Нигина ва Мирмалик

– Маро шарм надоронед, ако. Бе?тараш, маро хотир?амъ карда, г?ед ки худатон ч? ?ол дореду ин ?адар ва?т дар ку?ои Хоразм мебошед?

– Дар ум?и дидаи Ша?зода ?алолиддин му?им шуда, вайро ?иблаи умед сохтаам. ?ар ла?за интизорам, ки агар фармоне бошад, бо з?ри бозу ва ?асорати хеш и?ро кунам.

– Бовар дорам, ки рост мег?ед, ако. Лекин ба ман гуфтанд, ки дар ??рган? ба ум?и дили Нозпар? ?ой шудаед ва бо на?ароти «Нозпар? – хушхиром чун кабки дар?» суруд мехонед…

– Донистам, ки ин сухан аз Гулсимо шунида?. Хо?аракам шабу р?з барои ман ар?си мувофи? мекобад. Лекин вай намедонад, ки Султон Хоразмшо? духтари нозанинаш Нозпариро ?ан?з то омадани ман ба ?окими Самар?анд Усмоншо? бахшида, чил р?з т?ю тамошо додааст. ?айр аз ин, аз ?ама асосиаш, Гулсимо намедонад, ки дар Мо?пар? гулдухтаре да?чанд зеботар аз Нозпар? чун ахтари са?ар? ба чашмам намуда, маро дил пора карда, волаю шайдо сохтааст! ?олиё аз иш?и он гулпар? тан?ри дилам аз офтоб гармтар асту ?е? кас ?е? го? онро сард наметавонад кард!

– Шуд, ако. Маро дигар нас?зонед, ки дар пеши Шо?зода р?сиё? нашавам… Мо дар манзили вай нишастаем, ако!

– Дар набардго?и му?аббат маро аз ?е? кас заррае тарсу ?арос нест! Ва?те ки Шо?зода дар Исфара туро «кабутари ?арам» гуфт, пораи г?шт дар да?онам дармонд. ?арчанд к?шидам, на берун меомаду на фур? мерафт. ?оли маро дида, ?алолиддин бо кафи дасти ?узарбаш ба тахтапуштам сахт сил? заду г?штпораро берун овард ва бо за?рханд гуфт:

– Ман бародари худро дигарбора ?азо намеди?ам. Лекин ту дигарбора сари ношикастаро пеши довар набар, ки на аз доно? бошад:

Коре, ки на кори туст, мангар,

Ро?е, ки на ро?и туст, маспар!

– Дуруст гуфтааст Шо?зода…

– Ту ?ам дуруст мег???! Лекин ман аз ро?и интихобкардаи худ асло ?афо намегардам! Агар хо??, дар ?узури подшо? ба доманат гул мерезам! Агар хо??…

Нигина лаб ба ?авоб накушода, ?алолиддину Сайфуддин пешопешу зани миён?аде ва барнописаре тахмин понзда?сола аз а?иб ба толор даромаданд.

– Дастур чунин шуд, ки паго? ба ро? бароем ва падарро ?уввати дил шавем, – шитоболуд гуфт ?алолиддин. – Дамир Малик ?амро?и ман меравад, вале шумо ин ?о мемонед. Нури чашми ман Камолиддин аз ?амин ла?за шогирди устод Сайфуддин. Нигинаи Ворух?- шогирди Шакархонуми Бухоро?…

Нигина ба ?алолиддин бо ихлос ва сипос назар афканда, ба ёд овард, ки падараш ?ини гусел ба Шо?зода гуфта буд: «Духтарамро ба ту амонат месупорам, то вайро дар дини ислом устувор дор? ва аз ?аром ниго? дошта, р?зии ?алол ди??. Шо?писари худотарс будани туро медонам ва бо имони комил мег?ям, ки ?е? ва?т ба амонат хиёнат намекун?!» ?авобан ба сухан?ои самимию таъсирбахши падар ?алолиддини Манкуберн? дар ?узури шо?идони зиёд ?авли шо?она дода буд… Шояд аз ин боис махсус барои Нигина чанд сухани сабз гуфтанро зарур шуморид:

– Туро ба саройи худ фур? овардам, эй Нигина, то ?ойго?и нак?тарин дошта бош?. Замоне ин ?о и?омат мекун?, аз ме?рубонии модари бузурги мо барх?рдор мешав?, ?ами р?з? намех?р? ва ?аргиз намег?й?, ки фардо ч? п?шам ва ч? н?шам…

Тарсу васваса аз дили худ дур андоз ва хотиратро ?амъ дор: дар ин ?о ?е? кас ба ту ягон газанд расонда наметавонад! Ба Маликаи муаззама ва дигар аркони давлат к? будани туро фа?мондаам. ?ама фа?миданд, ки бо кабутари ?арам ?е? мардро ?адди ?ам?адам? нест, ?уз сояи Худо ва сояи худаш! ?ар к? ба кабутари ?арам беадаб? кунад, ё сухане нома?бул г?яд, зиндааш намегузорем!!

