоми ва?ти дароз ба организми одам ягон хел таъсири манф? намерасонад, ани?тараш рyзона 40 ДБА ва шабона 30 ДБА. Сат?и ?адд? барои овози баланди на?ли-ёт дар ?удуди 84-92 ДБа му?аррар шудааст.

Чора?ои техник?-технолог? – ?имоя аз овози баланд ба воситаи чо-ра?ои техникии комплекс? (гузоштани ?илд?ои овозфурyбаранда барои дастго??о). Барои на?лиёт?о садопахшкунанда, насби тормоз?ои диск?, рyйпyши ро?и садофурyбаранда ва ?оказо.

Сат?и ша?рсоз? – а) Баровардани манбаъи овози баланд аз ?удуди мавзеи пуриморат; б) ташкили шаба?аи на?лиёт?, ки овози баландро дар ?ой?ои а?олинишин ро? намеди?ад.

Чора?ои архитектур? плангир? – ташкили иморат?ои овоз?имояку-нанда (герметизатсиякунонии оина?о, дар?ои ду?абата, рyйкаши девор?ои бо мавод?ои садофурyбаранда ва ?оказо)

Чора?ои ташкили? – манъ намудани овози баланди автомашина?о, манъ кардани гузаштани самолет?о аз болои ша?р, тарбияи маданияти овоз?.

Дарси амал?

Мисоли 5.1. Як тонна нефти ба об рехташуда дар сат?и об пардаеро дар масо?ати 20 км

?осил мекунад. Ми?дори сорбенте, ки барои ?амъ кардани пардаи нефт?, ки ба масо?ати 1 км

рост меояд маълум карда шавад. Агар 1 кг сорбент ба худ 8 л нафтро ?аббида тавонад. Зиччии миёнаи нафт 820 кг/ м

мебошад.

Задача 5.1. Одна тонна разлитой нефти может образовать пленку на поверхности воды на площади 20 км 2 . Найти, какое количество сорбента понадобится для сбора нефтяной пленки, приходящейся на 1 км 2 поверхности морской воды, если один килограмм сорбента может впитать 8 л нефти. Средняя плотность нефти 820 кг/ м

.

Мисоли 5.2. Дар зинаи якуми тозакунии газ?ои дудиро дар сиклон мегузаронанд ва коэфитсиенти кори фоиданоки (ККФ) сиклон баробарои 64,6% мебошад. Дар зинаи дуюуми тозакун? филтри остинмонандро насб карданд. Баъди ду филтр, ККФ-и тозакун? баробари 91,2% гардид. Коэфитсиенти кори фоиданоки та??изоти зинаи дуюми тозакун? ?исоб карда шавад.

Задача 5.2. На первой ступени очистку дымовых газов проводят в циклоне и коэффициент полезного действия (КПД) циклона составляет 64,6 %. На второй ступени очистки установили рукавный фильтр. После этого суммарный КПД установки определен равным 91,2 %. Рассчитать действительный КПД второй ступени установки по очистке от пыли.

Дарси КМРО

Кори лаборатор? бо симулятор. Оиди мав??о

Расми 5.1. Интерфейси симулятор

6. Асос?ои ?у?у??-меъёр? ва ташкилии ?ифзи му?ити атроф

6.1. ?онунгузории ?ум?урии То?икстон дар самти ?ифзи табиат

?алли масъалаи ?ифзи му?ити атроф ва истифодабарии о?илонаи захира?ои таби? бо танзим намудани муносибати инсон ва табиат, риояи ?оида?о ва дастур?о вобастаг? дорад.