Аз му?ориба кай баргаштани мо маълум нест. Аммо ту ягон р?зро ройгон аз даст наде?! Чунки барои гулшукуфти ?унари ту ?ама шароит му?айёст. Ал?ол дар олам ?е? ша?ре аз ??рган? хуррамтар нест! Ин ?о бо?и сухан сабз асту шукуфаи ?унар ар?увон?! Дар ??рган? ?ам ко?ад ва шод? физояд. Зеро он нишот ва ромишгар?, ки дар р?згори падари м?ътабари мо рои? аст, ба ?е? р?згори подшо?? набуду намешавад! Ту хуш биншину нек бияндеш ва эмин биз?! Агар дилат ба парвози баланд орзуманд? дорад, пеш? аз ?унар талаб, на аз чизу мол ва ?амеша иззату шараф нига? дор! Фа?мо?

Нигина, ки аз адаб бар замин назар д?хта, гуфтори шо?она бо г?ши ?алб мешунид, ба ?урмати шо?зодаи ар?манд сари таъзим фуруд оварду сид?ан каломи садо?ат гуфт:

– Шуморо бандаи фармонпазирам, эй Шо?зодаи со?иб?ирон! ?ар ч? фармоед, ба ?ону дил и?ро мекунам.

Камолиддин барфавр к?шид, то ба сухани падар ?омаи шоирона п?шонад:

Маркаби и?боли ту ?амеша ба зин бод!

Ав?и ра?сат фарози чархи барин бод!

Аз ?озир?авобии фарзанди суханвар падар мамнун гашту фармуд, то хон оростанд ва с??батро бо ширу шакар пайвастанд. Сайфуддини Исфаранг?, ки то ин муддат хом?ш менишаст, бо ниго?и ш?ълавар Камолиддинро нигариста, та?синомез гуфт:

– Хуб аст, ки чашмаи ил?оми писари шоирша?пари ?алолиддин беист ме??шад ва мудом ба э?оди шеъри нав мек?шад. ??шиш ва к?шиш мубтадои тавфи? дар шоирист. ?авли устод? ин аст, ки то замоне му?ими ин пойго? бошам, нозири дафтару девони ? шавам ва ?ар ?адаре аз дили ?авон сатр?ои мушкбор бархезад, гулчин кардаю гулдаста баста, ба падари орзупарвар пешкаш намоям.

– Бори дигар бовар кардам, ки аз зумраи суханг?ёни бофазл ва нотакроред. Се сол аст, ки малик-уш-шуарои дарбори хоразмшо?? Сафии Б?ст? фарзанди моро илми шеъру адаб меом?зад, аммо бад-ин о?анг ?е? сухане нагуфтааст…

– Сафии Б?ст? шоири пухтатабъи ширингуфтор ва хо?аи номдор, аммо дар таърифу тавсиф басо э?тиёткор. Дарво?еъ, вай ку?ост?

– Шоири дарбори подшо? алмудом дар сояи афзоли подшо? ?арор дорад. Шояд Б?ст? ал?ол аз фат?у нусрат?ои паёпаи падари м?ътабари мо ил?оми саршор гирифта, ба э?оди зафарнома маш?ул аст. Ба вай аз малик-ул-калом дуруд мерасонам.

– Маро ?амро?и худ намебаред?

– Рости гап, чунин ният доштам, вале Маликаи муаззама хо?они онанд, ки бо ме?мон?ои исфаранг? ?амс??бат шуда, риштану тофтану бофтани шоири навро ом?хта, тору пуди сухани шуморо бо зар сан?ида, мабла?и ?амсанги каломи гу?арборро да?и? муайян кунанд.

– Фа?мидам, ки ба саррофи сухан зари бо?? мефур?шаму сими фон? мехарам. А?аб аст ин савдо ва боз аз чизи дигар дар а?абам: Мирмаликро чаро Дамир Малик мег?ед?

– Замоне ки дар Фар?она охарин ?окими ?арохониро ба асфаласофилин фиристодем, Мирмалик бо за?рханд гуфт: «Ана ?амин ?адархон исми маро ба турк? гардонда, Темирмалик номида буд. Бигзор ин ла?абро ?амро?и худаш ба г?р барад! Илтимос, дигар маро Темирмалик наг?ед!» Бадо?атан гуфтам: «Аз ?амин р?з эътиборан туро Дамир Малик ла?аб мегузорем».

– Ин ла?аб ч? маъно дорад? – пурсид Сайфуддини доно ба нодонии худ и?рор оварда.

Шо?зода ?алолиддин ?озиринро бо ниго?и ?олибона нигаристу хандон гуфт:

– Мирмалик ?ам чунин савол дода, чунин посух шунида буд: «Хоразмиёни ?адим марди далерро «дамир» мегуфтанд ва Мирмалик ?а?и?атан ?ам родмарди далер-?азанфар аст!» Иловатан ба шумо мег?ям, ки Дамир Малик ?ояти орзуи ман аст – касе аз ? мардонатар нест дар а?ди бародар?! Дар ин мавз?ъ баъди баргаштани мо муфассал с??бат мекунем. Маро бубахшед, дигар ягон да?и?аи хол? дар ихтиёр надорам. Хайр, дар пано?и Худо бошед…

Мирмалик рафту Нигина худро зайифтарин бандаи суб?он? ?исобид. Зеро бо ?азор умеду орзу ба ??рган? омаду вайро ёфт, муддате ?амс??бат шуда, ла?заяке парда аз р?йи асрори дил бардоштанд… Аммо сухан нимкола монд ва яку якбора тарбуз аз ба?алаш афтид…

Пажмурда шудани гули хандонро дида, Шакархонум худ аз худ ба гап даромад:

– Осуда биншин ва ором гир, эй Нигинабону. Ба ?ар ку?о рав?, осмон якранг асту, интухин, о?ози ?ар кор ла?за?ои навмед? ва парешон? дорад. Аммо ?ама неку бади ?а?он мисли бод гузарон асту интухин, бе?тарин сармояи зиндаг? сабр, эй Нигинабону. Ту, ки бо хости Худованди ме?рубон ба орзуи хеш расида?, дар аввалин ?адам ларзон нашав, ки ?алолиддин ба масоф мераваду интухин, базуд? боз меояд. Дил фарох дор ва аз ?арази худ берун шав, Нигинабону, азеро Ша?зода маро вазифадор карда, ки интухин, туро чун байзаи ан?о зери боли хеш ниго? дорам…

Нигина андак осуда шуду бо дидаи ме?рангез ба хонуми бухоро? нигарист. ?амин асно шогирди Сайфуддин давон омаду вара?е дароз карда «Аз Дамир Малик» гуфт. Нигина ?арисона ба нома чашм давонд: «Сухани асосиро, ки гуфта натавонистам, бо хуни дил менависам. ?асам ба Худо, маро дар олам ?е? хуш? бе ту хуш нест, эй Нигини дилам! Агар ?ар дуямон чун кокули дарозат му?тамеъ дар як ришта шавем, ?е? кас моро гусаста натавонад. Ягона умедам аз Парвардигор он аст, ки Маликаи ?албам ба муроду ма?сад бирасад!

Аз ман дилпур бошу бо дуои нек интизор шав ва ?оли худ ба ?е? кас наг?й. Бархезу ша?р бубину коху бо?у ро?, ?алъа бубину арку тахти подшо?! Медонам, ки ??рган? пур аз чангу най ва тарабу шодист, бик?ш, то аз боли орзуят паре кам нашавад ва ?амеша ?азанфари Ху?андро шодиафзой бош?!

Биз? ?амчунин сол?ои дароз,

Данону дамону чамону чарон![10 - данон – хуш?ол, дамон-хур?шон, чамон-хиромон, чарон-айшкунон]

Хайр, то боздид пано?ат ба Худо»…

* * *

Дили Нигина гирифт. ?амро?и Шакархонуму Сайфуддин ва шогирди шоирпешаи ? р?й ба ро? оварданд, то дар навбати аввал маликаи дарго? Дилоромбону – модари ?алолиддинро зиёрат намоянд. Ра?ора? Шакархонум на?л кард, ки модари шо?зода зотан аз то?икони Марв буда, ?иссаи ар?сиаш вирди забон?ост.

– Ва?те подшо?и имр?заи мо ?утбиддини Му?аммад ?авони шонзда?сола буд, интухин, азми сафари Марв кард, то аз нодиртарин китоб?ои олам, ки фур?ш? нестанду дар ган?ина?ои ша?ри ?адима ма?фузанд, ба?ра бардорад ва мобайни падару амакаш Султоншо? пули васл шавад – ?иссаи т?лониро мухтасар намуд Шакархонум. – Шоири дарбор Рашидудини Ватвот, ки ро?балади шо?зода буд, ?ро бо ?асидасарои маш?ур Анвар? шиносонду вай дар дили шо?зода оташи му?аббат афр?хт…

– Ч? хел?

– Ч? хел буданашро намедонам…

Сайфуддин зуд ба к?мак шитофт:

– То ?ое медонам, дар ма?филе, ки се шоир – Анварию Ватвоту Асиридини Асхикат? бо шо?зода ?утбиддин ?амнишин шуданд, мавз?и с??бат иш?у ?авон? буд. Ватвот бо чашмони махмур с?йи ?утбиддин ниго?е а?иб афканду аз ?амнишинон пурсид:

– Шунидам, ки аз канораи Марвруд мо?и тобоне рух намуда, ?оли ?умла ?авонмардон парешон кардааст. Ин гап рост ё дур???